پێكەوەژیانی نێوان پێكهاتە جیاوازەكانی كوردستان خاڵی جیاكەرەوەی كوردستانە لە تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوە بۆتە ئەو ناسنامەیەی كە هەرێمی كوردستانی پێ دەناسرێتەوە، یەكێك لەو پێكهاتە گرنگانەی كوردستان و عێراق كە لە دوای ساڵی 2003وە لە شارەكانی دیكەی عێراق رووبەڕووی چەوسانەوە و كۆچی زۆرەملێ بوونەوە، كریستیانەكانن كە بەشیكی زۆریان هاتنە كوردستان و ئێستا بە ئاشتی و ئارامی لە كوردستان دەژین و بەشێكیشیان روویان لە هەندەران كردووە، بەڵام وەك خۆیان ئاماژەی پێ دەكەن، لە ئێستا زیاتر لە 90%ی ئەو كریستیانانەی لە عێراقدا ماونەتەوە، لە هەرێمی كوردستان دەژین. بۆ قسەكردن لەسەر ئەو ئاشتی و پێكەوە ژیانەی لە كوردستاندا بوونی هەیە، ئەم دیدارە تایبەتەمان لەگەڵ نیافەتی مەتران مار نیقودیموس داود سەرۆكی مەسیحییەكانی سریان ئارزۆدۆكس لە مووسڵ و كەركووك و هەرێمی كوردستان ئەنجام دا و بەمجۆرە باسی ئاشتی و پێكەوە ژیانی لە هەرێمی كوردستان كرد.

ئێستا عەنكاوە پایتەختی
هەموو كریستیانەكانە
لە جیهاندا



* لە دوای ساڵی 2007ـەوە و بە هۆی هەڵگیرسانی شەڕی مەزهەبگەرایی عەرەبی شیعە و سوننە و دواتریش سەرهەڵدانی تیرۆریستانی داعش، كریستیانەكانی عێراق رووبەڕووی كارەساتێكی گەورە بوونەوە و ناچاربوون بەغدا و شارەكانی دیكەی عێراق چۆڵ بكەن و رووبكەنە هەرێمی كوردستان، بەشێكی زۆریشیان چوون بۆ هەندەران و كۆچیان كرد، ئایا تاچەند بارودۆخی ناسەقامگیری عێراق كارەساتی بەسەر كریستیانەكان هێناوە؟
- پرسی چەوسانەوە و كۆچكردنی زۆرەملێی كریستیانەكان لە سەردەمی نوێدا لە 2007 ـەوە دەست پێ ناكات، بەڵكو هەر لەدوای رووخانی رژێمی دیكتاتۆری سەدام حوسێنەوە دەستی پێ كردووە، بەڵام بوونی ئێمە لەسەر ئەم خاكە بوونێكی فریاگوزاری نییە كە پەنامان بۆ هێنابێت، بەڵكو ئێمە ماوەی حەوت هەزار ساڵە لە پێش برا مووسڵمانەكان لەسەر ئەم خاكە بووین، بەڵام قەدەری ئێمەی كریستیان بە درێژایی مێژوو بەو جۆرە بووە كە ناوبەناو دوچاری چەوسانەوە و كۆمەڵكوژیی گەورە بووینەوە، هەر بۆ نموونە لە ساڵی 1915 لە ژێر سایەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانیدا كریستیانەكان بە هەموو پێكهاتەكانیانەوە دوچاری جینۆساید و كۆمەڵكوژییەكی گەورە بوونەوە كە لەو كارەساتەدا ئەرمەنەكان یەك ملیۆن و نیو كەسیان لێ جینوساید كرا و سریانەكانیش زیاتر لە 600 هەزار كەسیان بوونە قوربانی، كە ئەمە مێژووەكەیان زیاتر لە سەد ساڵە، بەڵام لە مێژووی هاوچەرخیشدا، ئێمە هەمووكات قوربانیی دەستی شەڕەكان بووین، بۆ نموونە لە شەڕی عێراق و ئێراندا ئێمە زیاتر لە قەبارەی خۆمان بەرارود لەگەڵ پێكهاتەكانی عێراق شەهیدمان داوە، تەنانەت بە ناوچەیەكی وەك قەرەقوشیان دەگوت (شاری شەهیدان) لەبەر ئەو هەموو ژمارە زۆرەی كریستیان لە شەڕەكەدا شەهید بوون، بەڵام لەبەر هەڵوەشانی زۆر گەورەی كۆمەڵگەی كریستیان لە عێراقدا كە لە دوای ساڵی 2003وە دەست پێ دەكات، بە هیچ جۆرێك لە ناوچەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان مافی تەواومان نەدراوەتێ و هەستمان بە پەراوێزخستن و فەرامۆشكردنی بوونی خۆمان كردووە، هەر بۆیە ئەگەر سەرنج لە ئاماری كریستیانەكانی شارەكانی عێراق بدەین، ئەوا پێش ساڵی 2003 زیاتر لە یەك ملیۆن و شەشسەد هەزار كەس بوون، بەڵام ئێستا لەگەڵ ئەوەی ئاماری دروستم لەبەر دەستدا نییە، بێگومان رێژەكە دابەزیوە بۆ زۆر كەمتر لە 500 هەزار كەس، كە لەوانەیە هەر 300 هەزار كەسیان مابنەوە. لێرەدا دەخوازم ئاماژە بەوە بكەم كە ئێمەی كریستیان لە مووسڵ هەتا پێش هاتنی داعش لە 2014، چوار جاری دیكە ناچاری كۆچی زۆرەملێیان كردووین، بەڵام ئەو كۆچە زۆرەملێیانە زۆریان نەخایاندووە و جاری وا هەبووە یەك دوو هەفتە و جاری دیكەش مانگێك، یان دوو مانگ بووە و دواتر گەڕاوینەتەوە شوێنەكانی خۆمان .
* بەڵام ئەوەی زیاتر دەنگدانەوەی هەبوو، وەك تاوانێكی گەورە دژی كریستیانەكان، ئەو كارانە بوون كە داعش لە مووسڵ لە بەرامبەر ئێوە كردنی، ئایا لە قۆناخی داعشدا كارەساتەكان چۆن بوون؟
- داعش تاوانێكی هێجگار گەورەی دژی كریستیانەكان ئەنجام دا، ئەوەی داعش كردی تەنیا كۆمەڵكوژی نەبوو، بەڵكو هەرچی هەمان بوو لە دەستمان دا، دەستی بەسەر ماڵ و موڵكماندا گرت، هەموو كەنیسەكانیان كاول كرد و تەقاندیاننەوە، چەندین كتێبی دەستنووسمان هەبوو، مێژووەكەی دەگەڕایەوە بۆ سەدەی دووەمی زایینی بە دەستی داعشییەكان فەوتان، هەروەها لە مووسڵ و لەناو گەڕەكی شیفا كەنیسەیەكی دێرینمان هەبوو بە ناوی كەنیسەی (تاهیرە) كە لە سەدەی حەوتەمی زایینیدا دروستكرابوو، ئەویشیان تەقاندەوە و لەگەڵ زەوی تەختیان كردو ئێستا بۆتە پاركی وەستانی ئۆتۆمبێل، كاتدرائیەی مار ئەفرام كە گەورەترین كاتدرائی بوو لە مووسڵ، بۆ ماوەی ساڵێك داعش كردی بە مزگەوتی خەلافەت و دوای ئەویش تەقاندیانەوە و ئێستا ئەویش نەماوە، بۆیە دەتوانم راشكاوانە ئەوە بڵێم كە هەموو كەنیسەكانی ناو مووسڵ و ئەوانەشی لە دەشتی نەینەوا بوون هەموویان كاول بوون، ئەوەی تەقێنراوەتەوە، تەقێنراوەتەوە و ئەوەی دیكەشی سووتێنراوە، لەمەش زیاتر ئێمە گەنجێكی زۆرمان لە دەشتی نەینەوا و شنگال و ناو مووسڵیش لەلایەن داعشەوە بێ سەروشوێن كراون و هەتا ئێستا هەواڵیان نازانین، هەروەها دەتوانم بڵێم هەر خێزانێكی كریستیان لە عێراقدا (بێجگە لە هەرێمی كوردستان) هەر یەكەیان قوربانییەكیان داوە، ئەوجا ئەو قوربانییە كوڕی ئەو ماڵە بێت، یان ئامۆزا، یان پوورزایان بووبێت.
* بەڵام دوای ئەوەی داعش ئەو كارەساتەی بەسەر كریستیانەكاندا هێنا، سەرۆك مسعود بارزانی وەك رێبەرێك و خەمخۆرێك خۆی كردە خاوەنی خەمی ئێوە، ئایا هەڵوێستی سەرۆك مسعود بارزانی لای ئێوە چۆن هەڵدەسەنگێندرێت؟
- ئێمە بەردەوام ئەو هەڵوێستەی سەرۆك مسعود بارزانی بەرامبەر بە خۆمان هەستی پێ دەكەین و بە تەقدیرەوە سەیری دەكەین، ئێمە قەت ئەوەمان لە بیر ناچێتەوە كە سەرۆك مسعود بارزانی پێی گوتین: «ئەم خاكە بەجێ مەهێڵن، ئێرە خاكی ئێوەشە، یان دەبێت پێكەوە بە ئازادی لەسەری بژین، یان دەبێت پێكەوە لە پێناوی ئەم خاكە بمرین.»، ئێمە لەسەر بنەمای ئەم قسەیەی سەرۆك بارزانی رۆڵەكانی خۆمان ئاراستە دەكەین و پێیان دەڵێن، ئێمە لەسەر ئەم خاكە میوان نین و خاكی باب و باپیرانی ئێمەشە و دەبێت بەردەوامی بە ژیان بدەین، لەبەر ئەوەی رەگ و ریشەی هەموو كریستانیەتی جیهان لەسەر ئەم خاكەیە و نابێت ئەو رەگ و ریشەیە هەڵبكێشدرێت، هەروەها هەر ئەمەش هانی داوین كە ئومێدیكمان هەبێت رۆژێك بگەڕێینەوە بۆ مووسڵ و دەشتی نەینەوا، بەڵام چۆن گەڕانەوەیەك؟ بێگومان گەڕانەوەیەك كە ئێمە بەردەوام جەختی لەسەر دەكەینەوە، دەبێت لەسەر بنەمای گەرەنتی بێت و گەڕانەوەیەكی دیراسەتكراو بێت، بەبێ ئەمە هەر گەڕانەوەیەك بۆ ئەو شوێنانە، گەڕانەوەیەكی نەزانانەیە و ئایندەیەكی نەزانراومان دەبێت.
* ئێستا ئەو ژمارە كریستیانەی كە لە عێراقدا بوونیان ماوە، بەشی هەرە زۆری كە دەكرێت بڵێن 95%یان لە كوردستان دەژین، ئەمەش مانای ئەوەیە لە هەرێمی كوردستان ژینگەی پێكەوە ژیان بۆ هەموو نەتەوە و ئایینە جیاوازەكان بوونی هەیە، ئایا ئێوەی كریستیانەكان تاچەند لە ئەدای حكومەتی كوردستان رازین و چیتر پێویستە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ پێكەوە ژیان و لێبووردەیی بیكات؟
- پێش هەموو شت دەمەوێت ئەوە بڵێم كە وڵاتێكدا یاسا نەبێت، كریستیان ناتوانێت لەو وڵاتە بژی، كولتووری ئێمە كولتووری ئاشتی و بونیادنانە نەك كولتووری داگیركاری و شەڕ، كریستیانەكان حەزیان لە خوێندن و مەعریفەیە، هەر بۆ نموونە لە ساڵی 2003، نیوەی ئەو كتێبانەی لە عێراقدا بوونیان هەبوو، ئەو كتێبانە بوون كە لە كتێبخانەی كەنیسەكاندا بوون، زیاتر لە 30%ی پزیشكەكان و مامۆستای زانكۆ و ئەندازیارانی عێراق كریستیان بوون، بەڵام كاتێك بارودۆخەكە تێكچوو، ناچاربوون پەنا بۆ كۆچكردن بەرن، ئەوە سەرباری ئەوەی كە بەشی هەرە زۆری كریستیانەكان نایانەوێت وڵاتی خۆیان بە جێ بهێڵن، لە ساڵی 2014 كە داعش هێرشی كردە سەرمان، ئێمە بێجگە لە كوردستان نەوایەكی ئاراممان شك نەدەبرد، بۆیە روومان كردە هەرێمی كوردستان، بەتایبەتیش هەر دوو پارێزگای هەولێر و دهۆك، ئێمە كە لە بنەڕەتدا خەڵكی ئەم خاكەین، بۆیە جارێكی دیكە گەڕاینەوە بۆ ئێرە، لێرەش زۆر بە گەرمی و میهرەبانی پێشوازییان لێ كردین و زۆر رێزیان گرتین و ئەوەی لە توانایاندا بوو پێشكەشیان كردین، لەو 2014 وە كە روومان كردەوە هەرێم، كاربەدەستانی حكومەتی هەرێمی كوردستان پێیان گوتین: ئێوە خۆتان دەزانن ئێمە لە قەیرانێكی ئابووریی گەورەداین و بەغدا گەمارۆی خستۆتە سەرمان، بەڵام وێڕای ئەوەش هەرچی هەمانە و لە ئیمكانیەتی ئێمەدایە پێشكەشتانی دەكەین. سوپاس بۆ خوا ئێمە لە كوردستان ئاسوودەین و هەست بە دڵنیایی و پاراستنی كەرامەتمان دەكەین كە ئەمە لەهەر شتێكی دیكە گرنگترە، ئەم كەنیسەیەی ئێستا لە عەنكاوە دروست كراوە، ئەمە كەنیسەیەكی تازەیە و حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆی دروست كردووین، بۆیە كاتێك لێمان دەپرسن، ئێوە چۆن دەتوانن لەكوردستان بژین؟ ئێمە لە وەڵامدا راشكاوانە دەڵێین: لە كوردستان یاسا هەیە، هەروەها هەندێك جاریش ئەوەم لێ دەپرسن: ئایا دەتوانن بگەڕێنەوە بۆ مووسڵ و لەوێ بژین؟ من لە وەڵامی ئەم پرسیارەشدا بەردەوام ئەوەم دووپات كردۆتەوە، لە بارودۆخی ئێستا نەخێر، لەبەر ئەوەی یاسا نییە، بەڵام ئەگەر دۆخەكە ئارام ببێتەوە و یاسا بوونی هەبێت، بەڵێ دەتوانین بگەڕێینەوە و لەوێش بژین. لە كوردستان یاسا مافی هاووڵاتیبوونی رێكخستووە، بە یاسا مافی مرۆڤبوونی رێكخستووە، لە كوردستان بە یاسا رێگە نادرێت كەس دەستێوەردان، یان دەستدرێژی بكاتە سەر كەسێكی دیكە، بۆیە ئەگەر ئەم ژینگە ئارامەی كوردستان لە هەر شوێنێكی دیكەش دابین بكرێت، بێگومان دەتوانین لەوێش بژین.
* ئەگەر پرسیارەكە بە شێوەیەكی دیكە بكەین، ئایا كریستیانەكان لە كوردستان هەست دەكەن كە رێزیان لێ دەگیرێت و هیچ جیاوازییەكیان لەگەڵ هاووڵاتیانی دیكە نییە؟
- پێشتریش ئاماژەم پێ كرد، ئێمە زۆر ئاسوودەین لەم هەرێمە، زۆر رازین لە ئەدای حكومەت، بەڵگەشمان بۆ ئەمە، ئێستا هەموو عێراق دەكوڵێت، بەڵام لە هەرێمی كوردستان ئاشتی و سەقامگیری و بونیادنانەوە بەردەوامە، من رۆژانە چەندین شاند و میوانی جیاواز دێنە لام و پێشوازییان لێ دەكەم، پێش ئەوەی ئێوە بێن، قەشەیەكی سویدی میوانم بوو، بردم بۆ فڕۆكەخانە و بەڕێم كردەوە، رۆژی پێشتر شاندێكی كریستیانەكانی ئوسترالیا هاتبوون، هەموو سەریان سوڕمابوو و پێیان دەگوتین، ئێوە لە كوردستان ئەم پانتاییە فراوانەی ئازادی و ئەو رێز و تەقدیرەتان هەیە، هەروەها لەو ماوەیەی پێشوو یەكێك لە قەشەكان لە میسرەوە هاتە كوردستان بۆ سەردانیكردنمان، كە چووم بۆ پێشوازی لە فڕۆكەخانە و ئەو بینی چۆن لەناو فڕۆكەخانەی هەولێر و لە خاڵەكانی پشكنین رێزیان لە مەتران و قەشەكان دەگرت و تەنانەت پشكنیشیان بۆ نەدەكرین، ئەمە وەك رێزگرتنێك لە پیاوانی ئایینی كریستیانی، بۆیە پێی گوتم: گەورەم ئێوە لە كوردستان لە نیعمەتدا دەژین، منیش پێم گوت: ئێمە لە نیشتمانی خۆماندا دەژین، حكومەتی هەرێمی كوردستان پارێزگاری لە كەرامەتی هاووڵاتیانی خۆی دەكات و دەزانێت چۆن ئەو هەستەی پێ ببەخشێت كە هەست بە ئارامی و دڵنیایی بكات، هەروەها دەزانێت چۆن ئینتیما بۆ هاووڵاتیان دروست بكات و گرێی بداتەوە بە خاكەوە، ئەمە لایەنێكی زۆر گرنگە، بۆیە ئەگەر بایەخپێدانی حكومەت نەبوایە، ئێمە ئەم هەستەمان لا دروست نەدەبوو، ئێمەش وەك ئەوانی دیكە بیرمان لە كۆچكردنی نابەدڵ دەكردەوە. ئێمە لە دیدارەكانمان لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان، (ئەوجا چ كابینەی هەشتەم بە سەرۆكایەتیی كاك نێچیرڤان بارزانی (كە ئێستا سەرۆكی هەرێمی كوردستانە)، چ كابینەی نۆیەم كە كاك مسرور بارزانی سەرۆكایەتی دەكات، بەردەوام ئەوەمان پێ گوتوون كە ئێمە لە كوردستان خۆشبەختین، بەڵام لەمەش باشترمان دەوێت بۆ ئەوەی گەلەكەمان هان بدەین لەسەر ئەم خاكە بمێننەوە، ئەگەر ئەم مامەڵەیەی هەرێمی كوردستان لەگەڵ حكومەتی عێراق بەروارد بكەین، ئەوا دەبێت راشكاوانە ئەوە بڵێم، ئەو كارەساتە گەورەیەمان لەسەر دەستی داعش بەسەر هات، نەك سەرۆك وەزیرانی عێراق، بەڵكو وەزیرێكیشیان نەنارد لێمان بپرسێت ئێوە چیتان بەسەر هاتووە، من راشكاوانە و راستەوخۆ ئەمەم بە حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق گوتووە و پێم گوت، ئێمە ئەو كارەساتە گەورەیەمان بەسەر هات، تۆ وەزیرێكت نەنارد، هەتا لێمان بپرسێتەوە، بەڵام لە كوردستان بەو پەڕی مێهرەبانی پێشوازیمان لێ كرا.
* ئایا تاچەند لە میانەی سەردانەكانتان و بەشداریكردن لە كۆنفڕانسە نێودەوڵەتیەكان توانیوتانە ئەم رووە گەشەی كوردستان پیشانی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بدەن؟
- راستییەك هەیە، دەمەوێت لێرەدا ئاماژەی پێ بكەم، كریستیان باڵیۆزی ئەو خاكەیە كە لەسەری دەژی، بۆیە بۆ هەر شوێنێكی ئەم جیهانە بچین و بەشداری هەر كۆڕ و كۆبوونەوەیەكی نێودەوڵەتی بكەین، بەشی هەرە زۆری ئەو پرسیارانەی لەلایەن رۆژنامەنووسان و بەرپرسانی ئەو وڵاتە ئاراستەمان دەكرێت، ئەوەیە كە دەپرسن: كوردەكان چۆن مامەڵەتان لەگەڵ دەكەن؟ حكومەتی كوردستان چۆن مامەڵەتان لەگەڵ دەكات و ئەو ئاستەنگانە چین كە رووبەڕووتان دەبنەوە؟ ئێمە زۆر راشكاوانە وەڵاممان داونەتەوە و پێمان گوتوون، حكومەتی هەرێمی كوردستان تا ئەو پەڕی كەرامەتی كریستیانی پاراستووە، یاساكانی كوردستان هیچ جیاوازییەكی لە نێوان هاووڵاتی نەهێشتووە، هەموو بە جیاوازیی نەتەوە و ئایینەوە هەست بە مافی هاووڵاتیبوون دەكەن، بارودۆخی كوردستان زۆر لە بارودۆخی بەغدا و بەشەكانی دیكەی عێراق جیاوازە، لەو شوێنانە ئێمە هەستمان نەدەكرد رێز لە كەرامەتمان دەگیرێت، بەڵام لە كوردستان وێڕای ئەوەی لەناو قەیرانێكی سەختی ئابووریشدا بوون، حكومەتی هەرێم پێشوازی لێ كردین و ئەوەی لە توانایاندا بوو، پێشكەشیان كردین.
* خەریكە لەناو پایتەختی كوردستان، عەنكاوە دەبێتە پایتەختە جوانەكەی كریستیان لە عێراقدا، ئایا تا چەند ئەم فرابوونە هەمە لایەنەیەی عەنكاوە بۆتە جێگەی دڵنیایی و خۆشحاڵیی كریستیانەكانی كوردستان و كریستیانەكانی بەشەكانی دیكەی عێراقیش كە روویان لە هەرێمی كوردستان كردووە؟
- عەنكاوە شارۆچكەیەكی بچووكی كریستیان بوو لە دەوروبەری هەولێر، پێشتر كەنیسە جیاوازەكان عەنكاوەیان بەجێهێشتبوو، تەنیا یەك كەنیسەی لێ مابوو، كە نوێنەرایەتیی یەك تائیفەی كریستانی دەكرد، بەڵام ئەگەر ئەمڕۆ سەیری عەنكاوە بكەیت، دەبینین بۆتە شارێكی گەورە لەناو هەولێری پایتەختدا، هەموو كەنیسەكان وەك كەنیسەكانی (كلدانی، ئاشووری، سریانی ئەرسۆزۆكس، سریانی كاسۆلیكی، كەنیسەی ئینجیلی، كەنیسەی ئەرمەنی) ئەمانە هەمووی گەڕاونەتەوە بۆ عەنكاوە، لەمەش زیاتر هەر خێزانێكی كریستیان ئەوجا لە كوردستان بێت، یان لە دەرەوەی كوردستان كە قسە لەگەڵ منداڵە رەوەندەكانی دەكات، داوا دەكەن لە عەنكاوە یەكتری ببینن، واتە هەتا ئەگەر لایەكیان لە عەمان، یان لوبنان، یان توركیا و ئەورپاش بێت، داوا ناكەن لە یەكێك لەو وڵاتانە یەكتری ببینن، بەڵكو داوا دەكەن هەردوولا بگەڕێنەوە و لە عەینكاوە یەكتری ببینن، بۆیە عەنكاوە تەنیا نەبۆتە پایتەختی كریستیانەكان لە عێراقدا، بەڵكو بۆتە پایتەختی كریستیانەكان لە سەرانسەری جیهاندا. ئەوان كە دەگەڕێنەوە بۆ عەنكاوە، هەست دەكەن لەم شارەدا كەرامەتی كریستیانەكان پارێزراوە، زۆر میوان دێن كە بە شەقامەكاندا پیاسە دەكەن و دەبینن دووكان و فرۆشگاكان بە زمانەكانی كوردی و عەرەبی و سریانی لێیان نووسراوە، لێمان دەپرسن ئەوە بە زمانی سریانیش لە سەریان نووسراوە، ئێمە پێیان دەڵێن: بێگومان، لەبەر ئەوەی ئەم شوێنە كریستیانە و حكومەتی هەرێمی كوردستانیش بایەخ بە زمانی ئەم نەتەوەیە دەدات، كە زمانی حەزرەتی عیسایە، ئەوەش زۆر گرنگە كە هەست بە بوونی كەرامەتی خۆت و زمانی خۆت دەكەیت، زیاد لەمەش پێیان دەڵێین: ئێمە لە كوردستان بەڕێوەبەرایەتییەكمان هەیە بە ناوی بەڕێوەبەرایەتیی خوێندنی سریانی، وانەی تایبەت بە زمانی سریانی لە قوتابخانەكان دەگوترێتەوە، بۆیە هەموو ئەمانە پێگە و تەقدیری خۆیان هەیە لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوە. ئەم ژینگە ئارامەیە كە وایكردووە كریستیانەكان لە وڵاتانی دیكەشەوە كۆچ دەكەن و پەنای بۆ دێنن، هەر بۆ نموونە كریستیانەكانی سووریا، وەك نەوایەكی ئارام پەنایان بۆ عەنكاوە هێناوە و هاتوونەتە ئێرە.
* ئێستا كریستیانەكانی كوردستان جیا لەوەی لە پەرلەمانی كوردستان چەندین كورسیی پەرلەمانییان هەیە، لە هەمانكاتدا لە حكومەت و دامودەزگانی دیكەشدا وەزیر و چەندین پۆستی گرنگی دیكەیان هەیە، ئایا تا چەند بەشداریكردنی ئێوە لە پرۆسەی سیاسی و حكومەتدا جێگەی رەزامەندیی هاووڵاتیانی ئێوەیە؟
- ئێمە ئەو هەستە لامان دروست بووە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان رێز لە بوونی كریستیان دەگرێت، بۆیە بوونی ئێمە لە پەرلەمان و حكومەت، رەنگدانەوەی رێزی حكومەتە لەوەی ئێمە لەناو حكومەت و پەرلەمانیش بوونمان هەبێت، هەروەها چەندین ئەندام پەرلەمان و وەزیری و بەڕێوەبەرانی گشتیمان هەیە، زۆر جار گۆێمان لەوە بووە كە كریستیانەكان لە مافی خۆیان زیاتریان وەرگرتووە، بەڵام ئێمە مافی زیاترمان وەرنەگرتووە، بەڵكو ئەو مافانەی خۆمان وەرگرتووە كە حكومەت دەزانێت ئەوە مافی ئێمەیە، بەڵام نایشارینەوە ئێمە ئومێدی زیاترمان بە حكومەتی كوردستان هەیە و دەمانەوێت هێشتا بوونمان لەناو پەرلەمان و حكومەت زیاتر بێت، ئەمەش نەك لەبەر ئەوەی مافەكانمان كەمن و داوای زیاتر دەكەین، نەخێر بۆ ئەوەیە زیاتر خزمەت بكەین و بەشداری بونیادنانەوەی وڵاتی خۆمان بكەین.
* یەكێك لە ئەركە گرنگەكانی ئەم خولەی پەرلەمان نووسینەوەی دەستوورە بۆ هەرێمی كوردستان، ئایا ئەو ماددە و خاڵانە چین كە دەتانەوێت لە دەستووری كوردستاندا هەبێت؟ هەروەها تا چەند بوار دراوە كە لە نووسینی دەستوورەكەدا بەشدار بن؟
- پڕۆژەی نووسینەوەی دەستووری كوردستان زۆر گرنگە، بۆیە پێویستە ئەم دەستوورە دەستوورێكی تازە بێت و جیاوازی لەگەڵ دەستووری عێراق هەبێت، ئەگەر ئەو جیاوازییەی نەبێت، ئەسڵەن نووسینەوەی دەستوورمان بۆ چییە؟ من پەیوەندیم بە ماددە و بڕگەكانی دەستوورەكە نییە، بەڵكو لەلایەن سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستانەوە داوام لێ كراوە بەشداربم لە دیراسەتی ئەم دەستوورەدا، بۆیە خاڵی سەرەكی كە دەكرێت ببێتە بناخە بۆ ئەوەی ئەم دەستوورەی لەسەر بونیاد بنرێت، بەم خاڵانە دەزانم:
1. دەبێت ئەم دەستوورە جیاوازی لەگەڵ دەستووری عێراقدا هەبێت.
2. ئازادیی تەواو بۆ هەمووان و چەسپاندنی مافی هاووڵاتیبوون.
3. دەسەڵاتە شەرعییەكانی هەرێم لەسەر بنەمای دامەزراوەیی بن، نەك ئایینی یان ئیتنی.
ئەگەر لەسەر ئەم بنەمایانە سەیری دەستووری عێراق بكەین، سەیر دەكەین نووسراوە دەبێت سەرۆكی عێراق موسڵمان بێت، باشە بۆچی موسڵمانبوون بكرێتە مەرج و فەرز بكرێت؟ ئایا باشتر نییە بنووسریێت پێوستە سەرۆكی وڵات مرۆڤێك بێت نوێنەرایەتیی هەموو هاووڵاتییەك بكات و لە ئەركەكەیدا بێ جیاوازی خزمەتی هەموو لایەك بكات؟ بۆیە ئەگەر دەستووری كوردستان لە سەر پرانسیپەكانی هاووڵاتیبوون و مرۆڤبوون بنووسرێتەوە، بە راستی دەستوورێكی زۆر جوان دەردەچێت.