پێکڤە گرێدانا کوردستانێ ب عیراقێ ڤە ل سالا ١٩٢٥ بریارەکا شاش و ستەمکاری و دیر ژ بەرچاڤکرنا مافێن مروڤی بو . ب درێژاھیا ڤی دەمی دا چو جاران بەغدا خوە ب خوەدیێ رەسەنێ کوردستانێ نە زانیە و ھەردەم کورد و کوردستان ب ھژمارە دوو ھژمارتیە . بەغدا ل سەردەمێن مەلەکی ھەتا کوماری و ل عیلمانی و ھەتا ئیسلامی و ل سوننی و ھەتا شیعی تەخسیر نەکر ل زولم و ستەم و بن پێکرنا مافێن مروڤی و کوشتن و سێدارەدان و وێرانکرن و جینوسایدا و کیمیایی و ئەنفالا .
بەلێ تشتی گومان و سەرسورمانێ بەعزەکێ کوردانە کو ھەتا نھا دڤێت ل گەل عیراقێ بمینن پشتی ڤان ھەمی دەردەسەریێن کو ب درێژاھیا دیروکێ بسەرێ کوردان دا ھاتی . مەسەلا وان برادەران ژی وەکی مەسەلا فرینا شێخی لێ ھات دەف دەروێش , دەمێ دەروێش کولان کولان دچوی ھوسا دگوت شێخ یێ فری ! ھەتا خەبەر ب شێخی گەھشت و شێخی خەبەرەکە (جومەلەتن و تەفێیلا ) رەتکر , بەلێ دەروێش ل سەر وێ بەردەوام بو ھەتا ئەگەر شێخ ژی رەتبکەت ! لێرەدا دیار دبیت کو بەغدا بریارا خوە دایە و باش دزانیت نەشێت و نەڤێت و نەڤیایە و نەشیایە مە بپارێزیت وەکی سەروکێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ نێچیرڤان بارزانی ل گوتارەکا خوە دا گوتی ( بەغدا نەڤێت و نەشێت مە بپارێزیت ) ب راستی نەڤیا و نەشیایە ژی و دیروک باشترین گروڤەیە و شەرێ داعشێ نویترین بەلگەیە کو موسل چولکر (١٠٤)ھزار چەکدار تێدابون و ب پێشکەفتی ترین چەکان ڤە تێدا بو چولکر و رەڤین و بارێ مەزن کەفتە سەر ملێن ھێزێن پێشمەرگەی ب درێژاھیا ھزار کیلومەترا و ب چەکەکێ نەپێشکەفتی و کەڤن ڤە کو ئەگەر ژی ھەمی رێگریێن عیراقێ بون ل نەبونا چەکەکێ پێشکەفتی ل دەستێن پێشمەرگەی دا .
بەغدا وی دەمی بریارا خوە دایە دەمێ کو چەندین جاران سەرکردێن وان رادگەھاند کو کوردستان وی دەمی بەرەف عیراقێ ڤە دئێت کو گەف و شەر ل سەر بن ! ئێ ئەگەر دەولەتەک نەشێت من بپارێزیت چ واتایەک مایە کو پێکڤە بین ؟ بێگومان چ واتا نەمانە , بەغدایەک (٥٥) ماددێن دەستوری پێشێل بکەت , و بوجە و موچەی و ھەمی موستەحەقاتێن دیتر قوت بکەت و رێژا کوردان ل سوپایێ عیراقێ ژ (٤٠% بکەتە کێمتری ١% ) و گەفێن (f١٦) بکەت دژی کوردستانێ , واتایا بریار دانێ ددەت .
ل داویی فەرە ھەمی ئالیێن کوردستانی وێ چەندی باش بزانن کو ل بەغدا جھێ کوردان نەمایە ژ بەرکو حکومەتا عیراقێ کونترول ل سەر دەڤەرا کەسک ژی ب دروستی نەمایە . ژ بەر ھەبونا سەدان گروپێن چەکدار و (ئومەراء الحرب) . ھەروەسا پشتی سالا (٢٠١٤) عیراق بویە پشکەک ژ یاری و بەرەیێن ھەرێمی کو ب دیڤەلانکیا مەزھەبی و ئاتیفی کەفتیە و چو سیادە بو عیراقێ نەمانە . لەوما گرنگ بزانین کو بەغدا بریارا خوە دایە ل وی دەمی کو سیستەمێ تەوافقێ تێکدای و ل نھا دا ژی ئالیێن زورینە ھەولا ھندێ ددەن کو ل ھەلبژارتنێن داھاتی دا زورینا سیاسی (الاغلبیە السیاسیە ) بو رێڤەبرنا عیراقێ بێتە جێ بەجێ کرن , کەواتا چو نەتەوە و پێکھاتەکێ ژ بلی عەرەبێ شیعە ماف د ڤی وەلاتی دانەما . ئەڤە و چەندین گروڤێن دی ئەون کو بەغدا بریارا خوە دایە ل سەر ھندێ کو نەڤێت و نەشێت کوردستانێ بپارێزیت.