لەگەڵ ئەوەی ئومێدی هەمووان ئەوەیە كە ساڵی 2012 ساڵی ئومێد و چارەسەركردنی كێشەكانی عێراق بێت، بەڵام ئومێد شتێكە و واقیع شتێكی دیكەمان پێدەڵێت، ئەمەش لەبەر ئەوەیە بارودۆخی سیاسیی عێراق و تەنگژەكانی نێوان لیستی دەوڵەتی یاسا و لیستی ئەلعێراقیە بەڕاددەیەك ئاڵۆزبوون كە نەتوانرێت بەئاسانی جارێكی تر پرۆسە سیاسییەكە بخرێتەوە سەر سكەی خۆی یان هەتا ئەگەر نەهێڵرێت پرۆسە سیاسییەكەش لەبار بچێت، ئەوا زەحمەتە وا بەزوویی متمانەی پێویست لەنێوان لایەنە سیاسییەكان دروست بێتەوە، هەروەها ئەوەی تێبینی دەكرێت سروشتی بیركردنەوەی بەشی زۆری سیاسییەكانی عێراق بۆ چارەسەركردنی كێشەكان هێندەی بڕوابوونە بەپەنابردن بۆ توندوتیژی، هێندە گەڕانەوە نییە بۆ لۆژیك و چارەسەری ئەقڵانی و دیالۆگ بۆ چارەسەركردنی كێشەكان، سەبارەت بەم لایەنە دكتۆر سەعد حەدیسی ئوستادی سیاسەت و تۆژەر و شرۆڤەوانی سیاسی لەزانكۆی بەغدا، پێیوایە كە نەك چاوەڕێ ناكرێت ئەم كێشەیە بەچەند هەفتە و چەند مانگی داهاتوو چارەسەر بكرێت، بەڵكو پێشبینی دەكرێت كە چارەسەری ئەم كێشەیە چەندین ساڵ بخایەنێت، سەبارەت بەم پرسە و لەلێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمجۆرە ڕای خۆی خستەڕوو وتی:(ئەمڕۆ كاتێك پێدەنێینە ساڵێكی نوێوە، پێشتر هیوامان ئەوەبوو ئەمساڵ دوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا بەئومێد و گەشبینییەوە پێشوازی لەساڵی تازە بكەین، زۆربەی پسپۆران و چاودێرانی بارودۆخەكە، پێیانوابوو هێزە سیاسییەكانی عێراق دەتوانن لەژێر چەتری دەستووری عێراقدا ناكۆكیەكانیان چارەسەر بكەن و سەركەتوو بن، بەڵام وادیارە ئەو پێشبینییانە لەماوەی دوو یان سێ هەفتەی ڕابردوو هەمانبوو، هەڵە دەرچوون، بەتایبەتی پاش سەرهەڵدانی قەیرانەكەی ئەم دواییانەی نێوان لیستی «عێراقیە» و لیستی «دەوڵەتی یاسا» و ئەو تۆمەتانەی كە لەدۆسیە جینائییەكە ئاڕاستەكرا، ئەمەش بەئاستێك بارودۆخەكەی ڕەشبین و ئاڵۆزكردووە، ئەگەر بیر لەوە بكەینەوە ئەم قەیرانە چارەسەر بكەین، من پێموایە كە لەمبارەیەوە پێویستیمان بەچەندین ساڵ دەبێت نەك بەمانگ هەتا بگەینە چارەسەرێك، لەگەڵ ئەوەی نامەوێت بڵێم ڕەشبینم، بەڵكو مەسەلەكە زیاتر بریتییە لەوریایی و بەئاگابوون و چاودێری تا بزانن ئاییندەی «عێراق» چیی لێ دەكەوێتەوە، بەڕای من چارەسەرەكە بریتییە لەهەوڵی قەوارە بێلایەنەكان بۆ ئەنجامدانی دەستپێشخەرییەك بۆ چارەسەركردنی قەیرانەكە، بەواتایەكی دیكە ئەمڕۆ كێشەیەك لەنێوان دوو قەوارە هەیە و ناكۆكییەكانیان هەندێك جار ئاڕاستەیەكی دادوەری دەگرێت و هەندێك جاری دیكەیش ئاڕاستەیەكی سیاسیی دەبێت، بۆیە ئاشكرایە ئەو دوولایەنە ئەلعێراقیە و دەوڵەتی یاسا ململانێیان لەسەر میكانیزمەكان و چۆنیەتی بەڕێوەبردنی دەوڵەت هەیە، بەڕای من قەوارە بێلایەنەكە «هاوپەیمانی كوردستانی»یە پاشان «هاوپەیمانی نیشتمانی» و هەروەها پێموایە لایەنەكە «هاوپەیمانی كوردستانی»یە لەبەر هۆكارێكی زۆر بچووك ئەویش ئەوەیە كە حكومەتی ئێستای عێراقی لەئەنجامی ڕێككەوتنەكەی «هەولێر» پێكهێنرا، بۆیە لەمبارەیەوە «هاوپەیمانی كوردستانی» و بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پاپەندبوونی هەیە لەبارەی هەوڵدان بۆ كۆكردنەوەی لایەنەكان و ئیحتیواكردنی بارودۆخەكە و نەهێشتنی بەربەستەكان و هەوڵدان بۆ دانیشتن لەسەر مێزێكی بازنەیی بۆ دیالۆگ و گەڕان بەدوای ڕێگەی دەربازبوون لەم قەیرانەی ئەمڕۆ، باشترین ڕێگەش بۆ ئەمڕۆ، بێگومان پێویستە پاپەندبوون هەبێت بەبەندەكانی ڕێككەوتنەكەی «هەولێر»، لەبەرئەوەی ئەم ڕێككەوتنە بوو بووە مایەی پێكهێنانی حكومەت، هەربۆیە من پێموایە پێویستە لایەنە ناكۆكەكان پەیامێك بۆ ڕاگەیاندنەكان و هاوبەشە سیاسییەكان بگەیەنن و هەمووان قەناعەت پێ بێنن كە هێزە سیاسییەكانی ئەمڕۆ پاپەندن بەتەوافوق و شەراكەتی نیشتمانی، پێموایە ئەمە دەبێت بەدەسپێكێك بۆ قۆناغی داهاتووی پرۆسەی سیاسی و ڕای گشتیی عێراقی دڵنیا دەكاتەوە و پەیامێكی باش و جوان بۆ لایەنەكان و هەمووان دەنێرێت و مایەی هێوركردنەوەی لایەنەكان و بارودۆخەكە دەبێت و لەهەمان كاتیشدا ڕقوكینەی نێوان هێزە سیاسییەكان ناهێڵێت كە ئەمڕۆ بەشێوەیەك یان بەهەر شێوەیەكی تر ڕەنگدانەوەی لەسەر شەقامی عێراقی هەبووە، هەڵبەتە ئاشكرایە كە قەیرانەكەی ئەمڕۆ بەندە بەئیرادەیەكی سیاسی بۆ پاڵنانی پرۆسە سیاسییەكە بەرەو پێشەوە و نەهێشتنی بەربەستەكان و ئیحتیواكردنی قەیرانەكان، لەهەمان كاتیشدا ئیرادەیەكی كار بۆ «وەساتەت» لەلایەن «هاوپەیمانی كوردستانی» هەروەها «هاوپەیمانی نیشتمانی»ش بۆ دیاریكردنی سیماكانی بارودۆخەكە لەم چوارچێوەیە و هەوڵدان بۆ هەڵگرتنی هەنگاوی جددی و خێرا لەپێناو ئیحتیواكردنی قەیرانەكە، لەمبارەیەشەوە پێموایە چاوپێكەوتنەكەی باڵیۆزی ئەمریكی لە «عێراق» لەگەڵ سەرۆك «مەسعود بارزانی» وابزانم زیاتر مەبەستەكە بریتییە بووە لەپاڵنان و هاندان بۆ دووبارە خستنەڕووی دەستپێشخەرییەكە، مەبەستم لەڕێككەوتنەكەی «هەولێر»ە بۆ دووبارە ئاكتیڤكردنەوەی، لەگەڵ جەختكردنەوە لەسەر چارەسەركردنی ناكۆكییە سیاسییەكان بەشێوازی ئاشتیانە)).
ئەوەی د.سەعد حەدیسی ئاماژەی پێكرد جۆرێك بوو لەڕەشبینی، بەڵام ئەو بەهۆشدارییەوە ئاماژەی بەڕەشبینییەكە كرد، بەڵام عەباس یاسری نووسەر و تۆژەری سیاسی لەسەنتەری (النور) ڕاشكاوانە ئاماژە بەوەدەكات بەوەی بارودۆخەكە وەرچەرخاوە بۆ ڕەشبینی و ئەگەر لایەنە عێراقیەكان ئەو ناكۆكیانە وەلانەنێن، ئاوا بەرەو ئاییندەیەكی خراپ هەنگاو هەڵدەگرین، لەمبارەوە و لێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان یاسری بەمشیوەیە ڕای خۆی خستەڕوو وتی:(ڕووداوەكانی ئەم دواییە وەك هەوری ڕەش كەشوهەوای عێراقی داپۆشیوە، ئەمەش هاوكات بوو لەگەڵ كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا، كە پێشتر هیوایەكی زۆرمان بونیاد نابوو كە دوای كشانەوەی ئەو هێزانە عێراق بەئاراستیەكی ئیجابیانە هەنگاو هەڵدەگرێت، بەڵام بەداخەوە ئەم گەشبینییە وەڕگەڕا بۆ ڕەشبینی، بەڕای من تاكە ڕێگەچارە بۆ دەرچوون لەم بارە ڕەشبینییە و گەیشتن بەبارێك لەگەشبینی بریتییە لەبەسەرخستنی یەكێك لەو دەستپێشخەرییانەی كە خراونەتەڕوو لەلایەن فەخامەتی سەرۆك كۆمار و بەڕێز سەرۆكی هەرێمی كوردستان و سەید «سەدر» و سەید «عەمار حەكیم»، بەڕای من یەكێك لەو دەستپێشخەرییانە بەسە بۆ ئاكتیڤكردنەوەی پرۆسە سیاسییەكە بۆئەوەی جۆرە نەخشەیەك یاخود ڕێگەچارەیەك دابنرێت بۆ چارەسەركردنی قەیرانەكان، ئەگەر بێت و مەسەلەكە بەهێوری و بەحیكمەت وەربگرێت ئەوكات گەشبینی دیمەنەكەی «عێراق» زیاتر دادەپۆشێت نەك ڕەشبینی.. بەڵام ئەوەی ڕەشبینییەكە زیاتر دەكات كە كەلتوری سیاسیی عێراق لەماوەی 100 ساڵی ڕابردوو بەوجۆرە بووە كە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان پەنا بۆ توندیژی ببرێت، لەمێژووی هاوچەرخی «عێراق»دا هیچ كێشەیەك نەبووە بەڕێگەی دیالۆگ چارەسەركرابێت و هەمیشە لەڕێگەی بەكارهێنانی هێز و لەڕێگەی هەڕەشە و كوشتن و و بۆردومانكردن بەكارهێنانی چەكی قەدەغەكراو بووە بۆ چارەسەركردنی كێشە ناوخۆییەكان، بۆیە سەبارەت بەپرۆسەی دیالۆگ و لێبوردەیی من پێموایە كە ئێمە ئەمڕۆ لەقۆناغی گواستنەوەداین و ئەوەی كە تاكو ئەمڕۆ وەدیهێنراوە شتێكی باشە و چەندین كێشە هەیە كە لەڕێگەی دیالۆگ چارەسەركراوە، تەنانەت زۆربەی سەركردە سیاسییەكانیش پێیانوایە كە دیالۆگ باشترین ڕێگەچارەیە بۆ دەربازبوون لەكێشەكان، بەڕای من ئێمە پێویستیمان بەكات هەیە بۆ ڕاهێنان لەسەر چەندین كەلتوری جۆراوجۆر لەكەلتوری ئاشتی و كەلتوری قبووڵكردنی كەسانی بەرامبەر، كەلتوری وەرچەرخانی توندوتیژی بۆ ئاشتی، بۆیە پێموایە كە بۆ ئەم قۆناغە گواستنەوەیەی كە ئێستا پێی تێدەپەڕین پێویستیمان بەكات هەیە و دڵنیام ئاییندە تاڕاددەیەكی زۆر عەقلییەتە پێشووەكەی «عێراق» دەگۆڕێت كە پێشتر بڵاوەیكردبوو و كە هەمیشە لەسەر بنەمای پەنابردن بوو بۆ توندوتیژی)).
كێشە كەڵەكەبووەكان
حكومەتی عێراقی ئیفلیج كردووە
لە وڵاتێكدا كێشەی چارەسەرنەكراو و كەڵەكە بوو هەبێت، بچووكترین ناكۆكی و تەنگژە بەسە بۆ ئەوەی سەرلەنوێ بارودۆخەكە ئاڵۆزبكاتەوە، بۆیە لەم چوارچێوەیەدا ئەگەر سەیری بارودۆخی عێراق بكەین بەسادەیی دەیبینین كە عێراق وڵاتێكی كۆمەڵێك كێشەی چارەسەرنەكراوی كەڵەكەبووی هەیە، سەبارەت بەكاریگەری ئەم كێشە كەڵەكەبووانە لەسەر تەقینەوەی ئەم قەیرانە، میسال ئالوسی سەرۆكی حزبی (ئومەی) عێراقی لەلێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمجۆرە لەسەر ئەم پرسە هەڵوەستەی كردوو پێی ڕاگەیاندین: (پاش ئەوەی بەئەزموونە سەختەكانی جەنگ و كاولكاری تێكشكانی دەوڵەتی عێراق تێپەڕین، شەڕی تائیفی و مەزهەبی هۆكارێك بووە كە زیاتر بیر لەتوندوتیژی بكرێتەوە بۆ چارەسەری كێشەكان، لێرەشدا بەڕاشكاوەیی دەیڵێم، ئەمڕۆ لایەنمان هەیە پێیان دەوترێت نوێنەرانی سوننە و هەروەها نوێنەرانی شیعە، بۆئەوەی بەشێوەیەكی وردتر قسەبكەم، لەهەردووك لەلایەنەكاندا خەڵكانێك بەرژەوەندیان لەشەڕ و توندوتیژیدایە، بەواتایەكی دیكە، لایەنەكان كەسانێكیان تێدا هەیە كە بانگەشە بۆ خۆیان دەكەن گوایە بەرگرییان كردووە لەسوننە هەروەها هەیە بانگەشە بۆ ئەوە دەكات كە بەرگریی لەشیعە كردووە، خۆم بینیم ئەو بەرگرییە چۆن بوو، بەرگرییەكە لەڕێگەی بەكارهێنانی چەك بوو، بەواتای تەجاوزكردن لەسەر مرۆڤ و یاسا و بەهاكان، بۆیە من ناوم لێیان ناوە بە «میری جەنگ»، بۆیە لەو بڕوایەدا نیم میری جەنگ لەتوانایاندا هەبێت دەوڵەت بونیاد بنێن، بەڕای من لەوانەیە بەڕێز «نوری مالیكی» سەرۆك وەزیرانی ئێستا تاڕاددەیەك ڕاست بكات كاتێك دەڵێت هەندێك تۆمەت لەدژی «تاڕیق هاشمی» هەیە، بەڵام چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ ئەو تۆمەتانە بەڵگەیە لەسەر بەسیاسەتكردن و بەڵگەیە لەسەرئەوەی كە هەوڵدان هەیە لەلایەن حكومەتی عێراقییەوە بۆ بەكارهێنانی دۆسیەی دادوەری لەپێناو مەبەستێكی سیاسی، ئەمە باش نییە و هەوڵدانێكی فاشیلە، ئێوەی كورد-یش دوو هەڵبژاردن لەبەردەمتان هەیە، یان ئەوەیە تۆمەتبار بكرێن كە ئێوەیش بەشێكن لەكێشەكە، ئەمەیش ڕاست نییە لەبەرئەوەی كورد هەمیشە بەشێك بووە لەچارەسەر، یان ئەوەیە هاوكاربن ئەم حكومەتە بگۆڕن، بەڵام ئەمە ناكەن، هەربۆیە ئێمە لەم قەیرانەدا پێویستیمان بەئومێد و گەشبینی و ئاشتی هەیە. قەیرانە سیاسییەكە كەڵەكەبووی 7 ساڵە لەقەیران و كەڵەكەبوونی قەیرانەكان و گواستنەوەی لەقۆناغێك بۆ قۆناغێكی دیكە و بێدەنگبوون لەسەر زۆربەی دۆسیەكان لەپێناو دەربازبوون لەقەیرانێكەوە بۆ قەیرانێكی دیكە یاخود لەقۆناغێكەوە بۆ قۆناغێكی دیكە مەسەلەكەی زۆر ترسناك و ئاڵۆز و تێكهەڵكێش كردووە، هەمیشە حكومەتێكی گواستنەوەمان هەبووە پاشان حكومەتی گواستنەوەی دیكە و پەرلەمان كە هەوڵمانداوە لەڕێگەی پرۆسە سیاسییەكە سەربخەین، هەمووانیش لەمبارەیەوە قوربانییان داوە و پێموایە كورد بەتایبەتی قوربانییەكی زۆریان داوە كاتێك سەبریانكرد لەسەر ماددەی 140 لەدەستوور و سەبریان كرد لەسەر یاسای نەوت و غاز، هەروەها لەسەر چەندین شتی دیكە سەبریان هەبوو كە مەبەستەكان بریتی بوو لەسەرخستنی ڕێككەوتنەكانی «هاوپەیمانی كوردستانی» كە لەگەڵ حكومەتە یەك بەدوای یەكەكاندا ئەنجامی دابوون، بۆیە، ئێمە ئەمڕۆ قەیرانێكی ئاڵۆز و تێكهەڵكێش و گەورەمان هەیە، هەتا پاپەند نەبین بەدەستوور ئەوە هەست بەگەشبینی ناكەین، هەروەها هەرگیز هەست بەگەشبینی ناكەین هەتا پەرە بەپرۆسە سیاسییەكە نەدەین و دەرباز نەبین لەقەیرانەكانی دەسەڵاتی ڕەها، لەگەڵ دەربازبوون لەقەیرانی «تەشهیری شەخصی»، بۆیە ئێمە ناتوانین لەم قەیرانە دەرچین تەنیا لەو حاڵەتەدا نەبێت كاتێك سیاسەتوانەكانی «عێراق» بڕیاربدەن لەسەر بونیادنانی دامەزراوەی عێراقیی پیشەیی، ئەم شتەیش لەئاسۆدا ڕوون نییە لەبەرئەوەی حكومەتێكی عێراقی فاشیلمان هەیە، شكستێكی گشتی هەیە، ڕووداوەكانی ئەم دواییە سەلماندی كە ئەم حكومەتە لەناو خۆیدا نەگونجاوە و بێتوانایە و فاشیلە، هەموو لایەنەكانیش پێداگرییەكی زۆر دەكەن لەسەر مانەوەی ئەم حكومەتە، خودی خۆم ڕەشبین و نیگەرانم، دەشترسم، هیوادارم هەڵە دەرچم، بەڵام ترسم هەیە لەسەرهەڵدانی شەڕێكی ناوخۆیی بەهۆی ئەم قەیرانە كە ئەگەری هەیە وڵاتەكە بەرەو داڕمانی بەرێت، بۆیە پێموایە دەسپێكی ئەم شەڕە لە»دیالا» بێت یان لە»سامەڕا»، پاشان بگاتە «بەغدا» و ئەوكات مەسەلەكە بەتەواوەتی لەدەست دەردەچێت، بۆیە هیچ ڕێگەچارەیەكی دیكە نییە جگە لەبوژاندنەوەی پرۆسە سیاسییەكە و گەڕانەوە و پاپەندبوون بەدەستوور و یاسا و ئاكتیڤكردنەوەی پڕۆسە سیاسییەكە، خودی خۆشم یەك تیشكێكی ئومێدبەخشیش نابینم بەتایبەتی لەململانێیەكەی ئەمڕۆی نێوان «عێراقیە» و «هاوپەیمانی نیشتمانی»)).
سەبارەت بەو لایەنەی كە میسال ئالوسی زۆر بەراشكاوی ئاماژەی پێكرد، پرسیارمان لەد.سەعد حەدیسی كرد بەوەی ئایا هەتا ئەم ئاستە ڕۆشنبیری سیاسیی لایەنە عێراقیەكان بەوجۆرەیە؟ حەدیسی لەدرێژەی لێدوانەكەیدا بەمجۆرە وەڵامی داینەوە و وتی: (دەمەوێ شتێك بەڕاشكاوەیی باس بكەم، بەداخەوە سروشتی ڕۆشنبیریی سیاسییەكانی عێراق هەمیشە بەم شێوەیە بووە لەسەر بنەمای توندوتیژی و توندڕەوی لە»ئینفعالات و عاتیفە» هەڵوێستیان لەسەر مەسەلەكان وەرگرتووەو مامەڵەیان لەگەڵ كێشەكان كردووە، نەك بەپێی تێڕوانینێكی عەقلانی بۆ چارەسەری كێشەكان، زۆرجاریش هەڵوێستەكان لەشێوەی «كار و كاردانەوە» بووە، بۆیە پێموایە كە دەستەبژێرە سیاسییەكەمان بەشێكە لەكەلتوری ئەم كۆمەڵگەیە و خاوەن ئەم سروشت و ئەم كەسایەتییەن كە نازانن چارەسەری مامناوەندی چییە و زۆرجار توندڕەوی لەدژ لایەنی بەرامبەر دەگرنەبەر، ئەمەیش كێشەیەكی گەورەیە و چەندین ڕەهەندی جۆراوجۆری هەیە وەك، كێشەی پێكەوەژیان لەنێوان عێراقییەكان و قبووڵكردنی لایەنی بەرامبەر تەنانەت گەر بیر و باوەڕیشمان جیاواز بوو، نواندنی ڕێز بۆ كەسی بەرامبەر گەر لەگەڵیشم هاوڕا نەبوو، لەگەڵ باوەڕكردن بەمیكانیزمە ئاشتیخوازەكان لەبەڕێوەبردنی ناكۆكییەكان و بەكارنەهێنانی كارتی نائەخڵاقی لەناكۆكییەكان، ئەم بنەمایانە بەداخەوە ئێمە هێشتا پێی نەگەیشتووین، گەیشتن بەم بنەمایانەش پێویستیی بەفاكتەری كات هەیە و بێگومان پێویستیمان بەكات هەیە بۆ بەرهەمهێنانی كەسێتی عێراقیی مەدەنی كە بۆ چۆنیەتی بەڕێوەبردنی ناكۆكییەكان باوەڕی بەشێوازی مەدەنیانە هەبێت نەك بێت و لەژێر هەر ناوێك بێت ئیرادەی خۆی بسەپێنێت، كێشەكە لەوەدایە كە زۆربەی دەستەبژێرە سیاسییەكان هێشتا نەگەیشتوونەتە ئەم ئاستە و ئەم مەسەلەیەش زۆر ترسناكە لەبەرئەوەی ئاكامەكانی ئەم لایەنە ڕەنگدانەوەی لەسەر شەقامی عێراقی هەیە، بەڵكو لەوەیش زیاتر دەبینین هەندێك لایەن درووشمی «فیئەوی» دەورژێنن و ئەمەیش زیاتر دەبێتە هۆی ئاڵۆزتربوونی قەیرانەكە نەك چارەسەركردنی، پێموایە تاوتۆكردنی مەسەلەی فیدرالییەت بەشێوەیەكی جددی و قووڵ لەم ساتەدا و كاركردن بۆ بەرەوپێشەوەبردنی ئەم مەسەلەیە، لەڕووی پێكهێنانی هەرێمەكان لەپارێزگا جیاوازەكان، لەوانەیە دەروازەی دەرچوون بێت لەم قەیرانە، لەبەرئەوەی تەنانەت ئەگەر هات و قەیرانەكەی ئێستا بەشێوەیەكی ئانی و حاڵیش چارەسەركرا، ئەوە ڕەگەكانی هەر دەمێنێتەوە، بۆیە پێموایە فیدرالییەت چارەسەرە بۆ فرەیی و جیاوازی لەتێڕوانین و بۆچوونەكان و فرەیی لەڕووی ئایینی و ڕەگەزی و مەزهەبی، هەروەها هەوڵدانێكە بۆ پاراستنی یەكپارچەیی وڵاتەكان، لەهەمان كاتیشدا مایەی فەراهەمكردنی مافە سیاسی و مەدەنی و كەلتورییەكانە بۆ پێكهاتە و كەمینەكانی كۆمەڵگە، لەوانەیە ئەمە دەربازبوونێكی ڕاستەقینە بێت لەقەیرانەكەی ئێستای «عێراق»، بەڵام پێداگرتنی لایەنێك لەسەر تاكڕەوی لەبڕیاری سیاسی و فەرامۆشكردنی لایەنەكانی دیكە، بەڕای من ئەمە سەقامگیری دابین ناكات.))
هەڵبژاردنی پێشوەخت
چارەسەرە بەڵام بارودۆخێكی سەقامگیری دەوێت
هەر سەبارەت بەچۆنیەتی دەربازبوون لەم قەیرانە و دووبارە ڕێكخستنەوەی پرۆسە سیاسییەكە هەندێك لایەن پێشنیاری هەڵبژاردنی پێشوەختەیان كردووە، ئەمەش مانای ئەوەیە ئەگەر لایەنەكان لەسەر ئەم پێشنیارە ڕێكبكەون، ئەوا ساڵی 2012 دەبێتە ساڵی ململانێی هەڵبژاردن، بەڵام نەك ململانێیەكی دیموكراتیانە، بەڵكو ململانێیەكی دوژمنانە، سەبارەت بەم پێشنیارە میسال ئالوسی لەدرێژەی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان وتی:(هەڵبژاردن ئەوكات دەبێت كاتێك بارودۆخەكە سەقامگیر بێت، بەڵام «عێراق» سەقامگیر نییە، ئەجێندا هەرێمییەكان كاریگەرییان لەسەر «عێراق» هەیە، بارودۆخی «عێراق» لەڕووی ئابووری و مرۆیی و ستراتیژی هەمووی ڕۆڵی هەیە، بەڕای من پێویستە ستراتیژییەتێكی عێراقی بدۆزینەوە بۆ بونیادنانی دەوڵەتی عێراقی و دامەزراوەكان و ئێمە لەم بارەیەوە فاكتەری زۆرمان لەبەردەستە بۆ سەركەوتن، ئەم شتەیش پێویستیی بەئیرادەی سیاسی هەیە، بەڵام ئەم ئیرادە سیاسییە نابینم، ئەوەی هەیە چەند لایەنێكن ململانێ و پێكدادانی سیاسییان هەیە و ئەوانە بەشێكن لەئەنجێندا هەرێمییەكان)).
ناكرێت لەعێراقدا
هیچ پێكهاتەیەك فەرامۆش بكرێت
ئەگەر وەك ئالوسی ئاماژەی پێكرد لەم بارودۆخەدا هەڵبژاردنی پێشوەختە ئەنجامنەدرێت، هەتا عێراق دووبارە سەقامگیری بۆ دەگەڕێتەوە، ئەوا گێڕانەوەی سەقامگیری پێویستی بەوەیە كە جارێكی دیكە بەرێگەی تەوافوقی سیاسیی لایەنەكان لەناو پرۆسە سیاسییەكە درێژە بەبەشداریان لەحكومەت و دامەزراوەكانی دیكەی دەوڵەت بكەن، بەڵام لەلایەكی دیكەش وەك سەرۆك وەزیرانی عێراق بەئاشكرا ئاماژەی پێكرد، دەكرێت واز لەتەوافوق بهێنرێت، ئەمەش مانای ئەوەیە دەكرێت پێكهاتەیەكی سەرەكی فەرامۆش بكرێت، سەبارەت بەم هاودژییەی لەنێوان واقیعی سیاسی و هەڵوێستەكانی سەرۆك وەزیران، عەباس یاسری چاودێر و شرۆڤەكاری سیاسیی لەدرێژەی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان بەمجۆرە لەسەر ئەم لایەنە هەڵوەستەی كردوو وتی:(ئەگەر واز لەتەوافوق بێنین، یان پێكهاتەیەك فەرامۆش بكەین، ئەمە مانای ئەوەیە دووبارە دەگەڕێینەوە سەر كەلتورە كۆمەڵایەتییەكە كە پێشتر بوونی هەبووە، لەبەرئەوەی فەرامۆشكردنی كەسانی دیكە گەیشتبووە چوارچێوەی هەمان تایفە و تەنانەت هەمان عەشیرەت لەكاتی ململانێیان بۆ وەدەستهێنانی دەسەڵات، بەڕای من ئەو كەسەی كە بەم شێوە خراپە سەیری پێكهاتەكانی تر دەكات، پێموایە ئەم جۆرە تێڕوانینە زۆر دوورە لەهەموو پێوەرە ئایینی و مرۆیی و هەروەها پێوەرە سرووشتییەكانیش لەبەرئەوەی خوای گەورە هەمووانی بەشێوەیەكی یەكسان درووستكردووە، بۆیە كاتێك گوزارشت لەبیر و بۆچوونەكانمان بكەین بەپێچەوانەی ئیرادەی خوای گەورە، بەڕای من ئەو كەسە كەسێكی لاوازە، ئەگەر نا ئەوە چ سوودێكی تێدا هەیە؟ بەعس و سەددام، بەزەبری هێز دەسەڵاتی بەسەر «عێراق» سەپاندبوو، لەسەردەمی ئەو هەموو هێزی بەكارهێنابوو بۆ دەسەڵات سەپاندن بەسەر وڵات، بەبڕوای من ئەمە نیشانەی لاوازییە نەك هێز. كەسی بەهێز ئەو كەسەیە كە دەرفەت بەبەرامبەر ببەخشێت و لەڕوانگەیەكی مرۆییەوە سەیری بكات، بۆیە بەڕای من ئێمە ئەمڕۆ پێویستیمان هەیە بەبڵاوكردنەوەی كەلتوری پێكەوەژیان لەڕێگەی ئامرازەكانی ڕاگەیاندن، لەبەرئەوەی سیاسەتوانەكان نەیانتوانیوە ئەم كەلتورە لەنێو هاووڵاتیان دروست بكەن، بۆیە پێویستە لەسەر هاووڵاتیان لەڕێگەی ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی و ڕاگەیاندن، لەڕێگەی چەندین ڕێگەچارەی دیكە، دەتوانین پێكەوەژیانێكی ئاشتییانە دروست بكەین لەگەڵ تێڕوانینێكی یەكسان ئەوكات دەبینین سیاسەتوانەكان ناچار دەبن بەو شێوەیە مامەڵەمان لەگەڵ بكەن كە ئێمە هاووڵاتیی عێراقین و هەموومان هاوبەشین و یەكسانین لەمافەكان و ئەركەكاندا)).