ژینگە لەنێوان دەسەڵاتی فیدڕاڵی و دەسەڵاتی هەرێمەكاندا

ژینگە لەنێوان دەسەڵاتی فیدڕاڵی و دەسەڵاتی هەرێمەكاندا

 

عەبدولڕەحمان سدیق

 

ماددەی 114 لە دەستووری عێراق لە حەوت بواردا دەسەڵاتی هاوبەشی لە نێوان دەسەڵاتی فیدڕاڵی و دەسەڵاتی هەرێمەكاندا دیار كردووە، كە لە خاڵی (سێیەم)دا دەڵێت: «دانانی سیاسەتی ژینگەیی بۆ زامنكردنی پاراستنی ژینگە لە پیسبوون و پارێزگارییكردن لە خاوێنیی ژینگە، بە هاوكاری لەگەڵ هەرێمەكان و ئەو پارێزگایانەی كە خۆیان لە هەرێمێكدا ڕێك نەخستووە». بەم پێیە كاتێك پەرلەمانی عێراق ڕەزامەندیی نیشان دا، بۆ چوونە نێو ڕێككەوتننامەی پاریس بۆ كەش و هەوا، ئەم هەنگاوە هەرێمی كوردستانیش دەگرێتەوە.

ئێستا لە عێراقدا لیژنەیەكی باڵای تایبەت بە گۆڕانكاریی كەش و هەوا هەیە كە نوێنەری دەستەی ژینگەش ئەندامە تیایدا، هەر ئەویش سەرۆكی لیژنەی گۆڕانكاریی كەش و هەوایە لە هەرێمی كوردستان، كە ئەو لیژنەیەی هەرێمیش بە سەرۆكایەتیی نوێنەری دەستەی ژینگە و بە ئەندامێتیی نوێنەری ئەم لایەنانەیە:

یەكەم: نوێنەری هەر یەك لە وەزارەتەكانی: كارەبا، شارەوانیی، كشتوكاڵ، بازرگانی، پلاندانان، ناوخۆ، تەندروستی، گواستنەوە، سامانە سرووشتییەكان، ڕۆشنبیری و لاوان، خوێندنی باڵا، پەروەردە، ئەوقاف، دەستەی وەبەرهێنان.

دووەم: نوێنەرانی كەرتی تایبەت لە هەریەك لە ژووری بازرگانیی هەولێر، ژووری بازرگانیی سلێمانی، ژووری بازرگانیی دهۆك، ژووری بازرگانیی هەڵەبجە.

سێیەم: بەڕێوەبەرانی فەرمانگەی ژینگە لە هەر یەك لە فەرمانگەی ژینگەی هەولێر، فەرمانگەی ژینگەی سلێمانی، فەرمانگەی ژینگەی دهۆك، فەرمانگەی ژینگەی گەرمیان، فەرمانگەی ژینگەی ڕاپەرین.

ئەم لیژنەیەی هەرێم ڕاسپاردە و پێشنیارەكانی دەداتە لێژنەی كەش و هەوای عێراق لە ڕێگەی نوێنەری دەستەی ژینگەوە و كۆبوونەوەی دەورییان لە بەغدا و هەولێر هەیە.

لە ڕێگەی نوێنەرایەتیی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە لە بەغدا، دیدگای دەستەی ژینگەمان داوەتە وەزارەتی ژینگەی عێراق كە لەم خاڵانە پێك دێت:

1- حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ڕێگەی دەستەی ژینگەی هەرێمەوە پابەندە بە گشت ئەو ڕێككەوتننامە نێودەوڵەتییانەی تایبەت بە پاراستنی ژینگە كە كۆماری عێراق واژۆی لەسەر كردووە و پابەندبوونی خۆی پێیانەوە ڕاگەیاندووە.

هەر لەم ڕوانگەیەوە حكومەتی هەرێمی كوردستان كاتێك بە ئەركەكانی خۆی هەڵدەستێت، داوای ئەو مافانەشی دەكات كە ئەو ڕێككەوتننامانە دابینیان دەكەن.

2- پەرەپێدان بە كاری لێژنەی گۆڕانكاریی كەش و هەوا لە هەرێم لە ڕێگەی:

+ یاداشتنامەی لەیەكگەیشتن لەگەڵ ژینگەی عێراق.

+ پەرەپێدان بە بەشی گۆڕانكاریی كەش و هەوا لە فەرمانگەی هونەریی دەستەی ژینگەی هەرێم.

+ سازدانی وۆركشۆپی هاوبەش لەگەڵ ژینگەی عێراق.

+ هەماهەنگیی بۆ كەمكردنەوەی زیانەكانی گازەكانی دوانە ئۆكسیدی كاربۆن و میسان لە ڕێگەی:

1- سوودوەرگرتن لە یارمەتییەكانی ڕێكخراوەكانی تایبەتمەندی نەتەوە یەكگرتووەكان.

2- گۆڕینەوەی داتا و زانیاری لەگەڵ ڕێكخراوە جیهانییەكان.

3- هەماهەنگی لەگەڵ ڕێكخراوە ژینگەییە لۆكاڵییەكان.

4- هەماهەنگی لەگەڵ كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت.

5- هۆشیاركردنەوەی هاووڵاتیان بۆ گۆڕینی ستایلی بەكاربردن و مامەڵەی تەندروست لەگەڵ ژینگە.

6- بەشدارییپێكردنی ژنان و لاوان لە پڕۆسەی پاراستنی كەش و هەوا.

هەر لەم ڕوانگەیەوە نوێترین كاری هاوبەشی نێوان وەزارەتی ژینگەی عێراق و دەستەی پاراستن و چاككردنی ژینگەی هەرێمی كوردستان بریتی بوو لە كۆنفڕانسی (كۆمەكی دارایی نێودەوڵەتی و بازاڕی كاربۆن و كەمكردنەوەی دەردانی گازەكانی هۆكار بۆ قەتیسبوونی گەرمی)، ئەوەش بە ئامادەبوونی نوێنەرانی كۆمپانیای كاپیتاڵ ئینێرجی بەریتانی بوو لە هۆڵی ژووری بازرگانی و پیشەسازیی هەولێر بە ئامادەبوونی ئێمە و هەریەك لە وەزیری ژینگەی عێراق بە وەكالەت و، سەرۆكی ژووری بازرگانی و پیشەسازیی هەرێمی كوردستان و ژمارەیەك لە بەڕێوەبەرانی گشتی و نوێنەرانی وەزارەت و دەستەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان، كە كۆمپانیای كاپیتاڵ ئینێرجیی بەریتانی وەك كاراكردنی ڕۆڵی كەرتی تایبەت بەنیازە كۆمەك بەو پڕۆژانە بكات، كە لە بواری كەمكردنەوەی ئاسەوارە نەرێنییەكانی گۆڕانكاریی كەش وهەوا كار دەكەن.

 

Top