كێشەی باشوورەكان
November 4, 2010
وتار و بیروڕا
نووسەرێكی عەرەب نووسیوویەتی دەپرسێ: بۆچی (بەشی) باشوورەكان زۆربەی وڵاتان پڕ لە كێشە و دەردە سەرین؟.. باشووری یەمەن، باشووری سوودان،(ئەزیش دەڵێم: لەسەدەی بیستەم: باشووری ڤیتنام، باشووری كۆریا، باشووری ئەفریقیا..تاد!
دەشپرسێ: بۆچی باكوورییەكان زاڵترن و كەم كێشەترن؟
(دەڵێم: هەر چەندە هەمیشەش وەها نییە، ئەوەتا باشووری كۆریا پیشی باكوور كەوتووە)، دیارە، كێشەی باشووری سوودان خۆ بەسەر رۆژنامە و میدیا عەرەبییەكاندا واسەپاندووە. هەروەها پرسی كێشەی باشووری یەمەن، پێشووتر نووسەرانی عەرەب نەیاندەویست ئەم بابەتانە بۆرووژێن، بەڵام ئەوە ناچار بوونە.
كێشەكان كێشەی دێكەیان لێدەبێـتەوە. وەك فەیلەسوفێكی ئەڵمانی گوتوویەتی: ژیان بریتییە لە چارەسەركردنی كێشە و گرفتەكان، هەروەهاشە تا لە كێشەیەك دەبینەوە، یەكێكی دیكە سەرهەڵدەدات، لە راستیشدا كەم كێشە هەیە بە یەكجاری دەبڕێتەوە بەڵكو دەیان جار سەرهەڵدەداتەوە لق و پۆپی دیكەی لێدەبێتەوە، تەمەنی زۆربەی كێشەكان دوور درێژن، هەندێ نووسەری عەرەب بە ئاگا هاتوون و، تێگەیشتوون كە كێشەكان بە پەراوێزكردن و پشتگوێخستن چارەسەر ناكرێت، بەڵكو دەبێت رووبەروویان ببنەوە.
- لە تەك كێشەی سیاسی، كێشەی كۆمەڵایەتی و فیكریش سەریهەڵداوە، هەروەك لە دیالۆگی ئاینیەكان و باسی ژینگە و.. كێشەیەكی وەك عێراق دیارە.
* كێشەی پێكهێنانی حكومەتی عێراق وەك دەردەكەوێ، تەنیا كێشەیەكی سیاسی خەڵكی عێراق نییە، بەڵكو ریشەی بە ژیانی خەڵكی چەندین وڵاتا رۆچووە، گەرنا بۆچی بە شوێن سەرەداوی چارەسەرا لە ئەردەن و سوریا و میسر و ئێران و توركیا و كوێ و كوێ دەگەڕێن، گوایە دەشبێ بێنەوە كوردستان.. بێگومان دەشچنەوە بەغداو، دەچنەوە پایتەختی دیكە: واشنتۆن، لەندەن، مۆسكۆ، پاریس و جێگەی تر.. بەڵام چارەسەر هەر لە بەغدایە، مەنتیق وەها دەڵێ: ئەمما واقیع شتێكی دیكەیە.
- دەپرسن: بۆچی ئەوەندە دەسدەخرێتە ناو كێشەی عێراق؟!
ئاخر لەسەرەتاوە عێراق لە دایكبوو نەدەبوو ببێ. دەبا عێراق نەبا! یا.. وڵاتی كوردستانیش هەبا، بەڵام ئینگلیز نەوتی بۆ دەوڵەتی تازەی عێراق دەویست، بە ئاشكراش گوتی: ((نەوتی كەركووك سوتەمەنی ماشینی دەوڵەتی عێراقە!))..
جا ... لە جیاتی ئەوەی كەركووك پارێزگاكانی دیكەی كوردستان ببن بە وڵاتێك، چوون دەوڵەتی(كوێت) یان دامەزراندا! دەڵێن كە دەبوایە كوێت لە جیاتی كەركووك بە دەوڵەتی تازەی عێراقەوە بلكێنرابا واتە قەرەبوی نەوتی كردبایەوە) ئەم داستانە كۆنە و قسەی زیادی لەسەركراوە.
واتە: ئینگلیز هات، بۆ دڵخۆشی میرنشینانی كەنداو كەركووكیان خستە عێراقی تازە و، ئیتر هەرێمی باشووری كوردستانیان بەم حاڵەتە هێشتەوە.. و هەموویان خستە سەر عێراق!
خولاسە، هەرێمی كوردستان كە بە(باكووری عێراق ناویان دەبرد خۆمان بە باشووری كوردستانمان زانیووە.
هیچیش دوور نابینین باكووری خۆمان زۆرتر بە جۆرە ئازادی و ئاسوودەییەك بگات لە كاتێكدا باشوورەكەمان كە(هەرێمی ئیستایە) جارێك لە تۆڕی داوای جالجالۆكەی عێراق بمێنێتەوە! تاكەی؟ نازانرێت، ئەوەش چارەنووسی ئەم نەوەیەیە، تا قەرزی گشت نەوەكان بداتەوە خۆمان لەم داوە بڕەسكێنین و ئێمەش باشوورێكی سەركەوتوو، وەك ئێستا باشووری یەمەن و باشووری سوودان بۆی دەچن.. هەر چەندە هی سوودان گرفتی زیاتری لە پێشە دوور نییە جەنگێكی سەختی نێوان باكوور و باشووری سوودان هەڵبكات، كە بە قسەی باراك ئۆباما ملیۆنان مرۆڤ دەبنە قوربانی.
بە كورتی : لەگەڵ بەرزبوونەوەی دەنگو باسی كێشەی باشووری یەمەن و باشووری سوودان و باشوورەكانی تر، رەنگە لە پڕدا دەنگی كێشەی باشووری كوردستانیش بەرزتر ببێـتەوە.