ئەحمەد گونەشتەكین:داهێنەری شێـــوازێكی نوێ لە شێوەكاری.

ئەحمەد گونەشتەكین:داهێنەری شێـــوازێكی نوێ لە شێوەكاری.
رەنگە كەم بن ئەو كەسانەی كە هونەرمەندی جیهانیی كورد (ئەحمەد گونەشتەكین) بناسن. هەرچەندە بەر لە ئێستاش، جارێك بە كوردی و جارێكیش بە عەرەبی وتارم لە بارەی ئەم هونەرمەندەوە نووسیوە، بەڵام لەبەر ئەوەی دەرفەت نەڕەخساوە ئەم هونەرمەندە لە باشووری كوردستاندا پیشانگا بكاتەوە، جگە لەوە میدیا و رۆژنامەگەریی باشووریش هێندە ئاوەڕی لەم داهێنەرە نەداوەتەوە، دەبینین ئەگەرچی ئەو هونەرمەندێكی باكووری كوردستانە، لە ئاستی جیهانیشدا ناوبانگێكی گەورەی هەیە، تەنانەت بە داهێنەری شێواز و قوتابخانەیەكی نوێی هونەری شێوەكاری دادەندرێت، بەڵام لە باشووردا نەناسراوە.
گەیشتن بە شێواز یان قوتابخانەیەكی نوێ لە بواری هونەری شێوەكاریدا، نەك كارێكی ئاسان نییە، بگرە لە حوكمی ئەستەمدایە، چونكە بە دێژایی سەدان ساڵ لە مێژووی هونەری شێوەكاری، هونەرمەندانی شێوەكار بە تایبەتی نیگاركێشان، مەودایەكی فراوان لە خەیاڵ و كەرەستە و تەكنیك و بیرۆكەی خۆیان، لە بواری هونەر و داهێناندا تاقی كردووەتەوە. ئەزموونی هونەرمەندان لە ئاستی جیهاندا و بە درێژایی مێژووی هونەری شێوەكاری، هێندە بەرین و دەوڵەمەند و بەربڵاوە، بۆیە دەرچوون لە بازنەی ئەو داهێنانە كارێكە تەنانەت گەورە رەخنەگرانی شێوەكاری لە سەر ئاستی جیهاندا لێی بێ ئومێد بوون. هونەرمەندی كورد (ئەحمەد گونەشتەكین)، رەخنەگرانی مەزن لە ئەمریكا و وڵاتانی ئەوروپا، ئەو گەواهییەی بۆ دەدەن كە داهێنەری شێوازێكی (دەكرێ پێی بڵێین قوتابخانەیەكی) نوێیە لە بواری شێوەكاریدا. ئەم قسە و بڕیارە پێویستی بە ورد كردنەوەیە. لێرە بە دوای پاڵپشت بە تێڕوانینی هەندێك لە رەخنەگرانی رۆژاوایی، هەروەها خوێندنەوە و شرۆڤەی خۆم بۆ كار و بەرهەمەكانی ئەم هونەرمەندە مەزنە، بڕێ لە وردەكاریی داهێنان و رەگەزەكانی ئەو شێواز (ستایل: قوتابخانە)یەی كە گونەشتەكین دای هێناوە، دەخەمە روو.
ئەم هونەرمەندە لە چەند ئاستێكدا داهێنانی لە دنیای هونەری شێوەكاریدا كردووە (بۆ نموونە شێوازی تابلۆ، كەرەستەكەی، قەبارەی، ئامرازی كار، تەكنیك، فیگەر، پاشخانی كولتوور و كەلەپوور..). جا بۆ ئەوەی باشتر لە خەسڵەتی كار و مەودای داهێنانی ئەم هونەرمەندە بگەین، بڕێك روون كردنەوە لە بارەی ئەو رەگەزانەی دەبنە خاڵی داهێنان لە لای ئەو (بەشێكیان لە نێو جووت كەوانەكەی پێشوودا ئاماژەمان پێ داون)، دەخەینە روو.
رەنگە خاڵی هەرە بەهێز لە ئەزموونی ئەحمەد گونەشتەكین ئەوە بێت، ئەو لە نێو جوگرافیای ژینگەی خۆیدا مانۆری كردووە، هەڵكۆڵین و توێژینەوەی لە نێو كەلەپووری ئەنادۆڵ (ئەناتۆلیا)دا كردووە، كە تێیدا كولتوور و كەلەپووری دەیان نەتەوە و چەندین شارستانیەتی جیاجیا تێكەڵ بە یەكدی بوون. لە رۆژهەڵات و باشووری ئەناتۆلیادا، كولتوور و كەلەپووری كورد باڵادەستە، ئەگەرچی ئەو جوگرافیایە بۆ چەندین سەدە و سەردەم هێڵی گەرمی پێكدادانی نێوان رۆژاوا و رۆژهەڵات (گریك و رۆم بەرانبەر بە نەتەوەكانی رۆژهەڵات) بووە، بەڵام كەلەپوور و شارستانیەتەكە دواجار مەرەخەسی خەسڵەتی رۆژهەڵاتیانە بووە. بە تایبەتی كە دیموگرافیای كورد لە قووڵایی ئەناتۆلیاوە پاشەكشەی نەكرد، پاشان عوسمانییەكان كە دەستیان بە سەر شاری قوستەنتینە (ئەستەنبووڵی ئێستا)دا گرت، لەو بەریەك كەوتنە شارستانی و ژیارییەدا، كورد و تورك هاوكاریی یەكدیان كردووە، هەردوو نەتەوەش لە فۆرمی رۆژهەڵاتیانەی خۆیان دانەماڵان. جا لەم حەوزی شارستانیەتەدا كە پێی دەگوترێت ئەناتۆلیا، گونەشتەكین بە دوای ئەكسیری داهێناندا گەڕاوە. چەمك و چمكی داهێنانی لە نێو كەلەپووری ئەو جوگرافیایەدا دۆزیوەتەوە. ئەم شتەش سەرەتا بەرەو گەڵاڵە كردنی شێواز و تەكنیكی تایبەتی دەبات. ئەو شێواز و تەكنیكەش لە پیشەی (چنین)ـەوە سەرچاوە گرتووە، وەك چۆن مافوورچن مافوور دەچنێ، ئەویش بە هەمان شێوە تابلۆ دەچنێت. واتە تابلۆ لەوە دەردەچێت سكێچی بۆ بكێشێت یان رەنگ و شێوە و دووراییەكانی لە خەیاڵدانی خۆیدا نەخشەڕێژ بكات، بەڵكوو ئەوەی ئەم هونەرمەندە دەیكات بریتییە لە دووبارە كردنەوەی تەكنیكی چنین، بەڵام نەك بە داو، بەڵكوو بە رەنگ و بە ماتریاڵی دیكە، تێیدا هونەرمەند دەبێتە وەستای چنین و خەیاڵی بە رووبەری تابلۆدا پنت پنت پەرش و بڵاو دەبێتەوە، وەك زەخرەفەكار، وەك مافوورچن دەكەوێتە چنینی تابلۆی خۆی. لەم كردەیەدا رووبەری تابلۆ دەبێتە ژمارەیەكی زۆر لە یەكەی نەخش و دانانی یەكەی نیگار (نەك فیگەری سەربەخۆ)، تا سەرەنجام وەك چۆن مافوور بە گرێچن تەواو دەبێت، بە هەمان شێوە تابلۆی گونەشتەكین بە گرێچنی رەنگ و ماتریاڵی جۆربەجۆر تەواو دەبێت.
قەبارەی تابلۆ، كە زۆر جار ناشێ بەرهەمەكانی ئەم هونەرمەندە بە تابلۆ یان تەنانەت دیواربەندیش پێناسە بكەین، رەگەزێكی دیاری داهێنانە ئەوە، چونكە ئەو هاتووە بەرهەمی شێوەكاریی لە فۆرم و قەبارەیەكی جیاواز لەوەی تا ئێستا باوە، خستووەتە روو. پاڵپشت بە دیدی گونەشتەكین كە پشتی بە كولتووری خۆجێیی كوردستان (رۆژهەڵاتی ئەناتۆلیا و رۆژهەڵات بە گشتی) بەستووە، ئەوەی بۆ رەخساندووە بە كەرەستەی خاوی كار كردن و شێوازی هونەرەكەی، خەمڵینی تابلۆ لە لای ئەو لە چوارچێوەی هەموو قوتابخانەكانی هونەر بە درێژایی مێژوو دەربچێت. ئەم هاتنە پێشەی ئەم هونەرمەندە كوردە هێندە كاریگەرە بوو، كە ئەمڕۆ تابلۆكانی بە نرخی زۆر بەرز لە سەر ئاستی جیهاندا دەفرۆشرێن، دەرگای ناودارترین مۆزەخانە و گەلەرییەكانی وڵاتانی پێشكەوتووش بە رووی بەرهەمەكانیدا كراونەتەوە. ئەو دیوارێكی رۆژهەڵاتی بە هەموو وردەكارییەكی هونەری تەلارسازی، نەخشی بینا و دەرگا و گەلێ سیمبوڵی دیكەی كولتوور و شارستانیەتی رۆژهەڵات و ئیسلام، بە ریتم و ئەندازەیەكی زۆر كاریگەر و سەرنج راكێش دەگوازێتەوە سەر رووبەرێكی گەورە، كە دواتر لە شێوەی تابلۆیەكی زەبەلاح و كراوە بە رووی بینەردا خۆی نمایش دەكات. (دیوار تابلۆ)ی ئەم هونەرمەندە بێ گیان و مردە نییە، بەڵكوو بە گەرم و گوڕییەوە هەناسە دەدات، مرۆڤەكانیش دەبنە بەشێك لە پێكهاتەی بەرهەمەكانی. وای بە گونجاو دەبینم بەرهەمەكانی گونەشتەكین ناوێكی نوێیان لێ بندرێت، خەسڵەتی تابلۆ و دیواربەندیان تێدایە، لە هەمان كاتدا هیچ كام لەم دوو جۆرە هونەرەش نییە.
رەگەزێكی دیكەی بەرهەمی هونەری لە لای ئەم هونەرمەندە، كەرەستەی كار كردنیەتی. وەك پێ دەچێ ئەم هونەرمەندە سڵی لەوە نەكردووەتەوە دەست بۆ هەموو جۆرە ماتریاڵێك ببات، ئنجا بە كارامەییەوە وەك گرێچنی بەرهەمەكانی بەكاریان بهێنێت. بۆ نموونە (پاشماوەی پیشەسازی، قۆچی ئاژەڵ، داو، یەكەی زەخرەفە، ئاوێنە، دار دیكۆری ماڵان، دەرگا، كەللە سەری مرۆڤ و گەلێ شتی دیكەش)ی، كردووە بە فیگەر و بە رەحەتییەوە بەكار هێناون و بەرهەمی شایستەی لێ گەڵاڵە كردوون. لە پاڵ ئەوەشدا ئەم هونەرمەندە تەكنیكی كار كردنی زۆر تایبەتە، وەك جۆڵا و تەونكەر، ورد ورد تان و پۆی تابلۆ دەچنێت، هێڵ لە بەرهەمی ئەودا وەك داو و دەزووی تەون، بۆ ئێمەی بینەر نە سەرەتای هەیە و نە كۆتایی. بەم شێوەیە نەخشكاری و زەخرەفەكارییەكی دڵگیر و تایبەت دەكات، لە نێو شەپۆلی رەنگدا، باڵندە و فیگەری دیكەش ئاوێزانی یەكدی دەبن، دروست دەڵێی نەخش و گرێچنی مافووری رۆژهەڵاتییە. ئەو دڵگەرمانە و دەروێشانە رووبەری تابلۆ بە رەنگ و هێڵ دەكێڵێ، بەرهەمەكەشی نەخش و تەبارەی رووكارێكی جوان و سەرنج راكێشە، كە تا ئەو كاتەی ناوێكی بۆ دەدۆزینەوە، دەكرێ پێی بڵێین تابلۆ.
رەنگە بەهێزترین رەگەزی هونەری ئەحمەد گونەشتەكین لەوەدا خۆی بنوێنێ، كە كولتوور و پاشخانی رۆژهەڵات بە گشتی و هی كوردستانیش بە تایبەتی، هێناوەتە نێو بازنەی هونەری دیدەییەوە. بوێرانە كاری كردووە، هێڵی چەماوە كە لە هەمەجۆر لایەنی كولتوور و شارستانیەتی رۆژهەڵاتدا خۆی دەنوێنێ، بووەتە لایەنێكی گرنگ لە شێواز و تەكنیكی كار كردنی. ئەو تەنانەت زۆر جار لە شێوازی چنینی سەبەتە و بەرچنە و تلیانە و قەرتاڵەش سوودی وەرگرتووە، وەك فۆرم و پێكهاتەیەكی سەرەكی لە بەشێكی زۆر لە بەرهەمەكانیدا ئەو سوود وەرگرتنە خۆی دەنوێنێ. هەڵبەت پیاوانی كورد شووڕكە دار، ژنانی كوردیش پەڕۆ و داو بۆ دروست كردنی كەرەستەی ناو ماڵ بەكار دەهێنن، گونەشتەكین هاتووە جوولەی نێو ئەو كەرەستانەی كردووەتە توخمێكی سەرەكی لە ستایلی كار كردنی خۆیدا. ئەمەش رەهەندێكی تایبەتمەندیی بە بەرهەمەكانی بەخشیوە، مرۆڤ مەزندە دەكات كە لە بەرهەمەكانیدا زەخرەفە دەكات یان مافوور دەچنێت.
ئەحمەد گونەشتەكین وەك هونەرمەندێكی شێوەكار بە پاسپۆرتی توركیا گەشت دەكات، بە ناسنامەی ئەو وڵاتەشەوە ناسراوە. نەتەوەی بێ دەوڵەت و بێ سەروەری، مەڵۆی داهێنەرانی دەچێتە سەر خەرمانی خەڵكی دیكەوە. هونەرمەندیش لەمەدا نە گوناهێكی هەیە نە تاوان. ئیدی لە حامیدی ئامەدییەوە تا ئەحمەد گونەشتەكین، بە دەیان ناوی زۆر گەورەی دنیای هونەر لە لای رۆڵەكانی نەتەوەكەیان نامۆن، بێگانەش خۆی پێیان با دەدات.
Top