شانۆ پەیوەندی بە پێشكەوتنی كۆمەڵگەوە هەیە، شانۆ یەكێكە لە هونەرە گرنگەكان لە ناو دەریای پان و بەرینی هونەردا، ئەوەی سینەما و تەلەفزیۆن پێی ناكرێت، دەكرێ لە رێگەی هونەری شانۆوە بیكەیت، ئەو هونەرە لە بنەرەتدا ئەركی ئەوەیە، بە رێگەیەكی جیاواز پەیامەكانی پێشكەش بە مرۆڤایەتی بكات، لە ساڵانی رابردوودا سەرەڕای ئەوەی بە سەدان نمایشی شانۆیی پێشكەش كران و بە دەیان فیستیڤاڵی لۆكاڵی و نێودەوڵەتی ساز كران، بەڵام شانۆ نەگەیشتە ئەو ئاستەی كە شانۆكاران دەیخوازن، لەم راپۆرتەدا بەشێك لە شانۆكارانی كورد باس لە رەوشی شانۆی كوردی دەكەن.

شانۆ پەیوەندی بە پێشكەوتنی كۆمەڵگەوە هەیە، شانۆ یەكێكە لە هونەرە گرنگەكان لە ناو دەریای پان و بەرینی هونەردا، ئەوەی سینەما و تەلەفزیۆن پێی ناكرێت، دەكرێ لە رێگەی هونەری شانۆوە بیكەیت، ئەو هونەرە لە بنەرەتدا ئەركی ئەوەیە، بە رێگەیەكی جیاواز پەیامەكانی پێشكەش بە مرۆڤایەتی بكات، لە ساڵانی رابردوودا سەرەڕای ئەوەی بە سەدان نمایشی شانۆیی پێشكەش كران و بە دەیان فیستیڤاڵی لۆكاڵی و نێودەوڵەتی ساز كران، بەڵام شانۆ نەگەیشتە ئەو ئاستەی كە شانۆكاران دەیخوازن، لەم راپۆرتەدا بەشێك لە شانۆكارانی كورد باس لە رەوشی شانۆی كوردی دەكەن.
سەرەتا شانۆكاری بەئەزموون (ئەحمەد سالار) دەڵێت: شانۆی كوردی پەیوەستە بە بارە گشتییەكەی كوردەوە، ئەمیش جیاواز نییە، چ هەڵبەز و دابەزێك لەوێدا بكرێ، لەوێشدا دەردەكەوێ، هەر قەیرانێك هەبێت، جا (سیاسی، كۆمەڵایەتی، ئابووری) بێت، بە پلە یەك لە شانۆدا دەردەكەوێ، هەر شتێكیش لۆجیكی نەگونجێ لە هونەردا لە شانۆ دەردەكەوێ. هیوامان هەیە شانۆی كوردی بەرەو باشی بروات، بەڵام هێشتا لە ئاستی ئەو خەونانەی ئێمە نییە، هەست بە دابەش بوونێك دەكەم، زۆر جار هەست دەكەم كۆمەڵێك كەس دێنە بوارەكەوە، لە كۆبوونەوەو كۆڕەكاندا دەڵێن ئێمە شانۆمان نییە !. ئەمانە وەك ئەو كەسانەن كە دەیانگوت كورد نەتەوە نییە بینەریش لە هەندێك شوێن و لە هەندێك بابەتدا هەیە و لە هەندێكیش نییە، ئەمەش پەیوەستە بە بەرهەمەكەوە. لەو وڵاتەدا پرۆگرام و شتێكی داڕێژراو نییە، بۆ پەرەپێدانی شانۆ و بینەری شانۆ، وە بۆ هاندانی دەقی شانۆیی، زۆر دەقی شانۆیی هەیە، لە زنجیرەی چاپكراوە جیهانییەكان چاپكراوە، بەڵام كورد گۆتەنی پولێك ناهێنێت، بۆیە پێویستە شانۆ لە سەرەتاییەوە دەستپێبكرێتەوە، پەروەردەكردنی لە منداڵ و ئەكتەر و بینەرەوە، لەوێوە دەست پێبكرێ، هەروەها لە قوتابخانەكاندا وانەی شانۆ كە بەشێكی گرینگی هونەرە بخوێندرێت.
(هیوا سوعاد) دەرهێنەری شانۆ و بەڕێوەبەری هونەری شانۆ دەڵێت: ئەگەر سەرنج بدەینە نمایشەكانی شانۆی كوردی، ئامادەبوونی جەماوەری شانۆ جیاوازی هەیە، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ دوو هۆكاری سەرەكی، یەكەمیان: شانۆگەرییەكە یان ریكلامێكی باشی بۆ نەكراوە، دوومیان: خەڵكەكە دەزانن ئەو دەرهێنەرە یان ئەو ستافەی كارەكە دەكەن لەو ئاستەدا نین، تا برۆن ئەوانیش كاتی خۆیانی بۆ تەرخان بكەن. من زۆر جار باس دەكەم، كاتێ مامۆستا لە پۆلدا وانەیەك دەڵێتەوە، ئەگەر چێژ بەخش نەبێت، ئەوا قوتابیەكان خەیاڵیان دەروا چێژ و سوود لە دەرسەكە وەرناگرن، هەمان شتیش سەبارەت بە شانۆ هەیە، چونكە هونەرمەند هەمان رۆڵی مامۆستا دەگێرێ، پەیامی هەیە پێشكەش بە بینەری دەكات، ئەگەر ئەو پەیامە چێژ بەخش نەبێت، ئەو بینەرەی دانیشتووە توشی بێزاری دەبێت، بۆیە من پێم باشە هونەرمەندانی كورد روو لەو كارانە بكەن كە زیاتر گوزارشت لە ناخی مرۆڤ بكات و ئازارو مەینەتیەكان و كێشە كۆمەڵایەتییەكان و كێشە هەنووكەییەكان بكات، و خودان پەیامێكە، چێژ بەخشیش بێت .یەك لە تایبەتمەندییەكانی دەرهێنەری باش ئەوەیە، بزانێ چ كارێك پێشكەش دەكات، لە چ كاتێك و لە چ شوێنكدا، بۆیە دەرهێنەری چاك و زیرەك و بەسەلیقە ئەوەیە ئەو تایبەت مەندیانەی باسم كرد جێ بەجێی بكات.
شانۆكار (یوسف عوسمان)ـیش گوتی: من بەبیرم دێ هۆلەكان دەرگایان دەشكاو دەرگیان دادەخرا، بە جۆرێك نەیان دەهێشت خەڵكیش بچێتە ژوورێ، لە ئێستا دا ئەو بینەرەمان نیە، بەڵام لە لایەكیتر مانای ئەوە نیە لەو سەردەمە باشتر نەبووبێ و بەرەو پێش نەچووبێ، چونكە ئەمە دوو جەمسەری زۆر لە یەك جیاوازە، من بینەرم لە دەست داوە، بەڵام هونەری شانۆ پێشكەوتووتر بووە، دیارە كۆمەڵێك هۆكار هەیە، یەك لەو شتانەی تا ئێستا نەمانتوانیوە بیكەین بە كەلتوورێك، مانگانە شانۆگەریەك پێشكەش بكەین، لە ساڵێكدا هەموو نمایشەكان دەكەوێتە نێوان دوو مانگ، شانۆ پێویستی بە بوونێكی بەردەوام هەیە، گوتیشی: چۆن دەكرێ جاروایە بە دوو مانگ و سێ مانگ شانۆگەریەك نمایش ناكرێ، شارێكی وەكو هەولێر كە پایتەختە، شاری سلێمانی كە پایتەختی رۆشنبیریە، ناكرێ ئێواران بە بێ شانۆ بێت، ئەبێ هەموو ئێوارەیەك شانۆگەری هەبێت، كە ئەوە هەبوو تۆ دەتوانی بینەر راكێشیتەوە، كێشەكە ئەوەیە ئێمە بە پچڕ پچڕی ئیش دەكەین، ئیشەكانیشمان بە پچڕپچڕە نایگەینینە سەر، لە هەندێ شانۆ بینەرمان هەیە، هەندێك شانۆگەری هەبووە سێ رۆژ یان دە رۆژ یان پانزە رۆژ نمایش كراوە، شار بە شاریش جیاوازی هەیە.
دەرهێنەر و شانۆكار (ماجد شكاك) دەڵێت: من یەك لەو كەسانەم لەسەردەمی زێرین لەسەر تەختەی شانۆ كارم كردووە، تەنانەت ئەوكات ئەو تەكنیكانەمان نەبوو كە ئێستا هەمانە، بەڵام هۆكارەكەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی جەماوەر زیاتر روویان لە شانۆ دەكرد، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی ئەو كات تەكنەلۆژیا هەر نەبوو، تەلەفزیۆن، بۆیە بینەر لە شانۆ تۆراوە و پێویستی بە ئەكتەر نەمایە لەسەر تەختی شانۆ تەماشای بكات. دەرهێنەر ئەو دەقە هەڵنابژێرێ لەگەڵ ژیاری كۆمەڵگە بگونجێ، ئەوكاتی دەرهێنەر زۆر زیرەكانە هەڵسوكەوتی لەگەڵ دەق دەكرد، دەقێكی هەڵدەبژارد بەرگریی تێدا بوو، كە ئەوكات خەڵك تامەزرۆی دەربرینی وشەی كورد بوو، تامەزرۆی كەسێك بوو باسی كوردایەتی بۆ بكات، ئەوكاتی من لەبیرمە كە شانۆیەكمان پێشكەش دەكرد، هەموو چین و توێژەكانی ناو كۆمەڵگە دەهاتن سەیری نمایشەكەیان دەكرد، ئێستا ئەو بینەرانە لەوە تۆرانە، لەو چەند ساڵەی رابردوو دەهاتنە دیار شانۆ لە دەقەكە نەدەگەیشتن، ئەمەش وایكرد نەگەڕێنەوە بۆ هۆڵەكان.
دەرهێنەر (محەمەد جەمیل)ـیش گوتی: بینەر حەزدەكا بێ شتێك ببینێ و شتێك بێت، حەزدەكا پەیامێكی پێ بگەینی، خودی شانۆكار نەیزانی بینەری كوردی چی دەوێ،بە دوای ئەو دەقانە كەوت كە ناوەڕۆكەكەی لە كۆمەڵگەی كوردی دوور بوو، نەیتوانی خوێندنەوە بكات بۆ ئەمڕۆی زەمەنی كوردی، بۆ شەقامی كوردی، ئەمەش هۆكارە بۆ ئەوەی بینەر دوور كەوێتەوە، ئەگەرنا بینەر ماوە، بۆ نموونە: پار ساڵ هەندێك شانۆگەری نمایش كرا هۆلەكانی پڕ بینەر بوون، بەڵام گەلێك دەرهێنەر ئیشیان كرد ژمارەی كارەكتەرەكان زیاتر بوون لە ژمارەی بینەرەكان، ئەمەش هۆكاری ئەوەیە دەرهێنەر نازانی دەق هەڵبژێرێ، نازانی ئەو بینەرەی هاتیە چی دەوێ، وە بینەر حەز بە چ دەكات.