مەلا مستەفا بارزانی لە 14/3/1903 لە گوندی بارزان لەدایكبووە، لە تەمەنی سێ ساڵیدا خراوەتە بەندیخانەوە، شەش ساڵی سەرەتایی لە بارزان تەواوكردووەو دواتر فیقهـ و شەریعەی بۆ چوار ساڵ لە هەمان گوند خوێندووە، كاتێكیش بۆ سلێمانی دوورخرایەوە هەر لەو بوارە بەردەوام بوو، زیاتریش تەركیزی لەسەر خوێندنی فیقهی ئیسلامی كردووە تا مۆڵەتی زانستی لە تەفسیرو فەرموودە بەدەست هێناوە، بارزانی لە شاری سلێمانی لەسەر دەستی زانایانی ئایینی وەك مەلا عەبدوڵا چروستانی و زانای دیكە زانستیی ئیسلامی خوێندووە، زانستی شەرحی تەفتازانی لە رەوانبێژیی لەسەر دەستی باوكی دكتۆر عیزەدین مستەفاو شێخ محەمەدی خاڵ خوێندووە، هۆكاری بایەخدانیشی بەو زانستانە ئەوەیە كە ژینگەی بارزان بەم رەوشتە پەروەردەی كردووە، ئەو لە بنەماڵەیەكی دێرینە كە چەندین زانای گەورەی تێداهەڵكەوتووە، لە سەروویانەوە شێخ عەبدوڵا بارزانی كە قوتابی زانای گەورە یەحیا مزوری بوو، دیارە هەلومەرجی سەخت و پشێوو ناجێگیر رێڕەوی بارزانی لە بایەخدان بە زانستە شەرعییەكانەوە بۆ لایەنی سیاسی گۆڕیوە، ئەمەش بۆ خزمەتی نەتەوەو نیشتمانەكەی بووە، ئەگەر ئەو هەلومەرجەی بۆ بڕەخسایە و ئەو پشێوییانە لە عێراق روویان نەدابا رەنگە زانایەكی ناودار لە زانستە شەرعییەكان هەڵبكەوتایە، بەڵام لەبەر ئەو بارودۆخ و رووداوە ناجێگیرو گۆڕراوانەی عێراق سەركردەیەكی شۆڕشگێڕو پێشەوایەكی نیشتمانپەروەر هاتەئاراوە كە لە ژیانیدا نەحەساوەتەوەو هەرگیزیش لە خەباتكردندا نائومێد نەبووە لەپێناو یەكخستنی كوردو رزگاركردنی كوردستان لە دەست ستەمكار و داگیركەران، رەنگە خوێنەر بپرسێت بۆچی بارزانی بە ( مەلا مستەفا) ناسراوە؟ ئايا ئەمە بەڵگەی ئەوە نییە كە بارزانی زانایەكی ئایینی بووەو پەیوەندیی بە سیاسەتەوە نەبووە؟ بێ گومان هەندێ لەوانەی گرنگیی بە زانستە ئاینییە شەرعییەكان دەدەن مەلا مستەفا بارزانییان بە زانایەكی پایەبەرزی ئایینی وێناكردووە تەنیا لەبەر ئەوەی كە نازناوەكەی مەلا بووە، هەندێ سەرچاوەی بەڵگەدار ئاماژە بەوە دەكەن كە بارزانی بۆیە بە (مەلا مستەفا) ناونراوە نەك لەبەر شتێكی دیكە، دەڵێن لەبەر ئەوە بووە هەروەك یەكێك لە لەوانەی لەگەڵیدا ژیاوە لێی دەپرسێت: لە ساڵی 1966 بە بارزانیم گوت: بۆچی بە باوكت و براكانت دەڵێن شێخ وەك شێخ محەمەدو شێخ عەبدولسەلام و شێخ ئەحمەدو شێخ بابۆ،بەڵام بە تۆ ناڵین شێخ؟ لە وەڵامدا گوتی: پێش ئەوەی لەدایك بم، مەلایەكی دڵسۆزو تەقوادار لە گوندەكەمان هەبوو، خەڵكی گوند هەموویان خۆشیان دەویست و رێزیان دەگرت، كە من لە دایكبووم منیان بە ناوی ئەو( مەلا مستەفا)یە ناونا، ئەمەش بەڵگەیەكی مێژووییە لە یەكێكەوە كە لە رووداوەكاندا لەگەڵیدا ژیاوە و راستیی ئەو نازناوە دەسەلمێنێت و چۆن هاتووەو و كەی خەڵك پێیان گوتووە بارزانی، بۆیە بارزانی زانایەكی ئایینی نەبووە هەروەك هەندێك وای بۆ دەچن، بەڵكو ئاگادارییەكی كەمی لە زانستە ئیسلامییەكاندا هەبووە، ئەو خاوەنی شارەزایی و ئەزموونێكی زۆری سیاسەت و شەڕو خەبات بووە، بارزانی بایەخی بە لایەنە ئاینییەكان و زاناینی ئایینی داوە، چونكە قەناعەتی تەواوی بەم توێژە زۆر گرنگە هەبووە، پەراوێزخستنیشی واتا لاوازكردنی شۆڕش، بێ گومان زانایانی ئایینی لەو سەردەمەدا هێزێكی كەم نەبوونە لە شۆڕشەكانی كورددا، دوای 11ی ئاداری ساڵی 1970 و لەسەر داوای بارزانی ژمارەیەكی زۆری زانایانی ئایینی لە 12 فەوجی پاسەوانی سنوور دامەزرێنران، لە هەمان ساڵیشدا بارزانی یەكێتیی زانایانی ئایینی لە كوردستان دامەزراند، بۆیە داوای لە محەمەدی مەلا قادرو فارس باوەو عەلی هەژار كرد هەماهەنگی بكەن و یارمەتیی زانایانی ئایینی بدەن وەك( مەلا عەلی موفتی و مەلا تەڵحە سەعد و مەلا قادر سكتانی و مەلا سەعید وەیسی و مەلا محەمەد خان و مەلا حەمدی سەلەفی، لە 21/10/1970 كۆنگرەیەك بۆ راگەیاندنی یەكێتیی زانایان بەسترا، ئەوە بوو بارزانی خۆی و 400 كەسایەتیی ئایینی لە مزگەوتی گەڵاڵە ئامادە بوون، ئەو یەكێتییەش تا ئێستا هەرماوە، بەڵام رۆڵی پێشەنگیكردنی كەمتر بۆتەوە و پووكاوەتەوە، هەر چەندە سەركردایەتیی كورد لە رووی مەعنەوی و ماددییەوە پشتگیریشی دەكات، لە شۆڕشی ئەیلولدا بارزانی چەند دادوەرێكی لەنێو پێشمەرگە دامەزراند، وەك( مەلا مستەفا هیراتی، مەلا قادر سكتانی، وەلا وەیسی رۆستی و زۆری دیكەش) ماوەیەكیش مەلا محەمەد بالیسانی دادوەری شۆڕش و ئەندامی سەركردایەتیی شۆڕشی ئەیلول بوو، سەرۆك بارزانی دەڵێت: ((كاتێ بارزانی لە چیاكان بووە بەردەوام قورئانی پیرۆزو دیوانی ئەحمەدی جزیری پێ بووە و هەرگیز ئەو دوو شتەی لەخۆی دوورنەخستۆتەوە))،دیارە كۆكردنەوەی قورئان و دیوانی جزیری بەیەكەوە بەڵگەی زۆر بەهێزن، چونكە هەستی ئایینی كە لە قورئانەوە وەرگیراوە لەگەڵ هەستی نیشتمانی و نەتەوەیی كە لە دیوانی جزیریدا هەبوو بەیەكەوە كۆكردبۆوە،بەمەش هاوكێشەكە تەواودەبێت، ئەمەش هاوكێشەیەكی واقعییە، كەم سەركردە لە ژیانی سیاسیدا ئاگایان لەم لایەنە بووە، هەروەها كەم سەركردە لە مێژووی كورددا هەبووە كە بتوانێت لە رێڕەوەی خەباتی نەتەوەیی و نیشتمانیدا سازان لەنێو ئایین و دنیادا بكات، هەروەها كەم سەركردەی كورد هەبووە لایەنی ئاینیی بەسەر لایەنی دنیاییدا زاڵ بووبێت كە لە لیستی زانایانی ئاینییدا پۆلێن بكرێت، لەبەرامبەریدا دەبینین هەندێك لایەنی دنیاییان بەسەر لایەنی ئاینییدا زاڵ بووە ئەمەش سیفەتی ئایینی لێداماڵیوە، كەچی بارزانیی نەمر توانی باڵانس لەنێو هەردووكیاندا رابگرێت، لێرەوە كاریزمای راستەقینە هاتە ئاراوە كە وای لە نەتەوەی كورد كرد بە زیندوویی و مردوویی هەر خۆشی بوێت و رێزی لێ بگرێت و بەردەوام لە یادی میللەتی كورددا بمێنێتەوە.

كاتێ عەبدولرحمان عارف سەرۆك كۆماری عێراق سەردانی شارۆچكەی دیانای كرد و چاوی بە بارزانی كەوت، دوای نانخواردن دیارییان گۆڕییەوە، دیارییەكانیان بریتی بوو لە قورئانی پیرۆز، كاتێكیش عارف لە بارزانی پرسی داواكاریی كورد چییە و چیتان لێمان دەوێت؟ بارزانی قورئانی پیرۆزی بەرزكردەوەو گوتی: ئێمە دەمانەوێت ئەو قورئانە جێبەجێ بكەن و بیكەنە رێبازی ژیانتان و هیچ داوایەكی دیكەمان نییە، بارزانی وتەكانی و پابەندبوونی بە ئایینەوە دەخستە واقیعی كردارەوە، سەرۆك بارزانی دەگێڕێتەوە كە لە ساڵی 1963 بارزانی گەیشتە گوندی بناڤێ و منیش لەگەڵیدا بووم، كچێكی تەمەن بیست ساڵە هاتە سەر رێگامان و بە كوڵ دەگریاو هاواری دەكرد و دەیگوت: بارزانیم پێ پیشان بدەن، بارزانی پێی گوت: چیتە؟ كچەكە گوتی: باوكم بە زۆریی منی داوەتە پیاوێكی تەمەن حەفتا ساڵە بە ژن بە ژنی، بارزانی لەدوای باوكی ناردو ئامۆژگاری كرد كە پەشیمان بێتەوە، چونكە ئەوە سەرپێچیكردنە لە رێنماییەكانی ئیسلام و پێچەوانەی یاسایە.

بارزانی و هاوەڵەكانی بۆ ماوەی 12 ساڵ لە رووسیا مانەوە، بەڵام لەسەر بیروباوەڕە ئاینییەكەی مایەوە، لەرووی ئاینییەوە نەكەوتە ژێر كاریگەریی كەشوهەوای نائاینییەوە،ئادمز دەڵێت:((بارزانی لەگەڵ زۆربەی هاوەڵەكانی لە رووسیا لەسەر بیروباوەڕی ئاینییان مانەوە، هەر لەسەر ئەمەش بەردەوام بوون تا گەڕانەوە نیشتمانەكەیان))، بارزانی سەرانی سۆڤییەتی تێگەیاند كە نەخۆی و نە پارتی دیموكراتی كوردستان شیوعی نین، بە ئاشكراو بەم دەستەواژە پێی گوتن: ئێمە موسڵمانین، موسڵمانی راست نابێتە شیوعی و 12 ساڵ بەسەر غەریبیم تێدەپەڕی و نەبوومەتە شیوعی، كاتێ بارزانی لە ساڵی 1956 سەردانی ئەرمەنستانی كرد بۆ چاوپێكەوتن بە كوردان، نادۆی خدۆ محەمەدۆڤ پێی گوت: رێگای رزگاركردنی گەلی كورد بە ماركسییزم و لینینیزم و ئایدیۆلۆژییەتی شیوعییەتدا تێدەپەڕێت، بارزانی بە ئاشكرا لە قسەكەی ئەو تووڕەبوو،پێی گوت: نادۆ، نادۆ،ئێمەش ماركسیزم و لینینیزم و ئایدیۆلۆژیەتی شیوعییەت دەزانین، هەروەها دەزانین كە رێگاو شێوازی باشتر هەیە بۆ بەدەستهێنانی مافەكانی كورد، لە راستیدا بارزانی پابەندبوو بە بیروباوەڕەكەی خۆی، هەرچەندە لە موعاناتی غەریبایەتیی نیشتمان و ئایین و زمان و كلتووردا بووە، بەڵام وازی لە بیروباوەڕەكەی نەهێناوە، ئەگەر چاوی لە پۆست و خۆدەرخستن و چێژو ئارەزووەكانی دنیا بوایە وازی لە بیروباوەڕەكەی دەهێنا، چونكە رووسیا لەنێو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و بڕیاری سیاسی نێودەوڵەتیدا رۆڵی پێشەنگی هەبوو، سەرەڕای هەڵوێستی توندی بارزانی بەرامبەر شیوعییەت، بەڵام بە پاڵپشتیی رووسیا رازی بوو، بەوەی ببێتە هاوپەیمانی ئەو لە پشتگیریكردنی بۆ كێشەی كورد، بۆیە بە سەركردایەتیی سۆڤییەتی گوتووە: (ئەگەر سۆڤییەت پشتگیریی گەلی كوردو بزووتنەوە رزگاریخوازەكەی بكات وەك گەلانی دیكەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ئەوا كورد ئامادەیە و بە ئاشكرا وەفادارانە پەیوەندیی لەگەڵدا بكات و خۆی بە هاوپەیمانی ئەو بزانێت).

دەربارەی هەڵوێستی بارزانی لە پێكەوەژیانی ئاینی(Pluralism) ئەو بابەتە راماندەكێشێت بۆ قسەكردن لە گوندی بارزانەوە، ئەو گوندە مزگەوت و كەنیسەو پەرستگای جوولەكەشی لێ بوو، زانای ناوداری موسڵمانی لێ هەڵكەوتووە، لەوانە حافز عێراقی ، هەروەها حاخامی وەك ئەهارون هالیف گەورە حاخامی كوردستان لە سەردەمی عوسمانی، هاوكات رەبان و قەشەی وەك قەشە داود بارزانی، ئەوانە هەموویان بەدرێژایی ساڵان هەر بە خۆشی و تەبایی و دۆستایەتی ژیاون، بێ گومان ئەو جۆرە پێكەوەژیانە ئاینییە مایەی شانازی هەموو ڕۆڵەیەكی ئەم كوردستانەیە، هۆكاری ئەو بەردەوامییەش لە پێكەوەژیانی ئاشتییانە بۆ رۆڵی شێخەكانی بارزان دەگەڕێتەوە، بەم هەڵوێست و فەلسەفە ئەخلاقییە ناوچەكە هەمیشە بە دڵنیایی و دوور لە دەمارگیریی ئایینی و مەزهەبی مایەوە، هەندێ لە توێژەران هەوڵدەدەن سەركەوتنی ئەو فرەئایینی و پێكەوەژیانە بخەنە پاڵ دابونەریتی نەتەوەكان و كلتووریان لە چەسپاندنی ئەم فەلسەفەیە و لابردنی كاریگەریی شێخەكانی بارزان لە چەسپاندنی ئەم پرەنسیبانە، نازانن ئەو زانا ئاینییانە بەتایبەتیش شێخەكانی بارزان ئەوەیان لە فەلسەفەی ئیسلام وەرگرتووە كە لەسەر بنەمای ئازادی و بیروباوەڕ دامەزراوە، ئەگەر سەیری دەقەكانی قورئانی پیرۆزو سوننەتی پێغەمبەر(دخ) بكەین دەبینین چەندین دەقی ئاینی بەڵگەن بۆ ئەم قسانە، بارزانی لەسەر رێچكەی پێشووی خۆی لە شێخەكانی بارزان رۆیشتووە لە رووی پرەنسیبی ئازادیی ئایینی و یەكدی قبوڵكردن، چونكە چەسپاندنی ئەو فەلسەفەیە لە كۆمەڵگا مرۆییەكاندا چاكترین رێگایە بۆ پاراستنیان لە ئاژاوەو پشێوی، بەتایبەتی ئەگەر مەترسیی دەمارگیریی ئاینی و مەزهەبی و رەگەزپەرستیی نەتەوەیی هەڕەشەیان لێ بكات، لە 19/1/1948 لە كۆنگرەی نوێنەرانی كوردستانی ئێران و عێراق لە باكۆ، بارزانی وتەیەكی پێشكەشكردو تێیدا گوتی: ((پێویستە هەوڵبدەین بۆ چاككردنی رەوشی گەلی كورد، تا بەرەو ژیانێكی مەدەنیانە هەنگاوبنێت، پێویستە ئازادی هەبێت لە زمان و زانست و ئایین و بیروباوەڕەكان جگە لە فاشیزم))، لە ساڵی 1974 رۆژنامەی ئیتلاعاتی ئێرانی دیدارێكی لەگەڵ بارزانی سازكردو لێی پرسی: ئایا كوردی عێراق موسڵمانن؟ بارزانی گوتی: زۆربەیان موسڵمانن، سكرتێری پارتی دیموكراتی كوردستان موسڵمانی شیعیە، هەزاران كریستیانیش لەگەڵ ئێمە خەبات دەكەن دژی حكومەتی بەغدا و پشتگیریمان دەكەن، ئێمە جیاوازیی ناكەین لەنێوان سوننەو شیعەو ناموسڵمان، هەموویان بران، لەپێناو یەك ئامانج خەبات دەكەین، ئەویش بەدیهێنانی دادپەروەری و دیموكراسییە بۆ عێراق، كاتێكیش رۆژنامەنووسی فەرەنسی(رینێه مۆریس) سەردانی كوردستانی كرد لە ساڵی 1966 گەیشتە ئەو قەناعەتە، دوای بەسەركردنەوەی رەوشی كریستیانەكان، كە ئەوان لە كوردستان بەدەست هیچ كێشەیەكەوە ناناڵێنن، ئەوان بە جیددییەتەوە بەشدارییان لە شۆڕشەكانی كورددا كردووە بە سەرۆكایەتیی مەلا مستەفای بارزانی، رۆژنامەنووسی ناوبراو هەواڵی كریستيانەكانی لە بارزانی پرسیوە، ئەویش پێی گوتووە: كریستیان و موسڵمان بەیەكەوەو بە ویست و ئارەزووی خۆیان پەیمانیان داوە كە بەشداربن لە خەبات لەپێناو مافی زەوتكراویان، بارزانی زۆر بە توندی دژی تەماعكاریی داگیركەران بەرامبەر كریستیانەكان وەستاوەتەوە، كاتێ هەندێ ئاغا پەلاماری چەند گوندێكی مەسیحییان دا كە لەژێر دەسەڵاتی بارزانیدا بوون، وەك گوندی دۆڵی نهێلێ و كلیسای مەزن (مار یاقۆ) و خەڵكەكەیان دەرپەڕاند و پێنج هەزاریش لەو كریستیانانە ساڵی 1961 بۆ سنووری توركیا هەڵاتن، بارزانی لەو هەڵسوكەوتە زۆر تووڕەبوو، بۆیە بڕیاری دا هێرش بكاتە سەر پەلاماردەران و تەمبێیان بكات، دواتر ئاغاكان هانایان بۆ سوپای عێراقی برد، لە ساڵی 1963 سوپا هێرشی كردە سەر گوندی بارزان و دەوروبەری، ئەمەش وای لە كریستیانەكان كرد لە گوندەكانیانەوە كۆچ بكەن بۆ هەولێرو موسڵ و بەغدا، بارزانی بەچاوی یەكسانی سەیری هاووڵاتیانی دەكرد، چ كورد یان توركمان یان موسڵمان یان كریستیان یان سوننە یاخود شیعە بوانە، بەڵام زیاتر تەركیزی دەكردە سەر كریستیانەكان، چونكە هەندێ سەرۆك خێڵ و عەشیرەت هەوڵی ئەوەیان دەدا دووبەرەكی ئایینی لەنێوان موسڵمان و كریستیانەكان بەرپابكەن، خەمی ئەو، تەنیا ئەوە بووە كریستیانەكان هەست بكەن كە برای موسڵمانانن و خەڵكی یەك نیشتمانن و چارەنووسیان بەستراوەتەوە بە چارەنووسی براكانیان لە ئایینەكانی دیكە بە تایبەتیش موسڵمانان، مایەی سەرسوڕمانیش نییە كە هەندێ لە رۆڵەكانی شۆڕش كریستیان بوون وەك (فرەنسۆ هەریری، هورمز مەلەك چەكۆ، ئادم قەیسەر، لاوكۆ) هەروەها ناودارترین ئافرەتی كریستیان كە لە پێناو كوردستان خەباتی كرد ئەویش (مارگرێت جۆرج) بوو كە لە شاری ئاكرێ برینپێچی ژنان بوو ئەو سەرۆكی شانەیەكی رێكخستنی نهێنی كوردی بوو بە دەستی (معاویە عەبدولكەریم ئیسماعیل جۆلۆبك) تیرۆركرا، تەنانەت لە ئەنجومەنی سەركردایەتیی شۆڕشی ئەیلول قەشەی كلدانی ( پۆلس بیدار) لەلایەن بارزانییەوە وەك نوێنەری كریستیانەكان دامەزرا، لە هەنگاوێكی كەم وێنەشدا بارزانی دوای رێكەوتننامەی 11ی ئاداری 1970 داوای لە حكومەتی بەغدا كرد كە فرەنسۆ هەریری وەك قایمقام دابمەزرێنێت، بەڵام بەغدا رەتی كردەوە لەبەر ئەوەی سەرپێچیی یاسای عێراقییە كە نابێت كریستیانێك ئەو پۆستە وەربگرێت، بەڵام سووربوونی بارزانی حكومەتی بەغدای بەمە ناچاركرد، زانراویشە كە فرەنسۆ هەریری بەرپرسی لیژنەی ناوچەی باڵەك و یاریدەدەری فەرماندەی هێزەی ناوچەی باڵەك بوو،لە قەزای ئامێدیش بارزانی داوای لە حكومەتی بەغدا كرد مولازمی كریستیان یوسف پەترۆس بكرێتە قایمقام، چونكە خەڵكی ناوچەكەیە، بەڵام حكومەتی بەغدا داواكارییەكەی جێبەجێ نەكرد، لە رادیۆی دەنگی كوردستان ماوەیەكی دیاریكراو بۆ بەرنامەكانی سریانی و توركمانی دەستنیشانكرا، وەك دادپەروەرییەك بۆ پرەنسیبی یەكسانی و دادپەروەری، بریكاری وەزارەتی باكوور پێش 11ی ئادار توركمان بوو، دوای رێكەوتننامەی ئادار هەر لە شوێنی خۆی مایەوەو بارزانی نەیگۆڕی، لەگەڵ ئەوەی لەو ماوەیەدا كەس ئەو پۆستەی وەرنەدەگرت مەگەر بە دڵی حكومەت بوایە یان ببوایەتە تەگەرەو ئاستەنگ لەبەردەم نەیارانی ئەو حكومەتە وەك بارزانی و بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كورد، لەگەڵ ئەوەشدا بارزانی لە پۆستەكەی هێشتەوە، ئەمەش لەپێناو پاراستنی برایەتیی نیشتمانی، سەرەڕای قەیرانی دارایی كە رووبەڕووی شۆڕشی كورد دەبۆوە لە قۆناغە جیاوازەكانیدا، بەڵام بارزانی چەندین كەنیسەی لەسەر حیسابی خۆی نۆژەنكردەوە، وەك كەنیسەی مارئۆراهام لە هاودیان لە ساڵانی حەفتاكان و كەنیسەی مارگۆرگیس لە گوندی بێدیال لە ناوچەی بارزان، هەندێ جاریش لە شوێنەكانی ئایینی مەسیحی چاوی بە كەسایەتییە گرنگەكان دەكەوت، كاتێ كاپتن(ستۆكس)ی نوێنەری باڵیۆزخانەی بەریتانی لە عێراق لە 25-3-1945 گەیشتە هاودیان، بارزانی لە ماڵی(رەیحانە شیخۆ)ی وەرگێڕی بارزانی پێشوازی لێكرد، بارزانی سێ رۆژ لە هاودیان مایەوە و ژمارەیەك كریستیان پاسەوانییان دەكرد لەوانە( زەیا مەنسوور، یوئارۆش تۆما، ئادەم باوید،خزیران نیسان،شەمشون سەركیز) ، ئەم تێڕوانینە یەكسانییەو و دادپەروەرانەی هاووڵاتیان بە جیاوازیی ئایین و نەتەوە ئاگری شۆڕشەكانی بارزانی زیاتر جۆشدا بە گیانی دڵسۆزی و راستگۆیی و دەستپاكی، ئەو سەركردەیەش ئەمەی لەلا درووستكردن، ئەوان ئامادەبوون قوربانی بە هەموو شتێك بدەن لە پێناو ئەو ئامانجانەی بارزانی بۆیان تێدەكۆشا، بارزانی خەمی نەتەوەو نیشتمانەكەی بوو، بە سەربەرزی و بوێرانەو راشكاوانە ژیا، سەرشۆڕی و ملكەچبوونی قبوڵ نەدەكرد، تا ئەو كاتەی گیانی سپارد، عەبدوڵا سامەرائی وەزیری رۆشنبیری و راگەیاندن كاتێ لە ساڵی 1968 لەگەڵ شاندێكی حكومەت هاتبوو، قسەی ناشیاوی بەرامبەر بە كورد كرد، بەڵام بارزانی دەستی خستە سەر دەسكی خەنجەرەكەی و گوتی: ئەگەر رێزی پارێزبەندیی شاندەكەتم نەگرتبایە ئەوا زمانم دەبڕی، بارزانیی نەمر لە 1/3/1979 لە نەخۆشخانەیەكی ئەمریكا وەفاتی كرد، ئەو لە ژیانیدا هەرگیز خۆشی و ئاسوودەیی و سەقامگیریی نەدی، بەڵكو بە هەموو ناوچەكانی كوردستاندا گەڕا، دواتر رۆیشت بۆ وڵاتی غەریبیی و هەندەران، ئەو مرد، بەڵام خەبات و بەرخودانی بە خۆڕایی نەچوو، بە خەباتی ئەو، كوردستان گەیشتە ئەو ئازادی و سەركەوتنانە، كە لە رووی شارستانی و تەكنەڵۆژیاو پێشڤەچوون وا خەریكە شان لە شانی وڵاتانی پێشكەوتوو دەدات.

* سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق