كاتێك جەنگی یەكەمی جیهانی دەرفەتی دروستكردنی دەوڵەتی نەتەوەیی بۆ نەتەوەی كورد لەبار بردو كورد نەیتوانی، یان نەیانهێشت ببێتە خاوەن دەوڵەت وەك بەشێكی زۆر لە گەلانی بندەستی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی، خەون و خەباتی كورد بۆ سەربەخۆیی كۆتایی نەهات. سەرەڕای شۆڕشە بەردەوامەكان دۆخێكی لەباری ئەوتۆی نێونەتەوەیی نەهاتە ئاراوە كە كورد بتوانێ ئازادانە بڕیار لەسەر چارەنووسی خۆی بدات. كاتێك عێراق بەشێوەیەكی دەستكرد دروستكرا، گەلی كوردستان هەوڵیدا لە چوارچێوەی ئەو عێراقە دەستكردەدا كەمترین مافەكانی بەدەستبهێنێ، بەڵام هەموو داواو داخوازییەكانی گەلی كوردستان لەم بەشەی كورستاندا نەك تەنیا سەركەوتوو نەبوو، بەڵكو ئاكامەكەی ئەنفال و جینۆساید بوو. گەلی كوردستان لەبەر ڕۆشنایی دۆخە نێودەوڵەتییە تاریكەكەدا هەوڵیداوە ئەو واقیعە نەخوازراو و زاڵمانەیە بگۆڕێ كە بەسەر كورستاندا سەپێندراوە. خۆ ئەگەر كرانەوەیەكی سنووردار لە دۆخە نێودەوڵەتییەكدا هاتبێتەئاراوە و خەبات و خوێنی خۆمان ئەوەی سەپاندبێ، ئەوا ناتەبایی نێوخۆ و ململانێكان كە هەمیشە دەوڵەتانی باڵادەستی ناوچەكە ڕۆڵی گەورەیان تێدا بینیوە و ئاستی پێگەیشتن و تێگەیشتنی خۆشمان هەمیشە فاكتەر بووە، ڕێگربوون لەبەردەم سوودوەرگرتن لەو كرانەوە سنووردارە. ئەمڕۆ گۆڕانكاریی گەورە ڕوویداوە و ئەو دۆخە نێوخۆیی (سەرەڕای كەموكوڕی ئابووری و دارایی و شێوازی حوكمڕانی و كێشە سیاسییەكانی نێوان لایەنەكان) و نێودەوڵەتییە گونجاوەی لەمڕۆدا هاتۆتەئاراوە لە مێژووی سەد ساڵی ڕابردوودا نەهاتۆتەئاراوە.

لە ماەوی سەد ساڵی ڕابردوودا گۆڕانكاری و دەستكاریی گەورە لە سنوورە نێودەوڵەتییەكاندا لە ئەنجامی شەڕە جیهانییەكاندا هاتۆتەئاراوە. جەنگی یەكەم كۆمەڵێك دەوڵەتی نوێی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ناوچەی تر دروست كردو جەنگی دووەمی جیهانی بووە هۆی ئازادبوونی بەشێكی زۆر لە دەوڵەتانی بندەستی دەوڵەتە كۆڵۆنیالیستەكان و دامەزراندنی چەند دەوڵەتێك. كۆتایی جەنگی ساردیش بووە هۆی دروستبوونی چەندین دەوڵەت لە ئەوروپا و ئاسیا و دووریش نییە جەنگی جیهانی دژی تێرۆر ببێتە هۆی دەستكاریكردنی سنووری هەندێك دەوڵەت. كوردستان وەك مەیدان و لایەنێكی دیار و گرنگی ئەم جەنگە دەرفەتی گەورەی لەبەردەم كراوەتەوە و قۆستنەوەی ئەو دەرفەتە و هەنگاونانی جددی و كردەیی بەرەو سەربەخۆیی بەندە بە ئیرادە و بڕیاری سەركردایەتی سیاسیی كوردستانەوە. ئەوەی جێی داخە ئەوەیە كە سەڕای دۆخە نێودەوڵەتی و نێوخۆییە گونجاوەكە هێشتا هەندێك لایەنی كوردستان بە پاساو و بیانووی جێاوازەوە ڕێگرن لەبەردەم سڕینەوەی ئەو غەدرە مێژووییەی سەد ساڵە لە خەڵكی كوردستان دەكرێ.
ئێمە نەك مێژووی دوای نەمانی بەعس و مامەڵەمان لە عێراقی (نوێ)دا كە لە ساڵی ٢٠٠٣وە دەستی پێكردووە، فێری كردبین، بەڵكو مێژووی سەد ساڵەمان كە لە بن بەرداشی هەمان داگیركردندا دەهاڕێین فێری كردووین، ئێمە ناتوانین لە چوارچێوەیەكدا بژین كە جگە لە نەهامەتی و وێرانكاری و سڕینەوەی سیمای نەتەوایەتی و ڕەتكردنەوەی وجوود هیچی تری پێنەبەخشیوین. دوای ساڵی ٢٠٠٣ و هاوكاری كورد لە رزگاركردنی عێراق و كوردستان و هەوڵەكانمان بۆ داڕشتنی دەستوورێك كە لانیكەمی داخوازییە نەتەوەیی و سیاسی و كەلتوورییەكانی لەخۆگرتبێ و دوای هەوڵە بەردەوامەكانی سەركردایەتی سیاسیی كوردستان لە ماوەی ١٢ ساڵی ڕابردوودا تازە خەریكین دەگەڕێینەوە چوارگۆشەی یەكەم و بە ئەقڵییەتی كەمینە و زۆرینە ڕای زۆرینەیەكمان بەسەردا دەسەپێنن كە سەد ساڵە بە ئاگر و ئاسن حوكممان دەكەن. ئەوانەی هەڵوێستی نێگەتیڤیان لەمەڕ ڕیفراندۆم و سەربەخۆیی هەیە، پێویستە ئەو پرسیارە جەوهەرییە لە خۆیان بكەن كە ئەویش ئەوەیە: ئایا ئەلتەرنەتیڤی سەربەخۆیی چییە؟ بە واتایەكی دیكە ئەگەر تەسلیمی ئارگیومێنتی هەندێك كەس و لایەن بین و ڕیفراندۆم و سەربەخۆیی دوابخەین تا وەك ئەوان دەڵێن هەلومەرج و زەمینە نێودەوڵەتی و نێوخۆییەكان باشتر و لەبارتر دەبن.

لایەنگرانی ئەم هەڵوێستە پێمان ناڵێن هەلومەرجی لەباری نێودەوڵەتی چۆنە و چییە؟ ئایا دەبێ بەر لە ئەنجامدانی ڕیفراندۆم بۆ سەربەخۆیی ناوەندە نێودەوڵەتییەكان دان بە سەربەخۆییدا بنیێن، یان دەوڵەتانی دراوسێ هەر لەسەرەتاوە هەڵوێستی دۆستانە بەرامبەر بەم هەنگاوە بنوێنن؟ بە لەبەرچاوگرتنی هاوكێشەكان و ئاڵۆزیی دۆخەكە و تێكئاڵانی جەمسەرە جیاوازەكانی بەرژوەندییەكان، ساویلكەیی سیاسی و كەم تێنەگەیشتنی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان دەبێ، گەر چاوەڕێی دۆخێكی وا لەبار بین. ئێمە دەبێ ئەو هەڵوێستە نێودەوڵەتییەی كە ئەمڕۆ هەیە و بریتییە لەوەی دەوڵەتان بە گشتی و زلهێزەكان بە تایبەتی هەڵوێستی نێگەتیڤیان نییە، بە گۆڕانێكی ئیجابی دابنێین. پەیوەندییە سیاسی و دیپلۆماسییەكان لە باڵاترین ئاستن و سۆزێكی كەم وێنە لە لایەن گەلانی دنیاوە بەرامبەر كوردستان هەیە. پەرەسەندنەكانی بواری ماس میدیا و سۆشیال میدیا و گەیاندن دەرفەتێكی بێوێنەی ڕەخساندووە بۆ گەیاندنی دەنگی كورد و دروستكردنی لۆبییەكی جیهانی و گواستنەوەی ڕووداوەكان چركە بە چركە. لەسەر ئاستی نێوخۆییش سەرەڕای ئاستەنگەكان تا ئێستا دۆخی نێوخۆیی وا گونجاو نەهاتۆتە ئاراوە. كوردستان خاوەنی دەزگا دەوڵەتییەكانی خۆیەتی و لە ٩٥٪ی خاكی كوردستان لە بندەستی پێشمەرگەدایە و هێزی پێشمەرگە هەرگیز هێندەی ئێستا ڕێكخراو و خاوەن ئەزموونی جەنگ و خاوەن چەك نەبووە و هێندەی ئێستاش یەكگرتوو و خاوەن پێگەو نێوبانگی جیهانی نەبووە. دیسانەوە سەرەڕای كەموكوڕییەكانی بواری حوكمڕانی و ئابووری و دارایی هەرگیز كۆڵەكەكانی ئابووری سەربەخۆ هێندەی ئەم سەردەمە پتەو نەبوون. ئەمە ئەوە ناگەیەنێ كە پرۆسە و پڕۆژەی سەربەخۆیی بێ ڕیسك نییە و ناشبێ جەماوەر وا ئامادەبكرێ كە بە ئەنجامدانی ڕیفراندۆم یەكسەر سەربەخۆیی مسۆگەر دەكرێ و بە ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی هەموو پایەكانی دەوڵەت دادەمەزرێن و لە پڕێك دەبینە كوڕێك. بە پێچەوانەوە دەبێ گەلی كوردستان وا ئامادەبكرێ كە بەرگەی هەر شۆكێك، یان كاردانەوەیەكی نەخوازراو بگرێ.


بەم پرسیارە دەگەڕێمەوە سەر ناوەڕۆكی باباتەكە: ئایا نەبوونی دۆخی ئایدیاڵ لەسەر ئاستی نێوەدەوڵەتی و نێوخۆیی و بوونی ڕیسك و ئەگەرەكانی هاتنەپێشەوەی ئاستەنگ دەبێ سەربەخۆییمان لەم دۆخە گونجاوەدا لەبیر بەرێتەوە؟ ئایا وەڵامی ئەرێنی بۆ ئەم پرسیارە گەڕانەوەیە بۆ بەغدا و چەندبارەكردنەوەی ئەو ئەزموونەیە كە سەد ساڵە بەدەستیەوە گیرۆدەین و گەڕانە بە دوای مۆدێلێكی پێكەوەژیان لەگەل گەلی باڵادەستدا كە یان تاقیمان كردۆتەوە و تووشی بەدبەختی كردووین، یان هەر بوونی نییە؟
ئەو ئارگیومێنتانەی ئەمڕۆ دژی پرۆسەی سەربەخۆیی دەخرێنەڕوو، تەنیا لە خوێندنەوەی هەلومەرجە گونجاوەكە بەهەڵەدا نەچوون، بەڵكو ناتوانن جێگرەوەی سەربەخۆیی بخەنەڕوو. ئەوان ئەزموونی تاڵی سەدەیەك و بەتایبەتیش ئەزموونی دوازدە ساڵی ڕابردوو نادیدە دەگرن. ئایا هیچ كۆنتراكتێك و ڕێككەوتننامەیەك لە نێوان گەلی كوردستان و گەلی عێراق لە دەستوور گرنگتر و بەهێزترە تا پەیوەندییەكانی نێوان كورد و عەرەبی پێ ڕێكبخەین؟ كاتێك دەستوور پشتگوێ دەخرێ و نكۆڵی لە كوردستانی بوونی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم دەكرێ و قوربانییەكانی پێشمەرگە بەهەند وەرناگیرێ و لە بری پڕچەك كردنی پێشمەرگە چەكەكانی سوپای عێراق تەسلیمی داعش دەكەن و بەری دەدەنە گیانی كوردستانییان و بودجە دەبڕن و هەموو ڕێگا یاسایی و نایاساییەكان دەگرنەبەر بۆ ڕێگرتن لە سوودوەرگرتن و ناردنەدەرەوەی سامانی سروشتی خاكەكەمان و دۆخە ئابوورییەكەی ئێستا دەقۆزنەوە بۆ دروستكردنی حەشدی شەعبی بە هەمان شێوەی دروستكردنی ئەفواج خەفیفەی سەردەمی سەدام و دەیان نییەت و نیازی پیسی تر، دەبێ گەڕانەوە بۆ بەغدا بە ئەلتەرناتیڤێكی گونجاوی سەربەخۆیی بزانین؟ ڕەنگە ئەوانەی ئارگومێنتێكی بەهێز بۆ دژایەتی سەربەخۆیی دەخەڕوو پاساوی گونجاویان هەبێ، بەڵام هەرگیز ناتوانن پاساوەكانیان بۆ چەندبارەكردنەوەی ئەزموونە كارەساتاوییەكانی سەد ساڵی ڕابردوو لەگەڵ حكومەتە یەك لە دوای یەكەكانی عێراق زەمینەیەكی مێژوویی و سیاسی و ئەخلاقیی ئەوتۆ بڕەخسێنن كە بەرگەی ئارگیومێنت و پاساوە مێژوویی و سیاسییە هەنووكەییەكان بگرێ. ئەگەر ئاكام و ئایندەی ڕیفراندۆم و سەربەخۆیی جێگەی گومان بێ، ڕابرووی سەد ساڵی ڕابردوومان و هەوڵدان بۆ پێكەوەژیان لەگەل عەرەبدا جێگەی كەمترین گومان نییە، چونكە ئێمەو نەوەكانی پێش ئێمە تامی تاڵی ئەو ئەزموونەمان كردووە.
مافی سروشتی و نەتەوەیی و جڤاتی نەك تەنیا حیزبە سیاسی و ناوەندەكانی تری كۆمەڵگەی مەدەنیی كوردستانە كە پرسیاری ڕەوا بەرامبەر پرۆژەی سەربەخۆیی بورووژێنن، بەڵكو مافی هەموو تاكێكی جڤاتی كوردستانییە، بەڵام لە هەمان كاتدا دەبێ ئەو پرسیارە ڕەوایەش بكرێ كە ئایا بەردەوامیدان بە ژێردەستەیی سەد ساڵەو ڕازیبوون بە ئەمری واقیع و هەوڵنەدان بۆ دامەزراندنی كیانێكی سەربەخۆ دۆخێكی لەبار بۆ ئایندەی ئێمە دەڕەخسێنێ؟ ئێمە هەموو شێواز و مۆدێل و فۆڕمێكمان تاقی كردۆتەوە كە گەلانی تر باڵادەست و ئێمەش بندەست بین، كاتی ئەوە هاتوە هەنگاو بەرەو ئەوە بنێین كە لە وڵاتێكدا بژین كە كورد سەروەر و كوردستان دراوسێیەكی باش بێ.


دروستكردنی دەوڵەت موڵكی تەنیا یەك حزبی سیاسی نییە و ئەو دەرفەتە مێژووییەش كە لە ئێستادا بۆمان هاتۆتەپێشەوە، بەرهەمی خەباتی هەموو حیزبەكانە، هەر بۆیە پارتی دیموكراتی كوردستان بەگشتی و شەخسی سەرۆك بارزانی ئەوەیان راگەیاندووە، پارتی شەرەفی ئەوەی پێدەبڕێت كە زیاتر لە حزبەكانی دیكە ئەم پرسەی ورووژاندووە و كاری لەسەر كردووە، بەڵام پرسی سەربەخۆیی تەنیا موڵكی پارتی نییە، هەر لەسەر ئەم بنەمایەش بووە پارتی و یەكێتی لەسەر پرسی ریفراندۆم رێككەوتوون و شاندێكیان پێكهێناوە بۆ ئەوەی سەردانی سەرجەم لایەنە سیاسییەكانی كوردستان بكەن، ئەمەش لە پێناوی ئەوەی هەموو لایەك بەشداری لەو پرۆسە گرنگ و چارەنووسسازەدا بكەن.
سەبارەت بەپرسی كاراكردنەوەی پەرلەمان، پارتی دیموكراتی كوردستان نەك دەرگای بە ڕووی راوێژ و دانوستاندن لەسەر ئەم پرسە دانەخستووە، بەڵكو پارتی لەهەر لایەنێكی دیكە زیاتر بەپەرۆشە بۆ ئەوەی لەبەر رۆشنایی رێككەوتنێكی تازە و دووبارە نەبوونەوەی هەڵەكانی رابردوو، پەرلەمان كارابكرێتەوە، بەڵام هەڵوێستی بزووتنەوەی گۆڕان بە سەپاندنی مەرجی پێشوەختە بۆتە هۆكاری ئەوەی كاراكردنەوەی پەرلەمان دوابكەوێت، لەئێستاشدا كە پرسی ریفراندۆم وەك پرسێكی نیشتمانی و چارەنووسساز هاتۆتەپێشەوە، بزووتنەوەی گۆڕان دەیەوێت بۆ بەشداربوونی لەم پرۆسە گرنگە، مەرجە پێشوەختەكانی خۆی بكاتە كارتی گوشار بۆ ئەوەی بەسەر هەموو لایەكدا بیسەپێنێت.


لەسەر پرسی پەیوەندی پرۆسەی ریفراندۆم بە پەرلەمانەوە، پارتی دیموكراتی كوردستان راوێژی لەگەڵ ژمارەیەكی زۆر لە پسپۆڕ و یاساناسانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی كردووە، هەموویان رایان بەوجۆرەیە كە حكومەت وەك دەسەڵاتی جێبەجێكردن ئەو دەسەڵاتەی هەیە داوا لە كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان بكات كە ریفراندۆم ئەنجام بدات، لەمەش زیاتر بەپێی یاسای ژمارە 4ی ساڵی 2014ی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی كوردستانیش، هیچ ئاماژەیەك بۆ ئەوە نەكراوە كە ئەگەر كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان بڕیاری ئەنجامدانی هەڵبژاردن، یان ریفراندۆمی دا، دەبێت چاوەڕێ بكات پەرلەمان یاسای بۆ دەربكات، لەلایەكی دیكەشەوە هەر هەمان یاسای كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان دەڵێت: ئەنجامدانی هەڵبژاردن، یان ریفراندۆم لە سنووری كوردستانی عێراقدا نەك ئەو سنوورەی پێی دەگوترێت هەرێمی كوردستان واتە پارێزگاكانی (هەولێر، سلێمانی، دهۆك و هەڵەبجە). ئەمەش مانای ئەوەیە كە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان دەسەڵاتی ئەوەی هەیە كە لەتەواوی كوردستانی عێراق بە ناوچەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستانیشەوە ریفراندۆم، یاخود هەڵبژاردن ئەنجام بدات. بۆیە ئەم راستییانە هەموویان ئاماژەن بۆ ئەوەی كە بزووتنەوەی گۆڕان دەیەوێت ئەم پرۆسە نیشتمانییە بكاتە بیانوویەك بۆ ئامانجە سیاسییەكانی خۆی، بەڵام بەشدارنەبوونی لایەنێك، یان دوولایەن لە پرۆسەكەدا نابێتە ئاستەنگ بۆ ئەوەی ئەم پرۆسە چارەنووسسازە رابگیرێت، یان نەكرێت.
كەواتە زەمینە رەخساندن بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم دەستی پێكردووە و شاندی راسپێردراوی پارتی و یەكێتی بۆ ئەم ئەركە لەگەڵ حزبە سیاسیەكانی كوردستان كۆبوونەتەوەو ئێستا تا رادەیەكی زۆر دەزانرێت ئەو لایەنانە كامانەن كە ئامادەن ببنە بەشێك لە پرۆسەكە و میكانیزمی تایبەت بۆ ئەنجامدانی پرۆسەكە ئامادەبكرێت، ئەو لایەنانەشی وەك بزووتنەوەی گۆڕان و كۆمەڵی ئیسلامی نایانەوێت ببنە بەشێك لە ئەنجامدانی پرۆسەكە، ئەوانیش دژی پرۆسەی سەربەخۆیی كوردستان نین، لە روانگەی بەرژەوەندیی حزبی خۆیانەوە رەخنە لەو میكانیزمە دەگرن كە پرۆسەكەی پێ ئەنجام دەدرێت. لەسەر ئاستی قسەكردنیش لەگەڵ عێراق، شاندی پارتی و یەكێتی سەردانی بەغدایان كردووەو لەگەڵ سەرۆكایەتییەكانی پەرلەمان و حكومەتی عێراق و فراكسیۆنی هاوپەیمانی نیشتمانی كۆبوونەتەوە و راشكاوانە باسی ئەم پرسەیان كردووە، ئەمەش مانای ئەوەیە دەستپێكی وتووێژ و دانوستاندن لەسەر پرسی ریفراندۆم و پاشانیش سەربەخۆیی لەگەڵ عێراقیش دەستی پێكردووە..


بێگومان دەبێت خۆمان ئەو راستییانە بزانین كە نە حكومەت و نە پەرلەمانی عێراق و نە حزب و لایەنەكانی عەرەبی سوننە و شیعەش، بەچەپكە گوڵەوە پێشوازی لەم هەنگاوە ناكەن، بەڵام بارودۆخی ئێستا گەیشتبێتە ئەوەی حكومەت و پەرلەمان و هێز و لایەنە سیاسییەكانی عەرەبی شیعەو سوننە ئامادەبن كە لەسەر ئەم پرسە كۆببنەوە و گوێ بگرن، ئەمەش مانای ئەوەیە بارودۆخەكە گۆڕانكاریی گەورەی بەسەردا هاتووەو پێویستە هەنگاوەكان گورجتر بكەینەوە بۆ ئەوەی ئەم دەرفەتە لەدەست نەدەین.


لایەنێكی دیكەی گرنگ، هەڵوێستی دەوڵەتانی عەرەبییە لەسەر ئەم پرسە گرنگ و چارەنووسسازە، دیارە ئەگەر بە مێژووی هەڵوێستەكانی وڵاتانی عەرەبیدا بچینەوە سەبارەت بە عێراق و مافەكانی گەلی كوردستان، ئەوا ئەوان پێش هەر لایەنێكی دیكە كاتێك باس لە پرسی لەو جۆرە كرابێت، هەڵوێست و كاردانەوەی توندیان هەبووە، بەڵام ئەگەر هەڵكردنی ئاڵای كوردستان بە نموونە وەربگرین، وەك بینیمان هەڵوێست و كاردانەوەی توندنمان لەوڵاتی عەرەبی نەبینی، ئەمەش ئاماژەیەكی ئومێدبەخشە كە لەسەر پرسی ریفراندۆم و سەربەخۆیی هەڵوێستی خراپیان نەبێ. لەسەر ئاستی دەوڵەتانی دراوسێش بەتایبەتی هەردوو دەوڵەتی توركیا و ئێران، لەگەڵ ئەوەی لە میانەی هەڵمەتەكانی ئەنجامدانی پرۆسەی ریفراندۆم لە توركیا، سەرۆك كۆماری ئەو وڵاتە لێدوانی دژی هەبوو بەرامبەر هەڵكردنی ئاڵای كوردستان لە كەركووك، بەڵام پێدەچێت ئەو تەنیا بەشێك بووێت لە هەڵمەتەكانی دەنگ كۆكردنەوە بۆ پرۆسەی ریفراندۆمەكە، پاشانیش لە نێوان توركیا و كوردستاندا پەیوەندیەكی ئابووری و سیاسی و بازرگانیی زۆر باش هەیە، سەبارەت بە ئێرانیش دیارە لەگەڵ ئێرانیشدا پەیوەندیەكی فراوانی بازرگانی و ئابووریی گەورە هەیە و مەزندەدەكرێت لە ئایندەدا فراوانتریش ببێت، بۆیە كاتێك ئاكامی ریفراندۆم دەردەكەوێت، مەزندە دەكرێت كە ئێرانیش مامەڵە لەگەڵ ئەو ئەمری واقیعە بكات كە ریفراندۆم دروستی دەكات. لەسەر ئاستی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش جیا لەوەی كە بەڕێز سەرۆك بارزانی لەهەموو سەردانەكانیدا بۆ دەرەوە ئەم پرسەی وەك مافێكی شەرعیی گەلی كوردستان لەگەڵ هەموو ئەو دەوڵەتانە باسكردووە كە سەردانی كردوون، لە هەمانكاتدا لەگەڵ ئەو شاندانەش باسكراوە كە سەردانی كوردستان دەكەن و بەم دواییەش لەگەڵ نوێنەر و كونسوڵی ئەو دەوڵەتانە باسكراوە كە لە هەولێر كونسوڵخانە، یان نوێنەرایەتییان هەیە، سەبارەت بە هەڵوێستی نێودەوڵەتی ئەوەی جێگەی گەشبینییە ئەوەیە كە هەتا ئێستا هیچ دەوڵەتێك لەسەر ئاستی فەرمی پێی رانەگەیاندووین كە ئەوان دژی ئەنجامدانی پرۆسەی ریفراندۆمن لەكوردستاندا، بەڵام دیارە ئەوان نوێنەرایەتی سیاسەتی وڵاتەكەی خۆیان دەكەن، بۆیە بە ڕەسمیش پێیان رانەگەیاندووین كە پشتگیری لە پرۆسەكە دەكەن، بەڵام لەسەر ئاستی نافەرمی كاتێك ئێمە قسەیان لەگەڵ دەكەین، هەڵوێستیان ئیجابییە. ئەمەش رەنگدانەوەی ئەوەیە كە بارودۆخەكە بەشێوەیەك لە شێوەكان لەهەموو كاتێكی دیكە لەبارترە بۆ ئەوەی ئەم هەنگاوەی تێدا هەڵبگیردرێت.


لێرەدا جێگەی خۆیەتی ئاماژە بەوە بكەم كە شەخسی سەرۆك بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان بە درێژایی مێژووی كاری سیاسی خۆیان دژی ئەوە بوون كە موجازەفە، یان موغامەرە بە ئایندەی كوردستان و كوردەوە بكەن، بەڵام هیچ هەنگاوێكی بوێرانە و چارەنووسسازیش بەدەر نییە لە ریسك، بۆیە لێرەدا گرنگە جیاوازییەك لە نێوان موجازەفە و ریسك بكەین و بە راشكاوی بە میللەتی خۆمان بڵێین، بەڵێ بە هەنگاوهەڵگرتن بۆ ریفراندۆم كە سەرەنجام هەنگاوهەڵگرتنە بۆ سەربەخۆیی، بمانەوێت یان نەمانەوێت رووبەڕووی ریسك دەبینەوەو هەمیشەش ئەو جۆرە بڕیارانە بەشی خۆی رووبەڕووی ریسك دەبێتەوە، بەڵام ئەگەر بە یەكریزی و یەكهەڵوێستی هەموو لایەكمان شانی بدەینە بەر، ئەوا ئەو ئیرادەیە بوونی دەبێت كە ئەو ریسكانە تێپەڕێنین و چارەسەریان بكەین.


بەرپرسی مەكتەبی پەیوەندییەكانی دەرەوەی
پارتی دیموكراتی كوردستان