ئەم ھەمی ماین ل ھیڤیێ و ھەمیا و سەرۆک وەزیرێن بەغدایێ ژی ئەڤ داخوازە دکر، بەلێ پا بۆچی ئەڤ ڕاپەرینە چێنەبوو؟ بۆ بەرسڤدانێ ئەم حەوجەی سێ زانستێن سایکۆلۆژی و دیرۆکناسیێ و جڤاکناسیێ دبین. د دەروونناسیێ دا تێگەھەکێ ھەی بناڤێ مازۆخی(masochism) کە ژ داھینانێن چیڕۆکنڤیس، لێئۆ پۆلد فۆن ساخر مازۆخ (١٨٣٦-١٩٠٥) ئۆتریشی دھێتەھژمارتن و بریتیە ژ وەرگرتنا تام و چێژەک سێکسی بڕێکا ھەلبژارتنا ئێش و ئازارێ لسەر خۆ. ئەڤ تێگەھە پاشی چۆ دناڤ زانستێن دیترێن وەکی جڤاکی و سیاسی دا. نۆکە مەتەلا باژێڕێ میسل وەسایە و شۆبەتی ڕەوشەکا سایکۆسۆسیۆلۆژیکییا مازۆخیانەیە. ھەلبژارتن و قەبیلکرن و خۆلبەرگرتنا ئێش و ئازار و تاوانێن داعشێ بخۆ ئەو ھەلبژاردەیێ نەچارییە کە لچاڤ ژانێن دیترێن وەکی ژانا داگیرکەرێن شێعە و تاوانێن ئەو بکەن سڤکترە، و ئەڤە لایەنێ کێم بدیتنا خەلکێ وێ یێ سۆننە وەسایە و پترترە. دیارە خۆلبەرگرتنا تاوانبارەکێ وەکی یا ئەبووبەکر بەغدادی ژ یا ئێکێ وەکی ئەبووئیزرائیلێ نەبەغدادی کێمتر نینە.
ژلایەک دیترڤە ئەڤ بابەتە بیرا مە ل دیرۆکێ و نەخاسمە ل تێکستێن فەیلەسۆفێ مەزن عەلی وەردیێ بەھشتی(١٩١٣-١٩٩٥) دھینیتن دەمێ د ڤەگێڕانا وێ دا ئاماژەیەکێ ب شێوازێ ھزرکرنا ھندەک ژ مۆسلمانان و ژ وان ژی کەسێن ئایینی و بۆ نموونە ژی شێخەکێ وەکی مەھدیێ ئەلخالسی و گەلەکێن دیتر ددەتن کە باوەرا وان ئەوە" مۆسلمانێ زاڵم باشترە ژ کافرەکێ دادپەروەر و باش"، و مەبەست ژێ دەستھەلاتدارێن وەلاتەکییە، کە ھەکەر مۆسلمان بیتن باشترە ژ کەسەکێ کافر، ھەکەر چی یێ مۆسلمان دەستھەلاتدارەکێ زۆردار و ستەمگەر و کۆژەک و دڕندە و ھۆڤ و نەمرۆڤانە ژی بیتن، و یێ کافر ناھێتەپەسندکرن ھەکەرچی پاشا یان دەستھەلاتدارەکێ دادپەروەر و مرۆڤدۆست و ئاشتیخواز و باش و قەنج ژی بیتن. دیارە ئەڤ ھزرە ژ مێژەیە د مێنتالیتەیا تاکێ مۆسلمان و ژ وان ژی خەلکێ میسل، یێ کۆ زۆرینەیا وێ سۆننەنە و دەستھەلاتا شێعەیان پێ کافرە، زالە. لەوما بڤی دەست و داری ئەو ڕاپەرینا ھەمی چاڤەڕێی دکەن ڕووی نەدایە و نادەتن.
ھەلبەت مەبەست ژ ڕاپەرینێ ئەو دیاردە و پرۆسێسا جڤاکییە یاکۆ خەلکەک ژ ئەگەرێ ھندێ زۆرداری لێدھێتەکرن دژی دەستھەلاتێ و پێکڤە ڕاببن و پشتی " بێھنا وان دگەھیتە سەرێ دفنا وان!"، دەست و باسکا ل زۆردارێن ستەمگەر ھەلینن و بکەنەدەر. چونکی جۆرەکێ دیترێ ڕاپەرینان ل دەڤەرێن ڕۆژھەلاتا ناڤین دھێنەکرن نە ڕاپەرینێن جڤاکینە بەلکۆ ڕاپەرینێن دزی و فەرھۆتێ و تالانکرنێ نە و ل جھەکێ وەکی میسل و لدویڤ ئەزموونێن دیرۆکی دبیتن تشتەکێ ئاسایی و سروشتی ژی بن، چونکی مادەمکی دەستھەلاتا داعشێ سۆننە و مۆسلمانن و تاوانێن وان یێن ھۆڤانە لچاڤ کافرێن دیترێن بزاڤا گرتنا میسل دکەن- وەکی خەلکێ میسل خۆ وەسا تێگەھاندی- ھێشتان بێھنا وان تەنگ نەکرییە و ھێژ ئەڤ ماوەیێ کۆرتێ مانا داعشێ ل وێرێ ئەو ژ قۆناغا مازۆخیبوونێ تێر نەکرییە و نەشیایە ڤێ ھزرا خەلەت، ئانکۆ مۆسلمانێ زاڵم باشترە ژ کافرێ قەنج، لنک وان ڕاست بکەتن. دروستبوون و گھۆڕینا ڤی شێوازێ ھزرکرنێ لنک خەلکێ میسل پێدڤی ب دەمەکێ دویر و درێژتر و زۆڵم و ستەمەکێ پترترە و ھێشتانێ بێھنا خەلکێ وێ فرھەیە و یا مای بۆ ڕاپەرینێ. ئانکۆ ئەڤ دیاردەیە بسانەھی ڕووی نادەتن، بەلێ پا ھەر تشتەک و یاسایەکێ ژێڤەدەر( ئیستیسنا) ژی دبن و دبیتن ئەڤ ڕاپەرینە ل میسل ژی پەیدا ببیتن و ھنگی ( نەعووزۆبیللا) پێدڤیە بێژین ( مۆعجیزەیەک) مەزن ھاتەکرن یان ژی ئەم ل دۆرماندۆرێن وی باژێڕی بگەڕھین دا بزانین " گۆرگەک ل کیڤە دڕھایە"! و ڕاپەرین ھاتیەکرن.
*ئەڤ بابەتە ل ژمارا (٢٠٣٧) ێ ڕۆژناما ئەڤرۆ ل ( ١٩/١/٢٠١٧) ل لاپەڕێ(١٣)، ھاتیە بەلاڤکرن.

*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/فاکۆلتییا پەروەردە/ زانینگەھا زاخۆ