هێزی چەكداری میلیشیاكان و پارەی بێ شوماری لایەنە سیاسییەكان چ جۆرە هەڵبژاردنێكیان دەوێت؟

  هێزی چەكداری میلیشیاكان و پارەی بێ شوماری لایەنە سیاسییەكان چ جۆرە هەڵبژاردنێكیان دەوێت؟

فراكسیۆنی سائیرون كە لەناو پەرلەمانی عێراقدا نوێنەرایەتیی رەوتی سەدر دەكات و، رەوتی سەدریش كە هەر لە ئێستاوە بانگەشەی ئەوە دەكات، سەرۆك وەزیرانی داهاتوو دەبێت كاندیدی ئەوان بێت، یان دەبێت خۆیان كاندیدەكە پەسەند بكەن، لە هەڵمەتەتێكی پێشوەختەی هەڵبژارندا و لە یەك دوو مانگی رابردوو، مانۆڕێكی 100 هەزار چەكداری لە شەقامەكانی بەغدای پایتەخت ئەنجام دا، ئەم مانۆڕە چەكدارییەی میلیشیاكانی سەدر ئەو پەیامەی بە عێراقیەكان دا، كاتێك رەوتی سەدر پێشوەختە بانگەشە بۆ ئەوە دەكات، كە دەبێت سەرۆك وەزیرانی داهاتووی عێراق ئەوان دیاری بكەن، ئەوا ئەم داوایە لەو هێزە چەكدارییەوە سەرچاوەی گرتووە كە لە یەك مانۆڕدا لە شەقامەكانی بەغدای پایتەخت بینیمان.

لە چەند رۆژی رابردووش دوای ئەوەی فەرماندەیەكی لیوای حەشدی شەعبی لەلایەن هیزەكانی عێراقەوە دەستگیر كرا، دیسان مانۆڕە چەكدارییە گەورەكەی حەشدی شەعبیمان بینی كە چۆن ناوچەی سەوزیان گەمارۆدا و، ئەم مانۆڕەی حەشدی شەعبی-یش دیسان ئەو پەیامەی دا بە عێراقییەكان كە ئەوان بە كردەیی خاوەنی دەسەڵاتن و لە دامەزراوەكانی دەوڵەتی عێراق بەهێزترن و كەی بیانەوێت نەك هەر دەتوانن كودەتای سەربازی ئەنجام بدەن، بەڵكو دەشتوانن حكومەت و دامەزراوەكانی دیكەی دەوڵەت بە دیل بگرن.

لە بەرامبەر ئەم دوو مانۆڕە سەربازییەدا، حكومەت و سوپای عێراق وەك دوو كاراكتەری بێدەسەڵات دەركەوتن و نەیانتوانی هیچ كاردانەوەیەكیان هەبێت، بۆیە لەناو ئەم واقیعە پرسیاری سەرەكی ئەوەیە: كاتێك حكومەتی مستەفا كازمی بانگەشە بۆ هەڵبژاردنیكی پاك و بێگەرد و دوور لە ساختەكاری دەكات، ئەم بانگەشەیەش دەسەڵات و نفووزی ئەو هێزە سیاسییانەی كە خاوەنی هێزی چەكدارن دەخاتە مەترسییەوە، ئایا زەمینە ئەوەندە لەبار دەبێت كە بتوانرێت بەو شیوەیە هەڵبژاردنەكان ئەنجام بدرێت؟ دیارە لەناو پاشاگەردانی ئەمنی و سیاسیی عێراقدا ئەم پرسیارە بێ وەڵامە.

لەناو ئەم واقیعە سیاسیی و ئەمنییەی ئێستادا كە بانگەشەكان بەو ئاراستەیەن هەڵبژاردنی پێشوەختە لەكاتی خۆی لە 10ی 10ی 2021 بەڕێوە دەچێت، هەوڵەكان بەو ئاراستەیەن كە ئاكامی هەڵبژاردن جارێكی دیكە بۆ بەرژەوەندیی (شیعەی سیاسی) یەكلایی ببێتەوە، ئەمەش ببێتە چەترێكی شەرعیەت بۆ ئەوەی راشكاوانەتر هەنگاو بۆ دامەزراندنی كۆماری ئیسلامیی سیاسیی شیعە هەڵبگرن.

ئەم واقیعە لای جنین بلاسخارت-ی سەرۆكی نێردەی نێودەوڵەتیش ئاشكرایە و، هەر لەو كاتەوەی بۆ سەركەوتنی هەوڵەكانی سەردانی ئایەتوڵا سیستانی كرد و، پاش ئەویش بۆ راگرتنی هێرشی میلیشیاكان بۆ سەر نێردە نێودەوڵەتیەكان كە سەردانی – ئەبو فەدك- ی جێگرەوی مەهدی موهەندیسی كرد، بە كردەیی ئەوەی سەلماندووە كە بۆ نەتەوە یەكگرتووەكان كێشەیەك نییە مامەڵە لەگەڵ دەوڵەتیكی فیدڕاڵی و دیموكراتی و مەدەنی بكات، یان دەسەڵاتیكی میلیشیایی وەك هێزەكانی حەشدی شەعبی.

ئەم واقیعە ئەوە دەسەلمێنیت كە نەتەوە یەكگرتووەكان پێش ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكان ئەو راستییەی لا ئاشكرایە كە پرۆسەی هەڵبژاردن نەخشەی پرۆسەی سیاسیی عێراقی پێ ناگۆڕێت و، نەخشەكە هەر دەبێت بەو شێوەیە بێت كە لایەنەكانی شیعەی سیاسی دەیانەوێت و، ئەگەر هەوڵێكیش هەبێت، كە پێچەوانەی خواستی لایەنەكانی شیعەی سیاسی بێت، ئەوا لای روونە كە هەڵبژاردنەكان لە عێراقدا ئەنجام نادرێت، ئەمەش لەلایەن بەشی زۆری لایەنەكانی شیعەی سیاسیی نەشاردراوەتەوە و لەگەڵ ئەوەی ئاماژە بەوە دەكەن، ئامادەباشییان هەیە بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختە، بەڵام بە باشتری دەزانن كە ئەم هەڵبژاردنە پێشوەختەیە ئەنجام نەدرێت و چاوەڕێی ئەوە بكەن، ئەم خولەی پەرلەمان كارەكانی خۆی تەواو بكات.

لەسەر ئەم بنەمایە چاودێرانی سیاسی بەو جۆرە شرۆڤەی ئەم بارودۆخە سیاسی و ئەمنییە ئاڵۆزەی ئێستای عێراق دەكەن، كە شیعەی سیاسی لە عێراق – كۆی لایەنە سیاسییەكانی شیعەی دەسەڵات- لە هەوڵی ئەوەدان پێش ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكە، دوو چەتری شەرعیەت بۆ مانەوەی خۆیان لە دەسەڵاتدا بە شێوەیەكی پراكتیكی زامن بكەن، كە یەكەمیان چەتری شەرعیەتی ئاكامەكانی هەڵبژاردنە، چەتری دووەمیشیان دووبارە كاندیدكردنەوەی مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆ سەرۆك وەزیرانی داهاتووی عێراقە، ئەمەشیان وەك وەكیلێكی هاوبەش بۆ كۆی لایەنە سیاسییەكانی شیعە لەناو پرۆسەی سیاسیی داهاتووی عێراقدا، بێگومان وێڕای ئەوەی لایەنە سیاسییەكانی شیعە كەم تا زۆر رەخنەی توند لە ئەدای حكومەتەكەی كازمی دەگرن، بەڵام كازمی لە ماوەی ئەو ساڵ و چەند مانگەی لەم قۆناخە سەخت و دژوارە سەرۆكایەتیی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقی كردووە، راستە گوتاری زۆر توندی داوە، بەڵام بە پراكتیكی هەنگاوێكی هەڵنەگرتووە زیانی بۆ شیعەی سیاسی لە عێراقدا هەبێت، لەمەش زیاتر هەنگاوێكی هەڵنەگرتووە كە لەگەڵ ئەوانەی پێیان دەگوتریت – چەكی لە یاسا دەرچوو- كارێك بكات بیگەیەنێتە مریشكە رەشە.

لێرەوە ئاراستەی نەخشەی داهاتووی پرۆسەی سیاسی عێراق بەرەو دوو ئاراستە هەنگاو هەڵدەگرێت، یەكەمیان پاراستنی ستراتیژیەتی ئیسلامی سیاسیی شیعە. دووەمیان زەمینە خۆشكردن بۆ گۆڕانگاریی تەكتیكی، ئەم دوو ئاراستەیە لە ناوەرۆكدا ستراتیژیەتی ئیسڵامیی سیاسیی شیعە وەك خۆی دەهێڵێتەوە و بەرەو پێشەوەی دەبات، لە رووكاریشیدا گۆڕانكارییەكی تاكتیكی دروست دەكات، كە وەلامی خۆپیشاندەران و كۆمەڵگەی نێودەڵەتی پێ دەداتەوە.

Top