پێشەكی
دەگمەنی كارامەیی لە زۆربەی بوارەكانی كاردا لە كوردستان چەقی بەستووەو وادەردەكەوێت بەئاسانی مل بە ململانێی بازاڕی بەناو ئازاد نەدات. لەهەمان كاتدا وادەردەكەوێت كە سنوورەكانی بازاڕی هێزی كار بەتایبەت بە رووی هێزی كاری ناوچەیی و جیهانیدا كراوەیە. لە كاتێكدا رێگرییەكی یاسایی ئەوتۆ بە رووی هاتوچۆی هێزی كاردا بەدی ناكرێت، كەلێنی دەگمەنی هێزی كاری كارامە و پسپۆڕ لە زۆر بوارەكانی ئابووریی كوردستاندا وەك هێزێكی سەربەخۆ بەردەوامی هەیە و ئەم كەلێنە بەئاسانی پڕنابێتەوە. بەردەوامبوونی ئەم دیاردەیە لێكدانەوەی سیاسی و ئابووری خۆی هەیە. زۆر جار دەگوترێت كە گوایە ئەو كوردە پسپۆڕ و شارەزایانەی لە دەرەوەی وڵاتن، ژیانی خۆیان لە وڵاتانی پێشكەوتوودا بە باشتر دەزانن و نایگۆڕنەوە بە ژیان لە كوردستاندا، یا گومان لە دڵسۆزی و نیشتمانپەروەرییان دەكرێت، بۆیە هەوڵنادەن ئەم كەلێنە تا رادەیەك پڕبكەنەوە. ئەم گوتارە، لە دەرەوەی ئەو بۆچوونە سەرپێیانە هەوڵدەدا بە شێوەیەكی بابەتییانە لێكدانەوەیەكی تیۆری ئابووری بۆ ئەو دیاردەیە بخاتەڕوو.
دەگمەنی كارامەیی لە بازاڕی كاری كوردستاندا دیاردەیەكی ئاشكرایە و سەرەڕای هەبوونی خەڵكێكی زۆری خاوەن بڕوانامەی بەرز و هەبوونی چەندەها زانكۆی فەرمی و ئازاد، ئەم دەگمەنییە بەردەوامە و بووەتە هۆی ئەوەی كوردستان وەك حكومەت و وەك بازاڕ پشتێكی زۆر ببەستێت بە هێزی كاری بێگانە. ئەم پشتبەستنەش بەتایبەت لە بوارەكانی خزمەتگوزاری و كارە كارامەییەكاندا بە ئاشكرا دەبیندرێت. كاری خزمەتگوزاری لێكدانەوەی كەڵتووری خۆی هەیە كە پشتبەستن بە داهاتی نەوت لە ماوەی دە ساڵی رابردوودا لە كوردستان لە چەشنی وڵاتەكانی كەنداودا دروستی كردووە. كەمیی هێزی كاری پسپۆڕ و كارامە تا رادەی دەگمەنی پێویستی بە لێكدانەوەی ئەكادیمییانە هەیە. هەبوونی ئەم دەگمەنییە چەند رووی لە یەك جیاوازی هەیە. لە پێش هەموویانەوە، دواكەوتوویی ئابووری و كۆمەڵایەتی پرۆسەیەكی كۆنەوە بە ئاشكرا مۆركی لە بازاڕی كار و كارامەییدا بەدی دەكرێت. واتە هەر لە كۆنەوە ئەم پرۆسەیە هەبووە و سەردەمی رژێمی لەناوچووی پێشوو كاریگەری خۆی لەم بوارەدا بە جێهێڵاوە، جا چ لە رووی كوژران و لەناوچوونی كەسە كارامەكانی كۆمەڵگەوە بێت، یا راوەدوونانیان بۆ دەرەوەی وڵات. لە هەمان كاتدا، خولیا و ئامانجەكانی رژێمی پێشوو زۆر لە بوارەكانی سیاسی و سوپاییدا خۆی دەگرتەوە، بەتایبەت دوای هەڵگیرسانی جەنگ لەگەڵ ئێران، ئیدی جەنگە یەك لە دوای یەكەكان بوونە مایەی داڕووخانی بازاڕی كار و كارامەیی و ئەو ژێرخانە لاوازەش كە هەبوو بەرەو رووخان چوو.
لە پاڵ ئەم پرۆسەیەدا و وەك كاردانەوەیەكی سروشتی، دەزگاكانی پەروەردەكردن و پێگەیاندنی هێزی كار و كارامەیی، بەتایبەت خوێندنی باڵا، كادرە پێشكەوتووەكانی خۆی لە دەستدا و رۆژبە رۆژ بەرەو داخزان و رووخان چووەوە و تائێستاش ئەم پرۆسەیە بەردەوامە. لە بارێكی ئاوادا پێشبینی دەكرێت كەلێن لە نێوان پێویستی (خواست) ی كۆمەڵگە بۆ كارامە و پسپۆڕی و هەبوونی (خستنەڕووی) كارامەوە گەورەتر ببێتەوە. ئەو كەلێنەش لە دوای لابردنی رژێمی پێشوو و دروست بوونی سەرچاوەی دارایی بۆ نوێژەنكردنەوەی ئابووریی كوردستان بە ئاشكرا بەدی دەكرێت.
پێش باسكردنی شێوەی پڕكردنەوەی ئەو كەلێنە، پێویستە چاوێك بە تایبەتمەندییەكانی بازاڕی كاری كوردستاندا بخشێنین.
تایبەتمەندییەكانی بازاڕی كاری كوردستان
بازاڕی كاری كوردستان لە رواڵەتدا لە بازاڕیكی ئازاد و كێشدار (flexible) دەچێت، بەڵام لە راستیدا مەرج نییە ئەم تێگەیشتنە دروست بێت. بازاڕی كاری كوردستان لە زۆر رووەوە پێكهاتووە لە چەند بەشی لەیەك جیا و تا رادەیەكی زۆر سەربەخۆ لەیەكتر. گەر بازاڕی كار بە قوچەكێك وێنە بكرێت وەك لە نەخشەی یەكدا دەردەكەوێت، بنی قوچەكەكە كاری بێ كارامەیە و سەری قوچەكەكەش كاری كارامەیە كە پسپۆڕ و سەرتۆپكی بەڕێوەبردنی دەزگاكانی حكومەت و ئابووری و كۆمەڵگە دەگرێتەوە. كێشی بازاڕی كار لە هەموو رووەكانەوە لە بەشێكی ئەو قوچەكەوە بۆ بەشێكی تری دەگۆڕێت. هۆكاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ هێزی سیاسی و رێكخراوەیی ئەندامانی هەر بەشێك و سروشتی كاری ئەو كەرتە ئابوورییە كە پێویستی بەو جۆرە كارە هەیە. ئەمەش لە خۆیدا قەوارە و بەهای دەستكەوتە ئابوورییەكانی ئەندامانی هەر بەشێكی بازاڕی كار دەخاتەڕوو. بۆ نموونە: ئەندامانی لای خوارەوەی قوچەكە، واتە كرێكارانی بێكارامە، هێزیان لە بازاڕی كاردا نییە و دەستكەوتەكانیشیان بە ئەندازەی هێزەكەیان لاوازە. بۆیە بازاڕەكەیان هەموو كات كراوەیە و بەئاسانی كرێكاری دەرەكی دێنە ناوەو لێی دەردەچن. هەر بۆیە لە كوردستاندا كرێكاری نیپاڵی و بەنگلادیشی و فیلیپینی و تەنانەت عەرەب و توركیش بە ئاسانی تەراتێنی تێدا دەكەن.
لەو قوچەكەدا، هەتا دەچینە سەرەوە دەستكەوتە ئابوورییەكان، واتە كرێ و دەستكەوتەكان بەرز دەبنەوەو بەو پێیەش ئەندامانی ئەو بەشە زیاتر بەرگری لە دەستكەوتەكانیان دەكەن و گەر بكەونە بەر هەڕەشەوە رێگری لە هاتنی ئەندامی نوێ بۆ بازاڕەكەیان دەكەن. هەتا دەگاتە سەرتۆپكی قوچەكە كە دەستكەوتەكان و پایە كۆمەڵایەتییەكەی ئەندامان هێندە بەرزە كە بەئاسانی ناهێڵن كەسی دەرەكی بێتە ناو كارەكەیانەوە.




لە كوردستانی ئێستادا، پەیوەندی سیاسیی ئەندامەكانی بازاڕی كار و پارتە سیاسییەكان بەپێی جێگەیان لە قوچەكەدا دەگۆڕێت. بۆ نموونە، بۆ بەدەستهێنانی كارێك، هێزی كاری بێ كارامە پێویستی بە لایەنگری سیاسی بۆ هیچ پارتێك نییە، چونكە لە زۆر باردا، هەلومەرجی كارەكە هێندە نزمە رەنگە ئەندامی پارتە دەسەڵاتدارەكان هەر بێزیان نەیەت، ئەو جۆرە كارانە بكەن. بۆیە بازاڕی كارەكەیان ئازادە و هاتنە ناوەو چوونە دەرەوە لێی بی كۆت و بەندە. لەو قوچەكەدا، هەتا بۆ سەرەوە بچین، پەیوەندییە سیاسییەكان بەهێزتر دەبن، هەتا دەگاتە سەرتۆپكی قوچەكە كە پوستەكان بە پاوەنی سیاسی دەژمێردرێن. گرفتی گەورە لێرەدا لەوەدا دەردەكەوێت كە ئەگەر كۆمەڵگە كەسی شیاوی بۆ ئەو پۆستانە نەبێت، چۆن ئەو جێگانە پڕدەكرێنەوە؟!
تایبەتمەندییەكی دیكەی بازاڕی كاری كوردستان ئەوەیە كە یەكێتی كرێكاران لە شێوەی سەندیكای وڵاتە پێشكەوتووەكاندا بوونی راستەقینەیان نییە. واتە سنووری هێزی كاری رێكخراو و ناڕێكخراو بەسانایی دەرناكەوێت. بۆیە، شێوەو سروشتی بەرهەڵستی ئەندامانی گرووپەكانی كەرتی جیاوازی بازاڕی كار لە دژی هاتنەناوەوەی كرێكارانی دەرەكی بۆ بازاڕی كارەكەیان شایستەی هەڵوێستەیە كە لە پاشدا دێینە سەری.
لێكدانەوەی تیۆری بۆ رەفتاری بازاڕی كار
بە شێوەیەكی گشتی، بازاڕی كار دەكرێت بە دوو بەشەوە، هێزێكی كار كە لە ناو كاردان و بڕێكی دیاریكراو هێز و دەستكەوتیان هەیە و هێزێكی دیكە یا لە دەرەوەی كاردان (بێكاران) یا لە دەرەوەی چوارچێوەی سیاسی واتە سنووری وڵاتدان و دەیانەوێ لە دەستكەوتەكاندا بەشداربن. پێویستە لێرەدا ئەوە بخەینەڕوو كە ئەگەری ئەوە هەیە كرێكارانی كاردار كە دەتوانین بەكرێكاری ناوەكی (Insiders) ناوی لێبنێین، گەر لە یەكێتی كرێكاراندا (سەندیكاكاندا) هێزی خۆیان رێكخستبێت، توانای بەرگری و بەرهەڵست كردنیان بەرزدەبێت بە رووی كرێكارەكانی دەرەوەی بازاڕدا كە دەتوانین بە دەرەكێكان (Outsiders) ناوی بنێین. لێرەدا دەبێت ئەوەش روون بكەینەوە كە دەبێت دەستكەوتەكانی ناوەكێكان هێندە بەرزبن كە شایانی بەرگریكردن بن. لە لاكەی ترەوە، دەرەكێكان لە سەندیكادا رێكنەخراون و رەنگە هێچ پەیوەندیەكیشیان بە یەكترەوە نەبێت، هەر بۆیە هێزی یەكگرتوویان نییە بۆ خۆیان و یاسایەكیش نییە كە زۆر لە كۆمپانیایەك یا دەزگایەكی حكومەت بكات كە كاریان پێ بدات، یا هەلی كاریان بۆ بڕەخسێنێت.
ئەو لێكدانەوەی سەرەوە ئەوە دەردەخات كە گەر ناوەكێكان هێزی لەباریان هەبێت و بە شێوەیەكی كارا بەكاری بهێنن ئەوا دەبنە هۆی دروستبوونی بێكاری لە وڵاتدا. واتە هەندێ جێگەی كار هەن كە بە ئاسانی پڕناكرێنەوە. دەرئەنجامێكی تریش ئەوەیە كە كرێ رەنگدانەوەی راستەقینەی كارامە نابێت و چەواشەكاری و شێواندنێك لە دیاریكردنی كرێی كارا بۆ كاری شیاو (Efficient Wage) دروست دەبێت. هەر بۆیە تیۆری ناوەكی-دەرەكی (Insider-Outsider) كە داهێنانی دێنیس سنۆوەر (Dennis Snower) و ئەسەر لیندبێك (Assar Lindbek) هەوڵێك بوو بۆ لێكدانەوەی بەشێكی دیاردەی بێكاری لە وڵاتە ئەوروپییەكاندا. ئەوەی گرنگە بۆ ئێمە لێرەدا شیكردنەوەو خستنەڕووی ئەو تیۆرییە نییە لە خۆیدا، بەڵكو پرسیارەكە ئەوەیە: ئایا شیكردنەوەیەك بۆ رەفتاری بازاڕی كاری كوردستان لەمەڕ هاتنەوەی كوردانی هەندەراندا لە بەر رۆشنایی ئەو تیۆرییەدا دەكرێت؟
هاتنەوەی هێزی كاری كوردی هەندەران
(Kurdish Diaspora) بۆ كوردستان
بێگومان كوردستان نیشتمانی هەموو كوردانە و كوردانی هەندەران ئازادن بگەڕێنەوە بۆ زێدی خۆیان و باب و باپیرانیان. پێویستە ئەوەش بگوترێت كە زۆربەی هەرە زۆری كوردانی رەوەندی دەرەوە وڵاتیان بە ناچاری و لە ژێر پاڵەپەستۆی بارودۆخی زۆر نالەباردا بەجێهێڵاوەو هەمیشە چاوێكیان لە هاتنەوەیە بۆ وڵات. زۆریان لە وڵاتانی بیانیدا هەلی خۆپێگەیاندن و خۆكارامەكردنیان بۆ رەخساوەو ئێستا پسپۆڕن لە بوارە جیاجیاكانی كاردا. لە لایەكی ترەوە، هەندێكیان بەهۆی بارودۆخی گوزەرانیانەوە نەیانتوانیوە لە بازاڕی كاری كارامەدا جێگەی خۆیان بكەنەوە و ئێستا لە پەراوێزی بازاڕی كاردا بە كاری دەست بۆ دەم و كاری نایاساییەوە گیریان خواردووە. ئەو توێژە ئێستا لە بازاڕی كاری بێگانەدا نامۆن و بە شێوازی جۆراوجۆر و جیاواز مامەڵەیان لەگەڵ دەكرێت و دەبنە ئامانجی تاوانەكانی رەگەزپەرستی لە وڵاتی میوانیاندا. زۆر لەو كەسانەش گەر بۆیان هەڵبكەوێت، خوازیاری گەڕانەوەن بۆ وڵات.
ئەو ئازادییەی لەسەرەوە باسكرا، لە راستیدا هێندە راست و دروست نییە. لە قوچەكی بازاڕی كاردا هەتا بو سەرەوە بچێن هێندە زیاتر رێگری لە هاتنەوەی پسپۆڕان و هێزی كاری كارامەدا دەكرێت. رێگری و بەرهەڵستیەكانیش بە دوو جۆر دروست دەكرێن: یەكەم: لە بازاڕی كاردا، رەنگە ئەندامانی سەندیكاكان لە رێگەیەكی فەرمی راستەوخۆوە بەرهەڵستی بۆ گەڕانەوەی كوردانی هەندەران دروست نەكەن، بەڵام بە شێوەی جۆراوجۆری ناڕاستەوخۆ و كارا بەربەرەكانی گەڕانەوەی كوردان دەكەن. بۆ نموونە: تاقیكردنەوەكانی ئەو كەسانەی دەیانەوێت بگەڕێنەوە بە شێوەیەك داڕێژراون كە بوار بە پسپۆڕانی ئەوروپی و باكووری ئەمریكاش نادات بگەڕێنەوە. لە هەمان كاتدا، بە شێوەیەكی بەربڵاو كەلتووری دژایەتیكردنی كوردانی هەندەران لە نێو كارمەنداندا بە شێوەیەك سەقامگیر بووە كە گەڕاوەكان (دەرەكێكان) هەست بە نامۆیی خۆیان لە وڵاتی خۆیاندا زۆر زیاتر دەكەن وەك لە وڵاتە بێگانەكانی نیشتەجێبوونیان. شێوازی دژایەتیكردنەكەش لە هاوكاری نەكردنیان لە بواری كار و دروستكردنی گرفتی هەڵسووڕان و بەڕێوەبەرایەتی و تەنانەت ناو و ناتۆڕە لێنان و درۆ و بوختان بۆ هەڵبەستن خۆی نیشان دەدات. دووڕوویەكی ناوەكییەكانی بازاڕی كاری كوردستان لەوەدا دەردەكەوێت كە بەرامبەر پسپۆڕێكی بێگانە دەبنە نۆكەر و خۆیان بە ئەوپەڕی نزم پیشان دەدەن، بەڵام بەرامبەر بە پسپۆڕێكی كوردی هەندەران دەبنە تێكۆشەر و وڵاتپارێز و بلیمەت. تەنانەت كۆنە بەعسییەكانیش بە بێ شەرم ئەم هەڵوێستە دەنوێنن.
هۆكاری سەرەكی ئەم بەربەست دروستكردنەش دەگەڕیتەوە بۆ ئەوەی كرێكارانی ناوەكی باش دەزانن كە لاوازی و نزمیی پسپۆڕیەكانیان و شێوەی نادروستی وەرگرتنی بڕوانامەكانیان زۆر زوو بۆ كەسانی دەروە دەردەكەوێت و ئەگەری ئەوە هەیە كە بە پەیدابوونی كەسێكی شیاو ئەوان پلە و پایە و دەستكەوتەكانیان لەدەست بدەن. بۆیە هەموویان بەبێ بوونی سەندیكایەكی فەرمی یەكدەگرنەوە لەسەر ئەوەی نابێت ئەو كوردانە بگەڕێنەوە. ئەم هەڵوێستەش خۆڕسكانەیە و پێویستی بە رێكخراوی فەرمی نییە. بۆ سەركەوتنیشیان لەم ململانێیە ئەو توێژەی بازاڕی كار لە كوردستاندا خۆیان بە توندی بەستووە بە پارتە سیاسییەكانەوە. لەو پێوەندییەشدا زۆربەیان دەبن بە پیاو و موریدی پیاوانی دەسەڵاتدار و دەسەڵاتدارانیش بەئاسانی نەشیاوی خۆیان و قۆرخكردنی پوستەكانیان بۆ هەمیشەیی بە بوونی ئەو توێژە لایەنگرە بە رەوا لە قەڵەم دەدەن و بەردەوامی پێدەدەن! بۆ نموونە: لە ئێستادا هیچ كەسێك نییە لە پۆستێكی باڵادا كە لە سێبەری لێپرسراوێكی سیاسی، یا بەلای كەمیەوە هێزی پارتێكی سیاسیدا نەبێت. ئەم دیاردەیە لە رووی زانستی ئابووریەوە دەبێتە هۆی دوو دەرئەنجامی نەرێنی لە بازاڕی كاردا. یەكەم، دەستكەوتەكانی پلە و پایەدارەكان زۆر لە سەرەوەی ئاستی پسپۆڕی و كارامەییاندایە. بۆیە هێزی بازاڕی ئازاد توانای دیاریكردنی كرێی كار (Efficient wage) ی نییە. بە واتایەكی دی، چونكە لە بازاڕدا كرێ و مووچە بە ئازادانە و بەپێی توانا (Merit) دیاری ناكرێت، كرێ و دەستكەوتەكان زۆر بەرزترن لە ئاستی پێویستی خۆیان، هەر بۆیە زۆر جێگەی ئەو بازاڕە بە هێڵی ئاسنین پەرژین دەكرێن بۆ كەسانی خاوەن پەیوەندی سیاسی. دووەم، چونكە بازاڕی كار بە ئازادی وەرناچەرخێت، دیاردەی كەسی نەشیاو بۆ كار لە هەموو بوارەكاندا بەدی دەكرێت. هەردوو دەرئەنجامیش دەبنە مایەی بەربڵاوبوونی ناكارایی (Inefficiency) لە دەزگاكاندا. لە لایەك تێچووی كار (كرێ و دەستكەوت و رێگە جۆراوجۆرەكانی خۆدەوڵەمەندكردن) زۆر بەرزن و لە سەرووی ئاستی خۆیانەوەن و لە سەر كۆمەڵگە و ئابووری كوردستان زۆر دەكەون، لە لایەكی دیكەوە زۆربەی كارە گرنگ و هەستیارەكان وان بەدەست خەڵكی نەشیاوەوە و راپەڕاندن و پێشەوەچوونی كار و خزمەتگوزارییەكانی هاونیشتمانییان لە ئاستێكی زۆر نزمدان. ئەو رێگر و بەرهەڵستیانەی باسكران بوونەتە هۆی ئەوەی سەرەڕای هەبوونی سەرچاوەیەكی هێزی كاری كارامە و پسپۆڕی كورد لە دەرەوەی وڵات، دەگمەنی پسپۆڕی لە كوردستاندا بەردەوامەو هێزێكی ناوخۆیی هەیە هۆشمەندانە كار لە پێناوی پڕنەكردنەوەی دەكات.
لێرەدا روونكردنەوەیەكی كورت لە سەر بەرنامەی تواناسازی حكومەتی كوردستاندا لە جێگەی خۆیدایە؛ لە كاتێكدا حكومەتی كوردستان لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا نزیكەی 283 ملیۆن دۆلاری بۆ بەرنامەیەكی بێسەروبەرە و بێ پلانی تواناسازی خەرجكردووە، رێگە خۆش ناكات بۆ بەهرە وەرگرتن لە سەرچاوەی پسپۆڕی و كارامایی كوردانی هەندەران كە كورستان یەك دۆلاری لە رێگەی پەروەردەكرنیاندا خەرج نەكردووە. ئەم سیاسەتەش نەك هەر دژ بەخۆیە (Paradox) بەڵكو ئەوپەڕی بەفیڕۆدانی سامانی وڵاتە. لەوەش سەیرتر ئەوەیە دوای خەرجكردنی زیاتر لە سەدەها هەزار دۆلار لە قوتابیەكدا و دوای تەواوكردنی خوێندنەكەی لە دەرەوەی وڵات (تێچووی ساڵێكی قوتابیەك لە وڵاتێكی ئەوروپی زیاتر لە 55 هەزار دۆلارە و حكومەت نەك هەر كاری بۆ پسپۆڕییەكەیان نییە، بەڵكو زۆر جار هەر لێیان ناپرسێتەوە.
لە كۆتاییدا وەك ئەنجامگیرییەك پێویستە ئەوە باسبكەین كە بۆ پڕكردنەوەی دەگمەنی كارامە لە بازاڕی كاردا، حكومەتی كوردستان پێویستی بە پلانی كورت خایەن و درێژخایەن هەیە. لە دێژخایەندا، پێویستە دەزگاكانی دروستكردن و پێگەیاندنی كارامەو زانست نوێژەن بكاتەوە و گەر پێویست بكات دەزگای نوێی بۆ دابمەزرێنێت. ئەو سیاسەتەش سەرناگرێت بەبێ چاكسازی لە بواری خوێندنی باڵادا كە لە هەموو كات زیاتر ئێستا پێویستی بە بەرنامەیەكی نوێ و رادیكاڵانە هەیە. لە كورت مەودادا، دەبێت بوارە پێویستەكانی بازاڕی كار بە هێنانی پسپۆڕ و كەسانی كارامە لە دەرەوەی كوردستان پڕبكرێتەوە. هێنانەوەی پسپۆڕو لێهاتووانی كوردی هەندەران كۆمەكێكی زۆر بەو پرۆسەیە لە كورت مەودادا دەكات. ئەم وتارە تەنها تیشكی خستە سەر یەكێك لە گیروگرفتەكانی هاتنەوەی ئەو كوردانە بۆ وڵات. پێویستە ئەوەش باسبكەین كە دەسەڵاتدارانی وڵاتانی دیكە، وڵات بە وڵات بە دوای كەسانی كارامەی خۆیاندا دەگەڕێن و رێ و شوێن بۆ گەڕانەوەیان خۆش دەكەن. تەنانەت رژێمی لەناوچووی بەعسیش سیاسەتی خاوەن كارامەییكانی هەبوو (سياسة أصحاب الكفائات). حكومەتی كوردستانێش دەبێت سیاسەتێكی روون و ئاشكرای بۆ ئەم مەبەستە هەبێت. سیاسەتێكی لەو جۆرەش لەلایەك پاشەكەوتی داراییە بۆ كوردستان كە لەهەموو كات ئێستا زیاتر پێویستی بەو داراییە هەیە. لەلایەكی ترەوە گوڕ و تینێكی بەجۆش بە پرۆسەی پێشكەوتنی ئابووری كۆمەڵایەتی دەدات.