كورتەیەكی مێژوویی:
خەڵكی باشووری یەمەن، بەجیا لە باكوور، ساڵی 1953 دەستیان دایە خەبات بۆ رزگاری لە داگیركاریی ئینگلیز، كە باشووریان جیاكردبووەوە چونكە لەسەر دەریاییەو، كانزا و سامانی بەرچاوی هەیە، هەر بۆیەش باری ژیانی كۆمەڵایەتی و ئابووری و فەرهەنگی باشوور، ساڵ دوای ساڵ، لە باكووری یەمەن دووركەوتەوە.
شاری(عەدەن)بوو بە پایتەختی باشوور و، شاری(سەنعا) بە پایتەختی باكوور مایەوە.
كۆماری دیموكراتی یەمەن:
دوای خەباتی سەختی چەكداری و جەماوەری و سیاسیی جۆر بەجۆر خەڵكی باشووری یەمەن ساڵی 1969 ئازاد و سەربەخۆییان بەدەستهێنا و هێز و دەسەڵاتی ئینگلیز لەو وڵاتە كشایەوە. دوای چەند گۆڕانكاریی ناوخۆ باشووری سەربەخۆ ناوی خۆی بە (كۆماری دیموكراتی یەمەن) ناو، رێبازێكی چەپی دیموكراتی گرتە بەر، كە لە جزیرەی عەرەبی و ناوچەكەدا شتێكی تازەبوو و، كۆماری یەمەن(باكوور) و سعودیە و وڵاتانی دەوروبەر كەوتنە دژایەتیی.
بە هاوكاریی یەكێتی سۆڤیەت و وڵاتە سوسیالیستەكان كۆماری دیموكراتی یەمەن(ك.د.ی) خۆی چەسپاند و پێشكەوتنی خێرای بەدەست هێنا، لە ماوەیەكی كورتدا فێربوون و خوێندن بەسەرانسەری ئەم كۆمارەدا بڵاوبووەوە و، لە ساڵانی 1972-1973 بەدواوە راگەیاندرا كە نەخوێندەواری لەم وڵاتەدا قەڵاچۆكرا و، بوو بە یەكەمین ئاستی بەرزی فێربوون و خوێندن لە نێو گشت وڵاتە عەرەبییەكاندا.
لەسەرێكی دیكەوە(عەدەن) بۆ بنكەی ئەپۆزۆسیۆنە چەپڕەوەكانی عەرەبی و هەندێ وڵاتی دیكەی جیهان.
كۆمارێكی عەرەبی دۆستی كورد:
كۆماری دیموكراتی یەمەن(عەدەن) یەكەمین وڵاتی عەرەبییە كە لە ساڵی 1970 بەدواوە، بە بڕیاری فەرمی دانی نا بە گشت مافێكی گەلی كوردا، لەسەرووی هەموویەوە سەربەخۆیی:
حكومەتی(ك.د.ی) پشتگیری مەعنەویی دیموكراتخوازانی رۆژهەڵاتی ناڤین و خەلیجی دەكرد و پاسپۆرتی رەسمی پێدەدان تا لە هاتووچۆدا ئازاد ببن، هەندێكی بەر پەنابەرانی كوردی عێراق و توركیاش كەوت، بالیۆزخانەكانی(ك.د.ی) بۆ پەنابەرانی دیموكراتخواز، بە كوردەوە، كراوەبوون.
بەخۆم لە گەشتە سیاسییەكانی ساڵانی 1980 بەدواوە، چەندین جار رێگەم بەو باڵیۆزخانانە كەوتووە.
بەپێچەوانەش، كۆماری باكووری یەمەن(سەنعا) هەمیشە دۆست و هاوپەیمانی رژێمی بەعسی عەرەبی بوو و، عەلی عەبدوڵڵا ساڵح سەرەك كۆماری (سەنعا) تا دوا رۆژ، دۆستی نزیكی سەدام حوسێن بوو و، یارمەتی لێوەردەگرت.
1991-1994 شكست و نەمانی(ك.د.ی):
1991 بەدواوە، كە یەكێتی سۆڤیەت و ئوردوگای سوسیالیستی تێكرۆخا بارودۆخی(ك.د.ی) كەوتە لاوازی و ئاڵۆزی، ئەوەبوو لەژێر فشاری نێودەوڵەتی و ئیقلیمی بەتایبەتی: باكووری یەمەن و سعودیە(ك.د.ی) ناچار بوو رازی ببێ بە (یەكگرتنەوە) لەگەڵ باكوور و سەرانی هەردوو كۆماری یەمەنی باشوور و باكوور رێكەوتن (كۆماری عەرەبی یەمەن) پێكبهێن و، دەوڵەتی كۆماری دیموكراتی(عەدەن) بە فەرمی هەڵوەشایەوە، بەرامبەر بەوەش دەسەڵاتی كۆمارە تازەكەی یەمەن بەسەر هەردوولادا دابەشكرا، بەڵام سەرانی(سەنعا) بەتایبەتی عەلی عەبدوڵڵا ساڵح) كە بەسەرەك كۆمار هەڵبژێردرا، بەوەش تێرنەبوو، ساڵی 1993-1994 كودەتای سەربازی جێبەجێكرد و، بەهێزی سەربازی و ئاگر و ئاسن سەرانی پێشووی (ك.د.ی) لەكار لابردو دامودەزگاكانی دەوڵەتی باشووری تێك و پێكدا... لە كاتێكدا بەشێكی زۆری بەرپرسان و خەڵكی (ك.د.ی) بە ئاسانی نەچوونە ژێر بار، بەتایبەتی(عەلی سالم ئەلبیز) كە ماوەیەك شەڕیانیش كرد بەڵام خۆیان بەرامبەر هێرشی عەلی عەبدوڵڵا ساڵح) پێڕانەگیرا و هەندێكیان كوژراو، هەندێكیان هەڵاتن، لەوانەش(عەلی سالم ئەلبیز) كە ئێستا سەر لە نوێ وەكو سەرۆكی بزوتنەوەی رزگاریی باشوور كەوتووتە چالاكی.
14/10 ساڵڕۆژی رزگاری باشووری یەمەن:
14/10ی ئەمساڵ 2010 دەبێـتە(47)ین بیرەوەریی سەربەخۆیی باشووری یەمەن بوو، كە خەڵكی باشوور كردیانە بە سەرەتای خەباتێكی ئاشتیخوازانەی جەماوەریی تازە بۆ رزگاربوون لە دەسەڵاتی رژێمی عەبدوڵڵا ساڵح(باكووری یەمەن) و دامەزراندنەوەی دەوڵەتی باشوور، پایتەختەكەی شاری(عەدەن) دەبێت.
دوو ساڵ دەبێت بزاڤی رزگاریخوازی باشووری یەمەن دروستبووە و خەریكن خۆیان دەگرنەوە و رۆژانە لە ململانێی سیاسی و جەماوەریی فراواندان بەرامبەر بە هێز و دەسەڵات و دەزگاكانی حكومەتی عەلی عەبدوڵڵا ساڵح.
ئەمساڵ لە 10/4 دا (بەر لە چەند رۆژ) خەڵكی باشوور فراوانترین خۆپیشاندان و مانگرتن و چالاكیی جۆربەجۆری جەماوەرییان رێكخستووە ئەویش لە ژێر دروشمی(رزگاری و وەرگرتنەوەی سەربەخۆیی و دامەزراندنەوەی دەوڵەتی باشوور).
باشوور ناوی باكووری بە(داگیركەر) داناوە:
دیارە ستەم و جیاوازی و چەوسانەوە و سەركوتكاریی حكومەتی(سەنعا)- باكوور، درەهەقی خەڵكی باشوور و دەسكەوتەكانی ئەوەندە توندوتیژ و نا هەمواربووە، بزاڤی رزگاریخوازی باشوور بە حكومەتی ئێستای كۆماری یەمەن(باكوور) دەڵێت(داگیركەر) تەنانەت عەلی سالم ئەلبیز) ئاخرین سەرەك كۆماری باشوور(ك.د.ی) لە تەلفزیۆنی تازەی باشوورەوە، وتارێكی بەبۆنەی 14/10 خوێندەوە چەندین جار باسی (داگیركردن و داگیركاریی) حكومەتی عەلی عەبدوڵڵا ساڵحی كرد.
خەڵكی باشوور سوورن كە لە باكوور جیا ببنەوە لە سنووری پێشووی(ك.د.ی) دەوڵەتەكەیان دابمەزرێننەوە.
بە دووی نابینم سەربكەون، لە رووی مەنتیق و مافی كۆمەڵایەتی و مێژووییەوە خەڵكی باشووری یەمەن ئازاد ببن لە دیاریكردنی چارەنووسی خۆیان: چ لەگەڵ باكوور بمێنن یا نەمێنن، بەتایبەتیش كە حكومەتی عەلی عەبدوڵڵا ساڵح(سەنعا) پێشێلی رێككەوتنی یەكگرتنەوەی یەمەن كردووە و، مافەكانی خەڵكی باشوور و بەڵێنەكانی زەوت كردۆتەوە، ئەگەر دەوڵەتی باشوور دابمەزرێتەوە(گەشبینم كە دەیبینین)ئەوە شكستی (یەكگرتنەوەیەكی) دیكەی دوو وڵات، یا دوو هەرێمی عەرەبییە، كە ناتوانن پێكەوە بژین، هەروەكو چەندین ئەزموونی دیكە لە خۆرهەڵاتی ناڤین و باكووری ئەفریقیادا.
جا ئەگەر هیچ رژێمێكی عەرەبی نەتوانێ یەكسانی و دادپەروەری لە نێوان خەڵكی عەەربدا دابین بكات، ئیتر بۆچی دژی خەڵكی باشووری سوودان و گەلانی دیكەن، كە ناتوانن لە چوارچێوەی رژێمە ستەمكارانا بژێن.