جێمس جیفری باڵیۆز و دیپلۆماتكاری بەئەزموونی ئەمریكا، دوای ئەوەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان ناحیەی زوممار و بەنداوی مووسڵی ئازاد كرد، لە پەنێڵیكدا رایگەیاند، ئەگەر هێزەكانی دیكەش (مەبەستی حەشدی شەعبی و سوپای عێراق بوو) وەك پێشمەرگە راهێنانیان پێ بكرێت و هاوكاری بكرێن، ئەوا هەمان سەركەوتن لە بەرەكانی دیكەی شەڕی دژی داعش تۆمار دەكرێتەوە، بەڵام كە هێزەكانی حەشدی شەعبی و سوپای عێراق و تەواوی راوێژكارە سەربازییەكانی سوپای پاسداران و حزبوڵای لوبنانی، لە شەڕی تكریت بەشدار بوون، بۆ ماوەی 19 رۆژ نەیانتوانی بچنە ناو تكریتەوە و، هێشتا فۆبیای قەتڵوعامەكەی سەربازگەی «سبایكەر» بەری نەدابوون، گەیشتنە ئەو قەناعەتەی «كۆدی قارەمانیەتی هێزی پێشمەرگە» لە ناو هێزی شكاو و ترساودا كۆپی ناكرێتەوە.
بەڵام پرسیار لێرەدا ئەوەیە: ئایا نەهێنی، یان «كۆدی قارەمانیەتی پێشمەرگە» چییە و چۆن ئەم كۆدە لە ناخی هێزی پێشمەرگەی كوردستان دروست بووە؟ یان بە شێوەیەكی دیكە لە دەرەوەی بایولۆژی شتێك هەیە پێی بگوترێت: « كۆدی جینی» و ئەم كۆدە كاراكتەرێك دروست بكات، لە دەرەوەی ئەو كاراكتەرە دروست نەبێتەوە؟ بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە پەنا دەبەینە بەر هەردوو كتێبە بەناوبانگەكەی بیرمەندی جیهانی فرانسیس فۆكۆیاما (بنەچەی دامەزراوەكان و لەبەریەك هەڵوەشانی سیاسی) لە ناو ئەم دوو كتێبەشدا پەنا دەبەینە بەر ئەو بەشەی كە بە پرسیارێك دەیخاتە روو: «پەرەپێدان چییە؟»
بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە فۆكۆیاما، لە پەرەپێدانی سیاسی دێتە دەرەوە و، پەنا بۆ پەرەپێدانی بایولۆژی دەبات و دەڵێت: لە بنەڕەتدا «چەمكی پەرەپێدان» چەمكێكی بایولۆژییە و لە دوای شەڕی دووەمی جیهانییەوە هاتووەتە ناو سیاسەت. لە پەرەپێدانی بایولۆژیدا، راستە دوای یەكگرتنی «هێلكە و سپێرم» كۆرپەلە دروست دەبێت و، لە میانەی پەرەپێدانی خانەكانی جەستەی مرۆڤەوە گەشە دەكات، بەڵام ئەوەی شێوە و شێوازی كۆرپەلە ئاراستە دەكات و، پاشان دەبێتە كەسێكی تەواو، ئەوە تەنیا پەرەپێدان و دابەشبوونی خانەكان نییە، بەڵكو ئەوە «كۆدی جینی – Genetic code»یە.
پەنابردنی فۆكۆیاما بۆ «پەرەپێدانی بایولۆژی و گواستنەوەی بۆ ناو كایەی سیاسی، بۆ ئەوەیە پێمان بڵێت، كە سەركەوتنی پەرەپێدان و سەركەوتنی پرۆسەی بونیادنانی نەتەوە، تەنیا بریتی نییە لە «دروستكردنی دامەزراوە و ئەنجامدانی هەڵبژاردن و بوونی حزبە سیاسییەكان»، بەڵكو سەركەوتنی پەرەپێدان پەیوەستە بەو « كۆدە جینییەی نەتەوە» كە پەرەپێدان و پرۆسەی بونیادنانی نەتەوە ئاراستەی دەكات، هەر ئەمەش هۆكاری ئەوەیە پرۆسەی پەرەپێدان و پرۆسەی بونیادنانی نەتەوە، لە هەندێك نەتەوە سەركەوتوو بووە و لە هەندێكی دیكە شكستی هێناوە.


لێرەوە ئەگەر موڵەت لە فۆكۆیاما وەربگرین، ئەو «كۆدە جینی»یە، لە پرۆسەی پەرەپێدان و پرۆسەی بونیادنانی نەتەوە، بگوازینەوە بۆ بواری سەربازی و ئەو پرسیارە بورووژێنین، ئایا لەگەڵ سەرهەڵدانی تیرۆریستانی داعش، چ پرسیارێك لە ناوەندەكانی فیكری ستراتیژیەتی بەرگری و ئاسایش هاتەئاراوە؟ بێگومان لەسەر ئاستی هەموو سوپا پێشكەوتووەكانی جیهان بە سوپا گەورەكەی ئەمریكاشەوە، ئەو پرسیارە ئاراستە دەكرا «سوپای ئایندە دەبێت چۆن بێت؟» مەبەست لەم پرسیارەش ئەوە بوو، ئەگەر هێزەكانی ئەمریكا و تەواوی دەوڵەتانی ناتۆ لە «عێراق و ئەفغانستان» لەبەردەم تیرۆریستانی «ئەلقاعیدە» چۆكیان دادابێت و، ناچاربن بیر لە كشانەوەی هێزەكانیان بكەنەوە، باشە دەبێت چۆن مامەڵە لەگەڵ هێزێكی تیرۆریستی هاوشێوەی داعش بكرێت، كە دەیان جار لە تیرۆریستانی ئەلقاعیدە ترسناكترن؟
ئەوانەی چاودێریی ئەو بارودۆخە سەربازییەیان كردبێت، بێگومان دەزانن، كە بیرمەندانی بواری ستراتیژیەتی بەرگری و سەربازی و ژەنەڕاڵە گەورەكانی سوپای ئەمریكا و دەوڵەتانی ناتۆ، بێجگە لە دوو رێگە، رێگەی سێهەمیان لەبەردەمدا نەبوو، كە ئەو دوو رێگایەش بریتی بوون لە:
1- بیر لەوە بكرێتەوە بە هاوشێوەی سوپا و هێزە سەربازییەكانی دەوڵەتی «كۆلۆمبیا» سەرلەنوێ هێزەكانی خۆیان بۆ شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش رێكبخەنەوە، ئەم بژارەیە لەسەر ئەو بنەمایە بوو كە سوپای كۆلۆمبیا، شارەزایە لە شێوازی شەڕكردنی ئەو چەكدارانە كە بازرگانی بە ماددەی هۆشبەر دەكەن و، ئەو چەكدارانەش، یان دەمرن، یان خۆیان نادەن بەدەستەوە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئەگەر دەستگیر بكرێن، یان لە سێدارە دەدرێن، یان تا لە ژیاندا مابن، دەبێت لە زینداندا بن، بۆیە شێوازی شەڕكردنیان تا راددەیەك لە تیرۆریستانی قاعیدە و داعشەوە نزیك بوو.


2- بیرمەندانی ستراتیژیەتی سیاسەتی بەرگری و ئاسایش، پێیان وابوو، بە كۆپیكردنەوەی سوپای كۆلۆمبیا «تیرۆریستانی داعش» تێك ناشكێندرێن، لەبەر ئەوەی چەكدارانی ماددە هۆشبەرەكان هێندەی تیرۆریستانی داعش دڕندە نین، لانیكەم ئەوان بەرگری دەكەن، بۆ ئەوەی شتێكیان دەست بكەوێت، بەڵام تیرۆریستانی داعش خۆیان دەتەقێننەوە بۆ ئەوەی قیامەتیان دەست بكەوێت، بۆیە دەبێت بیر لەوە بكرێتەوە كە سوپای ئایندە «رۆبۆت بێت، نەك مرۆڤ».
بەڵام كاتێك هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە ناو گۆڕەپانی شەڕی دژی داعش سەلماند «مرۆڤ، نەك رۆبۆت» ئەگەر ئیرادەیەكی وەك ئیرادەی هێزی پێشمەرگەی هەبێت، دەتوانێت، دڕندەترین تیرۆریست تێك بشكێنێت، كە ئەوانیش تیرۆریستانی داعشن، ئەوا لەم حاڵەتە پرسیار دەبێتە ئەوەی ئەم ئیرادەیەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە كوێوە سەرچاوەی گرتووە؟
بۆ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارە، دەبێت پەنا بەرینە ئەو ژینگە شۆڕشگێڕییەی كە پێشمەرگەی تێدا دروست بووە، كە ئەویش ژینگەی شۆڕشگێڕیی بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستانە. بەڵام پرسیار لێرەدا ئەوەیە: ئایا «كۆدی جینی» بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستان چییە؟ لێرەدا بە چەند خاڵێك ئاماژەی پێ دەكەین:
1- بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستان بە ناچاری و بۆ بەرگریكردن لە شوناس و كەرامەتی گەلێكی چەوساوە و خاك داگیركراو هاتە بوون و دژی هیچ نەتەوە و ئایینێك نییە، بەڵكو بەپێچەوانەوە، بەرگری لە تەواوی نەتەوە و ئایینە جیاوازەكان دەكات.

2- بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستان هەرگیز بڕوای بە تیرۆر و كوشتنی خەڵكی بێ تاوان نەبووە و هەموو كات هەوڵی داوە بە رێگەی دیالۆگ و دانوستاندن كێشەی نێوان خۆی و رژێمە داگیركارەكان چارەسەر بكات.
3- لەگەڵ ئەوەی سوپای ئەو نەتەوانەی دژایەتی بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستان دەكەن و لەسەر خاكی داگیركراوی خۆی شەڕی لەگەڵ دەكەن، بەڵام هەرگیز بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستان دوژمنایەتیی نێوان نەتەوەكانی قبووڵ نەكردووە و هەموو كات دەستی تەبایی و برایەتی بۆ درێژ كردوون و، هەوڵیداوە ئەوانیش لەو راستییە تێبگەن، كە ئەو رژێمانەی شەڕ لەگەڵ بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستان دەكەن، نەتەوەكەی خۆشیان دەچەوسێننەوە.
4- بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستان، هەرگیز چاوی لە خاكی هیچ نەتەوەیەكی دیكە نەبووە و نەیویستووە هیچ نەتەوەیەكی دیكە بچەوسێنێتەوە، یان خاكەكەی داگیر بكات.
ئەم خەسڵەتانەی بزووتنەوەی رزگاریخوازیی كوردستان ژینگەیەكی شۆڕشگێڕی ئازادی ئەوتۆی دروست كردووە، كە ئیرادەی پێشمەرگە تەنیا بۆ بەرگریكردن لە ئازادی و مرۆڤایەتی بێتە بوون و، هەر ئیرادەیەكیش لە ناو ژینگەیەكی شۆرشگێڕی ئازاد و بۆ بەرگریكردن لە ئازادی و كەرامەتی مرۆڤایەتی بێتە بوون، هیچ هێزێك ناتوانێت چۆكی پێ دابدات، یان رووبەڕووی ببێتەوە.