هونەر بۆ سەربەخۆیی دارا محەمەد عەلی: هەموو بەهاكانی جوانی لەنێو جەوهەری سەربەخۆییدا دەدرەوشێنەوە
لە رۆژەڤی ئەمڕۆی باشووری كوردستاندا، چارەكە سەدەیەكە كورد وەك دیفاكتۆ، جۆرێك لە سەربەخۆیی بەدەست هێناوە. ئەگەر گوێ لەشەقامی كوردستان بگرین، سەربەخۆیی خواستێكی بەربڵاوی گەلی كوردستانە. ئەگەرچی تائێستا لەمپەری جۆربەجۆر رێیان لە بەدیهاتنی سەربەخۆیی باشووری كوردستان گرتووە، بەڵام وەك خواستێكی ئاشكرا و بەربڵاوی جەماوەری، هەمیشە لە ویژدانی هەموو كوردێكدا زیندووە. دەستەبژێری هونەرو وێژەش بە بەرهەمی خۆیان دەبنە زمان حاڵی نەتەوە.
دارا محەمەد عەلی لەم پیشانگایەدا، ئەگەرچی وەك تاكێك بە زمانی ستاتیكا دەدوێ، بەڵام گوتارەكەی بە چڕی گوزارشت لە ویژدانی گەلەكەی دەكات. بەگشتی تابلۆكان بەرهەمی سێ ساڵی ئەم دواییەن، بە شێوەیەكی چڕ و لە چەندین تابلۆدا، رۆژانی رەش و كارەساتباری شنگال دەگێڕێتەوە. ئەو دەیەوێ لە رێی باسكردنی تراژیدیای ژێردەستەیی نەتەوەكەیەوە، پاساو بۆ خواست و زەروورەتی سەربەخۆیی بهێنێتەوە. لەو ناوەندەدا ئەوەشی لە بیر نەچووە، كە كورد نەتەوەیەكی ئامادەیە بۆ بەرگری و قوربانیدان. هەموو ئەم چەمك و تێگانەی بە رەنگ و كەرەستەی جۆربەجۆر (ئاوڕەنگ، رۆنڕەنگ، مەركەبی چینی، قەڵەم دار. هتد) نەخشاندووە. هونەرمەند لەم پیشانگایەشدا درێژەی بە هەمان رێچكە و ستایلی خۆی داوە، تابلۆ لە نێو تابلۆ دروست دەبێت، دنیای ئاوێنە و سندووقی كوردەواری هێندە لە یادگەی ئەودا جێگیرن، بۆیە لە زۆربەی بەرهەمەكانیدا دووبارە دەبنەوە. زۆر جاریش پەنای بردووەتە بەر كۆلاج، لێكدانی چەندین پارچەی جیاجیا و كۆ كردنەوەیان لە چوارچێوەی یەك تابلۆدا. سەربەخۆیی وەك خواست و خەونێك هێندە لە زەینی (دارا)دا ئامادەیە، كە تەنیا بە زمانی دیدەیی بەسی لێ نەكردووە، بەڵكوو زمانی پیت و رستەش بە ئاشكرا و زۆر بە بەربڵاوی بوونەتە بەشێك لە زۆربەی تابلۆكاندا، وەك ئەوەی هونەرمەند بیەوێ بە هەموو شێوەیەك گوزارشت لە خواستی سەربەخۆیی بكات و ببێتە ئاوێنەی باڵانمای خەونە مەزنەكەی گەلێك.
بۆ شۆڕبوونەوە بەرەو كرۆكی ئەو پیشانگایە، چەند پرسیارێكمان رووبەڕووی دارا محەمەد عەلی كردەوە.
* بۆچی سەربەخۆیی بووەتە ناونیشانی دوایین پیشانگای دارا محەمەد عەلی؟
-بەڕاستی لێرەدا مەسەلەكە تەنیا هەر بۆ ناونیشانی پرۆژەی پیشانگاكەم نییەو نەبووە، بە قەد ئەوەی كە من زۆر پێویستم بە سەربەخۆییەك هەیە كە بتوانم لە نێویدا بەو پەڕی ئازادییەوە هەناسەی (راستی و هەقیقەت) هەڵمژم و بیدەمەوە، چونكە لەنێو جەوهەری سەربەخۆییدا هەر هەموو بەهاكانی جوانیی تێدا دەدرەوشێنەوەو (هەناسەی سەربەخۆیی. هەناسەی رزگار بوونە)، چی لەسەر ئاستی تاك، یانیش لەئاستی كۆمەڵ. كەوا بوو لێرە و لەم پیشانگایەمدا هەر هەموو هێڵ و رەنگی تابلۆكانم لە پێناو سەربەخۆییدا خۆیان نمایش دەكەن.
* تا چەند تابلۆكانی پیشانگاكە پێوەندییان بە سەربەخۆییەوە هەیە، یان گوزارشت لەو چەمكە دەكەن؟
-تابلۆ و كارەكانی من، تەنیا ئێستاو لەم پیشانگایەمدا گوزارشت لە سەربەخۆیی ناكەن. ئەگەر گەڕانەوەیەك بۆ نێو كارەكانم بكەن، هەست بە ژان و ژووی من وەكوو هونەرمەندێكی شێوەكاری كورد دەكەن. لەسەر ئاستی پەیوەست و پابەندبوونم بە (زمان و خاك و مێژوو) و سەروەرییەكانی میللەتەكەم. بەڵێ من فرچكم بە سەربەخۆیی گرتووەو وازی لێ ناهێنم، تا ئەو رۆژەی بەدەستی دێنم. كارەكانم بە درێژایی ژیانی هونەریم هەردەم پانۆرامایەك بوون لەكارەسات و تراژیدیا بەردەوام و نەبڕاوەكانی گەل و نەتەوەكەم.
* دەكرێ رەنگدانەوەی چەمكی سەربەخۆیی لە نێو تابلۆكانتدا بۆ ئێمە روون بكەیتەوە؟
-رەنگدانەوەی چەمكی سەربەخۆیی بۆ من، دوورنییە لە پەڵە رەنگێكەوە لەدایك ببێت، یا لە هێڵكارییەكی رۆح و ناخەوە سەر هەڵ بدا، یان بە هەردووكیانەوە میلۆدیی سەربەخۆیی بە (رەنگ و هێڵ)ـەوە بۆ من. بۆ تۆ، بۆ هەر هەمووان بڵێنەوە، كە ئەویش لە ئاكامدا تابلۆیە هەرە مەزنەكەی سەربەخۆییە. كە كورد تێیدا بحەسێتەوە.
* ئێستای هونەری شێوەكاری لە باشووری كوردستاندا چۆن دەبینی؟
- لەدانیشتنێكی هونەریدا لەگەڵ یەكێك لە وەزیرانی رۆشنبیری داوای ئەوەم كرد، ساڵی رۆژێكمان بۆ تەرخان بكرێت بە ناوی (رۆژی شێوەكارانی كورد)، ئەویش زۆر پێی ماقووڵ بوو، بەڵام بە هەر حاڵ ئەوەیان تەنیا ئەوە دەگەیەنێ، كە ئێمە لە باشووری كوردستاندا (پرسی شێوەكاری) كەیشتووەتە ئاستێك كە دەبێ ئاوڕی جددی لێ بدرێتەوە. هەوڵەكانی گەلەری و نمایشەكان، ئەوەشیان شایەت حاڵێكی ترە. هەروەها مۆزەی هونەریی هەولێر لە وێستگەی شەمەندەفەری كۆنی هەولێر كە لە دروست بووندایە، ئاماژە و ئیزافەیەكی دییە بۆ سەر پرسی شێوەكاریی كوردیمان لەگەڵ نمایشەكانی تردا لە كوردستان و دەرەوەدا، ئەمانە هەر هەموویان و لەگەڵ هەموو نەهامەتییەكان ئەم پرسە نەبەزیوە، بەڵكوو رۆژ بە رۆژ لە برەودایە، هەر بۆیە داواكارم لە دەسەڵات پشت و پەنای هونەرمەندان بن، چونكە پێوەری باڵای كۆمەڵگە و وڵات و ژین و ژیاری زۆربەیان لە نێو هونەر و ئەدەب و زانستدایە.
* لەبەر چی تابلۆ هەتا ئێستا نەبووەتە بەشێك لە ژیانی هاووڵاتیانی كوردستان؟
-لێرەدا گوناهی هونەرمەندەكە نییە، بە پێچەوانەوە هونەرمەند حەزدەكات كارەكانی ببنە بەشێكی گرنگی ژیانی هاووڵاتیان، چونكە ئەو هونەرە چارەسەرێكە بۆی لە سەر ئاستی (دەروونی و ستاتیكی و حەسانەوەی رۆح)، جیا بۆ لایەنە مێژووییەكەی (نێوان خۆی و هاووڵاتیانی و سەروەریی وڵاتەكەی). بەڵێ گوناه گوناهی دەزگاكانی دەسەڵات و كاربەدەستە، هەتا هزر و بیرۆكەی ئەوان لە كڕینی تابلۆی بازرگانی (تیجاری)ی توركی، ئێرانی، چینی. هتد، زیندە بەچاڵ نەكرێن، حاڵی شێوەكاریمان لەوە باشتر نابێت. بەڵكوو خراپتریش دەبێت و زۆریش شەرمە، عەیبە لە جیاتی تابلۆی كوردی تابلۆی بیانی بە سەر دیوارەكاندا هەڵبواسرێت.
* ماوەیەك مامۆستای پەیمانگای هونەرە جوانەكانی هەولێر بووی، لەپایتەختدا هەم كۆلێژو هەم پەیمانگای هونەرە جوانەكان هەیە. رۆڵی ئەم دوو دەزگا ئەكادیمییە تا چەند لە پێگەیاندنی نەوەی نوێی هونەرمەندان ئامادەیە؟
- پەیمانگا و كۆلێژی هونەرە جوانەكان دوو دەزگای گرنگن لە ژیانی هونەری نەوەكانماندا، هیوادارم هەوڵ و تەقەللا و خەرجی و ماندووبوونی هەردوو لا بەفیڕۆ نەچێت. دەشبێ ئێمە بە نەوەكانی داهاتوومان پشتئەستوور بین، بەڵام نەوەكانیشمان بە خودی خۆیان پشتئەستوور بن لەسەر ئاستی پابەندبوون بەهزرو فیكرو نەتەوەو وڵات و پێشڤەچوون و رێزگرتن لەبەهاكانی رەنگاڵەیی كولتووری نێو كۆمەڵگەی كوردەواری (لە كۆن و نوێ). تووشی (غروور) نەبن و خۆیان بە خزمەتكاری پیشەكەیان بزانن، لە پێناو سەربەرزی و سەركەوتنی نەتەوە و مرۆڤایەتیدا. بە پێچەوانەوەش نەوەكانمان، چش. بەڵكوو تووشی نشوستی و دابڕان و سەر لێ شێواوی دەبن و هیچی تر..
