ئیلهام مەدفەعی: شۆڕشی تەكنەلۆژیا بۆتە هۆی مردنی خێرای كارە هونەرییەكان
ئا: خەلیل بلەیی - فۆتۆ: كمال ئاكرەیی
سەبارەت بە سەرەتاكانی ژەنینی گیتار، ئیلهام مەدفەعی دەڵێ: لە سەرەتای پەنجاكانی سەدەی رابردوودا تەنیا چەند كەسێك دەژەنیاری گیتاربوون، ئەو كات بۆ بیستنی گۆرانی قەوان ئامێرێكی باو بوو، دواتر كاسێت هاتە ئاراوە، پێموابێ لە ساڵی 1956 تەلەفزیۆن هاتە عێراق، كە بۆ ئەو كات شۆڕشێك بوو، بۆ ئێمەش دەرفەتێكی باش بوو، ئەو كات ڤیدیۆ لە كوەیت پەیدا بوو پێش ئەوەی بێتە عێراق، بیرم دێ گۆرانییەكانی نازم غەزالی لە كوەیت تۆمار دەكران، ئینجا دەهێنرانەوە عێراق، بە جۆرێك ئەوان پێش بەشێكی زۆری عێراقییەكان نازم غەزالییان ناسی، چەند ساڵێك بەر لە ئێستا سیدی پەیدا بوو، ئێستا لەمەش تێپەڕی كردووە و هەر كەسێك دەتوانێت لە ئۆتۆمبێلەكەی خۆیەوە گوێ لە هەر شتێك بگرێت كە خۆی دەیەوێ، مۆبایلیش بووەتە بەشێك لە ژیانی هەموو كەسێك، بەشێویەكی گشتی تەكنۆلۆژیا شۆڕشێكی بەرپاكردووە كە بواری هونەریش لێی بێبەش نەبووە. ئیلهام تیشكی خستە سەر لایەنە باش و خراپەكانی تەكنۆلۆژیا و گوتی: رەنگە لە هەندێك لایەنەوە سوودی هەبێت، بەڵام لە بواری مۆسیقا و هونەرەوە بەسەر بەهرەكاندا زاڵ بووە، نەوەكانی بیست و سی ساڵی پێش ئێستا زۆر كاریگەر بوون بە گۆرانی، لاوان كە پشت بە ئیقاعی خێرا دەبەستن و دەتوانین كیبۆردێك هەڵگرن و لەماڵی خۆیاندا ئاواز دابنێن و گۆرانی تۆمار بكەن، لەمەشدا زۆر لە هونەرمەندان دووچاری جۆرێك لە هەڵە بوونەوە، بە جۆرێك نازانین چی لەسەر تەختی شانۆ پێشكەش دەكرێت و هونەرمەندە نوێیەكان دەردەكەون بێ ئەوەی كەس پێیان بزانێت دێن و دەڕۆن، چونكە گۆرانییەكانیان بە خێرایی لە دایك دەبن و زۆر بەخێراش دەمرن، دەتوانین بڵێین هونەر گەیشتۆتە قۆناغێك كە چیتر خەڵك بەمە رازی نابێت و لەو سەرگەردانییەی لە هونەردا هەیە، دێنە دەرەوە، چونكە بەشێكی زۆری ئەو مۆسیقایەی ئێستا پێشكەش دەكرێت، نابێتە هۆی ئەوەی مرۆڤ لە رووی دەروونی و جەستەییەوە بحەسێتەوە، بە پێچەوانەوە ماندووتری دەكەن، دیارە گۆڕینی ئەم واقیعەش كارێكی ئاسان نییە، لە هەمان كاتدا جۆرێكە لە دواكەوتن، ئێستا كەناڵەكانی رادیۆ وتەلەفزیۆن زۆرن، بۆیە رۆژانە دەیان گۆرانیی نوێ بەرهەم دەهێنرێن و كارەكان زۆر ئاسانتر بوون، وەك ئەوەی كە تۆ جەماوەری تیمێكی دیاریكراوی تۆپی پێ بیت، ئەگەر لە ماڵەوەی سەیری یارییەكان بكەیت، زۆر خۆشترە لەوەی پارە بدەیت و بچیتە یاریگا بۆ سەیری یارییەكە، هونەریش بە هەمان شێوەیە. هەروەها لە بارەی پشت بەستن بە فۆلكلۆر وتی: لێرەدا مەبەستم ئەوە نییە كە تەنیا پشت بە فۆلكلۆر ببەسترێت، چونكە ئێمە دەتوانین گۆرانییەكی هاوچەرخ بەرهەم بهێنین، كە گشت تایبەتمەندییەكانی گۆرانی كۆنی تێدا بێت و لە رووی پێشكەوتن و خستنەرووی ئێش و ئازارەكانی كۆمەڵگەوە، لە گشت روویەكەوە لەگەڵ سەردەمی ئێستامان بگونجێت. سەبارەت بە سەرەتاكانی خۆی و هێنانە ئارای ئەو ستایلەی كە پێی ناسراوە، ئیلهام مەدفەعی دەڵێ: رۆژانی هەینی خانەوادەكەم كۆدەبوونەوە، من و برا و ئامۆزاكانم گۆرانی فۆلكلۆریمان دەگوتەوە، بیرم لەوە كردەوە بۆچی ئەو گۆرانییە كۆنانە بە پیانۆ و ئۆرگ و شێوازێكی نوێ نەڵێمەوە؟ بەجۆرێك كە رۆحییەتی خۆی بمینێت، دەتوانم بڵێم لەو رووەوە سەركەوتوو بووم، چونكە ئەو گۆرانییەی بنەمای هونەری تێدا نەبێت، بە هیچ شێوەیەك سەركەوتوو نابێت و تەمەنی درێژ نابێت، بۆ نموونە: من لە ساڵی 1962 گۆرانی (فوگ النخل)م گوت، تا ئێستاش هەست دەكەی گۆرانییەكی نوێیە، دوای دە ساڵی دیكە شێوازێكی دیكەم هێنایە ئارا، سەبارەت بە كاروانی هونەریی خۆم من بۆ جاری چوارەم پەرەم بە هەمان گۆرانییە كۆن و فۆلكلۆرییەكان دا، بۆیە بە یاوەریی تیپێكی مۆسیقی و بە بوونی قانون و جوزە كە ئامێرێكی هاوشێوەی كەمانە مەقام دەڵێم، لە گۆرانی دەستەكاندا كە لە دوای مەقامەوە دەگوترێت، لەگەڵ ئامێرەكانی دیكەدا گیتاریش بەكاردەهێنم، ئێمە ئێستا درێژەپێدەری هەمان ئەو رێچكەیەین كە لە شەستەكانی سەدەی رابردوودا دەستی پێكرد، پێموایە لە هەر قۆناغێكدا هەست بە پێویستیی دووبارە پێشكەش كردنەوەی ئەم گۆرانیانە دەكەم بە شێوازێكی نوێ و گەیاندنی بە نەوەكانی ئێستا، بێ ئەوەی دەست لە كرۆكی كەلەپووری گۆرانییەكە بكەین، بۆیە كار دەكەین بۆ ئەوەی لەگەڵ زیاد كردنی چەند توخمێكی نوێ كە لە قۆناغەكانی پێشتر جیا بێت، بە شێوازێكی دروست پێشكەشی بكەین. پێموایە هێنانی گۆرانییەك كە تەمەنی گەیشتۆتە هەشتا ساڵ و دووبارە پێشكەش كردنەوەی بۆ نەوەی ئێستا كارێكی ئاسان نییە، چونكە كۆمەڵگەی ئێستا زۆر جیاوازە لەو كۆمەڵگەیەی كە تێیدا بەرهەم هاتووە، بە هەمان شێوە بنەماكانی سەركەوتنی ئەو گۆرانییە لەو كاتەدا زۆر جیاوازە لە بنەماكانی ئێستا، هەروەها منیش گۆرانی تایبەت پێشكەش دەكەم، كە زۆربەیان گۆرانی فۆلكلۆرین، بەڵام لەبەر ئەوەی كە گۆرانییە كۆنەكان ئێستا لە بەردەستدان، ئەوا بۆ بەراوردكردنی گۆرانی نوێی دەخرێتە بەردەم، بۆ ئەوەی خەڵك گرنگی نوێبوونەوە بزانێت.
سەبارەت بە گرنگیی گیتار لە ژیانی هونەری خۆیدا، مەدفەعی دەڵێ: لێرەدا پێویستە ئاماژە بەوە بكەم كە بۆ من گۆرانی گوتن گرنگترە لە ئارەزووەكە، بەڵام پیشەگەریی لە هونەردا منی خستۆتە كەشوهەوای ركابەرییەوە، پێموایە هەر هونەرمەندێك شێواز و ستایلی تایبەتی خۆی هەیە، چونكە ئێمە پێویستمان بە هەموو شێوازەكانی گۆرانی وتن هەیە و گۆڕەپانی هونەریش شوێنی هەموو كەسێكی تێدا دەبێتەوە، دیارە گیتاریش ئەو ئامێرەیە كە دەتوانم بیژەنم و بۆ من لە گشت ئامێرەكانی دیكە لە پێشترە، وەتەر بنەمای سەرەكیی كاری منە، چونكە بۆ من وەك زەوی وایە بۆ جووتیار، گیتارەكەی من هیچ تایبەتمەندییەكی نییە، گیتارێكی كلاسیكە و وەتەرەكانی وەك هەموو گیتارەكانی دیكەیە، بەڵام تەكنیكی بەرزە و چارەگە دەنگی تێدا نییە. سەبارەت بەو فیلمەی كە لە ساڵی 2006 بەشداریی تێدا كرد، ئیلهام دەڵێ: ئەو فیلمە دیكیۆمنتاری بوو، لە ساڵی 2006 فیلمەكە بەرهەمهات، كە دەربارەی ناوچەكە بە گشتی بوو لەوانەش عێراق، لە بەیروت دەرهێنەری فیلمەكە پەیوەندیی پێوە كردم بۆ ئەوەی بەشداریی تێدا بكەم، فیلمەكە عێراقی وا نیشان دەدا كە تەنیا تیرۆر و كوشتن و بڕینی تێدایە و باسی لەلایەنەكانی دیكەی ژیانی نەدەكرد، وەك هونەر و كەلتوور، بەڵام بەر لەوەی دەست بە وێنەگرتنی ئەم فیلمە بكەن، لەگەڵ دەرهێنەری فیلمەكە قسەم كرد و پێمگوت كە عێراق تەنیا پێكنەهاتووە لە كوشتن و بڕین، بەڵكو گشت لایەنە جوانەكانی ژیان لەو وڵاتەدا بوونیان هەیە و پێویستە ئەمانەش لەبەرچاو بگیرێن، بۆ وێنەگرتنی فیلمەكەش روومان لە ستۆدیۆی سێرڤ كرد لە هۆڵیۆد. لە ساڵی 2007 ئەو هونەرمەندە بە نیاز بوو كۆنسێرتێك لە بەغدا ساز بكات، سەبارەت بەم كۆنسێرتە دەڵێ: ئەو كات داوایان لێكردم كە كۆنسێرتێك لە شاری بەغدا ساز بكەم، من زۆرم پێخۆش بوو، بەڵام ئەو كات بارودۆخی بەغدا و سەرتاسەری عێراق زۆر ناخۆش و ئاڵۆز بوو، بەشێكی زۆری ئەندامە سەرەكییەكانی تیپەكەشم بیانین، بۆیە كە داوام لێكردن بچین بۆ ئەو كۆنسێرتە یەكسەر رەتیان كردەوە كە بێن بۆ بەغدا، بۆیە من پێمگوتن كە باشترین شوێن بۆ سازكردنی ئەم كۆنسێرتە شاری هەولێرە، بە هۆی سەقامگیری و بەرقەرار بوونی ئەمن و ئاسایش، گشت ئەندامانی تیپەكەشم ئامادەیی خۆیان دەربڕی بێن بۆ هەولێر و گشت ئەو كەناڵانەی كە سپۆنسەرن دەتوانن بە باشترین شێوە بیگوازنەوە، ئەوە بوو یەكێك لە خۆشترین ئاهەنگەكانی خۆم لێرە ساز كرد، كە بۆ هەمیشە لە یادگاریمدا بە زیندوویی دەمینێتەوە، هەر لەو كۆنسێرتەدا ویستم شتێكی نوێ پێشكەش بكەم، ئەوە بوو سروودی نیشتمانیی عێراقیم بە زمانی كوردی گوت. لە بەشێكی دیكەی دیبەیتەكەدا ئیلهام مەدفەعی گوتی: بە شانازییەوە دەڵێم من دایك و باوكم كوردن، دایكم شێروانییە و باوكیشم دزەییە، بەڵام لە بەغدا لە دایكبووم و خوێندن و پەروەردە و گەورەبوونیشم هەمووی لە بەغدا بووە، بۆیە ناتوانم بە زمانی كوردی قسە بكەم، بیرمە دایكم و پوورەكانم بە كوردی قسەیان دەكرد، لێرەدا دەمەوێ ئەوەش بڵێم كە بەر لە چەند رۆژێك دوایین بەرهەمی خۆم لە هەولێر بڵاوكردەوە، كە گۆرانییەكە لە تێكستی شاعیری گەورەی تونسی ئەبولقاسم ئەلشابییە، هەروەها لە بەرنامەمدا هەیە كە لە داهاتوودا كارێكی هونەری لەگەڵ هونەرمەندی گەورەی كورد هۆمەری دزەیی پێشكەش بكەم.
