مەحموود رەش سیاسەتمەداری باكووری كوردستان بۆ گوڵان: ئەگەر پەكەكە هەوڵی تێكدانی سەقامگیریی هەرێمی كوردستان بدات، دژایەتیی هەموو كورد دەكات
August 21, 2019
دیمانەی تایبەت
ئەو كەشە ئارام و سەقامگیرەی هەرێمی كوردستان كە حكومەت و پەرلەمان دابینیان كردووە، بۆتە جێگەی هیواو ئومێد بۆ هەموو كورد لە هەر چوارپارچەی كوردستان كە ئازادانە لەم بەشە ئازادەی كوردستان هەست بە ئارامی و ئاسوودەیی دەكەن، لەناو تێكڕای حزب و لایەنە سیاسییەكانی كوردستانیشدا بێجگە لە پەكەكە، هەموویان پشتگیریی لە مانەوە و سەقامگیریی هەرێمی كوردستان بە ئەركی نیشتمانی و نەتەوەیی خۆیان دەزانن، ئەمەشیان بە كردەوە سەلماندووە، ئەوجا وەك چۆن هێزی پێشمەرگەی كوردستان شان بە شانی شەڕڤانان چووە كۆبانێ و لە یەك سەنگەردا لە رۆژئاوا كۆبانێ ئازاد كرایەوە، بە هەمان شێوە لە باشووریش حزبە سیاسییەكانی كوردستان (بێجگە لە پەكەكە) شان بەشانی پێشمەرگە لە سەنگەری مقاوەمەتدا بەرگرییان لە هەرێمی كوردستان كردووە، بەڵام بەداخەوە پەكەكە لە كاتی شەڕی داعش سەرچاوەی نائارامی و تێكدانی رێزی خەڵك بوو، ئێستاش كە شەڕی داعش كۆتایی هاتووە و هەرێمی كوردستان بەرەو ئاوەدانكردنەوە و بونیادنانەوە هەنگاو هەڵدەگرێت، جارێكی دیكە پەكەكە هەوڵی تێكدانی سەقامگیریی باشوور دەدات، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم رەفتارانەی پەكەكە، ئەم دیدارەمان لەگەڵ مەحموود رەش سیاسەتمەدار و ئەندامی پێشووی سەركردایەتیی پەكەكە ئەنجامداو بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گوڵان دایەوە.* بەهۆی ئەو بارودۆخە نالەبارەی لە توركیا بوونی هەیە، هەست دەكرێت كوردانی باكووری كوردستان نیگەرانن، لە ئێستای خوێندنەوەت بۆ رەوشی كورد لە توركیا چۆنە؟
- بارودۆخی كوردستان لە باكوور جیا لەوەی ئاڵۆزە لە هەمانكاتدا گوشارێكی زۆریشی لەسەرە، بۆیە دەكرێ بڵێم لە ئێستادا ئاسۆی هیچ دەسنكەوتێك بۆ ئەوان دیار نییە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە لەلایەك حكومەتی توركیا گوشارێكی زۆر دەكات و لەلایەكی دیكەش هیچ پارت و هێزێكی ئەوتۆ لە گۆڕەپانی سیاسیدا نین كە بتوانن ئومێدێك بۆ میللەت دروست بكەن، ئەمەش وایكردووە كوردانی باكوور لەناو كێشەگەلێكدا بژین. بەشێوەیەكی گشتی خەڵك گلەیی و گازندەی زۆرە، بۆیە هەتا ئەو هێزە سیاسییە لە گۆڕەپانی سیاسیی باكوور دەرنەكەوێت و لە چوارچێوەی بەرنامەیەكی روون و شەفافدا هەوڵ نەدات ریزەكانی خەڵك رێكبخاتەوە، ئەوا زۆر زەحمەتە زەمینە بۆ هیچ دەستكەوتێك بێتەئاراوە، لەوانەیە هەندێك باس لەو پارت و لایەنە سیاسییە كوردییانە بكەن كە ئێستا لە توركیا بە حیساب نوێنەرایەتیی كورد دەكەن، بەڵام ئەم لایەنانە راستە لە پەرلەمان و شارەوانییەكان كورسی وەردەگرن، بەڵام نەیانتوانیوە هیچ لە بارودۆخی میللەتەكە بگۆڕن، هەر بۆیەشە گۆڕینی ئەم واقیعە پێویستە و هەر لایەنێكی سیاسییش بیەوێت ئەو گۆڕانكارییە دروست بكات، ئەوا دەبێت بەرنامەیەكی نەتەوەیی راشكاوانەی هەبێت و بەو بەرنامەیە رووناكییەك بۆ میللەت دروست بكات، بۆ ئەوەی میللەت بتوانێت لەبەر رۆشنایی ئەو رووناكییە هەنگاو هەڵبگرێت و هەوڵ بۆ گەیشتن بە ئامانجەكانی بدات. لایەنێكی دیكە كە ئەویش بارودۆخەكەی ئاڵۆزتر كردووە، ئەوەیە كەس نازانێت دەبێت لەم بارودۆخەدا چی بكات. بە شێوەیەكی گشتی كوردانی باكوور گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی كە كێشەی ئەوان بە چەك چارەسەر ناكرێت، بەتایبەتی دوای ئەوەی پەكەكە شەڕی خەندەقی بردە ناو شارەكان و لەئاكامدا ماڵكاولییەكی زۆری خستەوە، ئەمەش بووە هۆكاری ئەوەی میللەت ناڕەزایی دەرببڕێت، هەر ئەوەش وایكردووە ئێستا هەست دەكرێت بۆشاییەك هەیە و پڕكردنەوەی ئەو بۆشاییە پێویستی بە بوونی ئەلتەرناتیڤێكە كە بتوانێت دووبارە بە بەرنامەیەكی راشكاوانە متمانە لای میللەت دروست بكاتەوە، بەڵام بەداخەوە ئەو هێز و لایەنە سیاسییانەی ئێستا لە گۆڕەپانەكەدا هەن، نەیانتوانیوە ببنە ئەو بەدیلە و بەرنامەیەكی راشكاوانەی ئەوتۆیان هەبێت كە میللەت متمانەی پێ بكات.
* ئاماژەت بەوە كرد كە كوردانی باكوور گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی كە كێشەكەیان بە چەك چارەسەر ناكرێت، بەڵام وا دەردەكەوێت پەكەكە نایەوێت لەم پەیامەی خەڵكی باكوور تێبگات. بۆچی پەكەكە پێداگری لەسەر رێكارێك دەكات كە سەرەنجام دەبێتە مایەی كێشە و ماڵكاوڵی بۆ كوردستان؟
- پەكەكە ئایدیۆلۆژیەتێكی تایبەت بەخۆی هەیە، كە ئەویش چەپگەراییە، چەپگەراییش پەیوەندی بە نەتەوایەتییەوە نییە و بەپێی بەرژەوەندی ئەو ئایدیۆلۆژیەتە چەپگەراییە سیاسەت دەكات، میژووی چەپگەرایی لە هەموو جیهان ئاشكرایە، هەر بۆ نموونە لە رووسیا گەیشتە دەسەڵاتیش، بەڵام سەرەنجام شكستی هێنا، لە ئێستاشدا كە خەباتی سیاسی لە كوردستاندا پێویستی بە بیری نەتەوەیی هەیە، ئەوا چەپگەرایی لەگەڵ ئەم واقیعەی ئێستادا یەك ناگرێتەوە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئەمڕۆ ئامانجەكانی خەڵكی كوردستان پێویستی بە بیری نەتەوەیی هەیە، لەسەرینی ئەم پێداویستییە نەتەوەییەوە گەلی كوردستان داوا دەكات كە بە رێگەچارەی سیاسی دەروازەیەك بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی بدۆزرێتەوە، پەكەكە لەگەڵ ئەم ئاراستەیە ناگونجێت و نایەوێت رێگەچارەیەكی سیاسی بگرێتەبەر، ئەوان دەڵێن ئەردۆگان دوژمنە و ناكرێت بە چارەسەری ئاشتییانە ئەم كێشەیە چارەسەر بكرێت، باشە گریمان ئەردۆگان دوژمنە، بەڵام ئێستا كورد 60-70 پەرلەمانتاری هەیە، با ئەم پەرلەمانتارانە لە پەرلەمانی دوژمنەكەت خەباتی سیاسی بكەن، پێشتر لە ساڵانی 70 و 80كانی سەدەی رابردوو گەلی كوردستان ناچاربوو پەنا بۆ خەباتی چەكداری ببات، بەڵام پەكەكە دەبێت ئەوە بزانێت كە ئێستا ساڵی 2019یە، بەرامبەرەكەت سوودێكی هێجگار زۆری لە تەكنەلۆژیای پێشكەتوو وەرگرتووە و خاوەنی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانە كە دەتوانێت هەموو شتێك ئاشكرا بكات، لەبەرامبەریشدا پەكەكە دەبێت ئەوە بزانێت كە لە بەرامبەر ئەو تەكنەلۆژیا پێشكەوتووە سەربازییەدا، تەنیا چەكی تەقلیدی هەیە، بۆیە لە هەر رووبەڕووبوونەوەیەكدا بوار بۆ بەرامبەر دەرەخسێت كە هەموو جۆرە چەكێك بە كار بهێنێت و كارەسات و ماڵكاوڵی بۆ میللەت دروست بكات، بۆیە گرنگە پەكەكە هەوڵبدات كە رێگری بكات لەوەی بەرامبەرەكەی تەكنەلۆژیای پێشكەوتوو بەكار بهێنێت، بۆ ئەمەش دەبێت پەنا بەرێتەبەر خەباتی سیاسی و پەرلەمانی و لە رێگەی پەرلەمانتارە كوردەكانەوە لەناو پەرلەمانی توركیا راشكاوانە باسی كێشە و گرفتی خەڵكی كوردستان بكات و رای گشتی لەسەر بجووڵێنێت. كە ئەم رێگەی هەڵبژارد و كۆتایی بە شەڕی چەكداری هێنا، ئەمە وەك ئەوەیە كە هەموو چەكە پێشكەوتووەكانی توركیای پەكخستبێت.
* ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ شەڕە بێ ئاكامەكانی پەكەكە لە باكوور، ئاشكرایە پێش ئەوەی پەكەكە شەڕی خەندەق لە شارەكانی باكوور دروست بكات، كورد بە رێگەی هەڵبژاردن زیاتر لە 80 كورسیی پەرلەمانی توركیای بردەوە، بەڵام هەدەپەش نەیتوانی ئەو بارودۆخە بقۆزێتەوە و ئاراستەی خەباتی سیاسی بخاتەوە سەر رێچكەی خۆی، ئایا بۆچی هەدەپە ئەو دەرفەتەی نەقۆستەوە؟
- هەدەپەش هەر دروستكراوی پەكەكەیە، وەك پێشتر ئاماژەم پێكرد لەدەرەوەی ئەوان هێزێكی ئەلتەرناتیڤ نییە كە بتوانێت ئاراستەكە راست بكاتەوە، چەند هەوڵێك هەبوون، بەڵام سەركەوتوو نەبوون، بۆیە هەتا هەدەپەش دەستبەرداری چەپگەرایی نەبێت و نەگەڕێتەوە بۆ بیری نەتەوەیی، ئەوا ناتوانرێت ئەو ئاراستە خراپە راست بكرێتەوە.
* دیارە پەكەكە هەر بۆ باكوور نەبۆتە كێشە، ئێستا باشووری كوردستان كە خاوەنی حكومەت و پەرلەمانی خۆیەتی، كەچی پەكەكە هەوڵی تێكدانی دەدات و هێزێكی بە ناوی جەوهەری پاراستنی باشووری كوردستان دامەزراندووە و بە حیسابی خۆی دەڵێت ئێمە باشوور رزگار دەكەین، ئایا ئەم بەشە ئازادە لە دەستی كێ رزگار دەكەن؟
- ئەم بەشە ئازادەی كوردستان (هەرێمی كوردستان) سەروەرییەكی گەورەیە بۆ هەر چوار پارچەی كوردستان و بەشێكی ئازاد و دیموكرات و سەربەخۆی كوردستانە و باشووری كوردستان بۆتە چەترێك و هەموو كورد لە ژێر سێبەری ئەم چەترە هەست بە ئارامی دەكات، بۆیە پێویستە هەر كوردێك پشتگیری لەم هەرێمە بكات و بیپارێزێت، لە هەمانكاتدا ئەم بەشە ئازاد و سەربەخۆیە وەك پشتیوانییەك وایە بۆ پارچەكانی دیكەش بۆ ئەوەی خەباتی سیاسی بكەن و هەوڵبدەن بە ئامانجەكانی خۆیان بگەن. ئاشكرایە لەم چوارچێوەیەشدا مەیدانی راستەقینەی خەباتی پەكەكەش دیارە كە باكووری كوردستانە و دەبێت پەكەكە لە باكوور بوونی هەبێت و خەبات بۆ ئەو ئامانجە بكات، بەڵام بەداخەوە پەكەكە لە بری ئەوەی جەخت لەسەر مەیدانی راستەقینەی خەباتی خۆی بكاتەوە، هاتووە بۆ بەشەكانی دیكەی كوردستانیش حزبی پاشكۆی خۆی دروست كردووە، پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە: پەكەكە بۆچی حزب بۆ بەشەكانی دیكەی كوردستان دروست دەكات؟ راستە دەبێت هەر حزبێكی سیاسی لە هەر پارچەیەك بێت، هاریكار و یارمەتیدەری حزبەكانی پارچەكانی تریش بێت، بەڵام دەستێوەردان و ئاژاوە دروستكردن كە پەكەكە دەیكات كارێكی باش نییە، هەر بۆ نموونە لەم بەشەی كوردستان (هەرێمی كوردستان) دەسەڵاتێكی كوردانە هەیە، خاوەنی پەرلەمان و حكومەتی خۆمانین، بەشێوەیەكی نەتەوەیی و نیشتمانییانە لە سەر رێبازی نەمران شێخ عەبدولسەلام بارزانی و مەلامستەفا و ئێستا سەرۆك مسعود بارزانی بە باشترین شێوە هەرێمەكە بەڕێوەدەبەن، ئایا ئەمە چ لۆژیكێكە كە پەكەكە هێزی جەوهەری پاراستنی باشوور دروست دەكات و دەیەوێت كێشە و ئاژاوە و ئاستەنگ لەم هەرێمەدا بخوڵقێنێت؟ لەسەر ئەم پرسە من وای دەبینم هەر كوردێك بیەوێت ئاستەنگ بۆ حكومەتی كوردستان دروست بكات و كەشی سەقامگیریی هەرێمەكە بشێوێنێت، من وەك دوژمنی كوردستان و دوژمنی نەتەوە سەیری دەكەم، بۆیە گرنگە پەكەكە بە خۆداچوونەوە بكات و دەبێت بزانێت لە مەیدانی راستەقینەی خەباتی خۆی لە باكوور دەبێت بوونی هەبێت و هەموو هێز و توانای خۆی بخاتەكار بەرامبەر بە دوژمن و هەوڵبدات میللەتی خۆی بپارێزێت، بەپێچەوانەوە ئەگەر ئەمە نەكات، ئەوا دەبێتە حزبێكی لادەر و دژ بە پرسی نەتەوایەتیی كورد و كوردستان.
* تاچەند ئەم هەوڵانەی پەكەكە لە رووی پراكتیكەوە دەبنە هەڕەشەی جددی لەسەر ئارامیی هەرێمی كوردستان؟
- پەكەكە وەك هێزێك كە ساڵانێكی درێژە بەردەوام شەڕی چەكداری كردووە، لەو بوارەدا ئەزموونی هەیە، بەڵام بە هۆی سیاسەتی هەڵە و شەڕە بێ ئاكامەكانی ئەو ئەزموونەی لەدەست داوە و ئێستا ئەو هێزەی پێشانی نەماوە، لەلایەكی دیكە پێشتر لەناو پەكەكە خەڵكانی نەتەوەیی زۆر بوون، ئەوان لە پێناوی ئامانجی نەتەوەدا شەڕیان دەكرد و خۆیان بە كوشت دەدا، ئێستا ئەو خەڵكانە لەناو پەكەكە نەماون، بۆیە ئێستا بارودۆخی پەكەكە زۆر ئاڵۆزە و ئەو توانایەی نەماوە كە گێچەڵی گەورە دروست بكات، هەروەها خەڵكیش گەیشتۆتە ئەو قەناعەتەی ئەوەی پەكەكە دەیڵێت گوایە لە دژی پارتی دیموكراتی كوردستان ئەوە دەكات، ئێستا ئاشكرا بووە كە پەكەكە دژی هەموو خەڵكی كوردستان دەیەوێت ئاژاوە و گێچەڵ دروست بكات. لە هەرێمی كوردستان بێجگە لە پارتی چەندین حزبی دیكەی سیاسی هەن كە بەشێكیان لە حكومەت بەشدارن و بەشێكیشیان لەناو پرۆسە سیاسییەكەدان، بۆیە كاتێك پەكەكە دەڵێت من باشوور رزگار دەكەم، واتە دژایەتیی هەموو حزبە سیاسییەكانی كوردستان دەكات، هەروەها لەبەر ئەوەی ئەم بەشە ئازادەی كوردستان بۆتە جێگەی ئومێد بۆ هەموو كورد، ئەوا كاتێك پەكەكە دژایەتیی ئەم بەشە دەكات واتە دژایەتی هەر چوار پارچەی كوردستان دەكات. هەر بۆ نموونە راستە من لە باكوورەوە هاتووم و ئێستا لە باشوور نیشتەجێم، بەڵام ئەگەر فیكر و بۆچوونی من نەتەوەیی نەبوو، ئایا چ ئایندەیەكم دەبێت؟ یان تۆ چۆن دەتوانیت بڵێیت من كەسێكی نەتەوەییم؟ بێگومان ئەو كاتە كەسێك بە نەتەوەیی هەژمار دەكرێت كە قسەو كردارەكانی سەلمێنەری بیری نەتەوەیی خۆی بێت.
* هەر سەبارەت بەم پرسە ماوەیەك لەمەوپێش یەكێك لە بەرپرسەكانی پەكەكە گوتی، ئەگەر ئێمە لە خۆشیدا نەبین، ئەوان ناهێڵین باشووریش سەقامگیر بێت، ئایا مەزندە دەكرێت ئەمە قسەی بەرپرسێك بێت كە بە حیساب بڵێت خەبات بۆ كوردستان دەكەم؟
- ئەم ئاخاوتنە، ئاخاوتنی عەباسە كە ئێستا بۆتە (دۆران قالقان)، بە راستی ئاخاوتنێكی زۆر هەڵەیە و هەموو كوردێك دژی ئەو ئاخاوتنەیە. من لەو باوەرەدام فیكری ئەوان لە نەتەوایەتی دوور كەوتۆتەوە، ئەگەر وا نەبێت، تەنیا چیایەك، یان بن بەردێك لە كوردستان ئازاد بكرێت، ئەركی هەر كوردێكە بیپارێزێت. باشە ئەگەر خەبات بۆ ئازادیی كوردستان نەبێت، ئەی لە پێناوی چی خەبات دەكەن؟ ئێستا ئەگەر پەكەكە بتوانێت باكوور رزگار بكات، ئایا دەبێت كورد پشتیوانی بكات، یان لە دژی رابوەستنەوە؟ بەڵام هەموو ئازادكردنێك قوربانیدانی دەوێت، ئەم بەشەی كوردستان كە ئازاد بووە، خەڵكەكەی لە پێناویدا كارەساتی ئەنفال و كیمابارانی بینیوە بە سەدان هەزار قوربانی بۆ داوە و هەروا لە خۆڕا نەهاتۆتەئاراوە، بۆیە دووبارەی دەكەمەوە ئەم هەڵوێستەی ئێستای پەكەكە هەڵوێستێكی نانیشتمانییانەیە، چونكە خواستی هەموو كوردێك ئەوەیە بستێكی خاكی كوردستان ئازاد بكرێت، ئەم بستە خاكەش بە شەهادەت ئازاد دەكرێت، ئەو خوێنەی رژاوە، بۆ ئازادیی كوردستان بووە، ئەوەی دژی ئەمە بێت، كارێكی هەڵە دەكات.
* بەڵام ئێستا كە پارتی دیموكراتی كوردستان رۆڵی سەرەكی لە پرۆسەی سیاسیی هەرێمی كوردستان دەگێڕێت، زیاتر پەیامەكانی پەكەكە وەك ئەوەیە ئاراستەی پارتی بكرێت، ئایا ئەمە لە پێناوی چیدا دەكەن؟
- من پێموایە تەنیا كەسانی بێ ئاگا وابیردەكەنەوە كە پەكەكە تەنیا دژایەتیی پارتی دیموكراتی كوردستان دەكات، پەكەكە دژایەتیی میللەتی كورد دەكات، چونكە پارتی، پارتێكی بچكۆلە، یان گرووپێك نییە، بەڵكو میللەتێكی لەپشتە و پارتی و میللەت بوونەتە یەك، ئەم پارتە درێژەپێدەری ئەو رێبازەیە كە لە (شێخ عەبدولسەلام بارزانی)یەوە سەرچاوەی گرتووە و ماوەی زیاتر لە 100 ساڵە ئەم بنەماڵەیە (ماڵباتی بارزانی) 3-4 پشتیان لە پێناوی ئەم رێگەیەدا كردۆتە قوربانی و نەوە لەدوای نەوە هێناویانە و لەسەردەستی بارزانیی نەمر بۆتە فیكرێكی كوردستانی و ئێستاش لە سایەی سەرۆك مسعود بارزانی درێژەی هەیە و بەرەوپێشەوە دەبرێت، بۆیە ئەركی سەرشانی هەر كوردێكە لە هەر كوێیەكی ئەم دنیایە بێت، رێز لە خەباتی ئەم ماڵباتە شۆڕشگێڕ و كوردپەروەرە بگرێت و شانازییان پێوە بكات، هەر بۆیە كاتێك پەكەكە دەیەوێت بەوجۆرە ئاخاوتن بدات كە تەنیا دژایەتیی پارتی دیموكراتی كوردستان دەكات، ئەوا راست نییە و دژایەتیی هەموو نەتەوەی كورد دەكات.
* سەبارەت بە رۆژئاوای كوردستان، دیارە پەیەدە وەك پاشكۆی پەكەكە لە قەڵەم دەدرا، بەڵام ئێستا باس لەوە دەكرێت كە پەیەدە بە شێوەیەك لە شێوەكان خۆی بڕیار دەدات و وەك پێشان لەژێر هەژموونی پەكەكەدا نییە، ئایا تاچەند پشتگیریی ئەم بۆچوونە دەكەیت؟
- راستە پەیەدە، دروستكراوی پەكەكەیە، لە هەموو رۆژئاواش (كۆبانێ، عەفرین، جەزیرە) پەیەدە هەر درێژەپێدەری سیاسەتی پەكەكە بووە، بەڵام لە ئێستادا خەڵكی رۆژئاوا زیرەكن و بەپێی بارودۆخەكە هەنگاو هەڵدەگرن، بۆیە ئەگەر بڵێین پەیەدە لە پەكەكە جیا بۆتەوە و ئێستا خۆی بە سەربەخۆیی بڕیار دەدات، بە بۆچوونی ئەمە راست نییە، هەروەها ئەگەر بڵێین هەر گرێدراوی ئەوانن، ئەویش بەوجۆرە نییە، لە ئێستادا كە هێزەكانی ئەمریكا لەوێن، هەوڵێكی وا هەیە كەوا پیشان بدەن، خۆیان بڕیاری خۆیان دەدەن، بەڵام لە بنەڕەتیشدا هیچ شتێكی وا نەكراوە كە بڵێن لە پەكەكە جیا بوونەتەوە.