فەیسەڵ حامد دانیشتووی مووسڵە، سێ‌ مانگە سۆراغی براكەی دەكات، بەڵام هیچی دەستناكەوێ‌، ئەو سوێند دەخوات كە براكەی نە چەكداری داعش بووە و نە پەیوەندیشی پێیانەوە هەبووە.

فەیسەڵ دەڵێت: "سێ‌ مانگ لەمەوبەر گرووپێكی سەر بە حەشدی شەعبی هاتن و براكەمیان بە شەق و تێهەڵدان برد، لەو رۆژەوە هیچ هەواڵێكی نازانین". فەیسەڵ دەڵێت دراوسێیەكیان داعش بووە و پێیوایە براكەی بە هەڵە لە جیاتی دراوسێكەیان گیراوە.

نزیكەی 7 هەزار كەس لە مووسڵ لە سەربازگەكاندا بەندكراون كە عەرەبی سوننە، كورد، ئێزدی، كریستیان و عەرەبی شیعەشیان تێدایە. سەرۆكی لێژنەی ئەمنی لە ئەنجوومەنی پارێزگای دهۆك ئاشكرای دەكات كە خۆراك و ئاوێكی زۆر كەم دەدرێتە بەندكراوەكان و دەستدرێژیشیان كراوەتە سەر.

وشەی زیندان بەناوی مووسڵەوە گرێدراوە. كەم كەس هەیە لە عێراق ناوی گرتووخانەی بادۆشی نەبیستبێ‌ كە لە ساڵی 1979 بەردی بناغەی دانرا و لە ساڵی 1986 تەواو بوو. بادۆش لەدوای ئەبووغرێب بە دووەم گەورەترین گرتووخانەی عێراق دادەنرێ‌.

زیندانەكە لە سەردەمی بەعس جێگەی بەندكردنی نەیارانی رژێمەكە بوو. دوای نەمانی بەعسیش بووە شوێنی بەندكردنی لایەنگرانی بەعس و ئەندامانی گرووپی توندڕەوی وەكو قاعیدە و دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق (داع).

كاتێك داعش لە حوزەیرانی ساڵی 2014 پەلاماری مووسڵی دا، لە 10ی حوزەیران گرتووخانەكەی شكاند كە 1400 بەندكراوی تێدابوو، بەڵام 670 ی لێكوشتن و ئەوانی دیكەش زۆربەیان چوونە پاڵ داعش. دوای كۆنترۆڵكردنەوەی مووسڵ لەلایەن سوپای عێراق و گروپەكانی سەر بە حەشدی شەعبی، جارێكی دیكە زیندانەكە بوو بەشێك لە مێژووی ئەو شارە، بەڵام ئەمجارەیان بادۆش نا، شوێنی دیكە كرانە بەندیخانە. ئێستا هەر یەك لە سەربازگەی تلكێف و سەربازگەی فەیسەڵییە، دوو گرتووخانەی گەورەن.

هەفتەی رابردوو رێكخراوی چاودێریی مافەكانی مرۆڤ (HRW) راپۆرتێكی لەبارەی رەوشی گرتووخانەكانی پارێزگای نەینەوا بڵاوكردەوە كە تێیدا ئاماژە بۆ رەوشی خراپی گرتووخانەكان دەكرێ.

راپۆرتەكە لەسەر زاری شارەزایەكەوە ئاشكرای دەكات كە هەرسێ گرتووخانەی تلكێف، فەیسەڵییە و تەسفیرات توانای راگرتنی 2500 كەسیان هەیە، بەڵام هەتا حوزەیرانی ئەمساڵ نزیكەی 4500 بەندكراویان تێدا بووە، لەو ژمارەیە 1300 كەسیان دادگایی كراون و بڕیاریان بۆ دەرچووە و دەبووایە هەتا ئێستا رەوانەی بەغدا بكرابان، بەڵام هەندێكیان دوای شەش مانگ لە بڕیارەكەیان هێشتا لە گرتووخانەكە ماون.

رێكخراوەكە ژمارەیەك وێنەی بەشی دەستبەسەریی ئافرەت و منداڵان و بەشی نەوجەوانانی گومانلێكراوی داعشی لە گرتووخانەی تلكێف بڵاوكردووەتەوە كە تێیدا دەردەكەوێ بەندكراوەكان بە ئەستەم شوێنی پاڵكەوتنیشیان هەیە.

چاودێریی مافەكانی مرۆڤ جەخت لەوە دەكاتەوە كە بەپێی بەڵگەكان "دۆخی بنكەكانی دەستبەسەری لە نەینەوا گونجاو نین بۆ ئەوەی بەندكراوەكانیان بۆ ماوەیەكی درێژ تێدا رابگیرێ و لەگەڵ پێوەرە بنەڕەتییە نێودەوڵەتییەكاندا یەكناگرنەوە".

لە بەشێك لە راپۆرتەكەدا ئاماژە بۆ ئەوە دەكرێ كە پارێزەری گومانلێكراوەكان ناتوانن سەردانی موەكیلەكانیان بكەن، لەبەر ئەوەی هیچ شوێنێك بۆ كۆبوونەوە و دیدار نییە. رێكخراوە نێودەوڵەتییەكە جەخت لەوە دەكاتەوە كە وەزارەتەكانی داد و ناوخۆی عێراق دەبێ دڵنیا ببنەوە لەوەی "بناغەی یاسایی روون بۆ دەستبەسەركردنەكان" هەیە و هەموو دەستبەسەركراوان دەبێ "دەستیان بە راوێژی یاسایی رابگات".

هاشم بریفكانی، سەرۆكی لێژنەی ئەمنی لە ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوا بە (رووداو)ی راگەیاند، كاتێك داعش پەلاماری مووسڵی دا، زۆربەی گرتووخانەكانی تێكدا، بۆیە دوای رزگاركردنی مووسڵ دوو شوێن كران بە گرتووخانە، ئەوانیش سەربازگەی تەسفیرات، تلكێف و بارەگای سەربازیی فەیسەڵییەن. بە گوتەی بریفكانی "لەو دوو شوێنە 7000 كەس بەندكراون".

هاشم بریفكانی ئاماژەی بە رەوشی زیندانیان دا و گوتی: "70%ی ئەوەی لە راپۆرتەكەی چاودێریی مافەكانی مرۆڤدا هاتووە راستە.رەوشی گیراوەكان زۆر خراپە، بە تایبەتی شوێنی نووستن و خۆشۆردنیان. پێشتر لە ماوەی 24 سەعاتدا تەنیا یەك لیتر ئاویان دەدرایێ‌، ئێستا بۆیان كردوون بە دوو لیتر و نیو. ئەمە جگە لەوەی گیراوەكان ئەشكەنجە دەدرێن".

بە گوتەی سەرۆكی لێژنەی ئەمنی لە ئەنجوومەنی پارێزگای مووسڵ، پرۆسەی لێپرسینەوە لەگەڵ تۆمەتباران زۆر بە هێواشی بەڕێوەدەچێ‌، ئەمەش بۆ كەمیی دادوەری لێكۆڵینەوە دەگەڕێتەوە كە تەنیا سێ‌ دادوەر لێكۆڵینەوە لە دۆسیەی تۆمەتباران دەكەن. بریفكانی دەڵێت: "تۆمەتبار هەیە شەش مانگە گیراوە و لێكۆڵینەوەی لەگەڵ نەكراوە. هەندێك لە تۆمەتبارانیش بەبێ‌ بڕیاری دادوەر دەستگیركراون". بە گوتەی بریفكانی، بێسەروبەرییەكی زۆر لە دۆسیەی تۆمەتباراندا هەیە، بەشێك لە گیراوەكان نازانن لەسەر چی گیراون.

هاشم بریفكانی تەئكیدی كردەوە كە ئەشكەنجەدان لە گرتووخانەكاندا هەیە و گوتی: "بەپێی بەدواداچوونی ئێمە هەموو جۆرە ئەشكەنجەدانێك هەیە، تەنانەت دەستدرێژیش بۆ سەر تۆمەتباران هەبووە".

سەبارەت بە هەوڵی لێژنەكەیان بۆ باشتركردنی رەوشی گیراوەكان، هاشم بریفكانی دەڵێت: "ئێمە هەموو كەموكوڕی بەندیخانەكانمان بە راپۆرت داوەتە بەغدا، داوامان كردووە ژمارەی دادوەران زیاد بكرێن، شوێنی باشتر بۆ گیراوەكان دابین بكرێ‌.

زۆربەی ئەوانەی لە گرتووخانەكانی مووسڵن، گومانلێكراوی داعشن، واتە ئەوانەن كە گومانی ئەوەیان لەسەرە چەكدار، هاوكار یان لایەنگری داعش بووبن.

بەرەكات شەمۆ، ئەندامی ئەنجوومەنی پارێزگای نەوینەوا كە كوردی ئێزدییە بە (رووداو)ی گوت: "جگە لە عەرەبی سوننە، كورد، ئێزدی، كریستیان و پێكهاتەكانی دیكەشی تێدان، بەڵام زۆربەیان عەرەبی سوننەن". بە گوتەی شەمۆ "خەڵكی بێتاوان"یش لە نێو گیراوەكاندا هەن.









رووداو