كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە سووریا بڕیارە یان تاكتیك؟
April 18, 2018
وتار و بیروڕا
ئەگەر سەرنج بدەینە لایەنی سوودو قازانجی كشانەوەی ئەمریكا لە سووریا رەنگە بگەینە ئەو راستییەی كە بۆ ئەمریكا قازانجە كە پارێزگاریی لەو 2000 سەربازو راوێژكارە بكات كە لە سووریادا نیشتەجێن كە یەكەی ئۆپەراسیۆنی تایبەتن و بە فڕۆكە پشتگیرییان لێدەكرێت، هەروەك چۆن بە هەمان شێوە لە ئەفعانستان لە رێگەی گواستەوەی چەند یەكەیەكی هەواڵگریی وچاودێری بە پاڵپشتیی فڕۆكەی هێرشبەر چەند ئۆپەراسیۆنێك ئەنجامدرا. سوودێكی دیكەی كشانەوەی ئەمریكا ئەوەیە كە پەیوەندییەكانی واشنتۆن لەگەڵ مۆسكۆ باشتر دەبێت، چونكە ئەویش هەر پێشتر سوربووە لەسەر ئەوەی كە هێزەكانی ئەمریكا سووریا جێبهێڵێت. ئەمریكا بەپێی بەرژەوەندییەكانی خۆی لە هەوڵی پێشخستنی پەیوەندییەكانیدایە نەك هەر لەگەڵ رووسیا بگرە لەگەڵ وڵاتانی دیكەش، بۆ نموونە ماوەیەكە هەست بەوە دەكرێت كە واشنتۆن دەیەوێت لەگەڵ كۆریای باكوور نزیك بێتەوەو باس لە دانانی سنوورێك بكەن بۆ چەكی ئەتۆمی، دواجار ئەو كشانەوەیە كاریگەریی ئیقلیمیشی دەبێت بەتایبەتیش لەگەڵ توركیا كە رۆڵی بەرچاوی لە رووداوەكانی ئەم دواییەدا هەبوو، چونكە ئەمریكا پشتگیریی لۆجیستی و مەیدانی هەبوو بۆ پەیەدە و چەك و تەقەمەنی پێدابوون، ئەمەش بەربەست و لەمپەرێك بوو لەبەردەم شلۆقبوونی پەیوەندییەكانی نێوان واشنتۆن و ئەنكەرا. سەبارەت بە مەترسییەكانی كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكاش لە سووریا ئەوا لە رووی ماددی و مانەویشەوە زیان بە واشنتۆن دەگەیەنێت بەتایبەتیش ئەركی سەرەكیی ئەو زلهێزە لە سووریا لە رووبەڕووبوونەوەی گرووپە تیرۆریستییەكان و لەسەروویانەوە داعش، دیارە داعشیش تا رادەیەكی زۆر وەك هێزێكی تەقلیدی لە ناوچەكە تێكشكاوە، بەڵام بە تەواوی بنەبڕنەكراوەو تا ئێستاشی لەگەڵدا بێت چالاكیی تیرۆریستییان لێرەو لەوێ هەستی پێدەكرێت.
كشانەوەی هێزەكان زیانێكی دیكەشی بۆ ئەمریكا هەیە كە ئامانجی ئەوەیە ئامادەبوونی بەردەوامی هەبێت لە دانانی سنوور بۆ فراوانخوازی و باڵادەستیی ئێران لە ناوچەكە نەخاسمە لە سووریا كە لای هەمووان دیارە ئێران بە ئاشكرا لە سووریا تێوەگلاوەو لە رێی سوپای قودسەوە بوونی سەربازیی هەیە، ئەمریكاش دەیەوێت لە رۆژهەڵاتی سووریاوە فشار بخاتە سەر هێڵە سەرەكییەكانی بوونی هەژموونی ئێران لە و وڵاتە و لەوێشەوە بۆ لوبنان و بە تایبەتیش حزبوڵا.
هێزەكانی سووریای دیموكرات(هەسەدە) دەسەڵاتی زۆریان بەسەر ناوچە سەرەكییەكانی بەرهەمی وزەو كشتوكاڵدا هەیە لە سووریا هەر یەكە لە تاران و دیمەشقیش دەیانەوێت دەستی بەسەردابگرن، بەڵام بوونی هێزەكانی ئەمریكا لەو ناوچەیەدا دەبێتە مایەی هەڕەشە بۆ بنكەو پێگە سەرەكییەكانی ئێران لەو وڵاتە ئەگەر هاتوو بارودۆخەكە زیاتر گرژی تێبكەوێت. كشانەوەی لەناكاوی ئەمریكاو لەم ئانوساتەدا مەترسییەكی گەورەیە بۆ هەسەدە لەلایەن دیمەشق و ئەنكەرا، ئەمەش زیان بە راستگۆیی و ناوبانگی ولایەتە یەكگرتووەكان دەگەیەنێت، كە بەردەوام بانگەشەی ئەوە دەكات كە ئامانجی سەرەكیی بوونی لەو شوێنەدا بنیادنانی هێزێكی سیستماتیكی كوردییە. خاڵێكی دیكەی زیانەكانی ئەم كشانەوەیە لەوەدا بەرجەستە دەبێت كە متمانەی زۆربەی ئەو رێكخراوو دەوڵەتانەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەدەستدەدات كە پێیان وایە كە هەر كاتێك بۆی بڕەخسێت وازیان لێدەهێنێت، بەمەش رەنگە ئەو لایەنانە ناچاربن دواجار وڵاتێكی دیكە بكەنە هاوپەیمانی ئەلتەرناتیف، كە دوور نییە رووسیا بێت كە سوود لەو كشانەوەیە دەبینێت بە حوكمی ئەوەی كە هێزێكی كاریگەرو سەرەكییە لە رووداوەكانی سووریادا. بەڵام دیارترین ئەو دەوڵەتانەی كە لەئێستادا هاوپەیمانی واشنتۆنن و بە كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا زەرەمەند دەبن بریتین لە سعودیەو ئیسرائیل و ئیماراتی عەرەبی .
هەرچەندە ولایەتە یەكگرتووەكان لە سەرەتای ئەم مانگەدا ئاماژەی بەوە دابوو كە هێزەكانی لە سووریا لە بەرەنگاربوونەوەی داعش بەردەوام دەبێت، بەڵام دواتر بڕیاری كۆتایی ئەم كشانەوەیە هەر لە ئارادایە. فەرمانی ئەم پرۆسەیەش لە دەستی دۆناڵد ترەمپدایە، لەگەڵ ئەوەشدا خودی ئەمریكا نیگەرانە لەبەر ئەوەی ئەو ماوەیەی كە لەو وڵاتەدا جێگیر بووە پتر لە 200 ملیۆن دۆلاری وەك یارمەتی بۆ ئاوەدانكردنەوەی سووریا تەرخانكردبوو.
لەنێو ئەو هەموو رارایی و نیگەرانییەی ئەمریكاو هاوپەیمانەكانیدا بە كشانەوە و پاشگەزبوونەوە رووداوێكی گرنگی سەربازی بەدواداهات، كە بریتی بوو لەو گورزە سنووردارەی مووشەكەكانی ئەمریكاو بەریتانیاو فەرەنسا بۆسەر پێگەو بنكەكانی سوریا دوای تۆمەتباركردنی دیمەشق بە بەكارهێنانی چەكی كیمیایی لە دۆما، ئەم رووداوە رەنگە ببێتە وەرچەرخانێك بۆ دواخستنی پرۆسەی كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە سووریا، رووداوەكانی رۆژانی دادێ ئەم پرسە زیاتر یەكلایی دەكەنەوە، ئایا بڕیارە یان تاكتیك، بەڵام دیار نییە هەڵوێست و بۆچوونی دەوڵەتانی ناوچەكەو جیهان چ سیناریۆیەكی دیكەی لە هەگبەدایە.