ل دەستپێکا رزگارکرنا عیراقێ ل سالا ٢٠٠٣ ل بن دەستێ رژێما سەدامێ دکتاتور , ئەمریکا بەردەوام دووپاتی ل سەر پاراستنا ئێک پارچەییا ئاخا عیراقێ کریە.تایبەت پشتی دانانا دەستورێ عیراقێ کو ل سالا ٢٠٠٥ پرانیا عیراقیان ب کوردستانیان ژی ڤە دەنگ ل سەر دا.بەردەوام ئەمریکا دگوت کوردستانەک بھێز ل چارچوڤێ عیراقەک ئێکگرتی دا . ھەرێما بھێز رامانا چ ددەت ؟ ب چ ئاوا ھەرێما کوردستانێ بھێز دکەڤیت و مافێن خوەیێن سیاسی و دەستوری بدەست دئینیت؟
پشتی کو دەستورێ عیراقێ ژ ئالیێ حکومەتێن پشتی سەدامی بویە حوبرێ ل سەر کاغەزێ , گەلەک ئاریشان سەرھلدا , ژ بەرکو ئەوا ل بەرژەوەندیا عیراقێ با دا جێ بەجێ کەن و یا ل بەرژەوەندیا کوردستانێ با دا ب تەفسیرەکا دادگەھا فیدرال بو خوە بکار ئینن و کوردستانێ گونەھبار کەن.دنھا دا و پشتی ریدانێن شازدێ ئوکتوبەرێ و ئاریشە گەھشتە شەرێن ریبری و باوەری نەمای ناڤبەرا ھەرێم و بەغدا , ئەمریکا پێناسەکێ ددەتە پەیوەندیێن ناڤبەرا ھەردوو ئالیان کو نەعیراق ھەلبوەشیت و نەکوردستان لاواز بیت . و ھەردووک ب لێک تێگەھشتنێن نوی و کول سەر بنیاتێ دەستورێ عیراقێ بن ئاریشان چارەسەر بکەن .
ھەرێما بھێز رامانا جێ بەجێ کرنا یاسا و دەستور و پاراستنا مافێن مروڤی و ئێک رێزیا ناڤ مالا کوردی و رێزگرتنا ل دام و دەزگەھێن میری و ھەلبژارتنەکا پاکژ و وەرگرتنا مافێن کوردان ب دەڤەرێن کوردستانی ...ھتد.
فەرە کار ب جدی بێتە کرن و ب ستراتیجەک نوی کو بگونجیت ل گەل وێ دربا گران ئەوا ژ ئەنجامێ خیانەتا شازدێ ئوکتوبەرێ ب کوردستانێ کەفتی. ژ وان خالێن کو فەرە چاڤ ل سەر بن :
-جێ بەجێ کرنا دەستورێ عیراقێ
دەستورێ عیراقێ ل سەر ھەمی کێم و کورتیێن ھەی ژی را , بەلێ ئەگەر بێتە جێ بەجێ کرن بێ تەفسیرکرنا وەکی خوە و دیف ھەوایێ نەفسا حزبێن دەسەلاتدار و سەرکردێن بەغدا یێ باشە و ھەتا رادەکێ باش سەرکرداتیا سیاسی یا کوردی شیایە مافێن کوردان تێدا زامن بکەن ب مەرجێ جێ بەجێ کرنا دەستوری وەکی ئێک پاکێچ. ئەو دەستورێ کو نەھاتیە جێ بەجێ کرن و بویە ئەگەرێ ھندێ کو کوردستان بەرەف ریفراندوما سەربەخویێ بچیتن ژ بەرکو پتر ژ پێنجی ماددێن دەستوری ژ ئالیێ بەغدا ڤە ھاتبونە بن پێکرن . پشتی ریدانێن شازدێ ئوکتوبەرێ و لەشکەرکێشیا بەغدا ھەمی ھیجەتا وان جێ بەجێ نەکرنا دەستوری بو ! پشتی ڤان ریدانان نێچیرڤان بارزانی سەروکێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ بەردەوام دووپاتی ل سەر ھندێ دکر کو فەرە دەستورێ عیراقێ ھەمی بێتە جێ بەجێ کرن و کوردستان ل گەل ئێک پارچەییا عیراقێ یە ب مەرجێ پاراستنا مافێن کوردستانیان دیف دەستورێ عیراقێ . بوچونا نێچرڤان بارزانی ل سەر دەستوری گوھرینەک مەزن ئێخستنە ھەلویستێ نافخویی و دەرڤەیێ عیراقێ و ھەمی ئالیەک تێگەھشتن کو ریفراندوم ھەر چەندە مافەکێ سادەیێ کوردستانیانە , بەلێ کارڤەدانەک ژی بویە بەرامبەر جێ بەجێ نەکرنا دەستورێ عیراقێ.
-ئێک رێزیا کوردستانیان
دەردێ کوردان یێ سەدان سالی ھەتا نھا ژی نەبونا کو دەنگی و ئێک رێزیێ بویە , ئەڤ چەندە ژی بویە درزەک مەزن کو ژ گەلیێن چیایێن کوردستانێ فرەھتر بویە ھەمی دوژمنا شیایە ڤێ درزێ ب ساناھی ببرن و دربێن کوژەک ل سەرکەفتنێن گەلێ کورد بدەن و ل داویمفا وەرگرتنا دوژمنان ل نەبونا ئێک رێزیێ خیانەتا شازدێ ئوکتوبەرێ بو .دیروک دێ ھەمی ھەلویستان نڤێسیت و چ ژی ناھێتە بیرکرن و فەرە دەست ب قویناغەکا نوی یا خەباتێ بکەین کو دەست ل ناڤ دەستیا کوردان سەرێ ژووری بیت و ب ستراتیجەک نوی کو براتی و ئارمانجەک ھەفپشک ھەبیت.
ھەرێما کوردستانێ وەکی کیانەکێ نیمچە سەربەخو ھەر ژ راپەرینێ وەرە ھەتا سالا ٢٠٠٣ و دیڤدا ژی ل دەستورێ عیراقێ دا کەساتیا سیاسی و دەستوری و دیروکی و جوگرافی ژی ھاتە پاراستن ل چارچوڤێ عیراقەکا ئێکگرتی دا ئانکو کوردستانەک بھێز و عیراقەک ئێکگرتی. ئەو دەستورێ ئەڤ پرەنسیپە بەرھەم دئینای نەھاتە جێ بەجێ کرن و بیە ئەگەرێ سەرھلدانا چەندین ئاریشا کو ژیێ ھندەک ل گەل دەستوری بویە. پشتی ریدانێن ڤێ داویێ بەردەوام سەروکێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ دووپاتی ل سەر جێ بەجێ کرنا دەستورێ عیراقێ کریە وەکی دادڤانەک ناڤبەرا ھەولێر و بەغدا دا بەلێ ب مەرجێ جێ بەجێ کرنا ھەمی بەندێن دەستوری.ھەروەسا بھێزکەفتنا پێگەھێ کوردان و کوردستانێ ل عیراقێ و دەڤەرێ ب براتی و ئێک رێزیا وان ڤەگرێدایە کو ھەتا نھا بویە دەردێ کوژەک بو چەندین شورەش و سەھلدان و دەستکەفتیێن کوردان ب درێژاھیا دیروکێ ھەتا نھا کو ل داوی زیانا ب کوردان کەفتی پشتی رپفراندومێ خیانەتا شازدێ ئوکتوبەرێ بو ھەمی ژی سەرەرایێ چەند ئەگەران نەبونا ئێک رێزیا ناڤبەرا کوردان بو .