دۆزینەوەی رێگەی جیاواز لەنێوان رێگە تاقیكراوەكاندا هونەرێكە كەم كەس پەی پێدەبات.
دەركەوتنی دیموكراسیی مەسیحیی لەسەدەی نۆزدەیەمدا وەك زاراوەو، دامەزراندنی حزبی دیموكرات مەسیحی لەدوای جەنگی جیهانی دووەمدا، یەكێك بوو لەو رێگەیانەی كەتوانیی سوود لە هەریەك لە لیبڕالیزم و كۆنزێرڤاتیزم و سۆشیالیزم وەربگرێت.
دیموكرات مەسیحی مافی مرۆڤ و پێگەی تاكی لە لیبرالیزم وەرگرتووە، بەڵام ئەوەی بۆ زیاد كردووە كە تاك بەشێكە لەكۆمەڵگەو ئەركی لەبەرامبەریدا لەسەرە.
پابەندبوون بەرێساكانی رەوشت وهاوسەرگیریی و خێزان وبەهاكۆمەڵایەتییەكانی لەكۆنزێرڤاتیڤ و پارێزگاران وەرگرتووە، بەڵام ئەوەشی بۆ زیاد كردووە كە پێویستە گۆڕان لەپەیكەری كۆمەڵگەدا ڕووبدات بەگۆڕانی كات.
هاوكاریی كۆمەڵایەتیی و دابینكردنی خۆشگوزەرانیی و دژایەتییكردنی هەژاریی و زیادكردنی باج لەسەر دەوڵەمەندەكانی لە (سۆشیالیزم) وەرگرتووە، بەڵام ئەوەشی خستۆتە سەركە بڕوای بە ململانێی چینایەتی نییەو، پشتگیریی لە سیستمی سەرمایەداریی و ئابووریی بازاڕدەكات
بۆیە لەدوای سەدان ساڵ خراپ بەكارهێنانی ئایین لە لایەن پیاوانی كەنیسەی سەدەكانی ناوەڕاست و، ئەنجامدانی چەندین كارەسات و كوشتن و ڕاوەدونان و شەڕ و جەنگی خوێناوییەوە لەژێر پەردەی ئاین و بەناوی ئایین و ئاینزای جیاجیاوە، ئێستا ئەوروپا بەجۆرێكی تر لە ئایین تێدەگات و، بەجۆرێكی تریش جێگەی بنەماكانی ئایینی لە دەوڵەتدا كردۆتەوە.
ئایین لە ئەوروپا بەشێكە لە ناسنامە بۆ گەل و تاك بەپێی رەشنووسی دەستوری ئەوروپا، بەپێی دەستوری ئەڵمانیاش ـ وەك نموونە ـ ئەركی سەرەكی و باڵای حیزبی سیاسی بریتیە لە داڕشتن و رێكخستنی ئیرادەی گەل.
بۆیە لێرەوە (حیزبی دیموكرات مەسیحی ئەڵمانیا) لەبەر رۆشنایی دەستوردا و بەپێی پەیڕەو و پرۆگرامی حیزب ئاوا خۆی دەناسێنێت:
«حیزبێكی دیموكراتی لیبراڵ و پارێزگارە و، پابەندە بە ڕەگ و ڕیشەی مێژوویی ئەوروپاوە».
هەروەها حیزبی دیموكرات مەسیحیی ئەڵمانیا لەسەر سێ كۆڵەكە و پایە دامەزراوە، كە بریتین لە: (مەسیحی بوون، دیموكراسیی، فیدرالیزم).
سەبارەت بە بنەما سەرەكیەكانی حیزبیش ئەوە بریتین لە: (ئازادیی، هاوكاریی، دادپەروەریی).
لەڕووی ئابوورییەوە حزب بڕوای بە بازاڕی ئازاد هەیە، بەڵام دامەزراو لەسەر بنەمای دادپەروەریی كۆمەڵایەتی و ئازادیی كار و، قەدەغەكردنی مۆنۆپۆل و، كاركردن بۆ دابەشكردنی قازانج لەسەر بنەمای توانای تاكەكان.
لە وڵاتی (سوید)یشدا حزبی دیموكرات مەسیحی، جەخت دەكاتەوە لەسەر: بەیەكسان روانین لە مرۆڤەكان و، جەختكردنەوە لەسەر بەهای نایابی مرۆڤ و، ئەمەش بە بناغەی بۆچوونەكانی حزب دادەنێت.
لە وڵاتی (نەرویج)یشدا حزبی دیموكرات مەسیحی، توانا و كارەكانی خۆیان لە بوارەكانی پەروەردە و خێزان و بچوك كردنەوەی بازنەی بەكارهێنانی ماددە كحولییەكان و هۆشبەرەكاندا چڕكردۆتەوە، ئەمە وێڕای بنەما گشتییەكان لە چەشنی: رێزگرتن لە دەستوور و، باوەڕبوون بە ئاڵوگۆڕكردنی ئاشتیانەی دەسەڵات و، رێزگرتن لە مافی كەمینەكان و، چەسپاندنی مافەكانی ئافرەت.
گەڕان بەنێو ئەزموونی پارت و حزبە دیموكرات مەسیحییەكان لەپێگەكانی خۆیانداو، لە رێگەی ڕەوەندی خۆمان لەو وڵاتانەداو، لە رێگەی سەردان و پێشوازیی و گۆڕینەوەی بیروڕا، دەبێتە مایەی دۆزینەوەی زیاتر لە رێگایەك بۆ چاكتركردنی پێوەندی ئایین بە دەوڵەت و، ئایین بە سیاسەتەوەو، خۆ دوورگرتن لە تاكەرێگاو تاكەچارەسەر، هەروەكو (رۆجیە گاروودی) دەیووت:»كارل ماركس تاكە رێگا نییە بۆ گەیشتن بە سۆسیالیزم». كە لە واقیعیشدا هەروا دەرچوو!
بۆیە تێگەیشتنەكانی هەر كەسێكیش لەم بوارەدا تاكە رێگەو دواچارەسەر نییە، بەڵكو تێكڕای تێگەیشتنی گشتی چارەسەری جۆری ئەو پێوەندییانە دەكات.