كوردستانى و ئادار و شین و شاهى: هۆزانڤان و گازنده‌یه‌ك(سایكۆلۆژیایا وێژه‌یى )
د.نەسرەدین ئیبراهیم گۆلی*
خۆدانێ مه‌زن و دلۆڤان د په‌رتووكێن پیرۆز دا سیمبۆلێ یه‌كسانیێ و دادپه‌روه‌ریێ و دلۆڤانیێ و مرۆڤدۆستیێ یه. ئه‌ڤ بهایه د ئاڤێستایێ و ته‌ورات و ئه‌نجیل و پاشى ژى ل قۆرئانا پیرۆز دا به‌رده‌وام ته‌كه‌ز لسه‌ر هاتیه‌كرن. ساخله‌تێن وان پێغه‌مبه‌رێن هه‌ژار و نه‌دار و به‌له‌نگاز ژ مالێ دنیایێ، و هنارتیێن ئه‌ڤ ئایینه ژى به‌لاڤكرین به‌لگه‌نه، به‌لێ ئه‌ڤرۆكه هزاران مرۆڤێن هه‌ین بناڤێ ئایینى وان بهایان بنپێدكه‌ن.
ئه‌ڤرۆكه شێعه‌یێن سیاسى سۆننه‌یان كافر، و سۆننه‌یێن سیاسى شێعه‌یان دده‌ینن كافر، و هه‌ر دوو ژى مه كوردان دشۆبهینن ب كافر و ل په‌رله‌مان و وه‌لاتان بۆ ژناڤبرنا مه ئێكدگرن و بڕیاران بۆ نه‌هێلانا مه دده‌ن، و پاشى ژى خۆدانێن په‌رتووكا ته‌ورات و ئه‌جیلێ ژى ب هه‌مان شێوه ب كافر دهژمێرن. و ئه‌و ژى ئیرانێ و ئیسلامیان ب نه‌باوه‌ردار دده‌نه زانین. باشه خۆدایێ مه‌زن: كى كافره و كى نه‌كافره؟ بۆچى هنده‌ك ئه‌ون و هنده‌ك نه؟ ئایا ته ل قۆرئانى و ل گه‌له‌ك جهێن وه‌كى (كه‌هف/29) نه‌فورموودیه (فمن شا‌و فلیومن و من شا‌و فلیكفر) و مه هوین ژ ژن و زه‌لامه‌كى ئافراندن و كرنه پۆل و نه‌ته‌وه و یێ ژ هه‌میا بۆ ته نێزیكتر ئه‌وه یێ ژ هه‌میا باشتر و چێتر ( حه‌جه‌رات/ 13 ) و ... هتد.
باشه هه‌كه‌ر هه‌مى ژ ده‌یبابه‌كینه، چه‌وا هه‌تا نۆكه دناڤ ره‌شپیستا ئێك خۆدێ نه‌دا چاڤشین و سپى، یان بۆچى ل سویدێ یان ئه‌ڵمانیا زارۆكێ ره‌شپیست نه‌هاته‌نیایێ كۆ ده‌یبابێت وى ئه‌ڵمانیه‌ك ره‌سه‌ن بیت؟ بۆچى ژاپۆنیه‌كێ ره‌شپیست نینه؟ بۆچى ڤیتنامیه‌كێ وه‌كى رۆسییه‌كى نه‌هاته ڤێ جیهانێ؟ پانێ جیناتێت هه‌مى مرۆڤان ل چه‌ند مه‌لیار كه‌سان دوو یێن وه‌كى ئێك دبن و وه‌كى كه‌رێ سێڤێ یان سێڤه‌ك ته‌واون، باشه پا كه‌نگى ئه‌و كه‌س دێ ئێن، و ئه‌ڤه هزار مه‌لیار مرۆڤ هاتن و مرن و چۆن؟ پا كیژ ژ بابێ مه‌زن و ده‌یكا مه‌زن وه‌كى ژاپۆنى و چینى و هندیێت سۆر و كیژ ژ وان وه‌كى ئه‌ورۆپییا و كیژ وه‌كى كێ بین دا نۆكه ئه‌ڤ نه‌ژادێت نۆكه وه‌كى ئێك ژ وان بن؟
باشه بۆچى دڤیا بهێته‌گۆتن هنده‌ك كافرن و یێن دیتر نه؟ كى راسته و كى نه؟ باشه پا یا دیتر چییه هنده‌ك دكه‌ن و دبێژن ؟ و پا ته‌كبیر چییه؟ هه‌كه‌ر حال بڤى ڕه‌نگییه و ئه‌ڤ حال و ژیانا ته‌حل و دژوار و ب ترس و پرس هه‌مى ژ هندێ بیتن هنده‌ك كافرن و هنده‌ك نه، پا ئه‌ڤا دیتر چییه؟ باشه هه‌كه‌ر هنده‌كێن وه‌كى خه‌یامێ هۆزانڤان گازنده‌ى دكه‌ن چ دگه‌هینیت؟
هه‌كه‌ر ده‌ستم بگه‌هیته چه‌رخێ گه‌ردوون
ئه‌زێ پسیار بكم ئه‌ڤ چیه و واهه چوون
ته دایه ئێكى هزار ناز و نه‌عمه‌ت
ئێك ژى بده‌ست دكه‌ڤیتن نانه‌كا جه‌هى ب خوون!!
یان هه‌كه‌ر وه‌كى ناڵبه‌ندێ خۆدێ ژێ ڕازى ژى د به‌رگێ دووهه‌م به‌رپه‌ڕێ ( 432 ) ژ زنجیره په‌رتووكێن ( باغێ كوردان) هه‌وار و گازندا خۆ دبه‌ته به‌ر ده‌رگه‌هێن خۆدایێ مه‌زن و دبێژیتن:
ب بسم الله من ئه‌ول ئیبتدایه
هه‌مى شۆلا سه‌به‌ب الله خۆدایه
غه‌نى دان و فه‌قیر و ساخ و مه‌علول
خۆدان ئه‌ملاك و مال و ڕویس و سه‌ركۆل
.... چى؟ بێگۆمان ئه‌ڤ هه‌مى گازنده هندى ئه‌تۆمه‌كى ژى گۆمانێ د مه‌زناهى و دلۆڤانییا ته لنك مرۆڤان دروست ناكه‌تن، به‌لێ گۆمان تنێ لسه‌ر وانه ئه‌وێن بناڤێ پیرۆزێ ته جیهان به‌عجاندى و بهایێن یه‌كسانى و دلۆڤانى و برایه‌تى و دادپه‌وه‌رى و ڕێزگرتنێ قۆربانى خۆپه‌رێستى و جیهانا ته‌ژى گرێ یێن ده‌روونى یێن خۆ كرین. گازنده‌یێن مه ژى تنێ ژ وان، و تو هه‌ر یێ مه‌زن و ئێكانه و په‌روه‌ردگارى، به‌لێ پا یا هاتى و دێ بێژین:
یه‌ك جۆهى و یێ دى ژى ئێزدى و فه‌له و مۆسلمان
ئه‌ڤــى نــه‌دیــنه و یـــێ دى ب دیـــن و ئــیــمــان
خۆدایێ مه‌زن پرسیارا منه ژ ته ئه‌هوه‌رامه‌زدا
ئه‌ڤ چ پیڤانه ئێك دچه به‌هشت و یێ دن بۆ جه‌هنه‌ما خه‌مان (3/1/2016)
ساقییا مه‌ى بده و دویر كه‌ڤه ژ من
خه‌م لنك مه‌زنن و گرانه بارێ من
نه‌یار و دوژمن و گه‌نده‌ڵن مه و ته و من
زه‌حفن لپه‌ى و پێش و پشتى من
په‌یالا من داگره دا ژبیر بكم وان
چ ژ ده‌ست كه‌س نائێن و نه من
گه‌ر ده‌ستێن من نه‌شێن وان
لێ چ مه‌فه‌ر نینن ژ مرنێ وان
***
گویا فزون عمر جز غم ندارد میوه‌یى
ناقلایان را نیست جزین مكر و حیله‌اى
بیخردان را نیك گیرند و گناه نادیده‌اى
كوش "زردشت" خود جوى دگر ایداه‌ى
مرغان چمنزارانند بسى دلریش و ملول
كزین چرخ و فلك نیاسودند زنده‌یى
گر خسته‌اى و شكایت دارى ز ێفریننده‌اى
دان جهانیان را مروت نیست و نه با بنده‌اى
********
باقییا! دیسان جامى مه‌ى به‌ده‌ستم و دێم و دێم
پرسیارى به‌رده‌وامم هه‌یه كه : كێن و كێم؟
باشه چۆن و له‌م گردوونه من چیم و چێم؟
گه‌ر تو خۆاى ئافریننده‌یى باشه من بۆچى بێم؟
گه‌ر تویى له ئاسمان و منیش له كوردستان
تو له به‌هشت باشه ئه‌ى من بۆ كۆیێ بێم؟
له نێو ئاگرى تۆپ و تانك و داعشان
له خۆم و تو ده‌پرسم:"زه‌رده‌شت" م من یان كێم؟ (1/3/2018)
............
كورد هه‌میشه یێ ڕاهاتى و فێر بى بچاڤێ حێبه‌تیڤه ته‌ماشه‌ى خۆ و جیهانێ و ژیانێ بكه‌ت و هندى چاڤى دگێڕیت لڤێ جیهانێ كه‌سێ و هیچ لایه‌نه‌كى به‌رسڤێن وى هه‌تا نۆكه نه‌داینه. ڤێجا هه‌كه‌ر ژ نۆكه وێڤه ئه‌و هه‌مى پرسیار بهێنه به‌رسڤدان تشته‌ك دیتره. لێ د راستیدا، دناڤ ده‌شت و چیا، روویبار و گیا، ده‌خل و چۆلى، ... پسیار دكه‌ت ئه‌ڤه چیه بۆ وى هاتى نڤێسین و بسه‌رێ وى دهێتن. پرسیارا وى ئه‌وه هه‌كه‌ر مرۆڤه بۆچى وه‌كى مرۆڤان نینه، و هه‌كه‌ر مۆسلمان بۆچى وه‌كى وانا هنده‌ك تشت نینه، و هه‌كه‌ر كافره بۆچى وه‌كى وان هه‌مى تشت نینه و هه‌كه‌ر جۆهییه دێ كه‌نگى وه‌كى وان خۆدان وه‌لات و كیان و ئالا و نیشتمان بیتن و هێدى گه‌نده‌ڵ و خائین و دره‌وكه‌ر و سته‌مكار و داگیركه‌ر مافێن وى ناخۆن؟
*بسپۆرێ ئه‌كادیمى د زانستێن سایكۆلۆژى و پێداگۆگى/ زانینگه‌ها زاخۆ.
