مەحاڵە لە كاتی باسكردنی ئامێری عود، هونەرمەند نەسیر شەممە نەیەتە یادمان، بەو پێیەی كە توانی پلەیەكی گەورە لەسەر ئاستی جیهاندا بەدەست بهێنێت و تەنانەت توانی ئەو ئامێرە بگەیەنێتە ئاستی سەمفۆنیا جیهانییەكان، ئەگەر چی ئامێرێكی رۆژهەڵاتی كۆنە. «زریابی چاخی نوێ»، ئەو نازناوەیە كە هەمیشە دەدرێتە پاڵ نەسیر شەممە، بەو پێیەی توانی هەستانەوەیەك بۆ ئامێری عود بهێنێتەدی . ئەو هونەرمەندە هەرگیز رەچەڵەكی خۆی و كوردبوونی خۆی لەیاد نەكردووە و هەمیشە باسی دەكات و داكۆكی لێدەكات. لەم دیمانەیەشدا وەڵامی چەند پرسیارێك دەداتەوە.
* وەك دەزانین لە تەمەنی 11 ساڵیدا دەستت بە ژەنینی عود كرد و لە ساڵی 1987 لە پەیمانگای نەغمە لە عێراق خوێندنت لە بواری عود تەواو كرد و دواتر بوویت بە ژەنیارێكی پیشەگەر و پسپۆڕ لە ئامێری عود، ئایا هیچ پێوەندییەك لە نێوان ئامێرە موزیكییەكانی كورد و عود هەیە؟
- ئامێرە موزیكییەكان بە شێوەیەكی گشتی پێوەندییان بە ناسنامەی موزیكەوە نییە، واتە هەر ژەنیارێك ئامێرەكان بە گوێرەی كەلتوور و فەرهەنگی خۆی بەكاری دەهێنێت، بۆ نموونە ئامێری عود لە هەموو جیهان هەیە و بەكار دەهێنرێت، بەڵام بە زاراوەی توركی، یان عێراقی، یان میسری، یان مەغریبی بەكار دەهێنرێت، ئەمانە هەمووی گۆڕانكارییە كەسایەتی و كەلتووری ژەنیارەكە دەیخاتە سەر ئامێرەكە و خودی ئامێرەكە دیاری ناكات، چونكە ئامێرەكە یەكە و ناگۆڕێت و ئەوەی ژەنیارەكە بۆی دیاری دەكات، ئامێرەكە ئەوە دەخاتە بەر گوێچكەمان، موزیكی عێراقی فرە مەقام و فرە ئیقاعە و چەندین كۆم لەخۆ دەگرێت، كە ئەوانیش بریتین لە پلەی دەنگی جوڵاو و جیاوازە، بۆ نموونە ئەو بەیاتەی لە میسر گوێمان لێی دەبێت، جیاوازە لەوەی لە عێراق، یان لە مەغریب بەر گوێمان دەكەوێت، ئەم جیاوازییانە ناسنامەیەكی موزیكیی تایبەت بە موزیك دەبەخشێت و لە وڵاتێكەوە بۆ وڵاتێكی تر جیاوازە.
* پاشەڕۆژی هونەری رەسەن چۆن دەبینی، بەتایبەتی كە ئێستا جۆرە هونەرێكی دیكە لە سەرتاسەری جیهان باوە و جیاوازە لەو هونەرەی كە لە ساڵانی رابردوودا پێشكەش دەكرا و رەسەنایەتی پێوە دیار بوو؟ چۆن دەتوانین ئەو هونەرە رەسەنە بپارێزین؟
- پاراستنی موزیكی رەسەن ئەركی ئەو كەسانەیە كە لە كۆلێژ و پەیمانگاكان كار دەكەن لەگەڵ ئەو شێوازەی پەیڕەوی دەكەن لە كاتی وانە وتنەوەدا، چونكە ئەمە دەبێتە هۆی پتەوكردنی تێگەیشتن لە كەلتوور، پێویست ناكات بە درێژایی تەمەن دانیشین و خەڵك فێری كەلتوور بكەین، بەڵام تێگەیشتنی زۆر گرنگە بۆ ئەوەی پێوەی پەیوەست بین لە هەمان كاتدا لێی جیا بینەوە بۆ هێنانەدیی هونەرێكی هاوچەرخ، ئەزموونە هاوچەرخەكانی هونەر لە هەموو بوارەكاندا وەك شێوەكاری و هەموو ژانرەكانی دیكە دوای بە یەكگەیشتنی هونەرە كۆنەكانی پێشوو لەگەڵ هونەری كلاسیكی هاتوونەتە ئاراوە، تێگەیشتن لە كەلتوور و پاشخانی ئەو كەلتوورەی لەبەر دەستدایە، رەنگە وامان لێبكات ئاسۆی نوێ بكەینەوە بۆ وشیارییەكی موزیكیی نوێ لە هەمان كاتدا وشیارییەكی كەلتووریی نوێ و چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ ئەو گۆڕانكارییانەی كە لە دەوربەرماندا روودەدەنن، چونكە زەحمەتە ئیمڕۆ موزیك وەكو خۆی بمینێتەوە دوای ئەو قۆناغە جیاجیانەی كە ناوچەكە لە ساڵانی رابردوودا بەخۆیەوە بینیوە، پێویستە گۆڕانكارییەك بێتەئاراوە، ئەم گۆڕانكارییەش هەر روودەدات، رەنگە هێواش بێت، بەڵام هەرچۆنێك بێت لە قۆناغەكانی داهاتوو روودەدات و دێتەئاراوە، چونكە وەك گوتم ناكرێ بەدەر بین لەم گۆڕانكارییە.
* دەربارەی هونەر و موزیكی كوردی بە گشتی زانیاریت زۆرە، بەڵام ئایا پێوەندیت لەگەڵ هونەرمەندانی كورد هەیە؟
- كوردە نەتەوەیەكە كە خاوەن زمانی تایبەتی خۆیەتی و لەنێو زمانەكەشدا چەندین زاراوەی جۆراوجۆری هەیە كە لە ناوچەیەك بۆ ناوچەیەكی دیكە دەگۆڕێت، كەلتوور و فەرهەنگی كوردی زۆر كۆنە، چونكە كورد دانیشتووی رەسەنی ئەم ناوچەیەن و بە كۆنترین نەتەوە دادەنرێن لە سەردەمی ئاشوورییەكانەوە تا ئێستا، بۆیە كە باس لە كورد دەكەین، پێویستە باس لە كەلتوورێكی كامڵ بكەین لە زمان و دابونەریت و جلوبەرگ و خواردن و خواردنەوە، هەرچەندە پەرت و بڵاو بوون بەسەر پێنج وڵاتدا، بەڵام سەرەڕای ئەمەش نەتەوەیەكە توانیویەتی هێز و فرەیی خۆی و هونەر و دابونەریتەكانی خۆی بپارێزێت، زۆر هونەرمەندی كورد هەن كە زۆر بەتوانا و دەگمەنن لە بواری هونەری خۆیاندا لە عێراق و ئێران و توركیا و سووریا، لە بواری موزیكی كورد خاوەن شوناسی زۆر تایبەتی خۆیانن.
* ئەی سەبارەت بە دەنگی هونەرمەندانی كورد؟
- دەنگی هونەرمەندانی كوردیش تایبەتمەندێتی خۆی هەیە، تەنانەت قوڕگیشیان وەك ئەو شوێنە جوگرافیایەیە كە تێیدا دەژین، زۆر لە كوردان لە ناوچە چیاییەكان دەژین، دەنگیشیان لەو كەشوهەوایەوە وەرگیراوە، هەروەها ئەو ئازار و حەسرەتەی لە گۆرانییەكانیاندا بەدی دەكرێت، هەڵقوڵاوی ئەو چەوسانەوەیە كە كورد بە دەیان ساڵە بە دەستیەوە ناڵاندوویانە لەو وڵاتانەی كە تێیدا دەژین، بەڵام ئەو بارودۆخەی ئێستا لە كوردستاندا هەیە، هیوایەكی بە كورد بەخشی بەوەی جارێكی دیكە وەكو نەتەوەیەك دووبارە هەست بە بوونی خۆیان بكەنەوە و كەلتووری خۆیان كۆ بكەنەوە، پێموایە هەر كاتێك دووبارە شوناسی خۆیان دۆزیەوە زوو درك بەوە دەكەن كە هێزی ئەوان لە جیابوونەوەدا نییە، بەڵكو هێزیان لەوەدایە كە بەشێكی ئەكتیڤ و كاریگەر بن لە دەوڵەتێكی بەهێزدا، ئەمەش سوودی بۆ هەموو لایەك دەبێت.