هەشت ساڵ بەر لە ئێستا هونەرمەندی ناسراوی کورد تەها خەلیل دوای تەمەنێکی زۆری پڕ لە خزمەت و کۆششی هونەری بۆ تا هەتایە ماڵئاوایی لێکردین، تەها خەلیل خاوەنی ئەزموونێكی دوور و درێژ بوو لە بواری هونەری نواندن و توانیویەتی خزمەتێكی دیار بە شانۆ و درامای كوردی بكات، سەرەڕای نالەباری تەندروستیی، بەڵام هەمیشە نەفەسی خزمەت گەیاندنی بە هونەری شانۆ و دراما درێژ بوو.


تەها خەلیل ئامانجی لە کاری هونەری خزمەت کردنی خەڵک بووە وهەمیشە بەو گیانە کاری هونەری ئەنجام دەدا کە جیاواز بێت لەگەڵ کارەکانی پێشووی و لەم بوارەدا دەیوت: هەمیشە هەوڵ دەدەم کارەکەم جیاوازی هەبێت لەو كارەی كە پێشووتر كردوومە لەگەڵ ئەو كارە نوێیەی كە بەنیازم ئەنجامی بدەم، هەمیشە بەرنامەو پرۆگرامم بەو شێوەیە بووە، ئەگەر بزانم كارێكی نوێ كە ئەنجامی دەدەم لە كارەكانی پێشووم سەكەوتووتر نییە، بێگومان ئەنجامی نادەم، جیاوازییەكانی كارەكانیشم بێگومان بەراوردەكەی لای بینەرە.دەبێت پڕۆژە هونەرییەكانمان لە زۆر رووەوە خزمەتی كۆمەڵگە بكەن، پێموایە بۆ ئەمڕۆ هەم گەردەلوول دەبێت هەوڵ بدەین لە هەموو روویەكەوە بە كاری نوێ و كاری مۆدێرن خزمەتی رەوتی هونەری نواندن بكەین.
تەها خەلیلی هونەرمەند پێی وابوو هونەری کوردی بەتایبەتی دراما پێشکەوتنی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە و دەیوت: درامای كوردی لە گەشەكردندایەو پێموایە توانیویەتی هەنگاوی پێویست بنێت، بە مەرجی ئەوەی لەڕووی تەكنیكی هونەرییەوە ئەمڕۆ لە جاران زیاتر گەشەی سەندووە، توانیویەتی بچێتە قۆناغێكی نوێوە، ئەوەی زیاتر دڵخۆشكەرە ئەوەیە كە ئەمڕۆ رۆڵی ئافرەت لە بواری دراما زیاترەو ئافرەتانیش توانیویانە لەو رووەوە زیاتر هەوڵی خۆیان بۆ خزمەتی هونەری نواندن بدەن، چونکە نەبوونی ئافرەت لە بواری شانۆ و دراما وەكو دەریایەكی بێ ماسی وایە.
لە بارەی رۆڵی هونەر لە پێشخستنی میللەتان و ئەرکی حکومەت لەو بوارەوە تەها خەلیل پێی وابوو: هەر میللەت و دەسەڵاتێك گرنگی بە بواری هونەر بدا، ئەوا بێگومان ئەو میللەتە زوو دەگاتە ئامانج و ئاواتی خۆی، هەرچەند گلەیی بچووكیش هەن كە هونەرمەندان ئاراستەی دەسەڵاتی دەكەنەوە، بۆ نموونە هەندێك هونەرمەند ژیانی خۆیان لە پێناوی خزمەتكردنی هونەر فیدا كردووە، دەبێت حكومەتیش بیر لە دابینكردنی ژیانی ئەو هونەرمەندانە بكاتەوەو بایەخی جددیان پێ بدات، دەبێت حكومەتی هەرێم زەمینەی زیاتر بۆ خزمەتی هونەرمەندان بڕەخسێنێت. هەروەها دەبێت لایەنی بەرپرس ئەوە بزانن كەوا هەرچی سمێڵی سوور بوو هەمزە ئاغا نییە، ئەوەی وتی من كاری هونەری دەكەم هونەرمەند نییە، دەبێت ئەو كارانەی پێشكەش دەكرێت دوای هەڵسەنگاندنی لە لایەن لیژنەیەكی پسپۆر ئینجا بڕیار لە سەر بەرهەمهێنانی كارێك بدرێت، نەوەك بیر لە خزم خزمێنە و برادەرایەتی بكرێتەوە.
تەها خەلیل پیاوێك بوو وەك گوڵ نەرم و ئارام لە هەڵسوكەوتی رۆژانەیدا، بە هەڵوێست و بەوەفا لە بەرانبەر هاوكارانیدا، دڵ پڕ لە بەزەیی بوو بەرانبەر بەسەرهاتی خەڵكی نیشتمانەكەی، هزری نەتەوایەتی و خۆشەویستی بۆ گەلەكەی لەگەڵ خوێنیدا تێكەڵ ببوو، ئەمەشی لە رێی هونەرەوە دەربڕیوەو شانۆو درامای دەكردە پەیامێك بۆ بەرەنگاربونەوەو هەستانەوەی هونەر لە پێناوی عەشق و جوانی و خاك و بەها بەرزەكانی مرۆڤایەتیدا، وێڕای ئەوەی ئەكتەرێكی بوێر و خاوەن دەنگ وسەدایەكی تایبەت بوو وەك كەسایەتیەكی كۆمەڵایەتیش بە درێژایی 60 ساڵ خەمخۆر و پەرۆشی بەردەوامی دراما و شانۆی كوردی بووە.
كۆچی دوایی تەها خەلیل بە زیانێكی گەورە دەزانین بۆ بزاڤی هونەری شانۆ و درامای كوردی كە ئەكتەرێكی پرۆفیشناڵ و ئەستێرەیەكی خۆشەویستی پرشنگداری لێ ئاوا بوو، كەسایەتییەك كە بە هونەرەكەی خزمەتی بە مەسەلە و بزاڤی سیاسی و كۆمەڵایەتی گەلەكەی دەكرد.


بیبلۆگرافیا
• لە ساڵی ١٩٤٠ لە شاری سلێمانی لە گەڕەکی مەڵکەندی لەدایك بووە. لە ساڵی ١٩٥٨دا لە پەیمانگای هونەرە جوانەکانی بەغدا وەرگیراوە و خوێندنی تەواو کردووە.
• لە زۆر دراما و فیلم و شانۆ و کاری نواندنی تەلفزیۆنی و رادیۆییدا رۆڵی بینیووە و خەرمانێك لە کاری هونەری دوای خۆی بەجێهێشتووە.
• یەكەمین دەركەوتنی لەسەر شانۆ لە تەمەنی 10ساڵییەوە لە شانۆگەری(قوربانیەك لە رێی داوێن پاكیدا) بوو كە لە نووسینی- عادل تەها-ی برای خۆی بووە و تێیدا رۆڵی منداڵێكی هەژار و كەم دەرامەتی بینیوە.
• دواتر چیرۆكەكەی(أ.ب، هەوری) بەناوی(دڵداری و پەیمان پەروەری) یان كە كردبووە تەمسیل وئەم رۆڵی ئافرەتی بینیوە، چونكە لەو سەردەمەدا ئافرەتی كورد بەسەر شانۆوە نەبوون.
• یەکێك بووە لە دامەزرێنەرەکانی کۆمەڵەی هونەرە جوانەکانی سلێمانی لە پەنجاکانی سەددەی رابردوودا، و لە 19/6/1957 بۆ یەكەمین جار لە مێژووی شانۆی كوردیدا مۆڵەتی دامەزراندنی كۆمیتەی نواندنی یەكەمین تیپی شانۆیی سلێمانیان وەرگرت.
• هەر لە پەنجاکانی سەدەی رابردوودا تەها خەلیل کاری ئەکتەر، وەرگێڕ، ئامادەکاری دەقی شانۆیی، نواندی کردووە، لە شانۆ دیارەکانی ساڵی پەنجاکاندا رۆڵی بینیوە وەك (پیسكەی تەڕپیر، خۆم بە خۆمم كرد، ئەمرەكەی بەگم، لە رێی نیشتماندا، گلكۆی تازەی لەیل، مەم و زین، بێ ئیشی، سەری گڵۆڵەكە، ئۆتێللۆ) و دەیان کاری دیکە.
• لە دوای ساڵی ١٩٩١ لە چەند زنجیرە درامایەکدا رۆڵی بینیووە، و چەند کارێکی لەگەڵ دەرهێنەر حسێن میسریدا کردووە.
• دوای تەمەنێک لە خزمەتی هونەریی، رۆژی ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٠ له كاتی تۆماركردنی زنجیره درامای رەیحانه کە لە سیناریۆ و دەرهێنانی لوقمان غهریب بوو که تێیدا رۆڵی کوێخا فەرەجی دەبینی و له كاتی تۆماركردنی دیمەنەكانیدا کۆچی دوایی کرد و نەیتوانی هەموو رۆڵەکەی خۆی تەواو بکات و دواتر لە گردی شێخ مارفی نۆدی بە خاک سپێردرا.