مەسعود حەیدەر راوێژكاری سەرۆك بارزانی بۆ (گوڵان): لەم قۆناغەدا گرنگ ددان بەخۆداگرتن و پەلەنەكردنە لە بڕیاردان عێراق بەمەركەزییەت بەڕێوەناچێت و پێویستە ببێتە دەوڵەتێكی فیدڕاڵیی راستەقینە

مەسعود حەیدەر راوێژكاری سەرۆك بارزانی بۆ (گوڵان): لەم قۆناغەدا گرنگ ددان بەخۆداگرتن و پەلەنەكردنە لە بڕیاردان  عێراق بەمەركەزییەت بەڕێوەناچێت و پێویستە ببێتە دەوڵەتێكی فیدڕاڵیی راستەقینە
لە ئێستادا ململانێكانی نێوان ئێران و ئەمریكا ئاراستەیەكی مەترسیداریان بەخۆوە بینیوە و تا دێت بارودۆخی سیاسیی عێراق ئاڵۆزتر دەردەكەوێت، بە چەشنێك پێشبینیكردنی پێشهات و پەرەسەندنەكان كارێكی دژوارە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ناكرێت ئەگەرەكانیش لەبەرچاو نەگیرێن و تاوتوێ نەكرێن بۆ ئەوەی بتوانرێت مامەڵەیەكی دروست لەگەڵ بارودۆخەكەدا بكرێت. بۆ قسەكردن لەسەر ئەم پرسانە گوڵان دیمانەیەكی لەگەڵ مەسعود حەیدەر راوێژكاری سەرۆك بارزانی ئەنجامدا.
* كوشتنی قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیس و پێشتریش هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانەی ئەمریكا لەلایەن حەشدی شەعبی و كەتائیبەكانی حزبوڵاوە دۆخەكەی لە بەغدا زۆر ئاڵۆز كردووە، وەك چاودێرێكی سیاسی چۆن لەم گۆڕانكارییە مەترسیدارانە دەڕوانیت؟
- كوشتنی قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیس و زیاتر ئاڵۆزبوونی دۆخەكە لە عێراقدا بە ئاراستەیەك دەڕوات كە بە ئاشكرا دەبیندرێت ئەم وڵاتە كراوەتە گۆڕەپانێكی یەكلاكردنەوەی ململانێكان، ئەوەتا ئێران باڵەكانی میلیشیا چەكدارەكانی لە ناو حەشدی شەعبی و هێزەكانی حزبوڵاوە بۆ ئەم ململانێیانە بەكار دەهێنێت، هەموو ئەم هێزانەش پەیوەستن بە كۆماری ئیسلامی و سوپای پاسدارانەوە، بێگومان ئێران بەرانبەر بە كوشتنی قاسم سولەیمانی پەرچەكرداری دەبێت و هەموو ئەو شوێنانەی كە بەرژەوەندیی ئەمریكای تێدایە، بۆ ئێران دەبنە بژارەی تۆڵەسەندنەوە لەو كاتەی ئێرانییەكان بە گونجاوی بزانن. ئێمە پێشتریش رووداوەكانمان بینی كە دوای ئەوەی هێرشكرایە سەر سەربازگەی k1 لە كەركووك، لەبەرامبەردا ئەمریكا وەڵامەكەی ئەوە بوو كە بۆردومانی بارەگاكانی حەشدی شەعبی و حزبوڵای لە عێراق كرد، حەشدی شەعبی و حزبوڵاش بە راوێژ و لە سەر فەرمانی ئێران ئەمجارە ستراتیژیەتی خۆیان گۆڕی، بەوەی لەم قۆناغەدا جارێكی دیكە پەنایان نەبردەوە بەر چەك و وەڵامی سەربازی و، ململانێكەیان خستە قۆناغێكی دیكە، بەوەی بە خۆپیشاندان هێرشیان كردە سەر باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە ناوچەی سەوز، بەمەش ئەم هەنگاوەی حەشدی شەعبی و حزبوڵا چەند پەیام و ئامانجێكی لەپشتەوە بوو:
1. شكاندنی هەیبەتی دەوڵەتی عێراقی لەناوچەی سەوز، بەمەش تەئكیدیان كردەوە بۆ هەموو جیهان كە حەشدی شەعبی و حزبوڵای ئێران حوكمی عێراق دەكەن و حكومەتی عێراقی هیچ دەسەڵاتێكی نییە.
2. وەڵامدانەوەی سووتاندنی كونسوڵخانە و باڵیۆزخانەی ئێران لە شارەكانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق.
3. ویستیان ئاراستەی رای گشتی بگۆڕن، بەوەی ناڕەزایەتییەكان لە دژی حكومەتی عێراقییەوە ببێتە دژی حكومەتی ئەمریكا.
4. لە رۆژی ناشتنی تەرمی كوژراوەكانی حزبوڵا چەكدارەكانی حەشدی شەعبی و حزبوڵا ویستیان بچنە ناو گۆڕەپانی تەحریر لە بەغدا و كۆتایی بە خۆپیشاندانەكان بهێنن.
ئەوە بوو دواتر وڵاتانی ئەوروپا و جیهان پەیامێكی توندیان گەیاندە سەركردەكانی حەشد و حزبوڵا، حكومەتی عێراقیش رایگەیاند كە ئەگەر خۆپیشاندەرانی حەشدی شەعبی و حزبوڵا نەگەڕێنەوە، پێ دەچێت باڵیۆزخانەكانی ئەمریكا و ئەوروپا و زۆرێك لە وڵاتانی عەرەبی لە عێراق بكشێنەوە، زیانمەندی سەرەكی لەمەشدا دەوڵەتی عێراق و عێراقییەكان دەبن، هەروەها هەردوو ئامانجی سەرەكیی حەشدی شەعبی و حزبوڵا شكستی هێنا بەوەی بچنە ناو گۆڕەپانی تەحریر و كۆتایی بە خۆپیشاندانەكان بهێنن و رای گشتی لە عێراق دژی حكومەتی عێراق و ئێران بۆ دژی ئەمریكا بگۆڕن، لە هەمووشی كاریگەرتر كوژرانی قاسم سولەیمانی و ئەبومەهدی موهەندیس بوو لەلایەن فڕۆكەكانی ئەمریكاوە، كە دۆخەكەی بە جارێك ورووژاند و ئەگەری هەڵگیرسانی شەڕێكی گەورە دەكرێت، دیارە ئەمریكا كاتێك هێزی زیاتری رەوانەی عێراق و كوێت و ناوچەكە كرد، چاوەڕوانی ئەم واقیعە بوو، بەمەش ئەمریكا توانی واقیعەكە بە جۆرێكی دیكە بقۆزێتەوە و زەبرێكی كوشندە لە یەكێك لە ناودارترین سەركردەكانی ئێران و حەشدی شەعبی بدات، لەلایەكی دیكەوە چەند سەركردەیەكی باڵای عێراق كە رۆڵی سەرەكییان لە بڕیاردان هەیە و سەرۆكی حزبن لە عێراقدا، ئەوانە بەرپرسانە مامەڵەیان نەكردووە و بە ئاراستە و شێوازێك مامەڵەیان كردووە راستەوخۆ خۆیان چوونەتە ناو هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانەی ئەمریكا لەبەغدا، بۆیە لەلایەن ئەمریكاوە كەوتوونەتە نێو لیستی تیرۆرەوە و ئەمە بۆ ناوبانگی عێراق خراپە، هەروەها عێراق لە بارودۆخێكدا نییە كە بتوانێت رووبەڕووی ئەمریكا ببێتەوە، لەبەر ئەوەی نەوتی عێراق كە دەفرۆشرێت، پارەكەی لەلایەن ئەمریكاوە پارێزگاری لێ دەكرێت، نەناردنی ئەو پارەیەش تەنیا بۆ یەك مانگ دەبێتەهۆی راوەستانی هەموو مامەڵەكانی عێراق، هەربۆیە هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە بەغدا مامەڵەیەكی سیاسی و بەرپرسانە و دووربینانە نەبووە و بواری زیاتری بە ئەمریكا دا، بۆ ئەنجامدانی ئەو هێرشە ئاسمانییە و بڵاوكردنەوەی هێزی زیاتر لە عێراق.
* هەرێمی كوردستانیش هەڵكوتانە سەر باڵیۆزی ئەمریكای لە بەغدا سەركۆنە كرد و داوای هێوربوونەوەی دۆخەكەی كرد، ئایا لە حاڵەتی بەردەوامیی توندوتیژییەكان و زیاتر ئاڵۆزبوونی دۆخەكەدا، هەرێمی كوردستان تاچەند ئارام و سەقامگیر دەبێت بۆ پاراستنی گیانی كونسوڵخانەكان و نێردە دیپلۆماسییەكان؟
- هەڵوێستی كورد لە بەیاننامەی رێزدار نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان هەڵوێستێكی زۆر بەرپرسانەیە، چونكە نێردەی دیپلۆماسی بەپێی رێككەوتننامەی نێودەوڵەتیی ڤیەننا پێویستە پارێزراو بێت و خاكی باڵیۆزخانەش خاكی ئەو دەوڵەتەیە كە باڵیۆزخانەكەی لەسەر دروست كراوە، بۆیە پاراستنی لە بەرپرسیارێتیی دەوڵەت و حكومەتی عێراقییە، هەروەها وەكو لە بەیاننامەكەی رێزدار سەرۆكی هەرێمی كوردستان هاتووە، عێراق هێشتا ترسی تیرۆر و تیرۆرستانی داعشی لەسەرە و لە هەموو كاتێك زیاتر پێویستی بە هاوكاری و رۆڵی ئەمریكا و نێودەوڵەتی هەیە. ئەو ئەزموونەی لە 2011 روویدا كە ئەمریكا لە عێراق كشایەوە و قاعیدە و تیرۆرستان بەهێز بوون و لە 2014 داعش هات، هەموو ئەم مێژووە پێویستە پەند و عیبرەتی لێ وەربگیرێت و هەوڵ نەدرێت بیر لەوە بكرێتەوە كە هاوپەیمانەكان لە عێراق دەربكرێن، لەلایەكی دیكەوە هەڵوێستی سوننەش زۆر روون و ئاشكرایە كە ئیدانەی پەلاماردانی باڵیۆزخانەكەیان كرد، هەڵوێستی كوردیش لەم قۆناغە مەترسیدارو هەستیارەی عێراقدا روونە، بەتایبەتی كە دەوڵەت لە بەشێكی زۆری ناوچەكانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق هیچ رۆڵێكی نەماوە و داخڵبوونی حەشدی شەعبی و هێزەكانی حزبوڵاش بەمشێوەیە، دۆخەكە بەرەو ئاراستەیەك دەبات كە دەوڵەت لە بەغداش رۆڵی نەمێنێت و حكومەت لاواز بێت، پێدەچێت لەگەڵ هەڵگیرسانی زیاتری ئاڵۆزییەكان كوردستان هەر بەمجۆرە هێمنانەیە هەڵسوكەوت بكات، بەشێوەیەكی گشتی ئێستا هەرێمی كوردستان لەهەموو ناوچەكانی دیكەی عێراق ئارامترە، بۆیە لە حاڵەتێكدا ئەگەر بارودۆخی بەغدا زیاتر تێكبچێت، پێم وایە هەولێری پایتەختی كوردستان گونجاترین شوێنە بۆ ئەوەی باڵیۆزخانەكانی وڵاتانی بیانی لە بەغدا بگوازرێنەوە بۆ هەولێر، چونكە ئێرەش هەرێمێكی فیدڕاڵییە و بەشێكی ئارامە لە عێراق، ئەوەی گرنگە لەم قۆناغەدا مامەڵەی بەرپرسانەیە لەگەڵ دۆخەكە و ددانبەخۆداگرتن و پەلەنەكردنە لە بڕیاردان و رەچاوكردنی بەرژەوەندییەكانی گەلانی عێراق و نەكردنی عێراقە بە داردەستی هیچ دەوڵەتێك دژی ئەوی دی و رێزگرتن لە یاسا و رێسا نێودەوڵەتییەكانە لەسەر خاكەكەی.
* ئەگەر بمانەوێت لە پڕۆسەی سیاسیی عێراق تێ بگەین، یان بزانین ئاراستەی پڕۆسەكە بەرەو كوێ دەچێت، دەبێت چاودێری سیاسی چاوەڕێ بكات تا بزانێت لە خوتبەی رۆژی جومعەدا مەرجەعییەتی نەجەف چی دەڵێت، بێگومان ئێوەش هەر دەبێت گوێ لە پەیامەكانی مەرجەعییەتی نەجەف بگرن، ئایا لە روانگەی گوتارەكانی مەرجەعییەتەوە پڕۆسەی سیاسی لە عێراقدا بەرەو كوێ دەچێت؟
- مەرجەعییەتی دینی لە نەجەف چوارچێوەیەكی گشتی بە پڕۆسەی سیاسی عێراق دەدات و نەخشەڕێگا دیاری دەكات، ئەمەش لەسەر بنەمای داواكارییەكانی خۆپیشاندەرانە و هەروەها لەسەر بنەمای ئەوەیە كە تاچەند لە توانادا هەیە ئەم داواكارییانە لە رووی كردارییەوە جێبەجێ بكرێن، واتا مەرجەعییەتی نەجەف لەلایەك داواكارییەكانی خۆپیشاندەران بە باشی دەخوێنێتەوە، لەلایەكی دیكەشەوە واقیعبینانە لە گوتارێكدا گەڵاڵەی ئەم داواكارییانە دەكات، بۆ ئەوەی كوتلە سیاسییەكان لە ناو ماڵی شیعەدا كە حوكمڕانیی عێراق دەكەن، چوارچێوەیەكی بۆ دیاری بكەن، ئەوەتا مەرجەعییەت لەسەر بنەمای داواكاریی خۆپیشاندەران داوای كرد:
1. حكومەت بڕووخێت و حكومەت رووخێندرا.
2. كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەكان بگۆڕدرێت و یاسایەكی نوێ بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دابنرێت، ئەمیشیان جێبەجێ كرا.
3. لە دوا خوتبەی مەرجەعییەتیشدا داوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە كرا.
4. لە كوژرانی قاسم سولەیمانی و ئەبو مەهدی موهەندیس-یشدا بەرپرسیارانە داوای ددان بەخۆداگرتنی كرد.
بەشێوەیەكی گشتی ململانێكانی ناو ماڵی شیعە زۆر قورس و ئاڵۆزن، دەتوانم بڵێم نێوماڵی شیعە بەسەر دوو بەرەی ناكۆك و دژ بەیەكدا دابەش بوون:
بەرەی مەرجەعییەت و شەقام.
بەرەی ناسراو بە بەرەی ئێرانی كە دەستیان بە دەسەڵاتەوە گرتووە و نایانەوێت وا بەئاسانی دەستبەرداری دەسەڵات بن.
* مەرجەعییەت ئێستا داوای پەلەكردن لە دەركردنی یاسای هەڵبژاردن لە هەڵبژاردنی كۆمیسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردن دەكات، بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە، دوای ئەمانەش حكومەتێكی غەیرە جەدەلی، ئەگەر وەك چاودێرێكی سیاسی ئەم هەنگاوانە شرۆڤە بكەیت، ئایا چ بایەخێك بۆ دەستووری عێراق دەمێنێتەوە، یان ئایا گوتارەكانی مەرجەعییەت نابێتە جێگرەوەی دەستووری عێراق؟
- نەخێر، گوتارەكانی مەرجەعییەت نابێتە جێگرەوەی دەستوور، بەڵكو چوارچێوەیەكی گشتی دیاری دەكات و تەدەخول لە وردەكارییەكان ناكات، گوتارەكانی مەرجەعییەت زیاتر بۆ حزبە سیاسییەكانی شیعەیە لە عێراق، لەبەر ئەوەی دەزانێت ئەوان زۆرینە و باڵادەستن لە پەرلەمانی عێراق، دوای ئەمەش كە پڕۆسەكە دەكەوێتە سەر رێچكەیەكی راست بەو ئاراستەیەی كە داواكارییەكانی سەر شەقام رازی دەكات و مەرجەعییەتیش قەناعەتی بەو گۆڕانكارییانە هێناوە، ئەو كات وردەكارییە سیاسی و یاساییەكان دەبێت لە چوارچێوەی دەستووردا مامەڵەیان لەگەڵدا بكرێت، ئەوەشی كە هەیە سێ پێكهاتە سەرەكییەكەی شیعە و كورد و سوننە ئەمانە وردەكارییەكان یەكلادەكەنەوە، ئەوەتا یاسای كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان یەكلا كرایەوە و هەڵبژاردنیش كرا بۆ دادوەرەكان و تەنیا دوو دادوەری هەرێمی كوردستان ماوە، وەكو نوێنەری كورد یەكلا بكرێتەوە، یاسای هەڵبژاردنەكانیش یەكلا بووەوە، هەرچەندە لەسەر دوو بابەتی گرنگ مشتومڕێكی زۆر دروست بوو، ئەویش ئەوە بوو كە ئایا بازنەكان لەسەر ئاستی پارێزگاكان بێت، یان بچێتە خوارەوە بۆ قەزاكان و لە ناو قەزاكانیشدا زۆرێك پێیان وایە كێشەی ئیداریی هەیە لە دیاریكردنی سنووری قەزاكان، بە شێوەیەكی گشتی رەنگە ئیشكالیاتی زۆری هونەری بێتەپێش كۆمیسیۆن، ئەمانەش هەمووی وادەكات هەڵبژاردنی پێشوەختە زۆر دوابكەوێت، بەتایبەتی كە بیروبۆچوونی زۆر جیاواز لە نێوان هەرسێ پێكهاتەكەی كورد و عەرەبی شیعە و سوننەش هەیە، هەموو ئەم ئیشكالیات و وردەكارییانە مەرجەعییەت دەستێوەردانی تێدا ناكات و بۆ كوتلە سیاسییەكانی بەجێی دەهێڵێت، بەڵام مەرجەعییەت لەماوەی رابردوودا دووپاتی كردۆتەوە كە بەردەوام چارەسەر دەدۆزێتەوە و هێڵە گشتیەكان دیاری دەكات، حزبە شیعیەكانیش ئەو جورئەتەیان نییە رووبەرووی ببنەوە، هەروەها مەرجەعییەت دەیەوێت ئەوە بسەلمێنێت كە پەیام و بۆچوونەكانی لە خزمەت ئەوەدا بێت كە سەقامگیری و دادپەروەری بچەسپێنێت و لە پێناو پاراستنی سەقامگیریی عێراق و بژێویی ژیان و گوزەرانی خەڵك و گەلانی عێراقدا بێت.
* ئەگەر وای دابنێن لە ئاكامی ئەم وەرچەرخانەدا سیستمی سیاسی لە عێراقدا گۆڕدرا، بۆ نموونە لەم سیستەمەی ئێستاوە بووە سیستمی سەرۆكایەتی، یان حوكمڕانیی زۆرینە و كەمینە لە عێراقدا، ئەوەی ئێستا خۆپیشاندەران داوای دەكەن، ئایا لایەنی كوردستانی ئامادەباشی بۆ ئەم ئەگەرانە كردووە؟
- گۆڕینی سیستەمی سیاسیی عێراق بۆ سەرۆكایەتی، داواكاریی خۆپیشاندەران نەبووە، من وای دەبینم ئەمە زیاتر داواكاریی ئێرانە بۆ دروستبوونی حوكمێكی مەركەزی لەو روانگەیەی كە شیعە زۆرینەیە لە عێراقدا، هەروەها گۆڕینی دەستووری عێراقی، پێویستە ئێمە دیراسەیەكی ئەم دەستوورە بكەین و پرسیار بكەین، ئایا چ شتێك لە دەستووردا رێگرە لەوەی هەرێم و پارێزگاكانی عێراق نەیانتوانیوە بە هۆی دەستوورەوە خزمەتگوزاریی پێشكەش بكەن و ئاو و كارەبا بۆ خەڵكی دابین بكەن و نەهێڵین گەندەڵی لەدامەزراوەكانی حكومەت و وڵاتدا تەشەنە بكات، یان بەهۆی چ ماددە و بڕگەیەكی دەستوورەوە نەتوانرابێت ئاستی پەروەردە و تەندروستی لە عێراقدا بەرەوپێش بچێت. لایەنێكی دیكە ئەم دەستوورە دوای 100 ساڵ لەحوكمڕانیی عێراق یەكێكە لە دەستوورە هەرە باشەكانی ناوچەكە و لە مێژووی عێراقدا دەستكەوتێكی گەورەیە و كوردیش وەكو بەشێكی سەرەكییە لە پێكهاتەی عێراق و هاوبەشی كۆی پڕۆسەكەیە و لایەنێكی سەرەكییە لە پڕۆسەی سیاسیی عێراقدا و راوبۆچوونی خۆی هەیە، بەشێكی زۆری سەركردەكانی كورد و یاساناسەكانی كورد لە نووسینەوەی دەستووردا رۆڵیان هەبووە و تێیدا بەشدار بوون، یاساناسەكانی كورد لە ماددەی 126 و ماددەی 42 ی دەستووری عێراقدا دوو فلتەریان داناوە، تاوەكو بە هیچ شێوەیەك دەستكاریی مافەكانی گەلی كورد و بەرژەوەندییەكانی نەكرێت، ئەم پەرلەمانە خۆی لە خۆیدا گومان لە شەرعییەتی خۆیدا هەیە، چونكە لە زۆرێك لە ناوچەكانی عێراق تەنانەت بە رێژەی 20% بەشدارییان لە هەڵبژادن نەكردووە، ئەوە رێژەی بەرزی بەشداربووانی هەرێمی كوردستانە كە وایكردووە ئەم رێژەیە بەرز ببێتەوە، هەر بۆیە ئەم پەرلەمانە لە ئێستادا گومان لەسەر شەرعییەتی هەیە و ناتوانێت دەستكاریی بابەتێكی وا هەستیار بكات، لە حاڵەتێكیشدا ئەگەر هەروەكو ئەوەی لەسەر زاری زۆر لە سەركردەكانی كورد ئاماژەی پێ كراوە، ئەگەر پێویست بكات دەستوور هەموار بكرێتەوە و دیراسە بكرێت و هەڵسەنگاندنی هەموو ئەو ماددانە بكرێت و دووبارە داڕێژدرێتەوە، یەكێك لەوانە ژمارەی ئەندام پەرلەمانەكانی عێراقە كە هەر بۆ 100 هەزار كەس یەك ئەندام پەرلەمان دانراوە، راوبۆچوونێكی زۆر هەیە كە دەڵێت پێویستە ژمارەی ئەندام پەرلەمانەكانی عێراق جێگیر بكرێت بە ژمارەیەكی دیاریكراو بە 150 بۆ 200 كەس، بەڵام لەگەڵ ئەمەشدا پێویستە ئەنجومەنی فیدڕاڵی دروست بكرێت، پێویستە دەوڵەتی عێراق ببێتە دەوڵەتێكی فیدڕاڵیی راستەقینە كە لە چەند هەرێمێك پێكهاتبێت و ئەم هەرێمانە سوود لە ئەزموونی هەرێمی كوردستان وەربگرن، هەم لەحوكمڕانی و هەم لەمەسەلەی ئاوەدانی، لەبەر ئەوەی ئەزموونی هەرێمی كوردستان لە 1992 ـەوە لە بواری پڕۆسەی دیموكراسی و ئاوەدانی دەستی پێكردووە كە سەرەڕای تێبینییەكان لە سەر قۆناغە جیاوازەكانی حوكمڕانی لە هەرێمی كوردستاندا، بەڵام لە زۆر بواری ئاوەدانی و سەقامگیریدا لە ناوچەكانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق لەپێشتر و باشترە. حوكمڕانانی عێراق دەبێت ئەو قەناعەتەیان لا دروست بێت كە دوای 100 ساڵ لە حوكمڕانیی مەركەزییەت شكستیان هێناوە و دەوڵەتی عێراق بە مەركەزییەت بەڕێوە ناچێت، هەر بۆیە دەبێت رێز لە دەستوور بگیرێت و عێراق ببێتە دەوڵەتێكی فیدڕاڵیی راستەقینە .
* بەڵام خۆ دەبێت حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ هەموو ئەگەر و تەحەدییەكان خۆی ئامادە بكات، بەتایبەتی ئەگەر بێتو بەغدا رێچكەیەكی جیاوازی لە مەركەزییەت و دوور لە بنەما دەستوورییەكان پیادە كرد، هەروەكو چۆن لە چەند ساڵی رابردوودا لە پێشێلكردنی مافە دەستووری و یاساییەكانی هەرێمی كوردستان جێبەجێی كردووە، لەم ئەگەرەدا دەبێت كورد چی بكات؟
- بۆ یەكلاكردنەوەی پرس و بابەتەكان بەردەوام سەردانی هەولێر دەكرێت و هەماهەنگی لەگەڵ سەرۆك بارزانی وەكو مەرجەعییەتی كورد و ناوەندی بڕیار دەكرێت، ئەمەش لە پڕۆسە سیاسییەكەی عێراقدا كوردی وەكو فاكتەرێكی گرنگ هێشتۆتەوە، بێگومان لە دوای سەردانەكەی جەنابی بارزانی بۆ بەغدا هاوكێشەكان بەو ئاراستەیەدا وەرچەرخا كە ئێمە بەشێكین لەدەوڵەتی عێراق و دەمانەوێت لە چوارچێوەی دەستووری عێراقدا كێشەكانمان چارەسەر بكەین و هەر بەم دەستوورە كێشە هەڵپەسێردراوەكانی نێوان هەرێم و بەغدا چارەسەر بكرێت، لە پرسی یەكلاكردنەوەی كێشەی كەركووك و ناوچە كوردستانییەكانی دیكەی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم و پرسی نەوت و ماف و شایستە داراییەكانی پێشمەرگە وەكو هێزێكی سەرەكی لە سیستەمی بەرگری عێراق و هەروەها پرسی نەوت و پشكی هەرێمی كوردستان لە بودجەی گشتی عێراق و هەموو گرفت و كێشە داراییەكانی دیكە، جگە لەمانە جێبەجێكردنی دەستوور بۆ بونیادنانی دامودەزگا فیدڕاڵییەكان، لەمەشدا رۆڵی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان دێتە پێشەوە و پێویستە بەو ئاراستەیە كار بكات كە هەموو ئەم خاڵانە لە چوارچێوەی رێككەوتنە سیاسییەكان بخاتە ناو چوارچێوەی یاساییەوە، هەرچەندە بە بۆچوونی من لەم قۆناغە و بە رەچاوكردنی بارودۆخەكە زۆر زەحمەتە هەموو ئەم كێشە و گرفتانە كاری لەسەر بكرێت، چونكە تا حكومەتێكی نوێ دانەمەزرێت و بارودۆخی عێراق سەقامگیریی بە خۆیەوە نەبینێت، ناتوانرێت قسەی جددی لەسەر یەكلاكردنەوەی كێشەكان بكرێت، هەربۆیە زۆر لەو بابەتانە بە هاوشێوەی ساڵی 2019 لە 2020 بەردەوام دەبێت، بۆ نموونە: پشكی كوردستان لە بودجە و مەسەلەی مووچە لە رووی یاساییەوە تا بودجەی 2020 پەسەند نەكرێت بە هاوشێوەی بودجەی 2019 دۆخەكە بەردەوام دەبێت. هەرێمی كوردستان چاودێریی دۆخی عێراق دەكات و ئەوەی هەیە و لە سەرجەم بوارەكانی پەیوەندییە سیاسی و ئابوورییەكان گۆڕانكارییەكی گەورەی بەسەردا نایەت، لە رووی ئەمنیشەوە هەماهەنگییەكی باش لە نێوان هەرێم و بەغدا هەیە و لەلایەن سەركردایەتیی سیاسی كوردستانەوە بەرچاوڕوونی هەیە، ئێمە ئومێد دەكەین رۆڵی كوردیش بەو ئاراستەیە بچێت كە بەغدا سەقامگیریی بەخۆیەوە ببینێت و بارودۆخی عێراق تێك نەچێت، لەبەر ئەوەی تێكچوونی سەقامگیریی عێراق كاریگەریی و شوێنەواری نەرێنیی لەسەر هەرێمی كوردستانیش دەبێت، ئێمە لە هەرێم ئەزموونی پێشترمان هەیە، كاتێك داعش هاتە موسڵ و ئەنبار و تكریت و ناوچەكانی دیكە ئاوارەیەكی زۆر روویان لە هەرێمی كوردستان كرد، سەرەڕای ئەوەی هەرێمی كوردستان وەكو ماڵی خۆیان مامەڵەی لەگەڵ كردن، بەڵام دەرئەنجام قورساییەكی زۆریان خستە سەر بودجەی هەرێم و بوارە خزمەتگوزارییەكان و دامودەزگاكانی هەرێمی كوردستان، لە دەرئەنجامی بوونی ئەو ساقامگیرییە سیاسییە، سەقامگیریی ئابووریش دەبێت و دەرئەنجام بۆ دۆخی ئابووری و دارایی هەرێمی كوردستان قازانجی دەبێت. بۆیە لەم دۆخە سیاسی و ئەمنییە ئاڵۆزە و لە ململانێیەی نێوان ئێران و ئەمریكا لە گۆڕەپانی عێراقدا، دەبێ دەسەڵاتدارانی بەغدا دەرچن لە هەژموونی ئیقلیمی بە رەچاوكردنی بەرژەوەندییەكانی گەلانی عێراق و دوورخستنەوەی لە شەڕ بە هەل بزانن، ئەگەر ئەمە نەكرێت، ئەزموونی لوبنان دووبارە دەبێتەوە و لە حاڵەتی فراوانبوونی ململانێكەدا، ژێرخانی ئابووریی عێراق وێران دەبێت.
Top