راڵف پیتەرس نووسەر و ژەنەڕاڵێكی خانەنشینی سوپای ئەمریكییە و بۆ ماوەی دە ساڵ لە هەواڵگریی سوپادا كاری كردووە. هەروەها خاوەنی ئەزمونێكی دوورودرێژی كاری رۆژنامەگەرییە و رووماڵی چەندین شەڕ و ناكۆكی لە جیهاندا كردووە و ستووننووسی چەندین رۆژنامەی بە ناوبانگ بووە، وەك: وۆڵ ستریت جۆرناڵ، نیویۆرك پۆست، واشنتۆن پۆست و لە ئێستاشدا شرۆڤەكاری ستراتیژیی كەناڵی (فۆكس نیوز)ی ئەمریكییە و لە ئاخافتنێكیدا بۆ گوڵان، رەوشی ناوچەكە و گرژییەكانی نێوان ئێران و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و چەند پرسێكی گرنگیی هەنووكەیی تاوتوێ دەكات.

* هەروەك ئاشكرایە بارگرژییەكانی نێوان ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و ئێران بەردەوامە و ئێمەش دەزانین كە ئەمریكا هەڵمەتێكی دژی ئێران بەرپاكردووە، كە بە ئەوپەڕی فشار ناوزەدی كردووە، بەڵام هەندێ كەس بە دیپلۆماسیەتی ناچاركردن ناوی دەبەن، لەلایەكی دیكەوە هەندێ لە چاودێران پێیان وایە كە ئەمە زیاترە ناچاركردنە نەك دیپلۆماسییەت، بۆچوونی ئێوە لەم بارەیەوە چییە؟
- گرنگ نییە چۆن وەسفی ئەم هەڵمەتە دەكرێت، بەڵكو گرنگ ئەوەیە كە چەند كاریگەرە. لەگەڵ ئەوەشدا، هێشتا ئێمە ناتوانین حوكمی كۆتایی لەم بارەیەوە بدەین، بەڵام ئەوەی دەتوانین بیڵێین ئەوەیە كە مامەڵەی سەرۆك ترەمپ لە ئاست ئێراندا لە رووی دیپلۆماسییەوە بێ سەروبەری باڵی بەسەردا كێشاوە، بەڵام كاریگەر بووە لە سنوورداركردنی داهات و سەرچاوە داراییەكانی ئێران كە ئەم وڵاتە خراپ بەكاریان دەهێنێت لە شوێنەكانی وەك لوبنان، غەززە و سووریا، یان تەنانەت عێراقیش. شتێكی ئازاربەخشە كە ببینین خەڵكی ئێران دووچاری دژواریی ئابووری بۆتەوە، بەڵام هەرچۆنێك بێت، ئەمە باشترە لە هەڵگیرسانی شەڕ. حكومەتی ئێران و لەگەڵیدا سوپای پاسداران، بە ئاراستەی نائومێدیدا دەڕۆن، هەر لەبەر ئەمەشە كە لە گەرووی هورمز رەفتاری خراپ دەنوێنن. بەڵام مەترسییەكە ئەوەیە كە سوپای پاسداران كردارێكی جەنگی ئەنجام بدات لە دژی بەرژەوەندییەكی سەربازی، یان مەدەنیی ئەمریكا و گریمانەی ئەوە بكات كە ترەمپ بوێریی ئەوەی نییە كاردانەوەی هەبێت. ئەمە هەڵەیەكی كوشندە دەبێت، لەبەر ئەوەی بە دڵنیاییەوە ئەمریكا هێز بەكار دەهێنێت بۆ بەرپەرچدانەوە. ئەگەرچی من پێشبینی شەڕێكی بەرفراوان ناكەم لە نێوان ئێران و ئەمریكادا. ئەمریكاش خوازیاری شەڕ نییە و ئێرانیش دەزانێت كە دۆڕاوی هەر رووبەڕووبوونەوەیەكی راستەوخۆی سەربازی دەبێت. هەرچەندە سوپای پاسدارانیش هۆشیارە بەم راستییە، ئەگەرچی دەتوانێت بۆ ماوەیەكی كورت ئەمریكا دووچاری ئیحراجی بكات، یان كوشتار لە نێو ئەمریكییەكاندا بكات، بەڵام ئەو كاتە نرخ و باجێكی گەورە دەدات. ئێمەش دەزانین كە حوكمدانی خراپ لە نییەتی خراپ زیاتر سەریانكێشاوە بۆ شەڕ و ناكۆكی. دواتر ئێمە دەزانین كە حكومەتی ئێران لە ناوخۆدا یەكگرتوو نییە. بەڵكو چەندین لایەن هەن لە نێو ئەم حكومەتەدا، تەنانەت ئەمە لە نێو هێزە موحافیزكارەكانیشدا راستە. هەروەها حاڵی حازر، حكومەتی ئێران لە نائومێدیدا چەندین حوكمدانی هەڵەی ئەنجامداوە و ئەوروپییەكانی لە خۆی دوورخستۆتەوە كە خوازیاری ئەوە بوون پارێزگاری لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكە بكەن. خۆ ئەگەر باس بێتەسەر بوونی هاوپەیمانێتیی كارا، ئەوا ئێران زیاتر و زیاتر بە تەنیا دەمێنێتەوە. كاتێكیش كەسێك لەسەر بنەمای نائومێدی هەڵسوكەوت دەكات، ئەوا ئەگەری ئەوە هەیە كاری گەمژانە بكات. خۆ ئەگەر حكومەتێك لەسەر بنەمای نائومێدی رەفتار بكات، ئەوا ئەگەری ئەوە هەیە، هەڵەی گەورەی تراژیدی بكات. من نیگەرانم لەوەی كە سەختگیرەكانی نێو ئێران متمانەیەكی زیاد لە پێویستیان بە توانای خۆیان هەبێت بۆ فریودانی ئەمریكا، ئەوا هەڵوەستەیەكی زۆریان كرد، كاتێك سەرۆك ئۆباما هیچ كاردانەوەیەكی توندی نەبوو لەبەرامبەر رفاندنی چەند دەریاوانێكی ئەمریكا-بۆ ماوەیەكی كورت- چەند ساڵێك پێش ئێستا. لە رووی سیاسییەوە، ئەو دەنگدەرانەی پشتیوانیی ترەمپ دەكەن، داوای كاردانەوەیەكی توند دەكەن لەبەرامبەر كوشتنی هەر ئەمریكییەكدا. كەواتە من باوەڕم وایە كە چینی ناوەڕاست لە ئێراندا خوازیاری حكومەتی تاران نین، بەڵام رێگاچارەیەكیان نییە بۆ گۆڕینی ئەم حكومەتە. تراژیدیای قووڵ لێرەدا ئەوەیە كە هەڵەكانی ئەمریكا و ئێران لە ماوەی حەوت دەیەدا بوونەتە هۆی ئەوەی ئەم دوو هێزە و گەلانی ئەم دوو هێزە ببنە دوژمنی یەكتری، كە لە راستیدا هاوپەیمانی سرووشتیی یەكترن. كەواتە لە كاتێكدا كە واپێدەچێت ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و ئێران لەسەر رەوت و رێڕەوی پێكدانن لە ئێستادا، بەڵام مایەی سەرسوڕمان نابێت، ئەگەر لە ماوەی دەیەیەك، یان دوو دەیەدا دووبارە ئێران و ئەمریكا بەرژەوەندیی ستراتیژیی هاوبەش لە نێوانیاندا بەدی بكەن. لە كاروباری جیهاندا هەمیشە كارێكی ژیرانەیە كە گریمانەی ئەوە بكەیت كە دۆستی هەمیشەیی و دوژمنی هەتاهەتایی بوونی نییە، خەڵكی كوردستانیش زۆر باشتر لە من ئەمە دەزانن.
* هەروەك ئێوە ئاماژەتان پێكرد كە سزا ئابوورییەكانی ئەمریكا لەسەر ئێران خەڵكی ئێرانی دووچاری كێشە و دژوارییەكی زۆری ئابووری كردووە، ئایا پێتان وایە لە ئەنجامدا ئێران ناچار دەبێت سازش بكات و هەڵوێستەكانی خۆی بگۆڕێت؟
- ئێمە نازانین ئاكام و كاریگەری و ئاكامەكانی ئەم سزایانە چی دەبن. بەڵام پێشتریش ئێران بە نابەدڵییەوە رازی بووە ئاشتی بكات لەگەڵ عێراقدا لە ساڵانی هەشتاكاندا. كە رەنگە بۆی هەیە سازشێكی هاوشێوە بكاتەوە. لە هەمان كاتدا، دەبێت ئامادەبین بۆ خراپترین سیناریۆ. لایەنێكی دیكەی دەرهاویشتەكانی ئەم سزایانە ئەوەیە كە وەك قاچاخچییەكان لەسەر هەردوو دیوی سنووری ئێران دەستكەوت بەدەست دەهێنن. كەواتە لایەنێكی خراپی ئەم سزایانە لە مەودای كورتدا ئەوەیە كە دەرفەت بۆ خەڵكە بەدكارەكان دەڕەخسێنێت، لە سەروەختی شەڕدا پاڵەوانەكان دەمرن و تاوانكارەكان گەشە دەكەن.
* باشە ئێمە دەزانین كە ئیدارەی سەرۆك دۆناڵد ترەمپ رێچكەیەكی دیاریكراو لە بواری سیاسەتی دەرەوەدا دەگرێتەبەر بۆ هێنانەدی ئامانجەكانی كە هاوشێوەی كاری بازرگانی و بزنسە، بەڵام ئەوەی لەم رووەوە جێی سەرنجە و بگرە جێی سەرسوڕمانە ئەوەیە كە شێوازی مامەڵەی ئیدارەی سەرۆك دۆناڵد ترەمپ ئەوەیە كە دەیەوێت رێككەوتنێكی گشتگیر و هەمەلایەن لەگەڵ ئێراندا بكات كە لایەنەكانی دیكەی بەدەر لە رێككەوتنە ئەتۆمییەكەش بگرێتەوە، پرسیارەكە لێرەدا ئەوەیە ئایا ئێوە هیچ دژیەكییەك لەمەدا بەدی ناكەن؟
- من پێم وانییە ئامانجەكانی ئیدارەی ئەمریكا لە ئاست ئێراندا ئامانجی یەكگرتوو و جێگیر بن. داواكاری و خواستەكانی ئەمریكا لە ئاست ئێراندا نادیارن. واشنتۆن دەیەوێت ئێران رەفتاری خۆی بگۆڕێت، بەڵام بە روونی دیاری نەكردووە، چ جۆرە رەفتارێكی لە ئێران دەوێت. هەرچەندە بە دڵنیاییەوە، ئەمریكا رایگەیاندووە كە دەیەوێت كۆتایی بە پرۆگرامی چەكی ئەتۆمی بهێنێت، نەك رایبگرێت. بەڵام راینەگەیاندووە كە سیاسەتی گۆڕینی دەسەڵاتی ئێرانی هەیە، ئەمەش دژیەكییەكی دیكەیە، لە بەر ئەوەی بە بێ گۆڕینی دەسەڵاتی ئەو وڵاتە پرۆگرامە ئەتۆمییەكە كۆتایی پێ نایەت. بەڵام ئاستەنگی گەورە لەم رووەوە بریتییە لە پێداگریی ئێران لەسەر تێكشكاندنی ئیسڕائیل و پشتیوانیكردنی لە هێرشەكانی لە دژی ئیسڕائیل. كەواتە زەحمەتە چارەسەرێكی كورتخایەن بەدی بێت. هەروەها سوپای ئەمریكاش ئەوەی لە یاد نەكردووە، كە چۆن چەندین ئەمریكایی لەسەر دەستی ئەو میلیشیا عێراقییانە كوژران، كە ئێران پشتیوانی لێ دەكردن. راستە ژەنەڕاڵەكانی ئێمە ددانیان بەخۆیاندا گرت، بەڵام من پێم وایە زۆرێكیان خۆشحاڵ دەبن كە تۆڵەی لەدەستدانی سەربازەكانیان راستەوخۆ لە سوپای پاسداران بكەنەوە. كەواتە بە دڵنیاییەوە هەر گورزێكی تۆڵەسەندنەوەی ئەمریكا سوپای پاسداران دەكاتە ئامانج.
* ئەی پێت وایە عێراق ببێتە گۆڕەپانی ململانێی نێوان ئەمریكا و ئێران، ئەگەر هاتوو بارگرژییەكانی نێوان ئەم دوو وڵاتە بەرەو هەڵكشانی زیاتر چوون؟
- ئەمریكا نایەوێت عێراق بكاتە گۆڕەپانی ململانێی لەگەڵ ئێراندا، بەڵام ئەگەر سەرباز و هاووڵاتییانن بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا بكرێنە ئامانج، ئەوا ئەمریكا ناچار دەبێت كاردانەوەی هەبێت. بەڵام من پێشبینی ئەوە ناكەم كە شەڕێكی دیكەی بە وەكالەت لە عێراق، یان كوردستان رووبدات.
* باشە ئەی دەبێت كوردستان لەم رووەوە چی بكات؟
- من پێم وایە كوردستان پەیوەندیدار نییە بەم دۆخەوە. پێویستە كوردستان كار بكات بۆ رێگرتن لە ئەنجامدانی هێرش و پەلامار لەلایەن ئەو كەسانەی ئێران سپۆنسەرییانە لە دژی هاووڵاتییان و بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا لە كوردستان. لە هەمان كاتدا دەبێت هەوڵ بدات وا دەرنەكەوێت كە دڵسۆز نییە لەگەڵ ئەمریكا. كەواتە پێویستە كوردستانی ئازاد خۆ بە دووربگرێت لەم دۆخە، تەنیا ئەو كاتە نەبێت كە هێرشی بكرێتەسەر. لە كۆتاییدا دەبێت ئەوە بڵێم كە دەبێت كورد لە ناوچەكەدا بژین و باشترین كارێكیش كە سەركردەكانی كورد ئەنجامی بدەن، ئەوەیە بەردەوام بن لە بنیاتنانێكی كوردستانێكی نوێ و چەسپاندنی دەستكەوتەكانی ئەم هەرێمە.