كتێبی «بۆ مێژوو» لە نووسینی سەرۆك مسعود بارزانی، شیكردنەوەیەكی سیاسی و مێژوویی-یە بۆ كێشەی گەلی كوردستان بە شێوەیەكی تایبەتی و كێشەكانی عێراق لە ماوەی 100 ساڵی رابردوودا هەتا ئێستا بە شێوەیەكی گشتی، جەختكردنەوەیە لەسەر ئەو فاكتەرانەی بە درێژایی سەدەی رابردوو بە هۆی لكاندنی باشووری كوردستان بە وڵاتێكی دەستكردەوە، پرۆسەی سیاسیی لە دەوڵەتی عێراقدا سەقامگیری بەخۆیەوە نەبینیوە و لەو كاتەوەشی كوردستان بە عێراقەوە لكێندراوە، سەروەت و سامانی كوردستان تەخشان و پەخشان كراوەو بۆ كاولكردنی كوردستان بەكارهاتوون، لە سیاقی ئەم مێژووە دوور و درێژەدا، سەرۆك مسعود بارزانی لە كتێبەكەیدا زنجیرەبەندییەكی مێژوویی بۆ كردووە و، هەموو ئەو هۆكارانەی خستۆتەڕوو كە ئامانجی هەموو شۆڕشەكانی كوردستان هەر لە شۆڕشی شێخ عەبدولسەلامی بارزانی-یەوە و هەتا شۆڕشەكەی شێخ مەحموودی حەفید هەمووی لە پێناوی دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان بووە و، لەمەش زیاتر بۆ یەكەمین جار ئەو بەڵگە مێژووییانەی خستۆتەڕوو سەبارەت بە هەوڵەكانی شێخ عەبدولسەلام بارزانی بە سەردانی بۆ رووسیای قەیسەری و پاشانیش كۆبوونەوەی لەگەڵ مەندوبی بەریتانی بۆ ئەوەی سەردانی شا جۆرج بكات و پشتیوانی شۆڕشەكەی بكات، بۆ ئەوەی سەربەخۆیی كوردستان رابگەیەنێت.
لەدوای دەستپێكردنی شەڕی یەكەمی جیهان و داگیركردنی عێراق لەلایەن بەریتانیاوە، شیخ مەحموودی حەفید لە ناوچەی سلێمانی شانشینی كوردستانی راگەیاند، بەڵام ئەم شانشینە ماوەیەكی كورتی خایاند و لەلایەن حكومەتی بەریتانیاوە رووخێندرا و شیخ مەحموودی حەفیدیش بە دیلی كەوتە دەستی داگیركاران و پاشان لە ژێر گوشاری جەماوەریدا ناچار بوون، ئازاد بكرێت. سەرۆك بارزانی سەبارەت بەم شانشینەی شێخ مەحموود لە ناوچەی سلێمانی ئاماژەی بەوە كردووە، كە شیخ ئەحمەدی بارزانی پشتیوانیی ئەو شۆڕشەی كردووە و، هێزێكیشی لە دوو قۆڵەوە بە سەركردایەتیی جەنابی مستەفا بارزانی بۆ پشتیوانیی شێخ مەحموود بردووە، بەڵام پێش گەیشتنی ئەو هێزە، حكومەتی بەریتانیا هێرشی كردبووە سەر حكومەتەكەی شێخ مەحموود، سەبارەت بە هۆكاری دژایەتیی حكومەتی كوردستانیش لەلایەن بەریتانیاوە، هۆكارەكەی بۆ ئەوە گێڕاوەتەوە كە ئینگلیزەكان نەوتیان لە كەركووك دۆزیبۆەوە، پێیان باش نەبووە كە كەركووك ببێتە بەشێك لە حكومەتەكەی شێخ مەحموود.
هەر لەم چوارچێوە مێژووییەدا، سەرۆك بارزانی هەڵوەستەی لەسەر ئەو راپرسییە كردووە كە پێش بوونی عێراق بە ئەندام لە كۆمەڵەی گەلان ئەنجام درابوو، ئەوەی سەبارەت بەم راپرسییە هەتا ئێستا گوتراوە، ئەوەیە كە لەو راپرسییەدا گەلی كوردستان بە شێوەیەكی ئارەزوومەندانە دەنگی بۆ ئەوە داوە، كوردستانی باشوور بلكێندرێت بە عێراقەوە، بەڵام لە كتێبەكەدا ئەو بەڵگەیە خراوەتەڕوو كە راپرسییەكە تەنیا بۆ ئەوە بووە، ئایا دەتانەوێت ئەم بەشەی كوردستان بەشێك بێت لە دەوڵەتی توركیا، یان دەوڵەتی عێراق؟ دیارە گەلی كوردستانی باشووریش كە ستەمێكی زۆریان بە دەستی خەلافەتی عوسمانییەوە بینیبوو، پێیان باشتر بوو كە ببنە بەشێك لە دەوڵەتی عێراق. «كتێبی بۆ مێژوو» باس لە كۆنگرەی قاهیرە دەكات، چۆن شا فەیسەڵی یەكەمیان هێنا بۆ عێراق و بووە یەكەم شا لە شانشینی عێراقدا، بەڵام لەبەر ئەوەی حكومەتی پاشایەتی بڕوای بە شەراكەتی كورد و عەرەب نەبوو و، دەیویست كورد هەر پاشكۆ بێت، ئەوا لە ماوەی ساڵانی پاشایەتی هەتا رووخاندنی بە شۆڕشی 14ی تەموزی ساڵی 1958 عێراق سەقامگیری بە خۆیەوە نەدی.
لە دوای شۆڕشی 14ی تەموزی 1958، پرانسیپی شەراكەتی كورد و عەرەب لە دەستووری كاتیی 1958 چەسپێندرا، بەڵام بەداخەوە بڕگەكانی ئەو دەستوورەش پێشیل كران و جێبەجێ نەكران، بۆیە شۆڕشی ئەیلوول هەڵگیرسا و لە ماوەی ساڵانی 1961- 1970 حكومەتە یەك لەدوا یەكەكانی عێراق سیاسەتی قڕكردن و سووتماكردنی خاكیان دژی خاك و خەڵكی كوردستان پیادە كرد، هەر بۆیە رابەری شۆڕش جەنابی مستەفا بارزانی داوای لە رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان كرد، لەسەر ئەم بارودۆخە هەڵوێست وەربگرێت.
لە ماوەی ساڵانی 1961- 1970ی شۆڕشی ئەیلوولدا، شۆڕش تەنیا شۆڕشێكی چەكداری نەبوو، بەڵكو شۆڕشێكی چەكداری و سیاسی بوو، راستە حكومەتە یەك لە دوا یەكەكانی عێراق ئامانجیان سڕینەوەی خاك و ناسنامەی كوردستان بوو، بەڵام بە هۆی قارەمانی و نەبەردییەكانی هێزی پێشمەرگە كە چەندین جار هێرشەكانی دەشكاندن، بۆیە ناچار دەبوون بێنە سەر مێزی دانوستاندن، هەروەك چۆن دوای داستانی هەندرێن رێككەوتنی مایس لە ساڵی 1967 ئیمزا كرا، لە دوای كودەتای بەعسییەكانیش لە ساڵی 1968، لە ئاداری 1970 رێككەوتنی مێژوویی ئادار ئیمزا كرا، سەرۆك بارزانی رێككەوتنی ئادار (لەگەڵ ئەوەی جێبەجێش نەكرا) بەڵام بە دەستكەوتێكی گەورەی مێژووی دەزانێت، لەبەر ئەوەی بۆ یەكەمین جار بوو لە مێژوودا، یەكێك لەو حكومەتانەی كە كوردستانی پێوە لكێندراوە، بە فەرمی و بە شێوەیەكی یاسایی ددان بەوەدا بنێت، كە گەلی كوردستان خاوەنی ناسنامە و خاكی خۆیەتی، هەروەها ئەگەر رێككەوتنی ئادار ئیمزا بكرایە، سەدام حوسێن و حكومەتی بەعس ناچار نەدەبوون لە ساڵی 1975 دەست لە بەشێكی فراوانی خاكی عێراق بۆ شای ئێران هەڵبگرن، تەنیا لە پێناوی ئەوەی نسكۆ بە سەر شۆڕشی كوردستاندا بهێنن و، پاشانیش خۆی تووشی شەڕێكی هەشت ساڵە لەگەڵ ئێران كرد.
سەبارەت بە نییەتی حكومەتی بەعس و سەدام بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ رێككەوتنی ئادار، سەرۆك بارزانی ئاماژەی بەوە كردووە، رێككەوتنەكەی ئەوانیش تاكتیكی بوو، لە پێناوی ئەوەدا بوو، جێی پێی خۆیان قایم بكەن، پاش ئەوەی جێ پێی خۆیان قایم كرد، هەر لە ساڵی 1971 دەستیان بە ئەنجامدانی تاوان دژی كوردە فەیلییەكان كرد و، پاشتریش پیلانێكی تیرۆریستییان بۆ كوشتنی جەنابی بارزانی داڕشت، لە ساڵانی 1975-1991یش حكومەتی بەعس هەرچی كاری نامرۆڤانە و دڕندانەیە لە دژی كورد ئەنجامی دا، هەر لە جینۆساید و دەركردنی كوردە فەیلییەكان و ناردنیان بۆ ئێران و پاشانیش جینۆسایدی (8000) بارزانی و كیمیابارانكردنی هەڵەبجە و پاشانیش ئەنجامدانی پرۆسە بەدناوەكانی ئەنفال كە تیایدا زیاتر لە (182) هەزار هاونیشتمانی كۆمەڵكوژ كران، بەڵام سەرەنجام راپەڕینی بەهاری 1991 هاتە ئاراوە و لە بەرامبەر ئەو هەموو تاوان و جینۆسایدەی حكومەتی بەعس و سەدام حوسێن-یش، لێبوردەیی گەلی كوردستانمان بینی، كاتێك ئەو هەموو سەرباز و ئەفسەرەی سوپای عێراق لە راپەڕیندا بە دیلی كەوتنە بەردەستی خەڵكی كوردستان، بەڵام نەك ئازاریان نەدان، بەڵكو وەك میوان مامەڵەیان لەگەڵ كراو بە رێزەوە نێردرانەوە لای كەسوكاری خۆیان.
بابەتێكی زێدەگرنگ كە سەرۆك بارزانی وەك سیاسەت و ستراتیژیەتی نەگۆڕی بەرەی كوردستانی و بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستان لەم كتێبەدا ئاماژەی پێ كردووە، ئەوەیە كە سەرۆك بارزانی راشكاوانە لە هەموو ئەو دیدار و دانوستاندنانەی سەرۆكایەتی كردوون، بە شاندی حكومەتی عێراقی گوتووە: ئێوە بە ئاگر و ئاسن نەتانتوانیوە گەلی كوردستان لەناو بەرن، ئێمەش بە خەباتی چەكداری نەمانتوانیوە حكومەتەكانی ئێوە بڕووخێنین، بۆیە باشترە هەردوولا لەم راستییە تێبگەین و، دەستبەرداری شەڕ ببین و، بە شێوەیەكی ئاشتییانە كێشەكانمان چارەسەر بكەین.
لەسەر ئەم بنەمایە جەنابی سەرۆك بارزانی باسی چوونی خۆی و خوالێخۆشبوو مام جەلال دەكات وەك شاندی كوردستان بۆ دانوستاندن لەگەڵ حكومەتی بەعس و سەدام حوسێن، لەسەر ئەم هەنگاوەی بۆ دووبارە دانوستاندن لەگەڵ ئەم حكومەت و ئەم شەخسە، سەرۆك بارزانی هەندێك راستیی خستوونەتەڕوو و نووسیویەتی: «بۆ من كە 38 كەسی بنەماڵەكەم و 8000 پیاوی عەشیرەتەكەم و 182 هەزاری نەتەوەكەم بە دەستی بەعس و سەدام قەتڵوعام كرابوون، كارێكی زۆر قورس بوو كە بچم دەست بخەمە دەستی ئەو كەسانەی كە دەستیان بە خوێنی نەتەوەكەم سوور بوو، بەڵام چوومە بەغدا و لەگەڵ ئەو حكومەت و كەسانەش دانیشتم، بۆ ئەوەی نەڵێن كێشەی نەتەوەیەك بە شەخسی كراوە، كە من دڵنیاش بووم، حكومەتی عێراق بە ناچاری و لاوازییەوە دانوستاندنی قبووڵە و هەرگیز ئەو نییەتەم نەدەبینی كە بیانەوێت كێشەی گەلی كوردستان بە ئاشتییانە لەگەڵ حكومەتی عێراق چارەسەر بكرێت، سەرەنجامیش هەروا دەرچوو، پاش ئەوەی ئامادە نەبوون، بگەینە رێككەوتن، ئەوە بوو دامودەزگاكانی حكومەتی عێراق لە كوردستان كشانەوە، بەڵام ئیرادەی گەلی كوردستان توانی لە ئایاری 1992 هەڵبژاردن ئەنجام بدات و، پەرلەمان و حكومەتی هەرێمی كوردستان دابمەزرێنێت و، هەر پەرلەمانی كوردستانیش بڕیاری فیدڕاڵی پەسەند كرد.»
سەرۆك بارزانی سەبارەت بە قۆناخی دوای دامەزراندنی حكومەت و پەرلەمان و بەشداریی شاندی كوردستان لە كۆنگرەكانی ئۆپۆزسیۆنی عێراقی بۆ گفتوگۆكردن لەسەر عێراقی داهاتوو وەك دەوڵەتێكی فیدڕاڵی ئاماژەی بەوە كردووە، راستە پەرلەمانی كوردستان بڕیاری فیدڕاڵی لە ئۆكتۆبەری 1992 پەسەند كرد، بەڵام لە ساڵی 1975 و دوای ئەوەی حكومەتی عێراق پاشگەز بووەوە لە جێبەجێكردنی رێككەوتنی ئادار، جەنابی بارزانی هەردوو خوالێخۆشبوو (ئیراهیم ئەحمەد و جەرجیس فەتحوڵا)ی راسپارد بۆ ئەوەی لیژنەیەك بۆ ئامادەكردنی پڕۆژەی فیدڕاڵی ئامادە بكەن، بەڵام قەناعەت پێهینانی ئۆپۆزسیۆنی عێراقی بەوەی فیدڕاڵیەت سیستمێكە بۆ دابەشكردنی داهات و دەسەڵات لە دەوڵەتی فرەپێكهاتەدا، ماوەی زیاتر لە 10 ساڵی خایاند و، لە كۆنگرەی لەندەن لە كۆتایی ساڵی 2002 گەیشتنە ئەو رێككەوتنەی كە عێراقی ئایندە دەوڵەتێكی فیدڕاڵی بێت، ئەوە بوو لە 2003 بە هاوبەشیی هێزی پێشمەرگە و هاوپەیمانان بە سەركردایەتیی ئەمریكا رژێمی پێشووی عێراق رووخا.
لەدوای رووخانی رژێمی بەعس و لە پرۆسەی نووسینەوەی دەستووری عێراقدا، بوونی عێراق بە دەوڵەتێكی دیموكراتی و فیدڕاڵی و پەرلەمانی و فرەیی چەسپێندرا، هەرێمی كوردستانیش وەك هەرێمێكی دیفاكتۆ كە ئارەزوومەندانە دوای نزیكەی 10 ساڵ دابڕان لە حكومەتی ناوەند، بڕیاری دا، ببێتەوە بە بەشێك لە عێراق و بووە بەشێك لەو دەستوورە و لە دیباجەی دەستوورەكەشدا هاتووە كە یەكپارچەیی عێراق بەندە بەجێبەجێكردنی ئەم دەستوورەوە.
لەماوەی 2005 – 2010 لەگەڵ ئەوەی بەشێك لە بەندەكانی ئەو دەستوورە هەنگاو بۆ جێبەجێكردنی هەڵنەگیرا، بەڵام ئەو سیما دەرنەكەوتبوو كە لایەنە شیعەكانی دوێنێی ئۆپۆزسیۆن و ئەمڕۆی دەسەڵات، بەرەو ئاراستیەكی دیكە هەنگاو هەڵبگرن و كار بەو دەستوورە نەكەن، بۆیە سەرۆك بارزانی لەم كتێبەدا راشكاوانە ئاماژەی بەوە كردووە، لە دوای 2010 هەستمان بەوە كرد كە حكومەتی بەغدا دەیەوێت بەرەو تاكڕەوی هەنگاو هەڵبگرێت، هەروەها راشكاوانەش ئەوەمان بە حكومەتی عێراق و شەخسی نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی ئەو كاتی عێراق راگەیاند كە ئەم ئاراستەیە عێراق بەرەو چارەنووسێكی نادیار دەبات، هەتا سەرەنجام بووە هۆكاری سەرهەڵدانی داعش و دروستكردنی مەترسی لەسەر شاری مووسڵ، ئەو كاتیش سەرۆك وەزیرانی عێراق ئاگادار كرایەوە كە مووسڵ مەترسی كەوتنی لەسەرە، لەمەش زیاتر بە حكومەتی عێراق راگەیەندرابوو با هێزێكی هاوبەشی پێشمەرگە و سوپای عێراق، ئۆپەراسێۆنێكی هاوبەش ئەنجام بدەن بۆ دوورخستنەوەی تیرۆریستان، بەڵام سەرۆك وەزیرانی عێراق ئەمەی بە هەند وەرنەگرت، هەتا لە حوزەیرانی 2014 مووسڵ داگیر كرا.
لە سەر قۆناخی شەڕی دژی داعش، سەرۆك بارزانی باس لەوە دەكات، لە سەرەتادا داعش مەبەستی ئەوە بوو، هێرشەكانی بگەیەنێتە بەغدا بۆ ئەمەش هەموو هێرشەكانی لەسەر باشووری بەغدا چڕكردبوو، بەڵام لەپڕ ئاراستەی هێرشەكانیان گۆڕی و هێرشیان كردە سەر كوردستان، سەرۆك بارزانی ئەم ئاراستە گۆڕینەی هێرشەكانی تیرۆریستانی داعش بە كارێكی ئاسایی نازانێت و، وای خستۆتەڕوو كە ئامانج لە گۆڕینی ئاراستەی هێرشەكانی داعش نەهێشتنی قەوارەی هەرێمی كوردستان بووە، بە هاندانی ئەو دەوڵەتانەی كە ئامانجیانە ئەم قەوارەیە نەهێڵن، بەتایبەتی تیرۆریستانی داعش كە ئەو كات چەكی هەردوو دەوڵەتی (سووریا و عێراق)یان كەوتبووە دەست و دەشیانزانی كە حكومەتی عێراق هیچ چەك و هاوكارییەكی بۆ پێشمەرگە نەناردووە و رێگەشیان نەداوە كە بە شێوازی دیكە چەك بە پێشمەرگە بفرۆشرێت، بۆیە پێیان وابوو لە ماوەیەكی كورتدا دەتوانن كوردستان داگیر بكەن و قەوارە سیاسییەكەی بسڕنەوە.
لەم شەڕەدا كە خودی جەنابی سەرۆك مسعود بارزانی سەركردایەتی دەكرد، راستە لە سەرەتا تیرۆریستانی داعش توانییان لە چەند قۆڵێكەوە پێشڕەوی بكەن و، شنگال داگیر بكەن، بەڵام سەرەنجام تیرۆریستانی داعش لەسەر دەستی هێزی پێشمەرگەی كوردستان ئەو ئەفسانەیان بەتاڵ كردەوە كە تیرۆریستانی داعش ئەو هێزە نین، لە شكان نەیەن.
سەبارەت بە داگیركردنی شنگال-یش، سەرۆك بارزانی بۆ مێژوو نووسیویەتی: تیرۆریستانی داعش وەك ئەڵقەیەكی لاواز شنگالیان كردە ئامانج، لەبەر ئەوەی باش دەیانزانی ناوچە عەرەب نشینەكانی دەوروبەری شنگال بوونەتە هاوكاری تیرۆریستانی داعش و، ناوچەی شنگالیان لە دووریی دەیان كیلۆمەتر لە هەرێمی كوردستان دابڕیوە و ئەو هێزەشی كە لە شنگال بوون، هەموویان چەكی سووكیان پێیە و هیچ رێگەیەكش نییە بۆ ئەوەی هاوكاری و پشتیوانی دیكەیان پێ بگات، بۆیە هێزی پێشمەرگە بڕیاری دا لە چیای شنگال بەرگری بكات و، لەماوەی داگیركردنی شنگال هەتا ئازادكردنەوەی چیای شنگال لەلایەن هێزی پێشمەرگەوە، هەموو ئەو خێزانانەی لەسەر چیاكە بوون، پارێزران و هەروەها توانرا كە مەزاری شیخ شەرەفەدین-یش كە مەزارێكی پیرۆزی كوردانی ئێزدییە بیپارێزن و نەهێڵن تێرۆریستانی داعش داگیری بكەن.
شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش، هێزی پێشمەرگەی كوردستانی وەك پاڵەوانی ئەو شەڕە پیشانی جیهان دا و، سەلماندنی كە لە بری هەموو جیهان لەسەر زەوی شەڕی تیرۆریستانی داعش دەكات، ئەمەش دەرگایەكی واڵای هاوسۆزیی نێودەوڵەتی و هاوسۆزیی دەوڵەتانی هاوپەیمانی دژی داعشی بە رووی هەرێمی كوردستاندا كردەوە، هەروەها حكومەتی عێراقیش ناچار بوو بۆ ئازادكردنەوەی مووسڵ بە ناوبژیوانیی و چاودێریی ئەمریكا رێككەوتن لەگەڵ هێزی پێشمەرگە ئیمزا بكات و، هێزی پێشمەرگەی كوردستان دەروازەكانی شاری مووسڵ لە باكوورەوە بۆ هێزەكانی عێراق بكاتەوە و كلیلی ئازادكردنی مووسڵیان بداتێ.
لە بەشێكی دیكەی ئەم كتێبەدا سەرۆك بارزانی باس لەوە دەكات كە لە ماوەی شەڕی دژی داعش و هاتنی نزیكەی (1.6) ملیۆن ئاوارەی عێراقی و سووری بۆ هەرێمی كوردستان و، بەردەوامبوونی حكومەتی عێراق لە سیاسەتی بڕینی بودجە و هاوكارینەكردنی هێزی پێشمەرگە و هەروەها ئامادەنەبوونی بۆ ئەوەی بە هیچ شێوەیەك هاوكاریی ئەو ئاوارە عێراقییانە بكات كە بە ناچاری روویان لە كوردستان كردبوو، گەیشتبووینە ئەو قەناعەتەی ناتوانین لەگەڵ حكومەتی عێراق بگەینە رێككەوتن و دەبێت بۆ رێگەچارەیەكی دیكە بگەڕێین و پەیوەندییەكانمان بە شێوەیەكی دیكە لەگەڵ دەوڵەتی عێراق رێك بخەینەوە، لەم چوارچێوەیەدا سەرۆك باس لەوە دەكات، جیا لەوەی چەندین جار ئەم پرسەمان لەگەڵ حكومەت و لایەنە سیاسییەكانی عێراق باس كردبوو، لە هەمانكاتدا ئەم باسەمان لەگەڵ سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان و دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپا و بەرپرسانی ئەمریكی لە عێراق باس كردبوو، بەڵام لە ئایاری 2015 بڕیار بوو سەردانی ئەمریكا بكەم و، لە كۆشكی سپی لەگەڵ سەرۆك ئۆباما و ئیدارەكەی كۆببمەوە، پێشتر كۆبوونەوەیەكی فراوانمان لەگەڵ هەموو حزبەكانی كوردستان لە سەرۆكایەتیی هەرێم گرێ دا و، باسی ئەوەمان كرد، ئایا رای ئەوان چییە كە پرسی سەربەخۆیی كوردستان راشكاوانە لەگەڵ سەرۆك ئۆباما و ئیدارەی ئەمریكی باس بكەین؟ لە وەڵامدا هەموو حزبە سیاسییەكان رەزامەندییان پیشان دا، پاشانیش سەرۆك بارزانی بۆ ئەوەی پیشانی بدات كە پرسی چارەسەری كێشەكانی گەلی كوردستان و سەربەخۆیی كوردستان، پرسێكی شەخسی نییە، لە نێو ئەو شاندەی چوون بۆ ئەمریكا بەڕێزان (قوباد تاڵەبانی، دەرباز كۆسرەت رەسوڵ و مستەفا سەید قادر)ی دانابوو، بۆ ئەوەی ئەوان هەم وەك لایەنی سیاسیی سەرەكی لە كوردستان و بەشدار لە حكومەت و هەمیش وەك شاهید ئامادە بن كە بە چ شێوازێك ئەم پرسە گرنگە لەگەڵ سەرۆكی ئەمریكا و ئێدارەكەی باس دەكرێت.
دیدار و كۆبوونەوەكانی شاندی كوردستان بە سەرۆكایەتیی سەرۆك بارزانی لەگەڵ سەرۆك ئۆباما و ئیدارەكەی، بە راددەیەك سەركەوتوو بوو، كە دوای تەواوبوونی كۆبوونەوەكان جوزیف بایدن كە ئەوكات جێگری سەرۆك بوو (ئێستاش كاندیدە بۆ سەرۆكی ئەمریكا) بە سەرۆك بارزانی راگەیاندبوو «لە تەمەنی خۆت و مندا، دەوڵەتی سەربەخۆی كوردستان دەبینین».
سەرۆك دوای گەڕانەوەی لە ئەمریكا جارێكی دیكە كۆبوونەوەیەكی فراوانی لە سەرۆكایەتیی هەرێم بۆ سەرجەم حزبە سیاسییەكانی كوردستان گرێ دا و، تەواوی ئاكامی سەردانەكەی بۆ باس كردبوون، وەك رووداوێكی مێژوویی ئاماژەی بەوە كردووە كە عەلی باپیر ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی پێی گوتووە: «دیارە بەدەستی پڕەوە گەڕاونەتەوە و.. ئایا دەتوانیت شان بدەیتە بەر ئەم ئەركە؟» لە وەڵامدا سەرۆك بارزانی پێی گوتووە: «بەڵێ مامۆستا بەرپرسیاریەتییەكی گەورە و مێژووییە و ئامادەم هەڵیبگرم، بە مەرجێك لە ناوخۆ تێكی نەدەن.»
ئەم هۆشداری و پێشبینییەی سەرۆك لە جێی خۆیدا بوو، چونكە هەر یەك دوو هەفتەی پێ نەچوو، بینیمان حزبەكان لە بری ئەوەی خەریكی بەرەوپێشەوەبردنی پرسی سەربەخۆیی بن، كەچی هەندێكیان لە پەرلەمان لە هەوڵی پیلانگێڕان بوون بۆ كودەتای 23ی حوزەیرانی 2015 و قەیرانی دواتریشی لێ كەوتەوە.
سەرۆك بارزانی لەم كتێبەدا ئاماژە بە ماوەی گەڕانەوەی لە ئەمریكا لە 2015 و بڕیاردانی ئەنجامدانی ریفراندۆم لە تەموزی 2017 دەكات و، لەم ماوەیەدا واتە لە ساڵی 2016 سەرۆك بارزانی سەردانی بەغدا دەكات و هەوڵەكانی لەگەڵ سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق (حەیدەر عەبادی) و هێزە سەرەكییەكانی شیعە دەخاتەگەڕ بۆ ئەوەی رێگەچارەیەك بۆ پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا لەسەر بنەمای شەراكەت بدۆزرێتەوە و، لەوە تێبگات بەوەی ئایا حكومەتی عێراق و هێزە سیاسییەكانی شیعە بڕوایان بە شەراكەتی كوردستان و بەغدا هەیە، یان هەر دەیانەوێت كوردستان پاشكۆی بەغدا بێت؟ لەسەر ئەم پرسەش سەرۆك بارزانی راشكاوانە بە هەموو لایەنێكی عێراقیی راگەیاندبوو، ئەگەر ناتوانین پێكەوە شەریك بین لەم نیشتمانە، ئەوا یان دەبێت شەڕ لەگەڵ یەكتری بكەین، یان دەبێت بە شێوەیەكی ئاشتییانە ببینە دوو دراوسێ و بە ئاشتی پێكەوە بژین، لە سەرەتا هەندێك لە سەركردەی هێزە شیعیەكان پرسی شەڕكردنیان نەك هەر رەت كردبووەوە، بەڵكو هەر بە (كوفر)یشیان دانابوو، سەرۆك لە كتێبەكەیدا ئاماژە بە وەڵامێكی هادی عامری لەم پرسەدا دەكات و دەڵێت، بە ئایەتێكی قورئان وەڵامی دامەوە و گوتی: (فَإِمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسَانٍ)، بەڵام لەگەڵ ئەمەشدا بڕیاریان نەدابوو كێشەكانیش بە ئاشتی چارەسەر بكرێت.
لە كۆتایی 2016 و دوای رێككەوتنی نێوان هێزەكانی پێشمەرگە و سوپای عێراق بە چاودێریی ئەمریكا، سەرۆك بارزانی لە نۆڤمبەری 2016 لە باشیكەوە كۆتاییهاتنی شەڕی داعشی لە بەرەی كوردستانەوە راگەیاند، ئیدی لە دوای ئەم بەروارە كاتی ئەوە هاتبوو كە پرسی كێشەكانی هەرێمی كوردستان و عێراقیش بەلایەكدا بخرێت، بۆیە لەگەڵ نزیكبوونەوەی پرۆسەی ئازادكردنی مووسڵ لە دەستی تیرۆریستانی داعش، لە تەموزی 2017 سەرۆك بارزانی لەگەڵ حزبە كوردستانییەكان كۆبووەوە و، هەر لەو كۆبوونەوەیەدا سەرۆكی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی كوردستان بانگ كرابوو، ئەم كۆبوونەوەیەش لەبەر ئەوە بوو، ئەگەر هەموو رێگەكان لەگەڵ بەغدا داخرابن، دەبێ بزانرێت گەلی كوردستان چ بڕیارێك دەدات. لەم كۆبوونەوەیەدا، بڕیار لەسەر ئەوە دەدرێت، گەلی كوردستان خۆی بڕیار لە چارەنووسی خۆی بدات، بەڵام سەبارەت بە دیاریكردنی رۆژەكەی، ئەم پرسیارە ئاراستەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی كوردستان دەكەن و لە وەڵامدا ئەوان دەڵێن، ئێمە لە 20-30 ی ئەیلوولی 2017 دەتوانین ئەو كارە ئەنجام بدەین، حزبەكانیش بڕیار لە سەر 25ی ئەیلوولی 2017 دەدەن.
لە ماوەی نزیكەی ئەو 80 رۆژەی نێوان دەركردنی بڕیارەكە و ئەنجامدانی پرۆسەی ریفراندۆم، ماوەیەكی زۆر بوو بۆ ئەوەی دەوڵەتانی عێراق و ئیقلیمی و جیهانیش رای خۆیان بە راشكاوی بڵێن، بەڵام لە سەرەتا هەموو وایان پیشان دا، كە ئەم پرسە تەنیا وەك كارتێك بەكار دەهێندرێت و ریفراندۆم ئەنجام نادرێت، بەڵام كاتێك كە تەنیا 10 رۆژی مابوو، پرۆسەكە ئەنجام بدرێت و، زانییان پرسەكە جددییە، هەموو گوشارەكان چڕكرانەوە و دژایەتی بۆ ریفراندۆم دەستی پێ كرد و، هاوپەیمانانیش (بەتایبەتی ئەمریكا و بەریتانیا) جەخیتان دەكردەوە كە ئەم پرۆسەیە ئەنجام نەدرێت و دوا بخرێت.
سەبارەت بەم گوشارانە سەرۆك بارزانی لە كتێبەكەیدا ئاماژە بە كۆبوونەوەی سحێلا لەگەڵ برێت ماكگۆرك نێردەی تایبەتیی سەرۆكی ئەمریكا بۆ شەڕی دژی داعش و یانگۆڤیچ نوێنەری تایبەتیی سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان و، دوگلاس سلێمان باڵیۆزی ئەمریكا لە عێراق و فرانك بەیكەر باڵیۆزی بەریتانیا لە بەغدا دەكات، سەرۆك بارزانی باس لەوە دەكات، لەم كۆبوونەوەیە پێمگوتن باشە بەدیلی ئێوە، یان گەرەنتیی ئێوە بۆ دواخستنی ریفراندۆم چییە؟ ئایا بەدیلێكی باشترتان هەیە كە بتوانین گەلی كوردستان بگەیەننە ئەو قەناعەتەی كە دەستبەرداری ریفراندۆم بێت؟
لەسەر ئەم پرسە سەرۆك بارزانی لە كتێبەكەیدا باس لە بابەتێك دەكات ك