مایكڵ هەننا توێژەری باڵایە لە سەنتەری ریس، كە ئەم سەنتەرە بایەخ بە پرسەكانی پەیوەست بە یاسا و ئاسایش دەدات و سەر بە سكوڵی یاسای زانكۆی نیویۆركە. لە هەمان كاتدا توێژەری باڵایە لە سەنتەری (Century Foundation) و لە توێژینەوەكانیدا گرنگی بە چەند پرسێكی دیاریكراو دەدات، وەك دیموكراسی و حكومەتی كارا و بازاڕی ئازاد، بە هەمان شێوە لە بوارەكانی یاسای نێودەوڵەتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی و پرسی سیاسەتی ئیدارەی ئەمریكا لە ئاست ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست توێژینەوە ئەنجام دەدات. بە چەشنێك لە رۆژنامە بەناوبانگەكانی وەك نیۆیۆرك تایمز، واشنتۆن پۆست و لۆس ئەنجەلوس تایمز و فاینانشڵ تایمز چەندین وتاری بڵاوكردۆتەوە. هەروەها ئەندامی ئەنستیتویتی نێودەوڵەتییە بۆ دیراساتی ستراتیژی. گوڵان دیمانەیەكی لەگەڵدا ئەنجامدا، كە تەوەرە سەرەكییەكانی پەیوەست بوون بە بارودۆخی ئێستای رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و پرسی پەیوەندییەكانی ئیدارەی سەرۆك دۆناڵد ترەمپ بە هەندێ لە سەركردە و رژێمە خۆسەپێنەكانی ئەم ناوچەیە، لەگەڵ ئەوەی كە ئەمریكا چۆن بتوانێت دووبارە پەیوەندییەكی بنیاتنەر و بەرهەمدار لەگەڵ ئەم ناوچایەدا دابڕێژێتەوە.

* بە شێوەیەكی گشتی چۆن لە بارودۆخی ئێستای وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەڕوانیت، بەتایبەتی ئەوەی پەیوەست بێت بە چەندین خۆپیشاندان و ناڕەزاییەتییەوە كە گەلانی ئەم ناوچەیە دژی سیستمی حوكمڕانیی وڵاتەكانیان بەرپای دەكەن؟
- ئەوەی ئێمە دەتوانین لە بارەیەوە بیڵێین، ئەوەیە كە زۆرێك لە خۆپیشاندانەكان چاوەڕوانی ئەوەیان لێ ناكرێت بە ئاراستە و ئاقارێكی باشدا بڕۆن و دەرئەنجامی خوازراویان لێ بكەوێتەوە و ببێتەهۆی رازیكردنی خۆپیشاندەران، هۆكارەكەش ئەوەیە كە هەندێ لە سیستەمە سیاسییەكانی ئەمڕۆ، نایەوێت هیچ جۆرە سازشێك ئەنجام بدەن، هەروەها نایانەوێت هیچ جۆرە چاكسازییەك ئەنجام بدەن، تەنانەت ئەگەر چاكسازیی رواڵەتی، یان نیوەچڵیش بێت، چونكە ئەم سیستمانە دەیانەوێت تەنیا پارێزگاری لە خۆیان بكەن و درێژە بە خۆیان بدەن و، هەموو هەوڵەكانیان لەوەدا چڕ بۆتەوە كە بەردەوامی بەم سیستمانە بدەن و كەڵكی خراپ لەم سیستم و دەسەڵاتانە وەربگرن، لەم پێناوەشدا پەنا بۆ سەركوتكاری و توندوتیژی دەبەن، لەم روانگەیەوە دەتوانین بڵێین ئەم بزووتنەوە و خۆپیشاندانانە چاكسازیی سیاسیی خوازراویان لێ ناكەوێتەوە.
* زۆر جار باس لەوە دەكرێت كە ئیدارەی سەرۆك دۆناڵد ترەمپ كەمتر بایەخ بە مافی گەلانی ئەم ناوچەیە دەدات، یان ئەم پرسەی نەكردۆتە تەوەری سیاسەتی دەرەوەی وڵاتەكەی، بەڵكو لەبری ئەوە هەوڵی دروستكردن و پتەوكردنی پەیوەندییەكانی لەگەڵ دەسەڵات و سەرۆكە خۆسەپێنەكانی وڵاتانی ئەم ناوچەیە دەدات، بەتایبەتی هەندێ جار ئاماژە بە پەیوەندییەكانی نێوان ترەمپ و سەرۆكی میسر (سیسی) دەكرێت، تێڕوانینی ئێوە لەم بارەیەوە چییە؟
- ئەگەر ئێمە باس لە پەیوەندییەكانی نێوان میسر و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بكەین، ئەوا دەبێت سەرەتا ئاماژە بەوە بكەین كە پەیوەندییەكانی نێوان ئەمریكا لە سەروەختی ئیدارەی سەرۆك باراك ئۆباما و میسردا پەیوەندییەكی پر لە گرژی بوو، تا گەیشتە ئەوەی كە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا پەنای بردە بەر هەڵپەساردنی كاتیی هاوكاری و یارمەتییەكانی بۆ میسر لە مانگی تەمووزی 2013 و كاتێكیش ئەو پەیوەندییانە دەستیان پێ كردەوە، وەك پەیوەندییەكی خراپ مانەوە. ئەوە بوو كە میسر لە پاڵ وڵاتانی عەرەبستانی سعودیە و ئیمارات و ئیسرائیل زۆر خۆشحاڵ بوو بە گۆڕانی ئیدارەی ئەمریكا و پشتیوانی خۆیان بۆ سەرۆك دۆناڵد ترەمپ دەربڕی. كەواتە ئەگەر بێینە سەر وەڵامی پرسیارەكە، بە تایبەتی ئەوەی پەیوەست بێت بە میسرەوە ئەوا پەیوەندییەكی گەرم و گوڕ هەیە لە نێوان دۆناڵد ترەمپ و عەبدولفەتاح ئەل سیسیدا، بەڵام لێرەدا دەمەوێت ئاماژە بەوە بكەم كە سەرەڕای ئەم پەیوەندییانە لەسەر ئاستی هەردوو سەرۆك، ئەوا پەیوەندییە بنەڕەتی و بنچینەییەكەی نێوان ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و میسر گۆڕانكارییەكی ئەوتۆی بەسەردا نەهاتووە و هەروەك خۆی ماوەتەوە، بە چەشنێك دەتوانین بڵێین ئەم پەیوەندییانە تەواو لەرزۆكن.
* ئاماژەتان بەوە كرد كە پەیوەندییەكان لەسەر ئاستی سەرۆكی هەردوو وڵات گەرموگوڕیی تێكەوتووە، بەڵام ئەمە رەنگدانەوەی نەبووە لەسەر پەیوەندییە بنەڕەتییەكانی نێوان ئەم دوو وڵاتە، دەكرێت ئەمە زیاتر روون بكەنەوە؟
- دەكرێت لەم روەوە ئاماژە بەوە بكەین كە حاڵی حازر ئیدارەی سەرۆك دۆناڵد ترەمپ بە شێوەیەكی ئاشكرا رەخنە لە میسر ناگرێت سەبارەت بە سەركوتكردنی خەڵك و پرسەكانی پەیوەست بە مافەكانی مرۆڤ، واتە لەم رووەوە میسر لە ئێستادا ناچار نییە مامەڵە لەگەڵ ئیدانە و سەرزەنشتكردنەكانی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و بەتایبەتی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بكات، بەڵام لە بنەڕەتدا پەیوەندییەكان و ئەوەی پەیوەست بێت بە بوونی بەرژەوەندیی جیاوازەوە، ئەوا هەروەك خۆیان ماونەتەوە، پێم وایە ئەگەر ئیدارەیەكی نوێ لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە ساڵی 2021 دەسەڵات بگرێتەدەست، ئەوا ئەم جیاوازییانە زەقتر دەبنەوە.
* بەڵام ئەگەر خودی سەرۆك دۆناڵد ترەمپ هەوڵبدات پەیوەندییەكی باش لەگەڵ سەركردە خۆسەپێنەكانی ئەم ناوچەیە دروست بكات، بە بێ ئەوەی ئەمە پەیوەندییە بنەڕەتییەكانی نێوانیان بگۆڕێت، ئایا هەم لەسەر سەقامگیریی ناوچەكە و هەم لەسەر خودی بەرژەوەندییەكانی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا ئەمە چ دەرئەنجام و ئاكامێكی لێ دەكەوێتەوە؟
- لە راستیدا ئەوەی ئاشكرایە ئەوەیە كە لە دوای گرتنەدەستی دەسەڵاتەوە سەرۆك دۆناڵد ترەمپ ستایشی سەرۆكە خۆسەپێنەكانی كردووە و هەندێ جاریش سەرسامیی خۆی بەم جۆرە سەركردانە دەربڕیوە و بگرە زۆر ئاسوودەش بووە بە دروستكردنی پەیوەندی لەگەڵ ئەم سەركردانەدا، دواتر ئەگەر ئێمە ئاوڕ لە مێژوو بدەینەوە، ئەوا هەمیشە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بە جۆرێك پەیوەندیی لەگەڵ رژێم و سیستمە خۆسەپێنەكان بووە، بە چەشنێك كارێكی گەمژانەیە ئەگەر ئێمە بڵێین ئەمە كارێكێ نوێ و پێشهات و پەرەسەندنێكی نوێیە و لەسەر دەستی سەرۆك دۆناڵد ترەمپ هاتۆتەئاراوە، لەگەڵ ئەوەی ئەم پەیوەندییە بووە و درێژەشی هەبووە، بەڵام هەمیشە ئیدارە یەك لە دوای یەكەكانی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دركیان بە سرووشتی پڕ لە كێشە و گرفتی ئەم جۆرە پەیوەندییانە كردووە. واتە جۆرێك لە دوو روویی هەبووە لە ئیدارەكانی پێشووی ئەمریكا، بەڵام ئەوەی جیاوازە لە پەیوەندی بە ئیدارەی سەرۆك ترەمپەوە، ئەوەیە كە ئەم دووڕووییە نییە، چونكە هەمیشە ترەمپ ستایش و سەرسامیی خۆی دەربڕیوە بەو سەركردە خۆسەپێنانە. واتە لەسەروەختی ئیدارەی سەرۆك دۆناڵد ترەمپدا ئەو رۆژگارە و سەردەمە كۆتایی هات كە لەبارەی پێشێلكاریی پەیوەست بە مافەكانی مرۆڤەوە رەخنە لە رژێمە خۆسەپێنەكان بگیرێت. بە پێچەوانەوە سەرۆك دۆناڵد ترەمپ دەستی كرد بە رەخنەگرتن لەو وڵات و هێزانەی بۆ رۆژگارێكی دوورودرێژ هاوپەیمانی ئەمریكا بوون، كەواتە لەم رووەوە جۆرێك لە گۆڕانكاری لە گوتاری سەرۆكدا رووی داوە.
* هەروەك ئاشكرایە كە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ناوچەیەكی پڕ لە كێشە و قەیران و تەنگژەیە و لە هەمان كاتدا ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دەستڕۆیشتووترین هێزە لەم ناوچەیەدا، پرسیارەكە ئەوەیە چۆن دەكرێت ئەمریكا رۆڵێكی بنیاتنەر و بەرهەمدار ببینێت بۆ چارەسەركردنی كێشە جددی و مەترسیدارەكانی ئەم ناوچەیە؟
- ئەمە پرسیارێكی گەورەیە، سەرەتا دەبێت ئەوە بڵێین كە بەم نزیكانە گۆڕانكارییەكی دراماتیكی بە ئاراستەی ئیجابی لەم ناوچەیەدا روونادات و نایەتەئاراوە، چونكە كێشەكانی ئەم ناوچەیە ریشەی قووڵیان هەیە و ئەم كێشانە بەهۆی دەستێوەردانی سەربازیی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و هەروەها بەهۆی رژێمە خۆسەپێنەكان و گرووپە یاخیبووەكانەوە ئاڵۆزتر بوون. ئەوەی مەبەستمە بیڵێم ئەوەیە كە چارەسەرێكی خێرا و ئاسان نییە بۆ ئەم كێشانە. لەم روانگەیەوە من پێم وایە پێویستە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بە شێوەیەكی ریشەیی و بنەڕەتی رێچكەی خۆی لە ئاست ئەم ناوچەیەدا بگۆڕێت، مەبەستم ئەوەیە دەبێت ئەمریكا كار و كۆشش و كاتی زیاتر تەرخان بكات بۆ هەوڵە دیپلۆماسییەكان و بۆ چارەسەركردنی كێشە و ناكۆكییەكان، كە لەم رووەوە دەبێت ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا پەیوەندی، یان هەوڵی دیپلۆماسی بدات لەگەڵ دۆست و ركابەركانیدا. كەواتە دەبێت هەڵسەنگاندنێكی گشتی بكاتەوە بە پەیوەندییەكانی لەگەڵ زۆرێك لە وڵاتانی ئەم ناوچەیەدا، مەبەستم ئەوەیە دەبوو ئەمریكا زووتر پێداچوونەوەی بكردایەتەوە بە پەیوەندییەكانی لەگەڵ هەندێ وڵاتانی وەك عەرەبستانی سعودیە و ئیمارات و میسر و توركیا.