ئافرەتی كورد لە هەموو پارچەكانی كوردستان لە ماوەی چەند ساڵی رابردوو بە هۆی ئازادبوونی پارچەیەكی كوردستان و ئەو تێكەڵاوییەی لەگەڵ جیهانی دەرەوە درووست بووە، دەرفەتی زۆری بۆ رەخساوە كە بتوانێت وەك چۆن لە زۆربەی مەیدانەكانی ژیاندا جێگای خۆی بكاتەوە لە مەیدانی هونەریشدا جێ پەنجەی بە روونی دیارە، خاتۆ رۆژان فەیزی یەكێكە لەو هونەرمەندانە كە بە گوتنی گۆرانیی رەسەن و كلاسیك ناسراوە، رۆژان كە خەڵكی شاری سنەی رۆژهەڵاتی كوردستانە و ئێستا لە ئەمریكا نیشتەجێیە، بەم شێوەیە بۆ (گوڵان) هاتە ئاخافتن.
زۆر جار باس لە تێكەڵاوی فەرهەنگەكان و سوودوەرگرتنی هونەرمەندانی كورد لە كەلتوور و فەرهەنگی گەلانی دیكە دەكرێ، هەندێك پێیان باشە و هەندێكی دیكەش دژی ئەم كارەن، رۆژان پێیوایە ناكرێ ئێمەی كورد خۆمان لە دەرەوەی جیهانی ئێستا و ئەو تەكنۆلۆژییە بەدەر بگرین، چونكە ئێمەش بەشێكین لە جیهان بۆیە هەرچییەك لە جیهاندا رووبدات، كاریگەری لەسەر ئێمەش دەبێت، هونەریش لێی بێبەش نابێت لەم سۆنگەیەوە دەڵێم ئاساییە ئەگەر هونەری ئێمە بكەوێتە ژێر كاریگەریی هونەری جیهان.
ئێستا هونەری كوردی بە قۆناغێكدا دەڕوات كە زۆر جار بە بێ سەروبەر، یان بە زۆری و بۆری وەسف دەكرێت، لەم بارەیەوە رۆژان رایەكی تایبەتی هەیە و دەڵێ:
لەو قۆناغ و سەردەمە جیاوازانەی كە نەتەوەی كورد پێیدا تێپەڕیوە، هەمیشە شتی نوێ و گۆڕانكاری و شەپۆڵی جۆراوجۆر بەسەر هونەری كوردیدا هاتووە، ئەمەش وەك گوتم گاریگەری راستەوخۆ و سەرەكی لەسەر هونەری كوردی دەبێت. هەندێك كەس پشتگیری لەو شەپۆڵە دەكەن، هەندێكی دیكەش بە تێكدانی هونەری كوردی وەسفی دەكەن، بەڵام من دەڵێم تەنیا ئەو هونەرە دەمێنێتەوە كەوا رەسەنە و تایبەتمەندییەكانی هونەری كوردی تێدا پاراستووە و رەچاوی كردووە و ئەوانی دیكە تەمەنیان كورتە و زوو لەناو دەچن، ئەم بڕیارەش هونەرمەندان نایدەن، بەڵكو جەماوەرە ئەم بڕیارە دەدات و باش و خراپ جیا دەكاتەوە، چونكە هونەر بۆ جەماوەرە.
زۆربەی هونەرمەندانی رۆژهەڵاتی كوردستان بەوە ناسراون كە زیاتر لە مۆسیقای كلاسیكییەوە نزیكن و گرنگی پێدەدەن، خاتۆ رۆژانیش یەكێكە لەو هونەرمەندانە كە مۆسیقای كلاسیك و سوننەتی لای ئەو تایبەتمەندیی خۆی هەیە، لەم بارەیەوە دەڵێ:
- هەموو جۆر و ستایلەكانی مۆسیقا جێگای تایبەتی خۆی لە ناو خەڵكدا هەیە، لە هەمان كاتدا جەماوەری تایبەتیشی هەیە. بۆیە مۆسیقای كلاسیكیی ئێمەش تایبەتمەندییەكی خۆی هەیە و زۆر هونەرمەند هەن ئارەزوو دەكەن تەنیا لەو رووەوە گۆرانی بڵێن و خزمەت بە هونەری كوردی بكەن. من بۆخۆم یەكێكم لەوانە كە حەزم زۆر لە مۆسیقای كلاسیكە، بۆیە گرنگیپێدان بەم جۆرە مۆسیقایە وەستاوە لەسەر هونەرمەند، بێگومان وەك گوتم، بەشێك لە هونەرمەندان حەز بەم جۆرە مۆسیقایە دەكەن و هەوڵ دەدەن تێیدا سەركەوتوو بن.
رۆژان كە خۆی خەڵكی سنەی رۆژهەڵاتی كوردستانە، پێیوایە ژمارەیەكی زۆری هونەرمەندان لە كوردستان و لە دەرەوەی كوردستانیش هەن كە هەوڵیانداوە و بەردەوامیشن لە هەوڵەكانیان بۆ پاراستنی رەسەنایەتی هونەری كوردی و دەڵێ:
- ژمارەیەكی زۆری هونەرمەند هەن لە شێوازگەلی جۆراوجۆر كە بە تایبەتمەندی و توانایەكی زۆرەوە مۆسیقای رەسەنی كوردی پێشكەش دەكەن، كە ناتوانم ناوی هەر هەموویان بینم، چونكە رەنگە من بەشێكیان نەناسم، یان نەمدیتبن و زۆر سەركەوتووانەش لەو بوارەدا كار بكەن، لێرەدا بە پێویستی دەزانم باس لە لایەنێكی گرنگی مەقاماتی كوردی بكەم كە زۆر گرنگە بۆ ناساندنی هونەری كوردی و تایبەتمەندییەكانی، چونكە مەقام بە ستوونە بنەڕەتییەكانی مۆسیقای كوردی دادەنرێت كە لە دێرزەمانەوە وەك كەلتوورێكی زیندوو بۆ ئێمە ماوەتەوە و هەر زووش هەبووە لە نێو كورددا بە شێوازی جیاجیا و وەك بە شەكانی تری هونەری كوردی جەماوەر و هەواداری خۆی هەبووە، ئێستاش هەیەتی، دڵنیام لە دواڕۆژیشدا مەقام هەواداری خۆی دەبێت، هەر بۆیەش زۆر لە هونەرمەندان گرنگی پێدەدەن و هەمیشە لە بەرهەمەكانیان مەقام شوێنی هەبووە، تەنانەت هونەرمەندی وا هەن، كە بەرهەمیان هەیە بە تەنیا لە مەقام پێكهاتووە.
سەبارەت بە پاراستنی هونەری رەسەنی گەلان و چۆنیەتی ئەنجامدانی ئەم كارە لەم سەردەمەی ئێستاماندا كە جیهان بچووك بووەتەوە و جۆرەها هونەری نوێ پەیدا بوون و بەربڵاون، رۆژان جەخت لەوە دەكاتەوە كە هەر بەشێكی گۆرانی و مۆسیقا گوێگر و هۆگری خۆی هەیە، نموونەش بەوە دەهێنێتەوە كە لە وڵاتێكی گەورەی وەك ئەمریكا گرنگییەكی تایبەت بە شێوەی مۆسیقای كلاسیك دەدرێت و هاوكات دەڵێ: هۆكاری بە زیندوومانەوەی هونەری كلاسیك و هەر بەشێكی دیكە لە هونەر بۆ بوونی جەماوەرەكەی دەگەڕێتەوە .
لە وەڵامی پرسیاری ئەوەی كە ئایا هەوادارانی هونەری كۆن و فۆلكلۆر ماون، یان فۆلكلۆری خۆیانیان لەگەڵ هونەری سەردەم گونجاندووە؟ خانمە هونەرمەند رۆژان گوتی: هەموو ستایلە هونەرییەكان بە شێوازی جیا بەكاردەهێندرێن، بۆ نموونە هونەری كلاسیك بە شێوەی تایبەتی خۆی بە كاردەهێندرێت و مۆسیقای ئاوێتە لەگەڵ ئەم هونەرە لە گۆرانی و بڕگەگەلی جۆراوجۆر بە شێوەی نوێ بەكار دەهێندرێت.
ئەو خانمە هونەرمەندە بە حوكمی ئەوەی خەڵكی سنەی رۆژهەڵاتی كوردستانە و تا راددەیەك پێوەندی لەگەڵ هونەرماندانی ئێرانی هەیە، زۆر ئاساییە ئەگەر بەشێوەیەك لە شێوەكان سوودی لێیان وەرگرتبێ، لەم بارەیەوە رۆژان دەڵێ: بێگومان سوودم لێ وەرگرتووە، چونكە زۆر لە یەكتری دوور نین، بۆیە لە بەشی مۆسیقای كلاسیك كەڵكی زۆرم وەرگرتووە و لە شیعرەكانی مەولانا و حافز و ئەو شارەزایی و ئەزموونەی لەوانەوە فێر بووم بۆ خزمەتی هونەری كوردیم بەكارهێناوە، بەڵام مۆسیقای كوردی زمانی هەست و دایكی منە و پێوەندی خۆشەویستیی زۆرم لەگەڵی هەیە، هەروەها زمانی فارسی زمانی دووەمە بۆ من، كە هەست و گیان دەدا بە شیعر. من پێشكەوتنی خۆم زیاتر لە زمانی كوردیدا دەبینم.