داگیركەرانی كوردستان ،ئەوانەی دەیان ساڵە هەموو جۆرە پیلان و چەكێكی قەدەغەكراویان دژی كورد بەكارهێناوە تا لە سەر خاك و نیشتیمانی خۆی ئاوارە بكەین و دووری بكەنەوە و شوناس ون بكەن و بیسرنەوە خۆیان بكەن خاوەن ماڵ. بۆیە دوای چەندین ساڵ زوڵم وستەم لە پێناو رٍەتكردنەوەی زوڵمی داگیركەران ، گەلی كورد بریاری دا بە هەموو دونیا بڵی دژی تاكرٍەویی و خۆسەپاندنە.
بەر لەكۆڕەوی میلیۆنی 1991، گەلی كورد دژی ستەمكارترین دەسەلات راپەڕی كە ئەویش رژێمی بەعس بوو.راپەرین،لە بەرواری 5ی3ی 1991 ئەنجامدرا و كۆی ناوچەكانی باشوری كوردستان بەكەركوك و خانەقینەوەش رزگاكرا.بەڵام (راپەرینە مەزنەكە)، ئەو دەستەواژەیەی بەزووترین كات لە ناو جەماوەر و میدیای كوردی بلاوكرایەوە زوو دامركایەوە. كە تەمەنی مانگێكی تینەپەراند. ئەوەبوو لە بەرواری رۆژی 31ی مانگی 3ی سالی 1991 نەتەوەی كورد تووشی نسكۆ و كارەساتیكی مرۆیی گەورەبۆیەوە كە ئەویش كۆڕەو بوو.كۆڕەو بەرنامەریژی نەبوو، بەلام بوو بە مەزنترین خەباتی مەدەنی سەردەم، كە لەزۆر كارەساتەكانی تر كە بەسەر نەتەوەی كورددا هاتووە دەنگیدایەوە.
سەدام حوسین دوای شكستە یەك لەدوایەكەكانیی و كۆتاشكستی لەشەری داگیركاری كوێت و كەنداوی دوو. دەیویست جاریكی تر لەرێگای هێزەوە شكستەكانی قەرەبوو بكاتەوە،چونكە سەركەوتن بەشێكی دانەبراوی ئایدۆلۆژیای بەعس بوو.
پرۆژەی بەعس وەك پرۆژەی نازی و فاشیی و دەسەلاتە تۆتالیتارەكان لەسەر لۆژیكی گۆرینی نوشوست بەسەركەوتن بنیاتنراوە. چونكە سەركەوتن لەفیكری بەعسدا لەمانا رەمزییەكەی دەچێتەدەرەوەو دەبێتە خواستێكی شەڕانگیزانە.ئەگەرچی كارەساتەكانی هەڵەبجەو ئەنفال نەیانتوانی جووڵە بە ویژدانی وڵاتەزلهێزەكان و نەتەوەیەكگرتوەكان و زۆر لەریكخراوە خیرخۆازییەكان بكەن. بەڵام كۆرەو ئەو رووداوە ناوازەیەی مێژووی مرۆڤایەتی بوو كە بۆیەكەمینجار زۆرینەی نەتەوەیەك لەترسی كۆكوژی كۆڕەو بكەن. ئەمەش دەلالەت بوو لەوەی كورد لەو دەمە هەتیوترین نەتەوەی دونیایە.
بەڵام كارەساتە جەرگبڕەكان هەرزوو كەوتنە بەرزوومی بەشێك لەمیدیا جیهانییەكان.جگەلەوەی بەشێك لە ئەكتەر و هونەرمەندەكانی ناودارەكانی جیهان و ریكخراوە مرۆڤدۆستی و وڵاتانی سەردەست هاتنەدەنگ دژ بەقڕكردن و چۆڵكردنی نیشتیمانی ئەو هاونیشتیمانیانەی بەرەو پیری سنوورەكان ئێران_عیراق، توركیا_عێراق، دەچوون.كۆڕەو هاوار و ناڵەی نەتەوەیەك بوو بۆ هەمو دونیا،لەبەرامبەر ترس و تۆقاندن و كۆكوژیییە بەردەوامەكانی رژێمی بەعس كەچیتر بەژیردەستەیی رازیی نییە .وێنە و دیمەنە تراژیدییەكانی كۆڕو، ویژدانی مرۆڤایەتیان دەهەژاند، ئەوەبوو بە پشتیوانی و هاوكاری وڵاتانی زلهیز ناوچەیەكی ئارام لەباكوری عێراق بۆ پاراستنی كورد لە دەستدریژی هێزەكانی عیراق و ناوچەی دژەفڕین لەباكوری هێڵی پانی 36 داندرا. و بریاری 688ی ئەنجومەنی ئاسایشی نیودەولەتی بۆپاراستنی مافەكانی مرۆڤ لەعیراق دەركرا، بەمەش قۆناغیكی نوێ لەژیانی سیاسی و ئابوری و كۆمەلایەتی هاتەكایەوە. كۆڕەو رۆیشتن و سەرهەڵگرتن بوو بەرەو چارەنووسێكی نادیار. خەڵكی كورد چارەنووسی نادیاری پێ باشتر بوو،وەك مانەوە لەژیر دەستی سوپا سەركوتكارەكەی رژێمی بەعس.
لەودەمەش كەشی دونیا باراناوی بوو، ئەو خەڵكە لەژیر رەحمەتی توندوتیژی سروشتدا دەژیان. بەپێی هەندێك سەرژمێژری ئەو دەمە، بەهەزاران هاولاتی بەهۆی سەرماو سۆڵە گیانیان دەرچوو. جگەلەوەی لەرۆژەكانی یەكەم و دووەم، بەعس دەستی كرد بە گولەبارانكردنی خەڵك و تۆپبارانكردنی ماڵان و دەستدرێژی كردنە سەر بەشێك لەو خێزانانەی كە مابوونەوە.كۆڕەو تەنها وشەو چەمكێك نەبوو بۆ ڕەوی زیاتر لەملیۆنێك مرۆڤ. بەڵكو ترس و كۆكوژی رەهەندێكی سەرەكی ئەو ڕەوەگەلەكۆییە بوو.كۆڕەو سیمبولی چەوساندنەوەی نەتەوەیەك بوو،بەلام تا ئیستا ئەم كارەساتەو هەمو كارەساتەكانی تر نەیانتوانی ببنە ناسنامەو سەروەری و باشتركردنی ژیانی نەتەوەیەكی بێ دەولەت. بۆیە دەبێ‌ یەكریزی و تەبایی و پاراستنی دەسكەوتەكان كە بەرەهەمی خوێنی شەهیدان، ماندبوونی پێشمەرگە، ئەنفاڵ و كۆرٍەو و كیمیاباران و ماندبوونی میللەتی كوردە رێگە نەدەین جارێكی تر دوژمنان لە سەر خاك و نیشتیمانمان ئاوارەمان بكەن .