ئیسلام لە بەڵكان لە رێی بازرگانانی موسڵمانەوە بڵاونەبۆتەوە، بەڵكو لە رێگای ئیمپراتۆرییەتی عوسمانییەوە كە پەلاماری ئەوروپای دا، وەك چۆن لە زۆربەی دەوڵەتان بە تایبەتیش لە باشووری رۆژهەڵاتی ئاسیاو ئەفریقیا بڵاوبۆوە، یەكەم سەركەوتنی عوسمانییەكان بەسەر میری سربیا(لازار هربل جانۆفیچ) لە كۆسۆڤۆی جەرگەی سربیای كریستیانی ئەرسەدۆكس لە ساڵی 1389 بوو، دواتر لە 1463 بۆسنایان داگیركرد، دوای بیست ساڵیش دەستیان بەسەر هێرزەگۆڤیندا گرت، بۆیە ئەوروپییەكان دەڵێن: «بۆسنیاو هێرزەگۆڤین سەرەڕمی توركن كە لە ئەوروپای دا، دواتر عوسمانییەكان روویان كردە بەڵكان بۆ داگیركردنی و، توانییان لە سەرەتای سەدەی هەژدەیەمدا كۆنتڕۆڵی بكەن، ئیمپراتۆریەتی نەمساوی - رووسی هەوڵیاندا ئەوەی لەدەستیانداوە بیگەڕێننەوە، ئەوە بوو سوپا هێرشی كردە سەر عوسمانییەكان و ئەوانیش لە ساڵی 1699 گەمارۆی ڤیەننایان دا، بەڵام نەیانتوانی بیگرن، دواجار رێككەوتن كە دەسەڵات لەنێوان ئیمپراتۆرییەتی نەمساوی- رووسی لەگەڵ عوسمانییەكان دابەشبكرێت، لە ساڵی 1803سربییەكان توانیان میرنشینێكی سەربەخۆ لە عوسمانییەكان دابمەزرێنن، یۆنانییەكانیش لە 1821 هەمان شتیان كرد، بەمەش رۆڵی عوسمانییەكان لە بەڵكان لە كەمیی دا، تا وای لێهات پاشەكشەبكەن و پارێزگاری لە زەوییەكانیان بكەن، لە 1878 كۆنگرەی بەرلین بۆسنیاو هێرزەگۆڤینی خستە ژێر دەسەڵاتی نەمسا، لە ساڵی 1882 زاناو شێخەكانی بۆسنیاو هێرزەگۆڤین كۆمەڵی ئیسلامییان دامەزراند تا وەك دامەزراوەیەكی سەربەخۆ كاروباری ئایینی بەڕێوەببات، ئەو كۆمەڵە رێكخراوێكی سیاسی نەبوو، بەڵكو دامەزراوەیەكی ئیداری بوو سەرپەرشتیی كاروباری موسڵمانانی دەكرد، هەر ئەویش لە ساڵی 1977كۆلێژی دیراساتی ئیسلامیی لە سەراییڤۆ دامەزراند، كە كۆنترین كۆلیژی زانستیی لاهۆتە لە ئەوروپا، بەڵام ئیمپراتۆرییەتی نەمسا-مەجەر رێكخستنی ژیانی ئایینی موسڵمانانی بۆسنیای لە عوسمانییەكان سەندەوە، بەشێوەیەك كە دامەزراندنی موفتیی گەورە و ئەنجومەنی زانایان بە دەستی ئیمپراتۆر بوو، بۆیە موفتیی گەورە محەمەد جەمالەدین چاوشیفیچ Dzemaludin Causevic كە موفتی بۆسنیا بوو لە (1914تا1930) بە بۆنەی لەدایكبوونی ئیمپراتۆری نەمسا (فرانز جوزیف) Franz Joseph دوعای بۆ دەكرد و دەیگوت: «خودایە یارمەتی ئیمپراتۆر جوزیف بدە و بیپارێزە و سوپاكەی بەهێز بكە، رەحم بە شانشینەكەی بكەو بیگەشێنەرەوە». موسڵمانان لە بۆسنیا دەربارەی دامەزراندنی موفتیی گەورە لەلایەن ئیمپراتۆر و ژیان لەسایەی دەوڵەتی كریستیاندا دابەشبوون، هەندێك بە ئاساییان دەزانی، هەندێكی دیكە رەتیان دەكردەوە، چونكە پێیان وابوو نابێت لە سایەی دەوڵەتێكی مەسیحیدا بژین، بۆیە داوایان كرد كە لەسایەی ئیمپراتۆرییەتی عوسمانیی موسڵماندا بژین، سەد هەزاریان بۆ توركیا كۆچیان كرد، ئەوانە بە بوشناق Bosniaks ناسراون، ئەم كۆچە بۆسەر بوونی موسڵمانان لە بەڵكان مەترسی هەبوو، چونكە لە بەرژەوەندیی نەتەوەكانی دیكەدا بوو، بۆیە زانایانی موسڵمانی بۆسنیا رووبەڕووی ئەم دیاردەیە بوونەوە، لەوانەش موفتیی بۆسنیا محەمەد تۆفیق ئازاباجیك كە لە هەشتاكانی سەدەی نۆزدەیەم دووپاتی كردەوە كە موسڵمان دەتوانێت لە دەوڵەتێكی كریستیانی لێبووردەدا بژیێت، موفتیی سەراییڤۆ مستەفا حیلمی هادزیۆمیرۆفیچ فتوای بۆ بوشناق دا كە دەكرێت موسڵمان سەربازی لە دەوڵەتێكی ناموسڵمان قبووڵ بكات، رێگەشی دا دادوەر لە ناموسڵمانان دابمەزرێن، نەمساش دەوڵەتێكی لێبووردەیە بەرامبەر دادگا ئایینییەكانی موسڵمانان، تەنانەت لە بۆسنیا پەیوەست بوون بە سەرپۆش كێشەیەكی راستەقینەی موسڵمانان بوو، بۆیە محەمەد جەمالەدین فتوای دا كە سەرپۆش نەریتە نەك پەرستش، لە ساڵی 1950 بە پێشنیاری زانایانی موسڵمانی بۆسنیا بەیەكجاری سەرپۆش لەلایەن دەوڵەتەوە قەدەغەكرا، لە 1918 شانشینی سربیا و كروات و سلاڤ لەژێر پاشماوەی ئیمپراتۆرییەتی نەمسا-مەجەر رزگاریان بوو، بەمەش لە 1921شانشینی یۆگسلاڤیا پێكهات و بوو بە نیشتمانی سلاڤییەكانی باشوور، لە 1941 هێزەكانی ئەڵمانیاو ئیتاڵیا و مەجەر شەڕیان دژی یۆگسلاڤیا بەرپاكرد، جەنەراڵ جوسیب برۆز تیتۆ JosipBrozTito بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەم شەڕە چەند كەرتێكی چەكداریی حزبی شیوعی پێكهێنا، تا لە سەردەمی شەڕدا بوو بە سەۆكی حومەتی كاتی، لە 1944 ژەنەڕاڵ تیتۆ بە هاوكاریی سوپاس سووری رووسیا توانی ئەڵمانییەكان ببەزێنێت، لە 1945 حكومەتێكی كاتی بە سەرۆكایەتیی تیتۆ بۆ یۆگسلاڤیای فیدڕاڵ پێكهات، دواتر هەڵبژاردن كرا و حزبی شیوعی سەركەوت و تیتۆ بوو بە سەرۆك وەزیران، ناوی یۆگسلاڤیای گۆڕی بۆ كۆماری یۆگسلاڤیای فیدراڵی سۆشیالیست، تیتۆ لە ساڵی 1946تا 1963دژی بانگەشەی جیابوونەوەی كروات و سرب وەستایەوە و كۆماری یۆگسلاڤیای میللی فیدراڵی دامەزراند، دواتر گۆڕی بۆ كۆماری یۆگسلاڤیای فیدراڵی سۆسیالیست Socialist FederalRepublicofYugoslavia لە 1963تا 1992، ئەمەش بۆ پێدانی لامەركەزی بەم نەتەوانە، چونكە یۆگسلاڤیا لە(22) نەتەوە پێكدێت، تیتۆ لە 1980 كۆچی دوایی كرد، بەمەش یۆگسلاڤیا بە سەرۆكایەتیی تەوافوقی حوكمكرا، هەر فیدراڵییەك كاندیدی خۆی پێشكەش بە حكومەتی ناوەند دەكرد، تا بۆ ماوەی ساڵێك حوكم بكات، ئەمە تا ساڵی 1989 مایەوە، دواتر سربییەكان كە زۆرینە بوون پێیان باشبوو حوكمی یۆگسلاڤیا بكەن ئەوە بوو سلۆبۆدان ملیۆسۆفیچ Slobodan Milosevic بوو بە سەرۆكی وڵات كە سەرۆكی حزبی شیوعیی سربیا بوو، ئەمریكاش پشتگیریی دەكرد، بۆئەوەی وەك تیتۆ بتوانێت پارێزگاری لە یەكێتیی یۆگسلاڤیا بكات، ئەوروپاش پشتگیریی رۆڵی ئەمریكای دەركرد لە بەرگرتن لە هەژموونی شیوعییەت، بەڵام هانی هەڵوەشانەوەی یۆگسلاڤیای دەدا، لە ئەنجامی دەستێوەردانی دەرەكی هاووڵاتیانی ئەو وڵاتە بەشەرهاتن لەپێناو بەدیهێنانی بەرژەوەندیی دەوڵەتانی دەرەكی، لە ساڵی 1991 یەكێتیی سۆڤییەت هەرەسی هێنا، یۆگسلاڤیاش هەڵوەشایەوە بۆ شەش دەوڵەت(سلۆڤینیا، كرواتیا، مەكدۆنیا، بۆسنیاوهێرزەگۆڤین، مۆنتی نیگرۆ، كۆسۆڤۆ) لە 1991 هەڵوەشانەوەكە دەستی پێكرد لە سلۆڤینیا و دواتر كرواتیا و مەكدۆنیا جیابوونەوە، سوپای یۆگسلاڤیا بە سەرۆكایەتیی سربییەكان پەلاماری ئەو دوو دەوڵەتە تازەیان دا، بەڵام یەكێتیی ئەوروپا نەیهێشت، بیجۆفیچ بۆ سەربەخۆیی بۆسنیا ئەم دەرفەتەی قۆستەوە، لە ساڵی 1922 بۆسنیاو هێرزەگۆڤین Bosnia and Herzegovina بە گشتپرسی جیابوونەوە، لە 1992 عەلی عزەت بیگۆفیچ AlijaIzetbegovic بوو بە یەكەم سەرۆك، وتووێژی نهێنی لەنێوان سلۆبۆدانی میلۆسۆفیچی سربیا و فرانجۆ تودجمانی كرواتی بۆ دابەشكردنی بۆسنیا لەنێوان سربیاو كرواتیا لەپێناو لەناوبردنی موسڵمانانی بوشناق ئەنجامدا، تاكو ببنە كەمینەی نێوان هەردوو نەتەوە و سەربەخۆ نەبن، بەڵام شكستیان هێنا، سوپای سربیا لە یۆگسلاڤیا كەمینەی سربیای لە بۆسنیا پڕچەككرد تاكو ئاژاوەو توندوتیژی بنێنەوە، دواتر سربییەكانی بۆسنیا جیابوونەوەیان لە بۆسنیاو هێرزەگۆڤین راگەیاند و لە پەرلەمانی سەراییڤۆش چوونە دەرەوە، پەرلەمانێكی تایبەت بەخۆیان دامەزراند بەناوی ئەنجومەنی نیشتمانیی سربەكانی بۆسنیاو هێرزەگۆڤین، لە 1991 كۆماری سربی بۆسنەو هێرزەگۆڤینیان دامەزراند، دواتر ناویان گۆڕی بۆ كۆماری سربیا، بەڵام كەمینەی كرواتیا كۆمەڵگەیەكی كرواتیایان بۆ بۆسنیاو هێرزەگۆڤین دامەزراند، لەگەڵ سوپایەكی تایبەت بەناوی ئەنجومەنی بەرگریی كرواتیا، بەڵام حكومەتی بۆسنیا دانی بە سربیاو كرواتیادا نەنا، دادگای دەستووریی دووجار لە 1992و 1994 ئەمانەی بەتاڵ كردەوە، بەڵام مۆنتی نیگرۆ و سربیا تا ساڵی 1992 لە یەكێتیی فیدرالیی یۆگسلاڤیادا مانەوە، لە ساڵی 1998 مۆنتی نیگرۆ هەوڵیدا جیابێتەوە، بەڵام یەكێتیی ئەوروپاو بەلگراد رێگەیان پێ نەدا و داوایان كرد بمێنێتەوە، لە ساڵی 2006 مۆنتی نیگرۆ بە گشتپرسی سەربەخۆ بوو، كۆسۆڤۆش لە 2008 سەربەخۆیی راگەیاند.
ئەوەی پەیوەستە بە بۆسنیاو هێرزەگۆڤین ئەوا بیجۆفیچ دەیزانی كە راگەیاندنی دەوڵەتێكی موسڵمان لە ئەوروپا ئاسان نییە، بۆیە فرانسوا میترانی سەرۆكی فەرەنسا لە ساڵی 1992 كاتێ سەردانی سەراییڤۆی كرد بە بیجۆفیچی گوت: «ئێمە دان بە هیچ گوندێكدا نانێین لە ئەوروپا كە ببێتە دەوڵەت»، بەڵام حارس سیلادیچ كە ئەوكاتە وەزیری دەرەوەی بۆسنیاو هێرزەگۆڤین بوو پێی گوت: «ئەمە راستە، بەڵام ئەگەر مەبەستت بۆسنیاو هێرزەگۆڤین بێت ئەوا لە گەورەترین دەوڵەتی ئەوروپا كۆنترەو سنوورەكەشی سروشتییە وهۆزەكانیشی لە هۆزەكانی ئەوروپا كۆنترن»، حارس سیلادیچ ئەمینداری نەتەوە یەكگرتووەكان پوترس غالیی میسری تۆمەتباركرد كە ئاستەنگ دەخاتە بەردەم هاتنەناوەوەی بۆسنیا بۆ نەتەوە یەكگرتووەكان، داواشی لە كەسوكاری قوربانییەكانی كوشتارگەی سربرینتسا كرد كە ژمارەیان هەشت هەزار كەس قوربانی بوون لە سڤیلەكانی بۆسنیا كە پوترس غالی دادگایی بكەن چونكە لێی بەرپرسیابوو، ئەو پیاوەش لە بەڕێوەبردنی نەتەوە یەكگرتووەكان سەركەوتوو نەبوو، بۆیە ئیدارەی كلینتۆن بە بەكارهێنانی ڤیتۆ رەتیكردەوە كە بۆ جاری دووەم ئەو پۆستە وەرگرێتەوە، سەبارەت بە سوپای بۆسنیا ئەو كەرەستانەی نەبوو كە بتوانی بەرەوڕووی هێزەكانی سربیا ببێتەوە كە چوارمین هێزی سەربازی بوو لە ئەوروپا، هەتا ئابوورییەكەشی بەهێز نەبوو، هاووڵاتیانی بۆسنیاو هێرزەگۆڤین بە تایبەتیش سرب و كرواتییەكان رازی نین، بۆیە بیجۆفیچ پەنای بردە بەر ئەفغانی عەرەب كە لە ئەفغانستان بوون و شەڕی رووسیایان دەكرد، هاتنە نێو سوپای بۆسنیاوە، هەروەها دەوڵەتانی عەرەبی وەك سعودیەو توركیاو ئێران، بەتایبەتیش پاكستان كە پاپۆڕێكی پڕ لە مووشەكی دژەتانكی رەوانەكرد. بۆسنیا لەنێوان كرواتیا و سربیا گەمارۆدرابوو، ئوسامە بن لادن سەردانی كرد بۆ یارمەتیدانی، بیجۆفیچ ئەكادیمییەكی سەربازی لە سەراییڤۆ دامەزراند، لە ساڵی 1994 یەكێتیی بۆسنیاو كروات بۆ شەڕ لەگەڵ سربیا پێكهات، ئەوەش وای لە پەیمانی ناتۆ كرد دەستێوەردان بكات بۆ راگرتنی شەڕ و پاراستنی ئاشتی، رێككەوتننامەی ئاشتیی دایتۆن Dayton لە شاری دایتۆنی ویلایەتی ئۆهایۆی ئەمریكی لە ساڵی 1995واژۆكراو بیجۆفیچ وەك نوێنەری بوشناق و ملیۆسۆفیج لە لایەن سربیاو تۆدجمان لە كروات ئامادەی بوون، ئەم رێككەوتنە سەركەوتنێك بوو بۆ ئیدارەی سەرۆكی پێشووتری ئەمریكا بیل كلنتۆن، بەڵام لە بەرژەوەندیی بوشناقدا نەبوو، بەڵام لەلایەن ئەمریكاوە سەپێنرا، بوشناق بە راگرتنی شەڕ رازی بوو، چونكە لە ماوەی سێ ساڵی شەڕدا (1992-1995) سربیا جینۆسایدێكی دەرحەق موسڵمانانی بوشناق ئەنجام دا، كە تێیدا 200 هەزار بۆسنیایی كوژران و 10 هەزاریش لە گەمارۆی سەراییڤۆ گیانیان لەدەستدا، وێڕای ئاوارەبوونی ملیۆن نیوێك، لە ساڵی 1995 هێزەكانی سربیا بە سەرۆكایەتیی ژەنەڕاڵ راتۆك ملادیچ پەلاماری كەمپێكی نەتەوە یەكگرتووەكانی دا كە بۆسنیاییەكانی تێدا بوو، 8000 پیاو و منداڵ و ئافرەتی تێدا كوژرا، كە بە كوشتارگەی سربریینتسا Srebrenica Massacre ناسراوە، لە ساڵی 2011 دوای راونانی بۆ ماوەی 16 ساڵ لە بەلگراد دەستگیركراو بۆ هەتاهەتایی زیندانیكرا، هەروەها بكوژەكەی بۆسنیاش رادۆڤان كارادیچی سەرۆكی سربیا لە ساڵی 2009 دەستگیركراو دادگای نێودەوڵەتی سزای 40 ساڵ زیندانیكردنی بۆبڕییەوە، بۆسنیاو هێرزەگۆڤین كە زۆرینەی موسڵمانە سەربەخۆیی وەرگرت، بەڵام ئەمریكاو ئەوروپا سیستەمێكی سیاسیی زۆر ئاڵۆزیان بۆ دانا، كە دەتوانم بڵێم ئاڵۆزترین سیستەمی جیهانە، لە ئەنجامدا سوودمەندی یەكەم لە سەربەخۆیی سربیاو دواتر كرواتیاو دوای ئەوانیش بوشناق بوو، بۆسنیاو هێرزەگۆڤین بۆ سێ بەش دابەشكرا، یەكەم: یەكێتیی بۆسنیای كرواتیی فیدراڵ، دووەم: كۆماری سربیای بۆسنیا، سێیەم: كانتۆنی برچكۆ Brcko كە لەژێر ئیدارەی هاوبەشی هەردوو قەوارەدایە، سربیا 49%ی خاكیان وەرگرت، هەریەك لە بوشناق كرواتیا51%، سەراییڤۆ وەك پایتەختی یەكگرتوو مایەوە، سێ زمانی فەرمی تێدایە(بوشناقی، كرواتی، سربی)، كە بە نۆرە هەر هەشت مانگ جارێك دەبنە سەرۆك، دوای هەڵبژاردن هەر چوار ساڵ جارێك، براوەی یەكەم دەبێتە سەرۆك، دواتر سێ براوەكەی دیكە لە هەر نەتەوەیەك بۆ هەشت مانگ، ئەم ئەنجومەنە بەرپرسە لە كاروباری دەرەوە و بەرگری و بوودجە، لەوەی سەیرتری ئەم سیستەمە ئاڵۆزە ئەوەیە كە لە هەڵبژاردندا هاووڵاتیانی یەكێتیی بۆسنیا و كرواتیای فیدراڵ ئازادن كاندیدیان هەڵبژێرن لەنێو بوشناق یان كروات، بەڵام هاووڵاتی سربیا تەنیا دەنگ بە كاندیدی سربیا دەدەن، هاووڵاتیانی كانتۆنی برچكۆش پێویستە پێش دەنگدان كاندیدیان دیاریبكەن، پێوایە ئەو سیستەمە بۆ سەقامگیریی وڵات دانەنراوە، بەڵكو سەرهەڵدانەوەی ململانێیە لە هەر ساتێكدا بێت و تا ئەو دەوڵەتە موسڵمانە هەر لە دواكەوتن و ئاژاوەدا بمێنێتەوە، دوای سەربەخۆیی بۆسنیاو هێرزەگۆڤین عەلی عزەت بیگۆڤیچ بوو بە سەرۆكی ئەنجومەنی سەرۆكایەتی(1996-1998)، دواتر رۆڵی كاندیدی سربیا زیفكۆ رادیچ ZivkoRadisic هات(1998-1999)، پاشان كرواتیا ئەنتە جالاڤیچ Ante Jelavic) (1999-2000)،بەم شێوەیە دەستاودەستكردنی نێوان هەر سێكیان بەردەوام دەبێت، دوای رێككەوتننامەی دایتۆن و سەربەخۆیی بۆسنیاو هێرزەگۆڤین چەكداران كە هاوكاریی سوپای بۆسنیایان دەكرد دژی سربیا بە فشاری ئەمریكا روویان كردە شیشان و عێراق و سووریا و كشمیر، هەندێكیان لەبەر هەڵوێستی ئایینی رادیكاڵیی توندڕەوییان لە بۆسنیا مانەوە، بەڵام لەلای كۆمەڵگەی میانڕەوەی بوشناقییەوە پەسندكراو نەبوون، چونكە لە راپرسیی 2014 دەركەوت كە موسڵمانانی بۆسنیا زیاتر لیبراڵین لە جیهاندا و پەیڕەوكاری مەزهەبی حەنەفین، لە بیروباوەڕیشدا مەزهەبی ئەلماتریدی، لەكۆنەوە لەگەڵ كرواتییە كاسۆلیكەكان و سربییە ئەرسەدۆكسییەكاندا بە ئاشتی دەژین، دەیانەوێت تێكەڵی كۆمەڵگەی ئەوروپی ببن و پارێزگاریی لە ئایینی خۆشیان بكەن، لەوانەی كە بەشدارییان لەو پرۆژە شارستانییەدا كرد، ئەنیس كاردیچ Enes Karic وفیكرەت كارجیچ Fikret Karcic بوون، ئەوەی دوایی مامۆستا بوو لە قۆناغی دكتۆرا لە مالیزیا، بۆیە ئیسلامییە توندڕەوەكان نەیانتوانی لەم جۆرە كۆمەڵگەیەدا بمێننەوە، (300) توندڕەوی بۆسنیا پەیوەندییان بە قاعیدەو داعشەوە كرد، مەترسیدارترینیان بایرۆ ئیكانۆفیچ بوو كە پەیوەندیی بە داعشەوە كردو گەورەترین سەربازگەی لە باكووری سووریا دامەزراند، هەروەها نەسرەت ئیمامۆفیچ سەركردە لە بەرەی نوسرەی سەر بە قاعیدە كە لەلایەن ئەمریكاوە داواكراوە، ئەوەیان مەشقی بە (200) گەنجی بۆسنیا كردبوو بۆ پەیوەندیكردن بە قاعیدەوە، لەبەر ئەوە دەبینین زۆربەی چەكدارانی ئەوروپا لە ریزەكانی قاعیدەو داعش خەڵكی بۆسنیان.
باسی رۆڵی عەلی بیجۆفیچی سەرۆكی بۆسنیا دەكرێت كە بە باوكی ئیسلامی سیاسی لە بۆسنیا و هێرزەگۆڤین دادەنرێت، لە ساڵی 1938 یەكێك بووە لە بەشدارانی دامەزراندنی كۆمەڵەی لاوانی موسڵمان (ملادی موسڵمانی) كە كۆنترین كۆمەڵەی ئیسلامییە لە بەڵكان، بەڵام لەبەرئەوەی دامەزراندنی كۆمەڵەكان لەسەر بنەمای ئایینی لە یۆگسلاڤیا رێگەی پێ نادرێت، بۆیە كۆمەڵەكەی بەناوی مەشیەخەی ئیسلامی لە ساڵی 1940 تۆماركرد، لە 1946 بەهۆی هاوكاری كردنیان لە دەركردنی رۆژنامەی موجاهید لەگەڵ (نەجیب شاكر بێیە)ی هاوڕێی لەلایەن حكومەتی یۆگسلاڤیاوە دەستگیركران، دوای دەرچوونیان لە زیندان شیوعییەكان رەشبگیرییەكیان دژی ئەندامانی كۆمەڵەكە دەستپێكرد، چواریان لە 1949 لەسێدارەدران و هەندێكیشیان گرتن، ئەم كۆمەڵەیە لەگەڵ بزووتنەوەی ئەستاشای نازی بەردەوام لە ململانێدا بوو، كە لە لاوانی بەڵكان بەتایبەتیش كرواتییەكان پێكهاتبوو، ئەوانەی هاتنەپاڵ نازیی هیتلەر كاتێ ئەڵمانیا لە ساڵی 1941یۆگسلاڤیای داگیركرد و كۆتایی بە حوكمی پاشایەتیی هێنا، لە 1953 جەنەراڵ تیتۆ كۆتایی بە مۆڵەتی ئەو كۆمەڵانە هێنا، بۆ سەپاندنی شیوعییەت بەسەر گەلی یۆگسلاڤیا، بۆیە كۆمەڵەكە لەسەردەمی ئەو زۆر پەرێشان بوو، لەبەرئەوە بیجۆفیچ هەوڵی دا لە رێی(شێخ حین دوزو) كە سەرۆكی كۆمەڵەی زانایانە و لەلایەن حكومەتەوە بۆ سەرپەرشتیكردنی كاروباری موسڵمانان دامەزرابوو، وتارەكانی لە گۆڤاری(تاكڤین) كە كۆمەڵەی شێخ دوزو دەریدەكرد بڵاوبكاتەوە، سووربوونی بیجۆفیچ بووەهۆی ئەوەی كە خوێنەرانی گۆڤارەكە لە(50)هەزاركەس زیاتر بوون، لە ساڵی 1969 بیجۆفیچ كتێبی(البیان الاسلامی) بڵاوكردەوە، لە 1983 بە (14)ساڵ زیندانی حوكمدرا، چونكە ئەو كتێبە دژی بیروبۆچوونی شیوعییەت بوو، لە ساڵی 1988 ئازادكران، ئەمەش سەرەتای قۆناغی لێكترازانی رژێمی شیوعی بوو لە یۆگسلاڤیا، لە 1990 یەكێتیی سۆڤییەت و رژێمە شیوعییەكەی هەرەسیان هێنا، ئەمەش وایكرد كە یۆگسلاڤیا بوار بۆ فرەیی سیاسی واڵابكات، بیجۆفیچ حزبی كاری دیموكراتیی Party of Democratic Action دامەزراند، تا ببێتە باڵی سیاسیی كۆمەڵەی لاوانی موسڵمانان، ئەمەش وەك ئەوەی سودانە، كاتێك بزووتنەوەی ئیسلامی(ئیخوان موسلمین) باڵی سیاسی بە ناوی كۆنگرەی نیشتمانی دامەزراند و عومەر بەشیر بوو بە سەرۆكی كۆنگرەكە، پەیوەندییش هەبوو لەنێوان بیجۆفیژ و سەركردە ئیسلامییەكانی سودان، ئەو زۆر كاریگەر بوو بە ئیخوان موسلمین لە میسرو كۆمەڵی ئیسلامی مەودودی و ئەزموونی ئەندەنوسیا و بیرمەندانی وەك سەید قوتب و نەدەوی و حەسەن بەننا، ئەوەی یاداشتەكانی بخوێنێتەوە دەبینێت چەند بە ئەزموونی ئیخوانی میسر سەرسام بووە، كە بە زیادڕەوییەوە دەڵێت: «ئەگەر ئیخوانی موسلمین نەبووایە بۆسنیاو هێرزەگۆڤین دەفەوتا»، لە كتێبەكەشیدا لاسایی حەسەن بەننا دەكاتەوە لە بانگەواز بۆ دامەزراندنی دەوڵەتێكی ئیسلامی، بیجۆفیژ پێی وابوو كە ئیسلام ئایدیۆلۆژییەتەو پێویستە لە ژیاندا هەبێت، هەروەها ئایینێك نییە تەنیا لە سنووری تاك و پەرستشدا بێت، ئەمەش بەواتای ئیسلام ئایین و دەوڵەتە، بیجۆفیچ زۆر بە ئەزموونی ئیخوان موسلمینی میسر سەرسام بوو، بۆیە فیكرەكانی رادیكاڵی بوون و لە كتێبی ئیسلامییەكانەوە وەرگیرابوون و ناكۆك بوو لەگەڵ واقیعی بۆسنیا، هەر ئەوەش حارس سیلایدیچ HarisSiladzicی هاندا كە هاوڕێی خەبات و موسڵمانی میانڕەو بوو دوای شەڕ حزبی كاری دیموكراتی بەجێبهێڵێت و حزبێكی سەربەخۆ دامەزرێنێت بە ناوی (لەپێناو بۆسنیاو هێرزەگۆڤین)، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا بیجۆفیچ بیرمەندێكی دیار و سیاسەتوان و خەباتگێڕێكی دلێر بوو لەپێناو نەتەوە و نیشتمان و ئایینەكەیدا، كاتێكیش نەخۆش كەوت ئەردۆغان لە سەراییڤۆ سەردانی كرد، بیجۆفیچ دەستی ئەردۆگانی گرت و پێی گوت: «ئێرە خاكی موسڵمانانە و بەرگرییان لە بۆسنیا كردووەو ئەم خاكانە لە ئەستۆی ئێوەدایە»، لە ساڵی 2003 بیجۆفیچ مردو كاتێكیش بۆ جاری دووەم ئەردۆغان دوای مردنی سەردانی بۆسنیای كرد، بەكر بیجۆفیچ پێی گوت: «ئەردۆغان تەنیا سەرۆكی توركیا نییە، بەڵكو سەرۆكی ئێمەشە و خوا بۆ توركی ناردووە».
دوای مردنی بیجۆفیچ، سلێمان تیهیچ لە سەرۆكایەتیی حزبی كاری دیموكراتی جێی گرتەوە و دواتریش كوڕەكەی بیجۆفیچ كە ناوی بەكر بیجۆفیچ بوو، لە ساڵی 2010 بەكر لە هەڵبژاردنەكاندا سەركەوت و بوو بە ئەندامێكی بوشناق لە ئەنجومەنی سەرۆكایەتی، لە 2014 جارێكی دیكە سەركەوت، بەڵام سەبارەت بە كۆمەڵەی لاوانی موسڵمان ئەدهەم باسكیچ سەرۆكایەتیی دەكات كە لەدوای عومەر بەهمەن ناسراو بە ماندیلای بۆسنیا هات و (20)ساڵ لە زیندانەكانی شیوعیدا بوو، ئەو دۆستێكی بیجۆفیچە و پێكەوە حزبی كاری دیموكراتیان دامەزراند، لە 1999 بوو بە سەرۆكی كۆمەڵی لاوانی موسڵمان، بەڵام لە 2009 بە رووداوی ئۆتۆمبیل كۆچی دوایی كرد.
موسڵمانانی بوشناق هەوڵدەدەن لەگەڵ كرواتیای كاسۆلیك و سربیانی ئەرسەدۆكسدا بژین، چونكە رۆڵەی یەك نیشتمانن، واتا گەڕانەوە بۆ ژیانی سروشتی پێش هێرشی عوسمانییەكان، بۆیە ناكرێ توندڕۆكان لە ژینگەیەكی ئاشتیخوازی میانڕەویی لیبراڵی وەك بۆسنیاو هێرزەگۆڤیندا بژین، بەڵام پێموایە ئەم سیستەمە سیاسییەی رێككەوتننامەی دایتۆن سەپاندی، كێشەی ئاڵۆزیان لە ئایندەدا بۆ دێنێتەئاراوە، بەتایبەتی كە بوشناق بە چاوی سووكایەتییەوە دەڕواننە ئەم رێككەوتننامەیە، هەندێ سەركردەی ئیسلامی سیاسییش هەوڵدەدەن ئەم خاڵە بقۆزنەوە بۆ بەدیهێنانی مەرامی سیاسیی خۆیان.