هەتا دوو ساڵ لەمەوبەر و بەپێی راپۆرتێكی رێكخراوی (گراند سۆرینتۆن) بۆ كارە نێودەوڵەتییەكان، رێژەی سەدیی پۆستە باڵاكان كە ئافرەتان بەڕێوەی دەبەن لە جیهاندا بەم شێوەیەیە:
لە ئاسیا (29%)، لە وڵاتانی یەكێتی ئەوروپا (25%)، لە ئەمریكای لاتین (23%)، لە ئەمریكای باكوور (21%)، بەڵام ئەمڕۆ زۆرێك لە ئافرەتان دەپرسن: كە ئەوان نیوەی كۆمەڵن، بۆچی نیوەی دەسەڵاتیش نەبن؟
ئەم پرسیارەش قسەیەكی (جێزێل حلێمی)ی سەرۆكی بزووتنەوەی (چۆیس)ـە، ناونیشانی كتێبێكی ئەویشە كە چاپی یەكەمی بە زمانی عەرەبی لە ساڵی (1998)دا بڵاوكرایەوە. ئەو جەخت لە جیاوازیی ئەرێنی دەكاتەوە و باس لە یەكسانیی لە مرۆڤایەتی و جیاوازیی لە كەسایەتی دەكاتەوە و لای وایە كە دەشێت ئافرەت زۆر كات زۆر كار لەپیاو باشتر ئەنجام بدات، بۆیە دەڵێت: (یەكسانیی هەردوو رەگەز، جیاوازیی نێوانیان دەخوازێت، جیاوازییەك كە بزوێنەری دیموكراسییە)، هەروەها دەڵێت: (تایبەتمەندێتی ئافرەت نكۆڵی لێكراوە بە ناوی یەكسانبوون لەگەڵ پیاودا).
بۆیە خاتوو (ماری رییان) مامۆستای زانكۆی بێركلی لە ئەمریكاش جەخت لەسەر لەجیاوازیی ئەرێنی دەكاتەوەو دەڵێت: (دیموكراسیی پێویستە دان بە جیاوازی نێوان هەردوو رەگەزدا بنێت، نەبادا ئافرەتان بە بیانووی یەكسانییەوە دوور بخرێنەوە).
واتە هەندێك جار پیاوان لەپەنای دروشمی یەكسانیدا دێن و ئافرەت دووردەخەنەوە و دەنگ بەپیاوان دەدەن، بەڵام ئافرەتانی خاوەن ئەم بیرۆكەی جیاوازییە دەڵێن: (پیاو و ئافرەت لە ئینسانییەت و مرۆڤایەتیدا یەكسانن، بەڵام ئەمە مانای ئەوە نییە كە وەك ئەوان خراپ بین لە فەرمانڕەوایەتی و كار ڕاپەڕاندندا، بەڵكو ئێمە جیاواز لە ستایلی پیاوان بۆ كاركردن، دەتوانین لەوان جیاوازتر و باشتر ئەو كارانە بكەین).
لێرەوەیە كە (لویس ئێریگاری) بەڕێوەبەری باسە فەلسەفییەكان و خاوەنی هەر سێ كتێبی: (ئاكارەكانی جیاوازیی) (1984) و، (سەردەمیی جیاوازبوون) (1989) و، (من و تۆ و ئێمە لە پێناو كەلتووری جیاوازبوون) (1990)دا دەڵێت: (شۆڕشی فەرەنسا یەكسانیی هەڵبژارد لە بری جیاوازی، ئەمەش ستراتیژێك بوو كە پیاوان لەسەری كۆك بوون و بوو بە هۆی پاشەكشەپێكردنی هەموو ئەو دەستكەوتانەی كە ئافرەتان لە سایەی جیاوازیدا بەدەستییان هێنابوو). هەروەها دەڵێت: (بەشداریكردن لە گرتنەئەستۆی بەرپرسیارێتیی سیاسیدا، هیچ ناگۆڕێت ئەگەر لەسەر جەختكردنەوە لەسەر بوونی دوو ناسنامەی جیاواز بنیات نەنرێت).
هەروەها دەڵێت: (ئێمە بە شتێكی جیاواز بەشداریمان لە كۆمەڵگەدا هەیە، ئێمە كەسایەتی تایبەتی خۆمان هەیە و دەبێت لەسەر بنەمای ئەو كەسایەتییە قبووڵ بكرێین). هەروەها ئاماژە بەوە دەكات كە ئێستا ئافرەت دەتوانێت گوتاری سیاسیی خۆی لە ڕێگەی تەكنەلۆژیاوە بگەیەنێت و وەك جارانیش گوتاری سیاسی بۆ پیاوانی دەنگ بەرز لە گۆڕەپانەكاندا قۆرخ نەكراوە.
هەروەها ئاوابوونی خۆری ئایدیۆلۆژیا و هاتنەپێشەوەی ریالیزمیش لە بەرژەوەندیی ئافرەتاندایە و ئافرەتانیش دەتوانن داوای رێكخستنی كاری سیاسیی بكەن بە رەچاوكردنی كارەكانی دیكەی ئافرەت.
ئەمە وێڕای داواكردنی پێداچوونەوە بە وێناكردنی نەرێنی وجەستەیی ئافرەت لە گۆرانی و دراما و ئەدەب و كاری هونەریدا و، هەوڵدان بۆ دەرخستنی توانا واتایی و ئەقڵییەكانی، چونكە وەك (جان گلۆد بارۆ)ی وەزیری پێشووتری نێوخۆی فەرەنسا دەڵێت: (نابێت ئافرەت لە كاری هونەریدا تەنها وەك پەیكەری ئازادیی تەماشا بكرێت و پیاویش وەك پەیكەری دەسەڵات).
ئافرەتان ئێستا هەلی كاری سیاسیی زیاتریان لە پێشدایە، چونكە كاتی زیاتریان بۆ رەخساوە بە هۆی ئەوەی زۆرێك لە هۆكارە سەردەمییەكانی نێوماڵ و پێداویستییەكانی ژیانی نوێ، ئاسانكارییان بۆ دەكات و كاتی زۆرتریان بۆ دەگێڕێتەوە، ئەمە جگە لە هاتنە نێو شار و بوونی هەلی زیاتری دەركەوتن و خۆ پێگەیاندن و گۆڕانی شێوازەكانی هەڵبژاردن و دانانی رێژەی كۆتا وەك هاوكارێكی كاتی.