لە شانۆگەرییەكدا شانۆنووس (ئەسەلان دەروێش) لە رێگەی هونەرمەندێكی شێوەكارەوە نیگاری تابلۆیەك دەكێشێت، بۆ ئەوەی لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا بەو تابلۆیە بەشداریی پیشانگایەك بكات، بەشێوەیەكی زیندوو چەندین بابەت و رووداو و كەسایەتی لە نێو تابلۆكەدا دەردەكەون، كە دەبنە هێڵی سەرەكیی گقتۆگۆ لەگەڵ نیگاركێشەكە و بە زمانێكی سادە و پاراو بابەتەكان بەرجەستە دەكەن.
شانۆگەریی» تاریكتر لە شەوەزەنگ» بەرهەمی (بەڕێوەبەرایەتیی هونەری شانۆی هەولێر و تیپی شانۆی سالار)ە، كە لە رۆژانی 29،28،27/12/2018 لە هەولێر نمایش كرا.

ن/ كامەران حاجی ئەلیاس
زۆر جار لەهەر تابلۆیەكی هونەرمەندانی شێوەكاردا (سەرەتا، كۆتایی، جووڵە، رووناكی، سینۆگرافیا، ململانێ، رەنگ، كەسایەتی و دیالۆگ...) بەدیدەكرێت، بەتایبەتی لە تابلۆكانی واقعیدا، هەر بۆیە لە كاتی سەردانم بۆ زۆربەی پێشانگاكانی هاوڕێ شێوەكارانم ئەم حاڵەتە بە روونی دەبینم، بۆیە لەو دەفتەرەی كە بۆ را و تێبینییەكان لە هەموو پیشانگایەك دانراوە، من دوای سەیركردنی تابلۆكان را و سەرنجم بۆ هونەرمەندەكە دەنووسم، لە هەر تابلۆیەك شانۆگەرییەك دەبینم كە پڕە لە ململانێ، سینۆگرافیا، رەنگ، رووناكی. چونكە وەكو دەقێكی شانۆیی سەیری تابلۆكان دەكەم، هەر تابلۆیەك چەندین بابەتی سەرەكی و لاوەكی لەخۆ دەگرێت .
لە شانۆگەریی «تاریكتر لە شەوەزەنگ» كە لە نووسینی (دكتۆر دڵشاد مستەفا) و دەرهێنانی هونەرمەند (ئەرسەلان دەروێش)ە، من زۆربەی دەقەكانی نووسەر دكتۆر دڵشاد مستەفام خوێندۆتەوە، یەكێك لە سیفەتەكانی دەقەكانی ئەم نووسەرە ئەوەیە كە تا رادەیەكی زۆر، بنەماكانی بونیاتی دەقەكانی لەئاست دەقی جیهانین، بەتایبەتی لە رووی هەرەمی دەق كە بریتین لە (سەرەتا، ململانێ، لوتكە، چارەسەر، كۆتایی).
لە دەقی «تاریكتر لە شەوەزەنگ» نووسەر لە رێگەی هونەرمەندێكی شێوەكارەوە كە خەریكی نیگاری تابلۆیەكە بۆ ئەوەی بەو تابلۆیە بەشداری پیشانگایەك بێت، لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا لە نێو ئەو تابلۆیە چەندین بابەت، رووداو، كەسایەتی. بە شێوەیەكی زیندوو دەردەكەون، كە دەبنە هێڵی سەرەكیی گقتۆگۆ لەگەڵ نیگاركێشە هونەرمەندەكە، نووسەر زۆر بە وردی باس لە مێژووی پرسی كورد (خەبات، شۆڕش، نەهامەتی، مەرگەسات، جینۆساید، ئەنفال، هەڵبجە و كیماباران، خیانەت، ئابڕووی هەتككراو، نیشتمانی پارچە پارچەكراو و.. هتد) دەكات، بێگومان لەم دەقە شانۆییەدا لایەنی كۆمەڵایەتییش، وەكو توندوتیژی دژی ئافرەتان و باوكسالاری، پشكی خۆی هەبووە، خاڵێكی دیكەی نووسەر هەردەم ترۆپكی بابەتەكان، یان چیرۆكەكانە، پەیوەستبوونە بە دۆزی گەلەكەی، بە واتایەكی دیكە، خوێنەر، یان بینەر، بابەتەكانی نووسەری لەلا نامۆ نین و خۆی تێدا دەبینێتەوە و زۆر نزیكە لە ناسۆرییەكان، بەتایبەتی كێشەی نەتەوایەتی، ئەمەش خاڵێكی گرنگی سەركەوتنی دەقەكانی نووسەرە، هاوكات نابێ زمانی نووسینیش لە بیر بكەین، كە هەم سادەیە هەمیش زمانێكی پاراوە. دەرهێنەر زۆر زیتەڵانە و زۆر بە وریایی لە رێگەی تابلۆیەكی شێوەكاریی زیندووكاری لە سەر دەقەكە كردبوو، كە گوزارشتی لە چەندین لایەنی دۆزی مێژوویی نەتەوەكەمان دەكرد، بە تایبەتی ئەو نەهامەتییانەی كە لە رابردوودا بەسەر كورد هاتوون، ئەوەی زۆر گرنگیش بوو، ئەرسەلان دەروێش ئەو هەموو رووداو و مەرگەساتانەی كوردی بەدیقەتەوە بە زەمەنی ئێستا بەستۆتەوە، بەتایبەتی لەگەڵ نەوەی سەركێش و یاخی لە ئێستادا.
دەتوانین بڵێین دەرهێنەر، دوو هاوكێشەی هاوتەریب و هاوسەنگ (فكری و جوانناسی) بەرجەستە كردبوو، بەتایبەتی كێشەی كورد لەسەر هەردوو ئاست، وەكو نەتەوە و وەكو تاك، بۆنموونە: یاخیبوونی گەنج و كۆچكردنی تاكی كورد لەو دەقەدا بوونی هەبوو، بە جۆرێك مەبەستی سەرەكی بریتی بوو لە بە ئاگاهاتنی تاكی كورد تا سیاسیەكانیش، بەتایبەتی لەو گۆڕانكارییانەی كە ئێستا لە دەوروبەری كوردستان و ناوچەكە هەن .
دەرهێنەر سەركەوتووانە كاری لەسەر پرۆسەی دەرهێنان كردبوو، ئەوەی زۆ رسەنجی منی راكێشا، ئەو رەهەندە شانۆییە بوو، كە لە رێگای بەكارهێنانی موزیكی وێنەیی و رووناكییەكی گونجاو لە سەر شانۆ بەدی دەكرا، تا ئەو رادەیەی بینەر هەستی بە چەندین رەهایی فەلسەفی و ئیستاتیكی دەكرد، زۆر جار جووڵەی تابلۆیەك وەكو گوزارشتێك لە دیالۆگەكان چێژی بە بینەران دەبەخشی، چونكە ریتمی نمایشەكە لە هاتوهاوار دوور بوو.
بابەتێكی زۆر گرنگ و گەرم، بەڵام هێمن و ئارام دەگەیشتە بینەران، بە بۆچوونی خۆم ئەمەش هۆكار بوو بۆ ئەوەی بینەر كپ و بێدەنگ بێت و بە سەلیقەوە لەگەڵ كەشوهەوای شانۆگەرییەكە بێت، بە بێ ئەوەی تووشی وەڕسبوون بێت، ئەوەش بۆ خوێندنەوەی مەعریفیی دەرهێنەر دەگەڕێتەوە، كە توانیبووی بەجوانی ئەوەی لە هزروفكری خۆیدا هەیبوو، بە خوێندنەوەیەكی دەقی نمایش بۆمان بەرجەستە بكات .
هیچ گومانی تێدا نییە، ئەكتەری باش ئەركی دەرهێنەر ئاسانتر دەكات، بە واتایەكی دی، ئەگەر ئەكتەری باش لە ژێردەستی هەر دەرهێنەرێك بێت، چەمك و خواستی دەرهێنەر باشتر دەكات، بۆیە ئەرسلەان دەروێش بۆ گەیاندنی پەیامەكەی سوودێكی باشی لە توانستی هەر سێ هونەرمەند (بەهەمەن حاجی، پشكۆ شێخ عەلی، رۆزە فەرهاد) وەرگرتبوو، ئەمەش هۆكارێكی باش بوو بۆ ئەوەی هەرسێ ئەكتەر لە رێگەی توانستی دەرهێنەر لەم نمایشەدا لە رووی دەنگ و جووڵە و ئاماژەكانەوە زۆر جیاواز بن، بەتایبەتی، رۆزە خان (پەری) كە لەگەڵ زۆربەی نواندنەكانی رابردووی جیاواز بوو، بێگومان مەبەست لێرەدا ئەوە نییە كە نواندنەكانی رابردووی وەك پێویست نەبووە، بەڵكو لەوانەیە رۆڵەكەی لەم شانۆگەرییەدا وای خواستبێت كە كاركتەرێكی هێمن و ئارام بێت، من بۆ خۆم یەكەمین جارە ئەم جۆرە نواندنەی بەڕێزیان ببینم.
ناكرێت باس لە رۆڵی هەردوو ئەكتەری بەتوانا (بەهمەن حاجی و پشكۆ عەلی) نەكەین كە خاوەن توانستێكی زۆرن، بەتایبەتی لە رووی نواندن و ئاخاوتن، چونكە خاوەن دەنگێكی شانۆیین و توانییان ئەوەی دەرهێنەر مەبەستی بوو، بگەینیە بینەران، بەڵام من پێم باش بوو، كە ئەو رۆڵەی درا بوو بە پشكۆ(خانی لەپ زێڕین) بەهمن حاجی بەرجەستەی بكردایە، بە پێچەوانەش رۆڵی گەنجە یاخییەكە لە بری (بەهمەن حاجی) پشكۆ عەلی بەرجەستەی كردبا، ئەوە بۆچوونی خۆمە، چونكە لە نزیكەوە بە دەنگ و ئاماژە و جووڵە و نواندنی هەردوو ئەكتەرەكە زۆر باش ئاشنام. نابێ رۆڵی ئەكتەرەكانی ناو تابلۆیەكە لە بیر بكەین، راستە دیالۆگیان نەبوو، بەڵام جووڵە و هێماكانیان بەشێوەیەكی ئیستاتیكیی زۆر جوان بەرجەستە دەكرد، بەتایبەتی هەندێ جووڵەی جێگیر، چونكە هەندێ لە جووڵەكان پێوستیان بە وزەیەكی زۆر هەبوو، ئەوانیش سەركەوتوو بوون لە هەموو نمایشێكدا، (دیكۆر، جلوبەرگ، روونكی، میوزیك، مەكیاژ) هاوكاری ئەكتەرن بۆ گەیاندنی پەیامەكانیان و سەركەوتنی نمایشەكە، لەم نمایشەدا بە وردی مەكیاژ بۆ ئەكتەرەكان كرا بوو، دەستخۆشی لە ستافی ئەم شانۆگەرییە دەكەم و هیوای بەردەوامییان بۆ دەخوازم.