یەكێك لە هەنگاوەكانی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان تەرخانكردنی 33 ملیار دینار بوو بۆ چاككردنەوەی رێگاكانی نێوان شار و شارۆچكەكانی كوردستان، ئەم پڕۆژانەش دەبێت لە ماوەی 70 رۆژدا و پێش هاتنی وەرزی زستان تەواو بكرێن، بۆ قسەكردن لەسەر پلان و بەرنامەی وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن، ئەم دیدارەمان لەگەڵ ئەندازیار سدقی ئامێدی بریكاری وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن بۆ كاروباری رێگاوبان ئەنجامدا و بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گۆڤاری گوڵانی دایەوە.

* یەكێك لە كارە باشەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەوەیە كە هەڵمەتی چاككردنەوەی رێگاوبانەكانی دەرەوەی شارەكانی دەست پێ كردووە، پێش ئەوەی وەرزی بەفر و باران دەست پێ بكات، لێرەدا پرسیار ئەوەیە ئەو هەڵمەتە كوێ دەگرێتەوە؟
- دەستمان بە هەڵمەتەكە كردووە، هەڵمەتی كار و پڕۆژە و چاككردنەوەی رێگاوبانی دەرەوەی شارەكان كە لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە بڕیاری لەسەر دراوە، لە سلێمانی تا زاخۆ و هەولێر و هەڵەبجە و ئیدارەی گەرمیان و راپەڕینیش دەگرێتەوە، هەڵمەتەكە بەگشتی بەپێی ئەو بودجەیەی كە لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە رەزامەندی لەسەر دراوە، دابەش كراوە و پڕۆژەكانیش بەپێی پارێزگاكان كراوەنەتە سێ زۆن.
1. پڕۆژەكانی پارێزگای سلێمانی (8) پڕۆژەن و بودجەی تێچوویان لە (13) ملیار دینارە زیاترە و بریتین لە (چاككردنەوەی قیری رێگای دەربەندیخان – باوەنور، چاككردنەوە و دروستكردنەوەی بەشێك لە پردی كانیسارد بە درێژیی (50) مەتر، نۆژەنكردنەوەی رێگای قیری تاسلوجە-تەكیە، نۆژەنكردنەوەی رێگای دوكان – چوارقوڕنە، چاككردنەوەی قیری رێگای وارماوا – دەربەندیخان، چاككردنەوەی قیری رێگای دوكان – سلێمانی، نۆژەنكردنەوە و قیرتاوكردنەوەی رێگای دووسایدی رانیە – دەربەندی رانیە، قیرتاوكردنی رێگای سیتەك – گوگەیەر .
2. پڕۆژەكانی پارێزگای دهۆك بڕی زیاتر لە 10 ملیار دیناری بۆ تەرخانكراوە و كراوەتە چوار بەش، كە بریتین لە: پڕۆژەكانی رێگاوبانی دەڤەری ئامێدی، پڕۆژەكانی دەڤەری ئاكرێ و بەردەڕەش، پڕۆژەكانی رێگاوبانی دەڤەری دهۆك و سمێل، پڕۆژەكانی دەڤەری شێخان .
3. پڕۆژەكانی زۆنی پارێزگای هەولێر بە دوو شێوازی راستەوخۆ و كەرتی تایبەت جێبەجێ دەكرێن، ئەو پرۆژانەی راستەوخۆ جێبەجێ دەكرێن بڕی 2.5 ملیار دنیاریان بۆ تەرخانكراوە و بریتین لە پڕۆژە رێگاكانی: رێگای هەولێر – پیرمام، هەولێر – پردێ، گۆمەسپان – سماقۆڵی، كۆڕێ – شەقڵاوە – میراوە، بەستۆڕە – شێخ توراب – قەندیل، حوجران – سەر كەند خەیلانی – رەزگە دیوین.
بەشی دووەمی پڕۆژەكانیش كە لە رێگای كۆمپانیا و بەڵێندەرایەتییەوە جێبەجێ دەكرێن و بەسەر پێج زۆن دابەش كراون، بەمجۆرە: زۆنی A1 رێگاكانی دەوروبەری ناوەندی هەولێر، زۆنی B1 رێگاكانی قەزای سۆران و شەقڵاوە، زۆنی B2 چەندین پڕۆژەی رێگاوبان لە قەزای سۆران و شەقڵاوە، زۆنی C رێگاوبانەكانی قەزای مێرگەسۆر دەگرنەوە، هەروەها رێگەی سپیلك – خەلان – بارزان بە بودجەی 7.5 ملیار دینار، چاك دەكرێتەوە.
بەمەش ئەو بڕە پارەیەی بۆ چاككردنەوەی رێگاوبانەكانی هەر سێ پارێزگاكە تەرخانكراوە، دەكاتە 33 ملیار دینار، هەروەها دەبێت ئەم پرۆژانە لە ماوەی 70 رۆژدا پێش ئەوەی وەرزی بەفر و باران دەست پێ بكات، تەواو ببن.
* ئایا بێجگە لە ئەم هەڵمەتەی بۆ چاككردنەوەی ریگاوبانەكان دەستان پێكردووە، پڕۆژەی دیكەی رێگاوبانتان هەیە كاری تێدا بكرێت؟
- بەڵێ، چەندین پڕۆژەی دیكەش هەیە كە لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە پارە بۆ تەواوكردنیان تەرخانكراوە، كە بریتین لە: تەواوكردنی پڕۆژەی رێگای كۆیە – كەلكە سماق كە بڕی 6.3 ملیار دیناری بۆ تەرخانكراوە، پڕۆژەی رێگای هەولێر – كۆیە بەشێكی زۆری ئەنجامدراوە و لە قۆناغی كۆتاییدایە و بڕی 4 ملیار دیناری بۆ تەرخانكراوە.
* ئێستا هەڵمەتێكی باش بۆ بە دووسایدكردنی هەولێر- دهۆك دەستی پێ كردووە، ئایا ئەم پڕۆژەیە لە چ قۆناغێكدایە و كەی تەواو دەبێت؟
- ساڵانی پێشتر بە هۆی قەیرانی ئابوورییەوە ئەم پڕۆژەیە راوەستابوو، بەڵام ئێستا دەستی پێكراوەتەوە و پڕۆژەی رێگای دهۆك هەولێر كراوەتە دوو بەش و دراوەتە دوو كۆمپانیای گەورە (كاڤین و هێمن گرووپ) كۆمپانیای كاڤین لە ئیشەكەیدا گەیشتۆتە 60% بۆ 65%، بەڵام كۆمپانیای هێمن گرووپ لە پڕۆژەكەدا درەنگ دەستی بەكار كرد، بەڵام كارەكان لەلایەن هەردوو كۆمپانیاكەوە ئێستا بەردەوامە و شەو و رۆژ كار دەكەن و ئیشی زۆرباش دەكەن، هەردوو كۆمپانیا توانا و ئێمكانیاتی باشیان هەیە، ئەم رێگەیە زۆر ستراتیژییە، بۆیە دەبێت بە شەو و رۆژ كاری تێدا بكرێت، بۆ ئەوەی تەواو ببێت و بكەوێتە خزمەتی هاتوچۆی هاووڵاتیانەوە. چاوەڕێی ئەوە دەكەین لە ئایندەیەكی نزیكدا لە پێش (رۆڤیاوە تا دەگاتە عەنكاوە و سەر شەقامی 150مەتری بە ئاستی ستاندەری جیهانی تەواو ببێت، دوای ئەمەش دەست دەكەین بە پڕۆژەی رێگای (بەردەڕەش – كەڵەك، هەروەها وەك وەزارتی ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن پلانمان بەو جۆرەیە كە هەموو رێگاكانی نێوان شار و شارۆچكەكان و نێوان پارێزگاكان بكەینە دوو ساید.
* بەرنامە و سیاسەتی وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن بەتایبەتی بۆ رێگاوبان، بۆ چوار ساڵی داهاتوو چییە؟
- ئەركی یەكەمان ئەوەیە كە پڕۆژە كۆنەكان دەست پێ بكەینەوە و تەواویان بكەین، لە پرسیاری پێشوو باسی ئەوەم كرد كە پلانمان هەیە رێگەی سەرەكیی نێوان شار و شارۆچكەكان بكەینە دووساید، هەروەها لە پلانماندایە كە رێگەی سەرەكیی دەروزاە سنوورییەكان بكەینە دووساید، ئەم پڕۆژانە پێش دروستبوونی قەیرانی دارایی دیزانیان بۆ كراوە و تەواو بوون و كەوتوونەتە بواری جێبەجێكردنەوە، بەڵام بەهۆی قەیرانەكەوە راوەستان، هەروەها لە بەرنامە و سیاسەتی وەزارەتدا پلانێكی دیكەشمان هەیە، ئەویش دروستكردنی هێلی شەمەندەفەڕە كە ماوەیەكە دیراسەی ئەو پڕۆژەیەمان كردووە و لە ماستەرپلان دانراوە كە ئەنجامی بدەین، هەرچەندە كاتی خۆی ئەم ئەركە لە كار و ئیشەكانی وەزارەتی گواستنەوە بوو لە عێراق و هەرێمی كوردستانیشدا، بەڵام لە یاسای وەزارەتی ئاوەدانكردنەوەدا ئەو كار و پڕۆژەیەی هێلی شەمەندەفەڕ كراوەتە ئەركی وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن.
* لەم ماوەیەدا دەنگۆی ئەوە هەبوو كە تۆنێلی مەسیف تەواو دەبێت، بە تەواوبوونی ئەو تۆنێلەش دووسایدی شەقڵاوە وەكو دەڵێن تەواو دەبێت، ئایا وەردەكاریی تونێلەكە بەكوێ گەیشت و بەنیازن هاوكات لەگەڵ تەواوبوونی تۆنێلەكە جووتسایدەكەی شەقڵاوەش تەواو بكەن؟
- هەرچەندە دەستپێكی پڕۆژەی تۆنێلی مەسیف لە كاتی قەیرانیشدا بوو كە بارودۆخی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە رووی داراییەوە باش نەبوو، بەڵام هەوڵمانداوە كار لە تۆنێلەكەدا رانەوەستێت، ئێستا تۆنێلەكە تەنیا هەندێك كاری تەكنیكی و ئەلیكترۆنی و میكانیكی ماوە، هەروەها بە دیوی هەولێریشدا هەندێك قیرتاوكردن ماوە و لەدیوی كۆڕێ بەرەو شەقڵاوەش دوو كیلۆمەتر رێگا مابوو، ئێستا وەزارەت بە جێبەجێكردنی راستەوخۆ ئەنجامی دەدات، وەك بەڕێز وەزیری ئاوەدانكردنەوەش ئاماژەی پێ داوە، دەمانەوێت لە كۆتایی ئەمساڵدا تۆنێلەكەی مەسیف بكەینەوە.
* ئێستا هەڵمەتێك هەیە بۆ تەواوكردنی دوو سایدی رانیە- دوكان، دیارە ئەو پڕۆژەیە كۆنە و چەندین ساڵە دەستی پێ كردووە و تەواو نەبووە، ئایا بەنیازن ئەم پڕۆژەیەش بەم زووانە تەواو بێت؟
- ئێمە هەوڵمانداوە هەر بەڵێندەرێك كاری لە پڕۆژەكان وەستاندوە دووبارە دەست بە كار بكاتەوە، لە ئێستاشدا رۆژ لەدوای رۆژ و هەنگاو بە هەنگاو بەڵێندەرەكان دەگەڕێنەوە سەر كار و پڕۆژەكان، خۆ ئەگەر ئابووریی كوردستان بەرەو گەشەكردنی زیاتر بچێت، ئەوا هەر بەڵێندەرێك كاری پڕۆژەیەك رابگرێت، ئێمە لێپرسینەوەی لەگەڵ دەكەین، بەپێچەوانەشەوە رێگەی دیكەی بۆ دەدۆزینەوە، دەبێت پڕۆژەی هەموو رێگا كۆنەكان تەواو بكرێن.
* ئایا بەرنامەتان بۆ چاككردنەوەی رێگای هەولێر – موسڵ هەیە؟
- بۆ چاككردن و نۆژەنكردنەوەی رێگای هەولێر – موسل لەگەڵ بەغدا قسەمان كردووە، بەڵام ئەوان دەڵێن خۆمان ئەو رێگایە چاك دەكەینەوە، رێگای هەولێر – خەبات لە پڕۆژە كۆنەكانە و وا بڕیارە لەم رێگایە دەست بەكاركردن بكەینەوە و خۆشمان وەك بەڕێوەبەرایەتیی چاككردنەوە و پاراستنی رێگاوبانەكان كار لە رێگای هەولێر – خەباتدا دەكەین، لە كاتی خۆیدا ئەو رێگایە قۆناغێكی تەواو بوو و قۆناغی دووەم دەستی پێ كرد، بڕیار بوو ساڵی 2014قۆناغی سێیەم و چوارەمی پڕۆژەی رێگای دوو سایدی هەولێر – خەبات دەست پێ بكەین، بەڵام قەیرانەكەی بەسەردا هات. هەروەها رێگای بەردەڕەش – كەڵەك كە رێگای سەرەكیی گوندەكانە و قەرەباڵغیی زۆری كەوتۆتەسەر، دوای ئەوەی تیرۆریستانی داعشیش پەلاماری بەعشیقە و بەحزان و ئەو ناوچانەیان دا و رێگای بەعشیقە – كەڵەك گیرا، مەجبوور بووین كە هەموو بارهەڵگرەكان بێنینەوە رێگای بەردەڕەش - كەڵەك هەر بەم هۆكاری بارهەڵگرانەوە ئێستا رێگاكەی بەردەڕەش – كەڵەك بە تەواوی وێران بووە، لە بنەڕەتیشدا ئەو رێگایە ستاندارد نەبوو، كە ئەم جۆرە بارقورسی و قەرەباڵغییە زۆرە بەردەوامەی لەسەر بێت، هەر بۆیە لە بەرنامەمان بوو دوای ئەوەی لە رۆڤیا تا بەردەڕەش كە لە پڕۆژە كۆنەكانە كە دوو ساید دەكرێت، رێگای بەردەڕەش – كەڵەك ئەو نێوانەش بە دوو ساید بكەین، بەڵام ئێستا ناتوانین ئەو پڕۆژەیە جێبەجێ بكەین، تاوەكو رێگای دوو سایدی رۆڤیا – هەولێر تەواو نەبێت، ئەو كات هاتوچۆ بەگشتی و بارهەڵگرەكانیش دێنە سەر ئەو رێگایە، ئینجا دەست بە پڕۆژەی رێگای بەردەڕەش – كەڵەك دەكەین.
* رێگای خەلیفان – گەلی عەلی بەگ – سۆران، و هەموو ئەو رێگایانەی بۆ شێروان مەزن و بارزان دەچنەوە، بەتایبەتی رێگای سپیلك و سۆران كە دەچنەوە مێرگەسۆر و بارزان بەپێی پێویست نین، بەتایبەتی لە وەرزی زستاندا هاووڵاتیان لە هاتوچۆكردندا كێشە و گرفتیان زۆرە، ئایا بەرنامە و هەڵمەتەكە بۆ ئەو رێگایانە چۆنە؟
- لە پێشانگای نێودەوڵەتیی هەولێر لە رۆژی 30/9/ 2019 كە تێیدا كۆمپانیایەكی راوێژكاری كارو ئیشەكانی خۆی نیشان دەدا، لە یەكێك لە ڤیدیۆكاندا جەنابی وەزیری ئاوەدانكردنەوە پرسی ئەو پڕۆژەیە كام رێگایە؟ بۆمان روون كردەوە كە رێگای هەریر تا حاجی ئۆمەرانە و ئەو رێگایە 8 تۆنێلی پێویستە، چونكە زۆر شاخ دێتە سەر رێگاكە و تۆنێلیش پارە و خەرجی زۆری پێویستە، ئەو پڕۆژەی رێگایە ئێستا لە پلانماندایە و دەبێت رێگای دوو سایدی دهۆك بۆ ئیبراهیم خەلیل و هەولێر بۆ چۆمان و حاجی ئۆمەران زوو تەواو بن، هاوكات ئەو رێگایانەی خراپ بوون لە نێوان (خەلیفان - گەلی عەلی بەگ – سۆران) بە درێژایی 15 كم و رێگای (سۆران – رواندز – چۆمان – حاجی ئۆمەران) بە درێژایی 70كم و رێگای (بالیسان – خەلیفان ) بە درێژایی 24كم و رێگای (سپیلك – خەلیفان) بە درێژایی 14كم و رێگای (مامە جەلكە – ئەسپیندارە) بە درێژایی 10كم و رێگای (فریز – هیران ) بە درێژایی 10 كم و رێگای (شیخان – بێل – مەران) بە درێژایی 10كم و رێگای (مەزنێ – مێرگەسۆر) بە درێژایی 17كم و رێگای (سپیلكك – خەلان – بارزان ) بە درێژایی 17كم، ئەو رێگاوبانانە لە كار و پڕۆژەی ئەو هەڵمەتەدان كە لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانی حكومەتی كوردستان بڕیاری لەسەر دراوە، هەر هەموویان چاك دەكرێنەوە، هەروەها پڕۆژەیەكی تازەمان داناوە كە لە تۆنێلی بنی هەریرە و راستەوخۆ بۆ سۆران دەچێت، ئەم رێگایە تازەیە و هەشت تۆنێلی پێویستە و دیزاینێكی تازە و هاوچەرخی بۆ دانراوە و ناتوانین ئەو پڕۆژەیە لەسەر رێگا كۆنەكە ئەنجام بدەین، چونكە ئەگەر پڕۆژەكە لەسەر ئەو رێگا كۆنە جێبەجێ بكەین، دەبێت رێگاكە بگیرێت و كاركردن لەم پڕۆژەیەش چەند ساڵێكی پێویستە، بەمەش رێگای هاتوچۆ نامێنێت، یان زۆر زەحمەت دەبێت، بۆیە ئاراستەیەكی نوێمان بۆ رێگاكە داناوە و كاری لەسەر دەكەین و رێگا كۆنەكەش دەمێنێت و ماوەماوە لە هەر شوێنێك پێویستی بە چاككردن و نۆژەنكردنەوە و قیرتاوكردن بێت، بۆی ئەنجام دەدەین، تاوەكو پڕۆژەی رێگا تازەكە تەواو دەبێت.
* بەرنامە و پڕۆژەی رێگاوبانتان بۆ ناوچەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان بەتایبەتی بۆ ئەو شوێنانەی شەڕی داعشی تێدا بوو، وەك شنگاڵ و زوممار و شەلالات و باعشیقە چییە؟
- ئێستا ئێمە ناتوانین لەم شوێنانە ئیش بكەین و ئامێرەكانمان بۆ ئەو شوێنانە ببەین، تەنیا دەتوانین لەهەندی شوێن كە نزیكە لە كوردستان وەك رێگای پردێ – كەركووك و ئەو شوێن و ناوچانەی سەر بە ئێمەن، دەتوانین رێگاكانیان بۆ چاك و قیرتاو بكەینەوە، بۆ نموونە: رێگایەك هەیە لە گەرمیانەوە دەچێت بۆ دیالە، ئەو ناوچەیە ئەگەر هەماهەنگییەك بكەین لەگەڵ حكومەتی ناوەندی، ئەو شوێنانەی ئێمە دەیكەینە پڕۆژە، ئەگەر خۆیان دەیانەوێت بیكەن، با ئەنجامی بدەن، تا دەگاتە سنووری ئێمە لەو كاتەدا ئەوە ئێمە ئەو بەشەی سنووری خۆمانە پڕۆژەكە ئەنجام دەدەین، ئەگەر حكومەتی ناوەندی هیچ ناكەن، ئەوە ئێمە هەر هەموو پڕۆژەی رێگاكە جێبەجێ دەكەین، چونكە تەوەجووهی حكومەتی كوردستان ئەوەیە هەر شوێنێك خزمەت بە كوردستان بكات، ئێمە دەیخەینە پلان و بەرنامە و كاروپڕۆژەی بۆ ئەنجام دەدەین.
* لە رەچاوكردنی رێنماییەكان و زەبتكردنی ئوتۆمبێلە بارهەڵگرەكان تا چەند رەچاوكراوە لەسەر رێگا سەرەكییەكان و دەرەوەی شارەكان بۆ پاراستی رێگاكان، ئایا تاچەند قەپانی سەر رێگاكان بوونەتە هۆكارێك بۆ پاراستنی رێگاكان؟
- بێگومان هەر بارهەڵگرێك لە ئاستی رێنمایەكان زیاتر بار هەڵبگرێت، ئەوا زیادەكە دادەگیرێت و ئەگەر خاوەنەكەی ئەو زیادەیەی نەبردەوە، دەبێتە موڵكی حكومەت، لەمەش زیاتر لە 1ی 10ی 2019 بڕیارمان داوە كێشی بارهەڵگرەكان لەوەی ئێستا كە هەیە كەمتر بكرێتەوە، لەبەر ئەوەی پێشتر لەبەر باری ئابووری رێگەمان دابوو هەندێك كێشەكان زیاتر بن، بۆیە ئێستا دەمانەوێت كێش بگێڕینەوە بۆ ستاندەری نێودەوڵەتی و بیگەیێنینە ئاستی ئەو وڵاتانەی بارزگانییان لەگەڵ دەكەین، وەك: توركیا و ئێران، بەمەش دەتواندرێت رێگە سەرەكییەكان بپارێزرێن، هەر بۆیە بەنیازین ژمارە قەپانەكان زیاتر بكەین و سەرپێچیكاریش جیا لەوەی دەست بەسەر كێشە زیادەكەیدا دەگیردرێت، بە بڕێك پارەش سزا دەدرێت.
* ئایا ناتوانرێت بەرنامەیەك دابندرێت كە رێگای ئۆتۆمبێلی بارهەڵگر لە رێگای ئۆتۆمبیلی ئاسایی جیا بكرێتەوە؟
- رێگاكانی كوردستان زۆربەیان كۆنن و پێشتر رژێمەكانی پێشووی عێراق بە ئامانجی سەربازی دروستی كردوون، نەك ستاندەری نێودەوڵەتی، بۆیە پڕۆژەی دروستكردنی رێگەی ستراتیژی لە دوای رووخانی رژێمی بەعسەوە دەستی پێكرد و لە دوای ساڵی 2005 حكومەت ساڵانە ئەولەوییەتی دەدا بە سێكتەرەكانی (تەندروستی و پەروەردە و كشتوكاڵ و ئاوی خواردنەوە و...هتد، لە ساڵی 2013 بڕیار درا لە بودجەی حكومەتی كوردستان ئەولەوییەت بدرێت بە سێكتەری رێگاوبان، بەڵام قەیرانی دارایی بەسەردا هات و نەتوانرا وەك خۆی جێبەجێ بكرێت، بۆیە بەرنامە و پلانمان هەیە، رێگای خیرا دروست بكەین هەرچی ئۆتۆمبێلی بارهەڵگر هەیە بچنەسەر ئەو رێگا خێرایانە، لەو دوو سایدە تازانەی دروست دەكرێن، ئەگەر هەر سایدێك بكرێتە سێ بەش (لەین) بارهەڵگرەكان لە بەشێك هاتوچۆ بكەن، بەمەش دوو بەشی دەمێنێتەوە بۆ ئۆتۆمبێلی دیكە، بەم شێوەیەش رێگاكان بەم شێوەیەی ئێستا تێك ناچن.
* ئایا پاش چەند ساڵی دیكە هەرێمی كوردستان دەتوانێت رێگاوبانەكانی بگاتە ستانداردی جیهانی؟
- دوو ساڵ پێش قەیرانەكە هەنگاومان نا بۆ ئەوەی نزیك ببینەوە لە ستانداردی جیهانی، یان بە پێوەری ستانداردی جیهانی رێگاوبانەكان جێبەجێ بكەین، لەگەڵ ئەوەی لەو یەك دوو ساڵەدا بە هۆی قەیرانەوە پڕۆژەكان راگیران، بەڵام لەو كاتەوەی دەستمان پێ كردۆتەوە پڕۆژە سەرەكی و ستراتیژییەكان وەك رێگای نێوان شارەكان و شارۆچكەكان بە ئاستی ستاندەری جیهانی جێبەجێ دەكرێن.