مەسعود محەمەد كاڕەش بەڕێوەبەری گشتیی ئاو و ئاوەڕۆی هەرێمی كوردستان بۆ گوڵان: ئەگەر خەڵك پێوەر و رێنماییەكانی پاراستنی ئاو جێبەجێ بكەن، هیچ كێشەیەكی كەمئاوی نامێنێت
January 16, 2020
دیمانەی تایبەت
ئاوی خواردنەوە مایەی ژیانە و پڕۆژەكانی ئاو و ئاوەڕۆش لە خزمەتگوزارییە پێویست و سەرەكییەكانی هەر وڵاتێكە و لە هەرێمی كوردستانیش هەموو كابینەكانی حكەمەت بایەخ و گرینگییەكی زۆریان پێی داوە، پڕۆژەی ئاوی قورسیش لەسەر قەرزی وڵاتی ژاپۆن دروست دەكرێت،بەڵام ئەگەر كێشەی كەمئاوی چارەسەر كرابێت، ئەوا هێشتا لە وەرزەكانی زستان و بەهاران بەتایبەتی مەترسیی دروستبوونی لافاو هەیە، بۆیە ئاوەڕۆكانیش بایەخی خۆیان هەیە، بۆ ئەوەی هاووڵاتیان لە زیانەكانی لافاو بەدوور بن، ئەمانە و چەندین پرسی گرینگی دیكە تەوەری سەرەكیی ئەم دیدارەی گوڵان لەگەڵ مەسعود محەمەد كاڕەش بەڕێوەبەری گشتیی ئاو و ئاوەڕۆی هەرێمی كوردستان پێك دەهێنن.* پڕۆژەی ئاوی قورسی هەولێر یەكێكە لە پڕۆژە ستراتیژییە گەورەكانی كوردستان و دوای تەواوبوونی ماستەرپلانەكەی و رەزامەندیی حكومەتی فیدڕاڵی لەسەر قەرزی ژاپۆنی كەوتە بواری جێبەجێكردنەوە، ئایا ئەم پڕۆژەیە كەی بەكردەیی دەست بە قۆناخی یەكەمی دەكرێت و بە چەند قۆناخ تەواو دەبێت و تا چەند خزمەتی ژینگەی پایتەخت دەكات؟
- كە باسی ئاوەڕۆ دەكەین، دەبێت باسی ئاو بكەین، چونكە ئاوەڕۆ لە ئەنجامی ئاووە دروست دەبێت، لە شاری هەولێر ئەو پڕۆژانەی كە ئاو بۆ خەڵك دابین دەكەن، بریتین لە ئاوی ئیفراز یەك و دوو و سێ و كۆمەڵێك بیر كە لەئەنجامی بەكارهێنانی ئاوەكە لەلایەن هاووڵاتیانەوە ئاوەڕۆ دروست دەبێت، ئاوەڕۆش دوو جۆرە، جۆرێكیان بۆ ئاوی بارانە، جۆری دووەمیان ئاوەڕۆی قورسە كە ئەویش دەبێتە دوو بەش، بەشی یەكەم پێی دەگوترێت ئاوەڕۆی بلاك كە دەكاتە ئاو و ئەو پاشماوانەی دەچێتە (wc) و دووەم بەشی ئاوەڕۆی قورس كە پێی دەگوترێت (گری) كە ئەمەش ئاوی مەتبەخ و حەمامەكانە و هەردوو بەشی ئاوی قورس مەترسیدارن، بەڵام ئاوەڕۆی قورسی بلاك زۆر مەترسیدارە لەبەر ئەوەی كاریگەریی زۆر خراپ لەسەر ژینگە دروست دەكات، بەتایبەتی لەسەر ئاوی ژینگە وەك ئێستا كە ئەو ئاو و پاشماوەیە لە ماڵەكان دەچێتە ناو بیر كە نزیك دەبێتەوە لە ئاوی ژێر زەوی و مەترسی لەسەر تێكەڵاوبوونی هەیە لەگەڵ تۆڕەكانی ئاوی خواردنەوەش، بۆ چارەسەركردنی كێشەی ئەو ئاوەڕۆیانە لە شاری هەولێر بیرۆكەی ئاوی قورس هاتە كایەوە و ئەو پڕۆژەیە یەكەم پڕۆژەیە لە هەرێمی كوردستان دروست بكرێت، كە قۆناغی یەكەمی یەك لەسەر هەشتی پڕۆژەكەیە كە بڕی 100 هەزار مەتر سێجا لەخۆ دەگرێت و 75 كیلۆمەتر بۆڕی پایتینگە و ئەم قۆناغەش وەك هەموو سیستەمێكی ئاوەڕۆكە لە هەولێر جێبەجێ دەكرێت. پڕۆژەی پاككردنەوەی ئاوە قورسەكە تارادەیەك هاوشێوەی پڕۆژەی ئاوی ئیفرازە، بەڵام جیاوازییەكەی لەوەدایە كە پڕۆژەی ئاوی ئیفراز ئاوی خام بۆ خواردنەوە پاك دەكاتەوە، ئەگەرچی پڕۆژەی ئاوەڕۆكەی عارەب كەند ئاوی قورس پاك دەكاتەوە، كە دەتوانرێت سوود لە ئاوەكەی وەربگرین بۆ ئاوەدانی و پشتێنەی سەوز و پاركەكانی شاری هەولێر و كاری كشتوكاڵی و ئاوی بارانیش هەر لە رێگای ئاوەڕۆكانەوە دەچێتە ئەو كەناڵەی كە ئاوەكە دەباتە پڕۆژەكەی عارەب كەند و ئەو دیاردەیەش نامێنێت كە خەڵكانێك ئەو ئاوی ئاوەڕۆیانە بۆ مەبەستی جیا جیا بەكاربێنن، پاش تەواوبوونی ئاوەڕۆی قورسیش هەر لە قۆناغی یەكەمدا پێویست ناكات بیری ئاو هەڵكەندرێت بۆ پشتێنەی سەوزی هەولێر. پڕۆژەی ئاوی قورسی هەولێر لەسەر قەرزی وڵاتی ژاپۆن دروست دەكرێت و هەر لەدوای ئازادی عێراق لە ساڵی 2004ـەوە چەندین وڵات هاتنە عێراق بۆ ئاوەدانكردنەوەی و ئەنجامدانی پڕۆژەی خزمەتگوزاری، یەكێك لەو وڵاتانە ژاپۆن بوو كە پارەی بە قەرز بە عێراق دا، لەم قەرزەشدا بەشی هەرێمی كوردستانی تێدا بوو و لەم قەرزەی ژاپۆن وەك وەزارەتی شارەوانی لە قۆناغی یەكەمدا پڕۆژەی ئاوی خواردنەوەی ئیفرازی هەولێر و هەڵەبجەمان پێ تەواوكرد، هاوكات هەر بەو پارەیە تۆڕی ئاوی خواردنەوەی ناو شاری هەولێر كە 300 كیلۆمەتر بوو و تۆڕی ئاوی خواردنەوەی هەڵەبجە و تۆڕی ئاوی ناو شاری سلێمانی كە نزیكەی 200 كیلۆمەتر و نزیكەی 200 كیلۆمەتر تۆڕی ئاوی خواردنەوەی شاری دهۆكمان پێ گۆڕی. قۆناغی دووەمی قەرزەكەی ژاپۆن بۆ پڕۆژەی ئاوی قورسی هەولێر تەرخان كرا، پڕۆژەكەش كرایە دوو بەش، بەشی یەكەم بریتییە لە دیزاین و كاری راوێژكاری و سەرپەرشتیكردن كە ئەمەش لە رێگای تەندرەوە بۆ كۆمپانیای یونێكۆ دەرچوو، كە ئێستا لە قۆناغی دروستكردنی دیزاینەكەن لەلایەن تیمێكی ئەندازیاری ژاپۆنی بە هەماهەنگی لەگەڵ ئەندازیارانی خۆمان كە ماوەی یەك ساڵ دەخایەنێت لەو رۆژەی كە گرێبەستەكەمان ئیمزا كردووە و دیزاین و راوێژكارییەكەی بڕی 30 ملیۆن دۆلاری بۆ تەرخان كراوە، لەپاشان هەر ئەو كۆمپانیایە سەرپەرشتیی پڕۆژەكە دەكات و قۆناغی جێبەجێكردنی پڕۆژەكەش ماوەی سێ ساڵ دەخایەنێت، كە بڕی 300 ملیۆن دۆلاری بۆ تەرخانكراوە. پڕۆژەی ئاوی قورسی هەولێر بەگشتی 800 هەزار مەتر سێجا ئاوەڕۆ لە خۆ دەگرێت و ئەو دیزاینە و شێوەی دروستكردنەكە بەشێوەیەك دانراوە كە چارەسەری ئاوی قورسی هەولێر بكات تا ساڵی 2035 و تەواوكردنی هەموو پڕۆژەكەش مەرج نییە بە هەشت قۆناغ بێت، بەڵكو دەوەستێتە سەر بڕی بودجەی تەرخانكراو، بۆی هەیە بكرێتە دوو یا سێ قۆناغ، یان زیاتر، لەلایەكی دیكەوە ئەگەر ئیمكانیاتی حكومەتی هەرێمی كوردستان باش بوو، ئەوە بۆی هەیە لەسەر بودجەی خۆی حكومەتی هەرێم قۆناغەكانی دیكەی ئەنجام بدات. ئێستا ئاوی قورسی شاری هەولێر لە رێگای بیری ماڵانەوە كاریگەری زۆر خراپ و مەترسیی لەسەر ژینگە و بەتایبەتی لەسەر ئاوی ژێر زەوی و تۆڕی ئاوی خواردنەوەی ماڵان هەیە، بەڵام بە تەواوكردنی پڕۆژەكە ژینگەكەی شاری هەولێر لە رووی ئاوی قورسی بلاك و گری 100% پارێزراو و پاك دەبێتەوە.
* یەكێك لەو كێشانەی كە رووبەڕووی شاری هەولێر دەبێتەوە لە زستان و بەهاران مەترسیی دروستبوونی لافاوە، بۆ بەرگرتن لەو مەترسییە ساڵانە هەڵمەتێك بۆ پاككردنەوەی ئاوەڕۆكان دەست پێدەكەن، بۆ ئەمساڵ بەرنامەتان چییە؟
- بۆ پاككردنەوەی و چاككردنی ئاوەڕۆكانی ناو شاری هەولێر بۆ ئەوەی تووشی حاڵەتی لافاو و گلدانەوی ئاو نەبین لەناو شارو گەڕەكەكاندا، ئەمساڵ وەك ساڵی رابردوو بەدوو جۆر كار دەكەین، جۆری یەكەم: لەمانگی 10ی ساڵی 2019 دەستمان پێ كردووە لە رێگای تێمەكانی خۆمان كە سەر بە بەڕێوەبەرایەتیی ئاوەڕۆی هەولێرن، جگە لە رۆژ، شەوانەش تیمی ئێشكگرمان داناوە، ئەمەش بەردەوام دەبێت تا دەگاتە مانگی 4ی ساڵی 2020 بەتایبەتی بۆ ئەو شوێن و گەڕەكانەی كە مەترسیی لافاویان لێ دەكرێت، تێمەكان ئامادەن بۆ هەر حاڵەتێكی لەناكاو لە گیرانی مەنهۆلەكان و چاككردنەوەی سەری مەنهۆلەكان و هەرچی پێویست بكات، ئەو كارانەش بە هاوكاری و هەماهەنگیی هەر شەش شارەوانی ناو شاری هەولێر ئەنجام دەدرێت، لایەنی دووەم: بۆ ئەنجامدانی پاككردنەوە و چاككردنەوەی ئاوەڕۆكانی ناو شاری هەولێر گرێبەستێكمان لەگەڵ رێكخراوی (GIZ)ی ئەڵمانی هەیە كە ساڵی رابردووش بە هەمانشێوە ژمارەیەكی زۆر قەپاخی مەنهۆل و ئایندێت و پێداویستیی دیكەیان بۆ ئاوەڕۆكانی شاری هەولێر دابین كرد، مەنهۆڵ و ئەو جێگایانەی ئاوەڕۆكان كە پێویست بوو پاك بكرێنەوە، پاك كرانەوە، بە هەمانشێوە ئەمساڵیش ئەو رێكخراوە ئەڵمانییە كار لەسەر پاككردنەوەو چاككردنەوەی ئاوەڕۆكانی هەولێر دەكات، بێگومان لەپاش ئەو كارانەی تیمەكانمان و رێكخراوی (GIZ)ی ئەڵمانی باوڕ ناكەم لافاو لەناو شاری هەولێر دروست بێت، بەڵام دەمێنێتەوە سەر یەك حاڵەت كە كێشەیەكە و لایەنی پەیوەندیدار رەچاوی نەكردووە، ئەویش كەندە سرووشتییەكانە كە لەكاتی دابەشكردنی زەوی بە سەر هاووڵاتیان، كە خانوو و باڵەخانەیان لەسەر دروست كراوە، ئەوا لەكاتی بارانبارین ئاراستەی ئاوەكانیان دەگۆڕێت و هەندێكجار لە هەندێ گەڕەك و شوێن دەبێتە هۆی كۆبوونەوەی ئاو و لافاو، بەڵام لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمدا بۆ چارەسەركردنی ئەو حاڵەتەوە جەنابی وەزیری شارەوانی و گەشتوگوزار نووسراوی بۆ هەموو شارەوانییەكان ناردووە كە نابێت بەهیچ جۆرێك كەندی سرووشتی لە هیچ شوێنێك بكەوێتە ناو چوارچێوەی دابەشكردنی زەوی بۆ نیشتەجێكردن و باڵەخانە، بەڵكو دەبێت ئەو كەندە سرووشتیانە هەروەكو خۆیان بمێنەوە تاوەكو رێڕەوی ئاو نەگۆڕێت و نەبێتە هۆی لافاو و گڵدانەوەی ئاو.
* هەولێر بەراورد بە 10 ساڵی رابردوو زۆر فراوانتر بووە و سەدان گەڕەكی تازە و گوندی هاوچەرخی تێدا دروست كراوە، تا چەند بۆ ئەو گەڕەكە تازانە خزمەتگوزاری ئاوی پاكی خواردنەوە و ئاوەڕۆی قورس دابین كراوە؟
- یەكێك لە هێڵە گشتیەكانی كارنامەی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان كە ئاماژەی پێ دراوە، دابینكردنی خزمەتگوزارییە و لەو خزمەتگوزارییانەی كە دەكەوێتە ئەستۆی وەزارەتی شارەوانی (كە ئێمەش بەشێكین لەم وەزارەتە) دابینكردنی ئاوی خواردنەوە و دروستكردنی ئاوەڕۆی ئاوی باران و ئاوەڕۆی قورسە. هەر بۆیە حكومەتی هەرێمی كوردستان سەرەڕای قەیرانی دارایی و شەڕی داعش زیاتر لە یەك ملیار و پێنج سەد ملیۆن دۆلاری بۆ پڕۆژەكانی دابینكردنی ئاوی خواردنەوە بۆ دابین كردووە، بۆ ئەوەی هاووڵاتیانی هەرێم تووشی كێشەی بێ ئاوی و كەم ئاوی نەبن. سەبارەت بە ئاوەڕۆش بەگشتی لە هەموو شارو شارۆچكەكانی هەرێمی كوردستان بە هەزاران كیلۆمەتر و بە قەبارەی جۆراوجۆر تۆڕی ئاوەڕۆ دروست كراون.
* پێشتر سەرچاوەی بەشێكی سەرەكیی لە دابینكردنی ئاوی خواردنەوە لە هەولێر بیر و ئاوی ژێر زەوی بوو، بەڵام دوای تەواوبوونی پڕۆژەی ئاوی ئیفرازی 3، پشتبەستن بە ئاوی سەر زەوی بووە سەرچاوەی یەكەمی دابینكردنی ئاوی خواردنەوە و بە سەدان بیری ئیرتیوازی داخران، لەئێستا بەهۆی ئەو فراوانبوونە خێرایەی شاری هەولێر، پڕۆژەی ئاوی ئیفرازی 3 توانای دابینكردنی ئاوی بۆ هەموو گەڕەكەكانی هەولێر نییە، ئایا بە تەواوبوونی پڕۆژەكە كێشەی كەمئاوی لە هەولێر چارەسەر دەبێت؟
- ئێمە پابەندی هێڵە گشتییەكەی كارنامەی حكومەتین و بە هیچ جۆرێك بۆ پڕۆژەی ئاوی خواردنەوە دەست بۆ ئاوی ژێر زەوی نابەین تاوەكو ئەو سامانە سروشتیە نیشتمانییە بۆ ئایندەو نەوەكانمان پارێزراوبێت. هەر بۆیە ئەو پڕۆژانەی لە پلاندان هەر هەموویان لە رێگای ئاوی سەرزەوین، بۆ چارەسەركردنی كێشەی كەمئاوی لە شاری هەولێر گرێبەستێكمان لەگەڵ كۆمپانیای (بای وەتەری) بەریتانی كردووە، لەدوو قۆناغ پێكهاتووە و قۆناغی یەكەمی دەستی پێ كردووە، كە لە توانایدا هەیە 1000 مەتر سێجا ئاوی خواردنەوە لەیەك سەعاتدا دابین بكات، هەرچەند كۆمپانیاكە نەیتوانی ئەم كارە لە هاوینی 2019 بە تەواوی جێبەجێ بكات، بەڵام ئێستا لەگفتوگۆداین بۆ ئەوەی قوناغەی یەكەمی پڕۆژەكە پێش هاوێنی ئەمساڵ تەواو بكات كە بە تەواوبوونی قۆناغی یەكەمی ئەو پڕۆژەیە لە گەڕەكەكانی باكوور و رۆژهەڵاتی شاری هەولێر (ناڵێم 100% ) بەڵكو تا راددەیەكی زۆر باش كێشەی كەمئاوی نامێنێت. هەروەها قۆناغی دووەمی ئەو پڕۆژەی ئاوی خواردنەوەیە كە تەنیا بۆ ناو شاری هەولێر نییە، بەڵكو قەزای بنەسڵاوە، دارەتوو، كەسنەزان، شاوێس و بەحركەش لەخۆ دەگرێت، هەر لەگەڵ كۆمپانیای (بای وەتەری) بەریتانی ئیمزا كراوە و پڕۆژەكە زۆر گەورەو ستراتیژییە و لە یەك سەعات بڕی 25 هەزار مەتر سێجا ئاوی خواردنەوە دابین دەكات، ئەمەش چەند بەرامبەری پڕۆژەی ئاوی ئیفراز یەك و دوو و سێیە، بۆ ئەو پڕۆژەیەش سوود لە ئاوی زێی گەورە وەرگیراوە و بە تەواوبوونی ئەو پڕۆژەیە هەموو بیرەكانی ناو شاری هەولێر و قەزا و ناحییەكانی سنووری پارێزگای هەولێر دادەخرێن.
* بەڕێوەبەرایەتیی ئاو و ئاوەڕۆ، خاوەنی سەرچاوەیەكی داهاتی زۆر باشە كە لەبری هەقی ئاو لە هاووڵاتیانی وەردەگرێت و ئێستا وەك باس دەكرێت، ئەو داهاتە روو لە زیادبوونیشە، ئایا ناتوانن بەو پارەیە بێجگە لە سیانەی پڕۆژەكان، تۆڕی ئاوی شارەكانیشی پێ بگۆڕن؟
- بۆ یەكەمجار لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەو پلانە دانرا كە وەزارەتەكان هەر یەكەیان بەشێك لە داهاتەكانیان بۆ كارو پڕۆژەكانیان بەكار بێنن، ئێمە وەك بەڕێوەبەرایەتیی گشتی ئاو و ئاوەڕۆی هەرێم بڕی 40%ی داهاتەكەمان بۆ دیاریكرا كە بەكاری بێنین لە كارو پڕۆژەكانمان، هەروەها شارەوانی 20%ی بۆ دیاری كرا، بەڵام لەپاشان ئەو رێژەی داهاتەی ئێمە كەم كرایەوە بۆ 20% ئەمەش زۆر كەمە، ئەگەر 40%ی داهاتەكەمانیان پێمان بدایە، دەمانتوانی چەندین كارو پڕۆژەی گەورە لە بواری ئاو و ئاوەڕۆ جێبەجێ بكەین. ئێمە داهاتی ئاوەڕۆمان نییە و داهاتەكەمان تەنیا داهاتی ئاوە كە ئەو داهاتەش لە پڕۆژەی ئاوەڕۆش خەرج دەكەین.
* دەگوترێ رێژەی بەرهەمهێنانی ئاوی پاك لە هەولێر، بەپێی ستاندەری جیهان لە رێژەی دانیشتووانی زیاترە، واتە بڕێكی زۆری بە هەدەر دەدرێت، دیارە بۆ رێگرتن لە دیاردەی بەفیڕۆدانی ئاو پەناتان بۆ پێوەری زیرەك بردووە، ئەم پێوەرە تا چەند رێژەی بەفیڕۆدانی ئاو كەم دەكاتەوە؟
- ئەو رێژەی ئاوی خواردنەوەی ئێمە لە هەرێمی كوردستان دابینی دەكەین، دوو بەرامبەری رێژەی ستانداردی جیهانییە و لە سۆران و چەمچەماڵیش ئەگەر ئەو رێنماییانەی لەلای ئێمەوە دەرچووە، (بەتایبەتی دانانی پێوەر) هەموو خەڵك پێی پابەند بن و رێنماییەكانی دیكەش جێبەجێ بكەن، ئەو دوو شارەش كێشەی كەمئاوییان نامێنێت. كێشەی ئاو لە هەر شارو شوێنێك دروست دەبێت، لەئەنجامی ئەوەیە كە هاووڵاتیان سێ جار و چوار جار زیاتر لە پێداویستیی خۆیان ئاو بەكاردەهێنن. سەرەڕای چەندین شێوە زێدەڕۆی لەسەر تۆڕی ئاوی خواردنەوە، ساڵی رابردوو كە تەنیا 40%ی دانیشتووانی شاری هەولێر پێوەریان داناوە، بێ كێشەترین هاوین بوو لە 20 ساڵی رابردوودا، بۆیە ئێمە گەرەنتی دەدەین ئەگەر هەموو هاووڵاتیان پێوەری ئاو ببەستن و پابەندی رێنماییەكان بن بۆ پاراستنی ئاوی خواردنەوە، ئەوا كێشەی كەمئاوی لە هیچ شوێنێك نامێنێت.
* لایەنێكی زۆر گرنگ بۆ ریگرتن لە بەفیڕۆدانی ئاو، هۆشیاركردنەوەی خەڵكە، بەڵام وەك سەرنج دەدەین لە هۆیەكانی راگەیاندن ئەم بابەتەتان فەرامۆش كردووە، لەو بارەیەوە چ بەرنامەیەكتان هەیە؟
- لێرەدا دەبێت گلەیەكی لە خۆمان و لە میدیاش بكەین، هەر چەندە ئەو كارە زیاتر پەیوەندی بە بودجە هەیە، بێگومان هەر كاتێك كە باسی ئاوی خواردنەوە دەكەین، تەنیا بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی ئاو و ئاوەڕۆ بەرپرس نییە لەو سامانە سرووشتیە نیشتمانییە، بەڵكو هەموو خەڵك و لایەن و دامودەزگاكانی حكومەت و میدیاكان لێی بەرپرسن، چونكە هەموومان بەپێ پێویست ئاو بەكار دەهێنین و دەیخۆینەوە. بۆیە داواكارین لە راگەیاندن و میدیاكانی هەرێمی كوردستان هاوكارمان بن لە گەیاندنی هۆشیاركردنەوە و پابەندبوونی خەڵك بە پاراستنی ئاووە، بۆ ئەو مەبەستە لە ماوەی رابردوودا لە رێگای رێكخراوی (یوو ئێس ئەی) چەندین كارو چالاكیی باش پێشكەش كراوە، لەوانە چەندین كەمپینیان بۆ هوشیاركردنەوە و گەیاندنی رێنماییەكان لەسەر ئاو ئەنجام داوە و لە رێگای سۆشیاڵ میدیاوە بە هەمان شێوە كاری باشیان كردووە، هەروەها وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئایینی هەرێمی كوردستان لە رێگای وتاری رۆژانی هەینییەوە پەیامی بەفیڕۆنەدانی ئاویان گەیاندۆتە خەڵكەوە، هاوكات وەزارەتی پەروەردە لە كابینەی پێشوو لە قۆناغەكانی بنەڕەتییەوە هۆشیاری و رێنماییەكانی پاراستنی ئاویان گەیاندووە و بۆ ئەو مەبەستە قوتابیانیان بردۆتە سەر پڕۆژەكانی ئاوی ئیفراز، تاوەكو بەچاوی خۆیان ببینن كە ئاوی خواردنەوە بە چەند قۆناغ و بە چ زەحمەتێكی زۆرەوە بۆ هاووڵاتیان دابین دەكرێت.
* دیارە وەزارەتی شارەوانی كە زەوی نیشتەجێ بۆ هاووڵاتیان دابین دەكات، دەبێت هەماهەنگی لەگەڵ فەرمانگەكانی خۆی بەتایبەتی فەرمانگەی ئاو و ئاوەڕۆ هەبێت، بۆ ئەوەی ئەو خزمەتگوزارییانە دابین بكرێت، بەڵام وەك دەبینین دەیان هەزار پارچە زەوی دابەش كراون، بەڵام ئەو خزمەتگوزارییانەی بۆ دابین نەكراوە، چۆن چارەسەری ئەو كێشەیە دەكەن؟
- ئەم پرسیارە زۆر گرنگە و لەجێگای خۆیەتی، بێگومان دابەشكردنی زەوی، یان پێدانی مۆڵەتی دروستكردنی خانوو لەو كەرت و شوێنانەی كە خزمەتگوزارییان بۆ نەچووە، ئەوە یەكێكە لەو هەڵانەی دەكرێت، هەر بۆیە لەگەڵ جەنابی وەزیری شارەوانی و گەشتوگوزار بە نووسراو ئاماژەمان بەو حاڵەتە داوە كە ئەو شوێنانەی خزمەتگوزارییان بۆ نەچووە، مۆڵەتی خانوو دروستكردن نەدرێت و خزمەتگوزارییەكانیش بۆ هەر گەڕەكێكی تازە زۆرە، بەڵام ئایا حكومەتی هەرێمی كوردستان بەتایبەتی لە ئێستادا توانای هەیە ئەو هەموو خزمەتگوزارییانە ئەنجام بدات؟ بێگومان دەبێت بیر لەوە بكرێتەوە.بۆ جێبەجێكردنی بەرنامە و پلانەكانیشمان چاوەڕوانی پەسندكردنی بودجەی ساڵی 2020 دەكەین، كە بەشی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستانیشی تێدایە.