جەنگی بێخوێنڕێژی
فه‌له‌كه‌دین كاكه‌یی
جەنگ هەمیشە بە مانای خوێنڕێژی بووە، لە كەرەستەی سەرەتایی جەنگ وەك بەردو و دار، تا شیر و تیر و گورز، ئەمجا باروود و گوللە و تۆپ و، تانك و فرۆكە، تا مووشەك و بۆمبای ئەتۆمی و. چەكی كیمیایی و میكرۆبی و ئامرازی كۆمەڵكوژی دیكە، هەموو خوێنی مرۆڤیان ڕشاندووە.
تا هاتووە چەكی كوشندەتر دروستكراوە، لەجیاتی گیانكێشانی چەند كەس، دەیان و سەدان و هەزاران كەس لە یەك نەبەردا كوژراون، تا بە مەترسیی قەلاچۆی گشتی زۆرینەی دانیشتوانی سەر ئەرز گەیشتووە.
ئەمڕۆ لە تەك مەترسیی جەنگ و كوشتاری بەشەر بەدەستی بەشەر، كارەساتی سروشتیش دەكەونەوە، وەك تۆفان و لافاوی پاكستان و، ئاگركەوتنەوەی رووسیا و وڵاتانی دیكە و، بوومەلەرزە و زریانی توند و گەرمایی كەشو هەواو، زیادبوونی رێژەی هەژار و برسی و تینوەكان.
(2)
لەمەودوا چاخێكی نوێی جەنگ دێتە كایەوە، ئەویش جەنگی بێخوێنڕیژییە، وەلێ ئاكامی قورسی كۆمەڵایەتی و ئەخلاقی و ئابووری ئەم شێوازە تازەیەی جەنگ هێشتا دیار نییە.
ڤایرۆسی(ستۆكس Stux) سەرەداوی چەكی شاراوەی جەنگی بێخوێنڕێژییە، كە لە دامودەزگا ئەلكترۆنییەكانی پیشەسازی دەدا و پەكیان دەخات.
ڤایرۆسێكە نەبینراوە، شێوەی گواستنەوەی روون نییە، زیرەك و بەتوانایە، فێردەبێ چۆن و چەند خۆی بشارێتەوە تا لە كاتی پێویستدا بكەوێتە كار.
بەربەستكردنی زەحمەتە هەرچەند دەوڵەتەكان خەرجی زیادیان بۆ بەرگری داناوە.
ئەمڕۆ، هێشتا پتر باس دەكرێت لە هێڕشی ڤایرۆسی بۆ سەر وێستگە ناوەكییەكانی ئێران لە بووشەهر و نەتەنز و جێگە دیار و نادیارەكانی دیكە.
زانا و شارەزایان دەڵێن كە لەشكری ڤایرۆسەكە بە جێگەی مەبەست گەیشتووە.
بەرپرسانی ئێران، بە ئەسپایی، خەریكن، دان بەم دیاردەدا بنێن هەر چەندە حەقیقەتی زیانەكان دەشارنەوە.
بەڵام ئاكامی ئەم جەنگەش، هەرچەندە بێ تەپوتۆز و دووكەڵە و بێخوێنڕێژییە، لە ئەنجامدا هەر دەردەكەوێ، چونكە ناتوانن پەكخستنی وێستگە گەورەكانیان بشێرنەوە.
(3)
جەنگی ڤایرۆسی ئینتەرنێت هەر چەندە بێخوێنڕێژییە، بەڵام وا دیارە زیان و ئاكامی لە ڕشتنی خوێن كەمتر نابێت.
خۆ ئەگەر وڵاتان بكەونە خۆیان و، هەر هێزێكی پێشكەوتووی تەكنۆلۆژی بتوانێ، لە ڕێگەی لەشكری ڤایرۆسییەوە، چەرخی سووڕانی پیشەسازی و ئابووری و گواستنەوەی وڵاتەكانی دیكە، پەكبخات، ئەوە ژیانی رۆژانەی سەدان ملیۆن كەس بە ئێجگاری دەشێوێت.
- ئەگەر وێستگەكانی كارەبا و ئاو و هاتووچۆ و ترافیك و دەزگاكانی نەخۆشخانە و هی تر لەكار بخرێن، ئەوجا پشێوییەكی ئاڵۆز پەیدا دەبێ.
ئەگەر فرۆكەخانەكان لەكار بكەون و فرۆكەكان نەتوانن هەڵبفڕن و كەشتییەكان بەسەر دەریاكانەوە نەجوولێنەوە، ئەوكاتەیە خەڵك دەزانن چ جەنگێكی ماڵوێرانكەرە، چونكە ژێرخانی هاوچەرخ بەگشتی تێكۆپێكدەچێت.
ئەو كاتەیە، كە مووشەك و تۆپ و فرۆكەی جەنگی و بۆمبا گەورەكان ناتەقێنەوە، بەڵام ئاكامی زیانباری دیكەی لێدەكەوێتەوە، كە هەڵوەشانەوەی سیستەمی شارستانیی ئەمڕۆیە.. هیچی بەسەر هیچەوە نامێنێ!
ئەو وەختە، كە سووتەمەنیش نایەتە بەرهەم، ئۆتومبیل و شەمەندەفەریش لەكار دەكەون.. جا مەگەر خەڵك بەپێ، یا بە دوو چەرخە، یا وڵاخ، هاتووچۆ بكەن.. ئەگەر شەڕ و نەبەردیش بوو، ئەوە دەبێ بگەڕێنەوە بۆ مستەكۆڵە و چەكی بەرد و دار و تیر و شیر.
(4)
ئەو وەختە رەنگە خۆزگە بخوازن بۆ جۆرە جەنگی خوێنڕێژی ئێستا، كە هەندێ كەسی تێدا دەچن، هەندێكی دیكەش دەمێننەوە، وەلی لەدوای جەنگی بێخوێنڕێژی ڤایرۆسیدا هەموو بەدبەخت و بێدەسەڵات و بێتوانا دەمێنن، دوای چەندین ساڵ خەڵكی لەیەك نامۆ دەبن، چونكە هاتووچۆ ئێجگار بە زەحمەت دەكەوێ، هەر كۆمەڵەیەكی خەڵك لە دوورگەیەكی جیادا دەژین.
ئەوكات مەسەلەی نیشتمان و دەوڵەت و یاسا و ڕێسای كۆمەڵایەتی و سیستەمی ئەخلاقی شێوەی دیكە وەردەگرێ، كە زحمەتە لە ئێستاوە سەر و سیمای بزانین.
كەواتە: جەنگی بێخوێنڕێژی لە ئالییەكەوە باشە چونكە سەروگیانی خەڵكی تیا ناچێ، لە ئالییەكی دنەوە پڕ مەترسییە چونكە رەگ و ریشەی شارستانی هەزاران ساڵەی بەشەر دەردەچێت و، مرۆڤ ناچار دەبێ سەر لەنوێ بەشوێن مانای ژیان و بووندا بگەڕێت و، لە ئامانجی هەبوونی خۆی بكۆڵێتەوە. بەڵام ناتوانێ وەك جاران هەموو شتێك بخاتە تۆمار و ئەرشیفەوە چونكە ئینتەرنێت خۆ بەخۆ دەكەوێتە لەناوبردنی خۆی و فەوتاندنی تەكنۆلۆژیای دنیا.
مرۆڤ ئیتر ناتوانێ بە ئاسانی ئامرازی تازە دابهێنێ مەگەر دوای سەدان سەدەی دیكە.
