سەرٍەرای ئەوەی لە ماوەی 13 ساڵی رابردوو سەركردایەتی سیاسی كوردستان هەموو تواناكانی خستە گەر تا مافەكانی لە رێگەی دەستوورەوە بەدی بێێ‌ بەڵام عەقڵییەتی خۆسەپاندن و تائیفی و مەزهەبی بوونە رێگر تا ئەو مافانە وەك خۆی بەكورد بدرێتەوە ،ئەوەش وایكرد كە تا بە ئەمرٍۆ هیچ متمانەیەك بە دەسەڵاتدارانی بەغدا نەمێنێ‌ ..دوایین دەرفەت لە بەردەم بەغدا و سەرۆك بارزانیی دەرگەی سەربەخۆیی واڵاكردووە .لە سەر ئاستی عێراقی سەرۆك بارزانی زۆر هەوڵی دا دیموكراتی بچەسپێت بۆ رزگاربوون لە عەقلێ شۆڤێنی و رەگەزپەرستی، چەندین جار وەك ناوبژیوان پێكهاتەكانی ئەم وڵاتەی كۆكردۆتەوە، بەڵام لە دواجار سوودی نەبووە، چونكە حقدی هەندێ لە نوخبە سیاسییەكانی عێراق بەرامبەر بە كورد زۆر گەورەتر دەرچوو لەوەی كە بتوانن قبوڵی مافەكانی كورد بكەن و هەتا ئەمڕۆ بە چاوی بێگانە و دوژمن سەیری كوردیان كردووە تا ئەوەی گەلی كورد بە رابەرایەتی سەرۆك مسعود بارزانیی لە هەنگاوێكی دیموكراسی ،یاسایی وئاسایی بە دەنگی " بەڵی" بریاری لە سەر سەربەخۆیی كوردستاندا . ئێستا دوای 15 ساڵ لە حوكمرانی شیعە ، سەرٍەرای هەموو ئەو زوڵم و زۆردارییانەی كە دەرحەق بە گەلی كورد كراو و دواجار بە داگیركاری و هێرشی سەربازی وەڵامی مافەرەواكانی گەلی كورد درایەوە ، كورد دوایین چانس و دەرفەت دەداتە بەغدا تا لە رێگەی ئەو دەستوورەی كە خودی بەغدا خۆی لە دەشارێتەوە مافەكانی كورد جێبەجێی بكات ، خۆ ئەگەر هەر كات بە فیرۆدان و خۆدزینەوەیەك هەبێ‌ بژاردەی جیابوونەوە لەگەڵ عێراق لە دەست گەلی كوردستان دایە..
دوژمنان و ناحەزانی كورد بە دروستكردنی درز وناكۆكیی نێو ماڵی كورد هەمیشە كاریان سەر ئەوە كردووە تا نەتوانن بە یەكدەنگی مافەرەواكانیان بە دەست بێنەوە ..گەلی كورد پێویستیی بە رێكوپێك كردنی ماڵی ناوخۆی هەیە. هێشتا دابین بوونی مافە دەستوورییەكانمان لە بەغدا پێویستیی بەوە هەیە ناكۆكی و جیاوازییە ناوخۆییەكان بخەینە لاوەو بە یەك دەنگ بەرەو عێراق بچین و، لە پێگەی هێزو قودرەت و یەكگرتووییەوە لەگەڵ بەرامبەر بكەوینە گفتوگۆ. تا ئێستا كورد لە بواری سیاسی لە عێراقدا تووشی هیچ شكستییەكی وا نەهاتووە كە زیان بە رەوتە گشتی و نەتەوەییەكەی بگەیەنێت. بگرە بە پێچەوانەوە، قازانج و دەسكەوتی زۆری دەستكەوتووە، بەڵام لەگەڵ ئەوەش دەتوانین بەهێزتر بین و لە سۆنگەی متمانەو باوەڕ بەخۆبوونێكی زۆرترەوە دەست بە مافەكانمان بگرین و هەوڵی دابین بوونیان بدەین، جۆرە تەباییەكی راستەقینە لەگەڵ بەغدا دابمەزرێنین.
تەجرووبەی چەند ساڵەی كورد لەگەڵ بەغدا ئەو راستیەی سەڵماندووە ، راستە لە رووی یاساییەوە مافی وەرگرتنی پۆست و پایەی لە نێو حكومەت و پەرلەمانی عێراق هەیە ،بەڵام ئەوەی گرنگە ئەوەیە كە چیتر كات بۆ گەرٍاندنەوەی مافە زەوتكراوەكان بە فیرۆ نەدەین لە نێو سیستەمێكدا كە گیرۆدەی دەیان كێشە و ناكۆكیی قوڵی تائیفی و مەزهەبییە .بۆیە پێشبینی دەكرێ‌ پێكهێنانی حكوومەتی داهاتوو كەمێك زەحمەت دەبێت، چەند هۆكارێك هەن كە وا دەكات پێكهێنانی حكوومەت زەحمەت بێت، یەكێك لە هۆكارەكان ئەوەیە دابەشبوونی پێكهاتەكان بەسەر چەندین قەوارە و لیستی جیاجیا، كە جاران زۆر ئاسان بوو، هەر سێ پێكهاتەكە بەیەكەوە دادەنیشتن ڕێككەوتنیان دەكرد لەسەر پۆستەكان، پاشان حكوومەت، بەڵام ئەمجارە لەناو خودی شیعە چەندین لیستی گەورە هەن، لەناو كوردیش بە هەمان شێوە، جاران تەنیا لیستی پارتی و یەكێتی هەبوون، ڕێككەوتنێكیان هەبوو لەسەر ئەوەی كە پۆستی بەغدا بۆ یەكێتی بێت و پۆستی هەرێم بۆ پارتی بێت، ئەوجارە ئەوەشیان هەندێك زەحمەتە، دووەم دوو ئاراستەی جیاواز لە بەغدا هەن، ئاراستەی یەكەم باس لە حكوومەتی زۆرینە دەكات، ئاراستەی دووەم باس لە حكوومەتی تەوافقی دەكات، هەر یەك لەو ئاراستەیە لایەنێك پشتیوانی لێ دەكات، ئەوەی باس لە زۆرینە دەكات زیاتر ئێران پشتگیری دەكات، بۆ ئەوەی چەند حزبێكی شیعە لەگەڵ چەند حزبێكی كوردی حكوومەتێك دروست بكەن، بەڵام لایەنەكەی دیكە ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی پشتگیری لێ دەكەن كە دەبێت عێراق لەسەر بنەمای تەوافق دابمەزرێت و هەموو پێكهاتەكان بەشدار بن و كەس پەراوێز نەخرێت، لە كوردستانیش پارتی پشتگیری لە حكوومەتی تەوافقی دیموكراسی دەكات، چونكە ئەوە دەتوانێت مافی پێكهاتەكان گرێنتی بكات و ئەمن و ئاسایش لە عێراق بەرقرار بكات. هەر چەندە لە دەستووردا نەهاتووە كە كام پۆست بۆ كێ بێت، بەڵام پۆستێك بۆ كورد دانراوە، ئەویش پۆستی سەرۆككۆمارە، ڕاستە پۆستی سەرۆكی پەرلەمان بۆ كورد گرنگترە لە پۆستی سەرۆككۆمار، چونكە ئێستا كورد داوای مافە دەستوورییەكانی خۆی دەكات، داوا دەكات ئەو یاسانەی كە گرنگن ئەوانە دەربكرێن، بۆیە پۆستی سەرۆكی پەرلەمان گرنگترە، بەڵام ئەوان ڕازی دەبن ئەو پۆستە بە كورد بدرێت، ئەوەش دەبێت تەوافقی سیاسی لەسەر بكرێت.
ئیبنجا بە جیاوازی ناوو پێگەیانەوە، چ لە ناو عێراق و چ لە دەرەوەیدا، هەمیشە هیوای گەورەیان ئەوە بووەو ئەوەیە، كورد لە ئێستاوە تا هەڵبژاردنی داهاتوو تووشی جیاوازی ناوخۆ بێت و نەتوانێت لە بەغدا وەك جاری جاران هەڵوێستێكی یەكگرتووی هەبێت. رەنگە ئەم هیوایە یەك لە فاكتەرە گەورەكانی هەندێك ناوەندی سیاسی بێت لە بەغدا بۆ داواكردنی دواخستنی گفتوگۆ. ئەم ناوەندانە باوەڕیان وایە كە لە هەڵبژاردنی داهاتوو كورد ناتوانێت بە یەك دەنگ و یەك بەرنامەو یەك خواست بێتە بەغدا. لێرەوە مەسەلەی سەرەكی لە بواری جێبەجێبوونی مافە نەتەوەییەكانی كورد كات نییە، مانگێك و دوو مانگ و سێ مانگ نییە، بەڵكو مەسەلەی سەرەكی یەكخستنی ئیرادەی كوردە لە بواری عێراقی دا. ئەگەر ئەم ئیرادەیە یەكخرا، لە دوا ئەنجامدا بەغدا ناچار دەبێت مل بۆ جێبەجێكردنی مافە دەستوورییەكانی كورد بدات، جا ئەم ملكەچكردنە لە ئەمڕۆدا بێت یان لە سبەی.وا كورد بڕیاری دا دەرفەتێكی دیكەش بداتە بەغدا، با بە هەموو لایەك ئەم ماوەیەی داهاتوو، كە چەند مانگێكی كورتە، بقۆزینەوە بۆ سەر لە نوێ داڕشتنەوەی چۆنیەتی رۆیشتنمان بۆ گۆڕەپانی سیاسی بەغدا. لەوێ زۆر شت بە هۆی تەبایی و یەكڕیزیی كورد یەكلایی دەكرێتەوە. كەواتە ئەوە دەرفەتێكی دیكەیە بۆ بەغدا. لە هەمان كاتدا دەرفەتێكیشە بۆ خۆمان.تا ئیتر هیچ پاساوێك لە دەست بەغدا نەمێنێ‌ بۆ جێبەجێكردنی مافە دەستوورییە زەوتكراوەكان مان . ەڵكی كوردستان جارێكی دیكە متمانەیان بەو حزبە دایەوە كە بەرگرییان لێ دەكات و دەستكەوتی زیاتریش بە دەست دەهێنێت، بۆیە سەركەوتنی پارتی مانای ئەوە دەگەیەنێ هاووڵاتیان متمانەیان بەو حزبە هەیە و پێیان وایە لەم قۆناخەش ئەو حزبەیە دەتوانێت لە بەغدا نوێنەرایەتییان بكات