درێژایی حوكمڕانیی مالیكی سیاسەتەكانی ئەو سەرۆك وەزیرانە لای كەس شاراوە نەبوو كە جگە لە دزی و ساختەكاری و گرێبەستی ژێربەژێری نەبێت، هیچی تری لێ شین نەبۆتەوە، ئەوەی مالیكی دەیكات یەكەمیان تێوەگلانی دادگا لە گەندەڵییەوە لەگەڵ مالیكی، كە بە نایاسایی پشتیوانییان لێدەكرد، دووەمیان ئەوە بوو كە شیعە نەیتوانی ئیدارەی گەلی عێراق بكات وەك چۆن شیعەی ئێران دەسەڵاتی بەڕێوەبردنی وڵاتی كۆنتڕۆڵ كرد.پاش شكستی مالیكی لە بەڕێوەبردنی حوكمڕانی عێراق ، جەنگی ناوخۆیی لە نێوان شیعە و سوننە بەرپا بوو.خولی دووەمی حوكمڕانییەكەی مالیكی و سیاسەتەكەی بووە هۆی داڕمانی رەوشی سیاسی و ئابووری و ئەمنی و سەربازی و لێكترازانی پێكهاتەی كۆمەڵگەی عێراقی، لە هەمان كاتدا دووبەرەكی و دوورخستنەوەی خستە نێو لایەنە سیاسییەكانی نێو پرۆسەی سیاسیی وڵات كە لە بنەڕەتدا داڕمابوو، بەڵام دیارە ئەوەی كە پێوەندی بە رەوشی سەربازییەوە هەبوو كە راستەوخۆ لەلایەن نووسینگەی فەرماندەی گشتی هێزەكانی چەكدارەوە هەڵدەسووڕا، ئەوەی دەرخست كە ئەو نووسینگەیە لە بنەڕەتەوە شەرعی نەبووە و سەرپێچیی دەستوور بووە، ئەوانەی لە نزیكەوە ئاگاداربوون لەسەر ئەو كەسانەی كە ئەم نووسینگەیان بەڕێوە دەبرد، دەیانزانی كە كەسانێكی نەزان و دوور لە زانیاری و رۆشنبیریی سەربازیی بوون، پاشان تاكڕەویی مالیكی لە بڕیار و فەرمانی سیاسی و ئەمنی و هەوڵدان بۆ بەزۆر چەسپاندنی دەسەڵاتی سیاسی خۆی زیاتر لەوەدا دەركەوت كە هەوڵیدەدا بۆ چەندین خولی دیكەش هەر سەرۆك وەزیران بێت، ئەمەش بووە هۆی ئەو شكست و بەزینەی كە تا ئێستا كاریگەریی بە سەرمانەوە ماوە. مالیكی زیاتر پیلانی دادەڕشت بۆ دوژمنایەتی نەیارانی و دەستدرێژیكردنە سەر مافەكانیان و بەمەش عێراقی خستە ناو قەیران و هەڵدێرانی زیاترەوە و بەڵێنەكانی بەجێنەهێناو كەوتە زۆربڵێی و بە تەوسەوە پێكەنین بە گەلی داماوی عێراق، سەرەتا كەوتە هەڕەشە و گوڕەشە بۆ بڕینی بەشە بودجەی هەرێمی كوردستان كە مافێكی دەستووری ڕەوای گەلی كوردە لە عێراقدا، بەر لە جێهێشتنی حوكمڕانییەكەشی هەستا بە جێبەجێكردنی ڕێوشوێنی تایبەت دژ بە پارێزگای كەركووك و هاوكات هەوڵی دا بۆ پەراوێزخستنی ڕۆڵی بەرپرسانی دڵسۆزی ئەو شارە، تۆمەتێكی زۆری بۆ كورد هەڵچنی بە گومانی فرۆشتنی نەوتەوە، لە هەمووشی سامناكتر ڕۆڵی سوننەی خستەژێر پێ و لە هەموو مافەكانی ڕەتاندن، ئەمەش بووە هۆی دروست بوون و هاتنەپێشەوەی ژمارەیەكی زۆر لە توندڕەوو كارئاسانی كردن بۆ هاتنی تیرۆریستان لە هەموو دنیاوە بۆ ناو عێراق، هەر بەوەندەشەوە نەوەستا، بەڵكو سیاسەتە ئەمنییەكەی بە شێوەیەك شكستخواردوو بوو تا بە یەكجاری تیرۆریستانی داعش ڕووبكەنە عێراق و ناوچەیەكی زۆریان لە عێراق دابڕی، وێڕای ئەمەش سەدان دۆسیەی گەندەڵی لە ناو دەزگا ئەمنی و سەربازییەكان ئاشكرا بوون، لە كاتێكدا كە ڕێكخراوە نێودەوڵەتییەكان ڕێژەیەكی زۆری كوژراو و قوربانییان لە عێراق تۆمار كرد لە ئەنجامی شكستی سیاسەتەكانی مالیكی ژمارەی قوربانییان بەرزتر بوونەوە.پارتە سیاسیە شیعەكان بە دەستگرتن بەسەر حكومەت، پەرلەمان ، سوپا ، توانیوتیان سیاسەتی عێراق دابرێژن و بڕیاری سیاسی بەرەو بەرژەوەندی مەزھەبی ئاراستە بكەن ، ئەم نا یەكسانیە سیاسیەش بووەتە ھۆی ھێنانە كایەوەی توند و تیژی سیاسی و ناسەقامگیری ، كۆمەڵگەی عێراقی بەرەو نەھامەتی و چارەنووسێكی نادیار بردووە ، كە ئەمەش ئەجێندایسیاسی ئێرانی خستۆتە واقیع لە عێراق ، سەروەربوونی سوونە مەزھەبەكان لە دەسەڵاتی سیاسی ھەڵبژاردەیەكی باش نیە بۆ ئێران ، ئێران بەھێزبوونی دەسەڵاتی سوونە مەزھەبەكان بە ھەڕەشە دادەنێت لەسەر بەرژەوەندی و ئاسایشی نەتەوەیی ئێران ھەروەك چۆن لە سەردەمی سەدام حوسین ڕوویدا، لەھەمان كاتدا ھەڵبژاردەی پیادەكردنی سیستەمی كۆنفیدرالی و دابەشكردنی عێراق بەسەر ( شیعە،سوونە،كورد) ھەڵبژاردەیەكی باش نیە بۆ ئێران ،چونكە بەم ھۆیەوەئێران دەوڵەتی عێراق وەك ( دەولەتێكی شیعە دراوسێ) لە دەست دەدەات، كە ئەمەش دەبێتە ھۆی لاوازبوونەوە و كەم بوونەوەی نفوزی ئێران لە عێراق، بۆیە ئێران ھەوڵی بونیاتنانی دامەزراندنی دەوڵەتێكی ئایدۆلۆژی ئایینی دەدات لە عێراق كە تیایدا شیعە مەزھەبەكان سەروەر و دەسەڵاتدار بن و شیعە مەرجەعیەتی بریاری سیاسی بێت بۆ ئەوەی بتوانێت نفوزی خۆی تیادا بسەپێنێ و نەھێلێت ھاوكێشە و گۆرَانكارییە سیاسیەكان دژی بەرژەوەندییەكانی ئاراستە ببن .

لە لایەكی دیكەوە ، گەر سەرنج بدەن لە ماوەی رابردوو، هەرێمی كوردستان رووبەرووی هەرەشەی بەرپرسانی باڵایی ئێران، دواتر خەز عەلی و ئێستاش نووری بۆتەوە ، كە بە ئەك ئامانج لە هەوڵی ئەوە دان تا رێگە لە پرۆسەی سەربەخۆیی كوردستان بگرن .
ئەو كەسەی كە هۆكاری گشت نەهامەتییەكانی گەلانی عێراقە ، دوای رووخانی سەدام ، جگە لە تاوانی مرۆڤایەتی ، شەرٍی تائیفی و مەزهەبی و پێشێڵكردنی گشت یاسا و رێسا و دەستووریی عێراق كە لە سەدا 80ی خەڵكی عێراق دەنگیان لە سەری داوە ، لە هەمانكاتیشدا بە دەستەوەدانی زۆربەی خاكی عێراق بە دەست تیرۆرستان هیچ خێری نەبووە ، لە هەمانكاتیشدا تاوان و چەكێكی زۆر ترسناكی دژی گەلی كوردستان بەكارهێناوە ، كە هیچی كەمتر نەبوو لەو بۆمبە كیمیاییەی رژێمی بەعسی رووخا و سەدام دژی كورد بەكاری هێنا .
دوای ئەوەی بە هۆی ئەنجامدانی ئەو تاوانكارییانەی هێزە سیاسییەكانی عێراقی و كوردستانیی ئەو كەسە ناپاكەیان لە پۆستەكەی دوور خستەوە ، بۆ ئەوەی ئەو كەسە خیانەتكارە چیتر گاڵتە بە چارەنووسی خەڵك نەكات و نەبێتە مەترسی و هەرٍەشە و شەرٍی تائیفی و مەزهەبی ، بەڵام زۆری نەخایاند ، مالیكی هەوڵەكانی جارێكی تر خستۆتەوە گەر تا جارێكی تر كودەتا بكات و دەسەڵات بگرێتەوە و دەست و بۆیە لە ماوەی رابردوودا ، چەندین جار سەردانی تارانی كردووە تا پشتیوانی بەدەست بێنێت . لە هەمانكاتیشدا چەندین جار سەردانی سلێمانی كردووە تا لەو رێگەیەوە چەند لایەنی كوردی لە ژی هەرێمی كوردستان و بە تایبەت پارتی دیموكراتی كوردستان بەكاربێنێت .
بە تایبەت كە دوای ئەوەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان ، توانیی گشت ناوچە كوردستانییەكان بە خوێنی زیاتر لە 1600 پێشمەرگە و 11 هەزار بریندار رزگار بكات و سنووری كوردستان دیار بكات ، داگیركەران و بەتایبەت رژێمی ئێران لە هەوڵی ئەوە دان كە لە رێگە بەكارهێنانی كەسانی وەك نووری مالیكی و دوورستكردنی حەشدی شەعبی گوشار لە سەر سەركردایەتی سیاسی كوردستان دروست بكەن ، بۆ ئەوەی رێگە لە راگەیاندنی دەوڵەتی سەربەخۆیی كوردستان بگرن ، لێدوان و هەرەشەكانی بەرپرسانی ئێران و نووری مالیكی هاوشێوەی یەكتر لە هەمبەر هەرێمی كوردستان . بۆیە شەكرشكاندنی نووری مالیكی بەردەوامە ..