وا بڕیارە سەرەتای هەفتەی دادێ خولی تازەی پەرلەمانی عێراق یەكەمین دانیشتنی خۆی لەبەر ئاكامی هەڵبژاردنەكانی ئۆكتۆبەری ڕابردوو ئەنجام بدات و، وەك نەریتی سیستمی پەرلەمانیش لەو دانیشتنەدا بەتەمەنترین كەس بۆ سەرۆكی پەرلەمان هەڵدەبژێردرێت، بۆ ئەوەی سەرۆكایەتیی كۆبوونەوە بكات و، پاشان پەرلەمانتاران بە شێوەیەكی ئازادانە ئەو كاندیدانە هەڵبژێرن كە خۆیان بۆ سەرۆكی پەرلەمان كاندید دەكەن، بەڵام بە ‌لەبەرچاوگرتنی بارودۆخی سیاسیی عێراق و ئەو كێشمە كێشەی لە نێوان هەر سێ پێكهاتەی سەرەكی (كورد و شیعە و سوننە) لەسەر یەكلاكردنەوەی سێ پۆستە سەرەكییەكان هەیانە، ئەوا پێناچێت لە یەكەم دانیشتنی خولی تازەی پەرلەماندا هیچ كام لەو سەرۆكایەتییانە (سەرۆك كۆمار، سەرۆكی پەرلەمان، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران) باسیان لێوە بكرێت، وەك یاساناس و سیاستمەدارانیش ئاماژەی پێ دەكەن، لە دانیشتنی یەكەمدا تەنیا دوو كار ئەنجام دەرێن، ئەویش هەڵبژاردنی بەتەمەنترین كەس بۆ سەرۆكی پەرلەمان و پاشانیش سوێندخواردنی پەرلەمانتاران و دوای ئەوەش، دانیشتنەكە بە كراوەیی دەهێڵدرێتەوە و، ئەوجا نازانرێت ئەو دانیشتنە بۆ چەند هەفتە، یان چەند مانگی ئایندە درێژەی دەبێت، هۆكاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی هەرسێ پۆستە سەروەرییەكەی عێراق (كۆمار و پەرلەمان و وەزیران) دەبنە یەك چەپك و دەبێت هەر سێ پێكهاتەكە (كورد و سوننە و شیعە) پێكەوە لەسەریان ڕازی ببن، ئەوجا ئەم گرێیە دەكرێتەوە.

ئەوەی تا ئیستا لە پرۆسەی سیاسیی دوای ئاكامی هەڵبژاردنەكانی ئۆكتۆبەری ساڵی ڕابردوو دەخوێندرێتەوە، ئەوەیە كە تا ڕاددەیەكی زۆر باش لە ناوماڵی كوردستان و ناوماڵی عەرەبی شیعەدا تێگەیشتنێكی باش هەیە و، بێجگە لەوەی «پارتی و یەكێتی» ڕایانگەیاندووە وەك یەك شاند و بە یەك دۆسیە بەشداریی دانوستاندنەكانی پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو دەكەن، لە هەمان كاتدا هەردوو لایەنی سەرەكیی عەرەبی سوننەش «عەزم و تەقەدوم» ئەوانیش جیا لەوەی چەندین كۆبوونەوەی هاوبەشیان ئەنجام داوە، لە هەمان كاتدا باس لەوەش دەكرێت ئەوانیش وەك یەك شاند نوێنەرایەتیی عەرەبی سوننە لە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتی داهاتووی عێراقدا دەكەن، لەمەش زیاتر لەسەر ئەو پۆستە سەروەرییانەی كە بەر هەر یەك لە «كورد و عەرەبی سوننە» دەكەون، ئەوا لایەنی كوردستانی «پارتی و یەكێتی» كێشەیەكی ئەوتۆیان لە سەر یەكلاكردنەوەی پۆستی سەرۆك كۆمار نییە و، بە هەمان شێوە عەرەبی سوننە «عەزم و تەقەدوم» كێشەیەكی ئەوتۆیان لە سەر پۆستی سەرۆكی پەرلەمان نییە.

ئەوەی كە ئێستە بووەتە تەوەری سەرەكیی كێشەكان لە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتی داهاتووی عێراقدا، لایەنە سیاسییەكانی شیعەن، كە لە دوو بەرەدا «سەدر و تەیار» ململانێی یەكتر دەكەن، لەسەر پێكهێنانی فراكسیۆنی گەورە و یەكلاكردنەوەی كاندیدی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران، هەر بۆیە تا هەردوو بەرەی «سەدر و تەیار» لە ناو خۆیاندا ڕێك نەكەون و كەسێك بۆ پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران كاندید نەكەن، ئەوا هەر دوو پۆستەكەی دیكەش «كۆمار و پەرلەمان» ناتوانرێت لە ناو پەرلەماندا دەنگدانی لەسەر بدرێت و هەڵبژێردرێن.

ئەوجا لێرەوە ئەگەر سەرنجێكی ورد لە نەخشەی پرۆسەی سیاسیی عێراق بدەین، ئەوا جۆرێك لە دابەشبوونی ئەمری واقیع، بەڵام «نەرم» لە ناو پرۆسەكەدا هەستی پێ دەكرێت و، كورد و عەرەبی سوننە ڕاشكاوانە ئەوەیان یەكلایی كردووەتەوە كە هیچ تەماحێكیان لە پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیراندا نییە، ئەمە لە كاتێكدا بە كردەیی سەرۆك وەزیران حوكمرانیی وڵات دەكات و فەرماندەی گشتیی هەموو هێزە چەكدارەكانی عێراقە، لە بەرامبەر ئەم دەستبەدرابوونەدا لایەنی كوردستانی جەخت لەسەر پاراستنی هەرێمی كوردستان و ڕاستكردنەوەی پرۆسەی حوكمڕانی و جێبەجێكردنی دەستوور دەكات، هەموو ئەمانەش لە یەك چوارچێوەدا مانای ئەوەیە ئەگەر عێراق ئەو دەوڵەتە بێت بە ڕاستی فیدڕاڵی بێت و هەرێمەكان لە سەر ئاستی ناوخۆی هەرێمەكە دەسەڵاتەكانیان لە دەسەڵاتی حكومەتی فیدڕاڵی زیاتر بێت، هەروەها عەرەبی سوننەش لە بەرامبەر دەستبەرداربوونیان لە پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران، جەخت لەوە دەكەنەوە كە حكومەتی لۆكاڵیی پارێزگا سوننییەكان خاوەنی دەسەڵات و بودجە و بڕیار بێت و، شارەكان ئاوەدان بكەنەوە، دوای ئەمە هەر كەسێكی شیعە لە بەغدا لە پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیراندا بێت، هیچ كیشەیەك دروست ناكات.

لە ناو ئەم نەخشە سیاسییەی عێراقدا، ئێستا مۆزائیكی هەر سێ پێكهاتەی (كورد و سوننە و شیعە) بەرەو سێ جەمسەری جیاواز لە یەكتری دوور دەكەنەوە و، هەر لایەك بە شێوەیەك بە پشكی ئەوی دیكە ڕازییە و دەستتێوەردانی تێدا ناكات و، دەیانەوێت پرۆسەی سیاسیی عێراق لەو دەقەی دەرنەچێت كە لە دوای ساڵی 2003وە بەخۆیەوە گرتووە، بەڵام ئەوەی لە ناو هەموو ئەمانەدا دەبێتە جێگەی هەڵوەستە و سەرنجێكی گەورە، ئەوەیە كە گوتاری سیاسیی شیعە «سەدر و تەیار»یش گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی كە ئەوان لە حوكمڕانیی عێراقدا شكستیان هێناوە و پێوییستیان بەوە هەیە تەنیا لەسەر ئاستی مەزهەبی شیعە خۆیان ڕاست بكەنەوە، بۆیە كەم تا زۆر لە پرسی چاكسازی و ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵیدا، باس لە كۆمەڵگەی كورد و عەرەبی سوننە ناكەن و، بە شێوەیەكی زەمنی خۆیان لە پرسەكە هێناوەتە دەرەوە و، ئەمەش ئەوەی لێ دەخوێندرێتەوە كە زەمینەیەكی لەبار بۆ «دابەشكردنێكی نەرم» لە ناو پرۆسەی سیاسیی عێراقدا وەك ئەمری واقیع و بە شێوەیەكی خۆڕسك دێتە ئاراوە.