پرۆفیسۆرمایكل گەنتەر ئوستادی زانستی سیاسەت لەزانكۆی تێنیسی و پسپۆرو تایبەتمەند لەسەر كێشەی كورد، یەكێكە لە نووسەرەكانی گوڵان، لەسەرەتای ئەم مانگەدا بۆ بەشداری لە كۆنگرەی كوردولۆژی كە لە شاری دهۆك گرێدرا، سەردانی كوردستانی كرد و لەمیانەی ئەو كۆنگرەیەوە سەردانی مایكل گەنتەرمان كردوو چەندین تەوەرمان لەگەڵ باسكرد، ئەمەش پوختەی ئەو دیدارە تایبەتیەیە:

* بارودۆخی سیاسیی ئەمڕۆی كوردستان چۆن دەبینی؟
- هەڵبەتە ئێوە لە من باشتر دەیزانن، بەڵام خۆپیشاندانەكانی «سلێمانی» مایەی هیوابڕانە، لەبەر ئەوەی هەست بە لێكترازانێك دەكرێت، بۆیە ئێستا ئەو كاتەیە كە كورد پێویستیی بە یەكگرتن هەیە، چونكە ئەمریكا پاشەكشە بەهێزەكانی دەكات لەعێراق و من پێشبینی دەكەم لەم كاتەدا لەلایەن «بەغدا»وە فشار لەسەركوردستان هەبێت، بۆیە ئەگەر ئێوە كێشەی ناوخۆیی خۆتان هەبێت ئیتر چۆن دەتوانن رووبەڕووی «بەغدا» بوەستنەوە؟ بەڵام هەروەك كە لە وتاری پێشووم بۆ ئێوە، ئاماژەم پێداوە كە پێویستە حكومەتی هەرێمی كوردستان كێشەكانی چارەسەربكات. بەڵام هەروەك ئاشكرایە كە كێشەی گەورە لەكوردستان هەیە بۆنموونە «تەفزیڵكردنی كەسوكار بۆ بەخشینی پۆست و ئیمتیازات»و گەندەڵی ..تاد، پێویستە كێشەكان چارەسەربكەن. لەمیانی مانەوەم لێرە لەگەڵ چەند كەسێك قسەمكردو بۆم دەركەوت كە بەڵێ كێشە لەئارادا هەیە و پارتی دیموكراتی كوردستان- یش بەشێكە لە كێشەكان، كەسایەتیی بەڕێز بارزانی هەندە گەورە و ژیرە دەتوانێت بزانێت كە ئەم جۆرە گرفتانە بوونیان هەیە. بۆیە پێموایە كە ئەو پیاوێكی بەتوانا و ژیرە بۆ تێگەیشتن لەو بارەی كە ئێستا كاتی ئەوە هاتووە بۆ بونیاتنانی كوردستانێكی بەهێز و دروست، ئەم شتەش پێویستیی بەكاری جددی هەیە.

* هەڵسەنگاندنت چۆنە بۆ بارودۆخەكانی ئەمڕۆی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست؟ كۆپیكردنی ئەو ڕووداوانە بۆ ناو كوردستان هەڵەیەكی گەورە نییە؟ ئایا پێتوا نییە كە هەرێمی كوردستان جیاوازە لە وڵاتەكانی تری ناوچەكە؟
- بێگومان هەموو وڵاتێك جیاوازە لە وڵاتانی ترو ئەمڕۆ شەپۆلی گۆڕانكارییەكان سەرجەم ناوچەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی گرتۆتەوە، بەڵام بەڕای من ئەمە نیشانەیەكی تەندروستە لەبەرئەوەی كوردستان لەناوچەكە جیا نەبۆتەوەو شەپۆلەكە كوردستان-یشی گرتۆتەوەو بارودۆخەكانیشی هاوشێوەیە لەگەڵ بارودۆخی وڵاتەكانی تر. بەڕای من خۆپیشاندانەكانی كوردستان تارادەیەك مەترسیدار نییە و حكومەت-یش هێشتا تارادەیەك رووبەڕووبوونەوەی نەبووە، بەڵكو پێدەچێت حكومەت هاندانی هەیە بۆ باشتركردنی بارودۆخەكان، لەكاتێكدا بینیمان لە «میسر» سەرۆك لادرا و لە «لیبیا» و «سووریا»ش یەكتری دەكوژن، هەربۆیە بارودۆخەكان لێرە تارادەیەك ترسناك نییە، بەڵام خۆپیشاندانەكانی كوردستان «زەنگی ئاگاداركردنەوەیە»، بۆیە پێویستە بەرەوپێشەوەچوون هەبێت و بارودۆخەكە باشتر بكرێت. سەیری لایەنە پۆزەتیڤەكەی بكەن، لەبەرئەوەی ئێوە بەشێكن لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ناوچەكە كرانەوەی بەخۆیەوە بینیوە لەڕووی جیهانییەوە هاندان هەیە بۆ بەرەوپێشەوەبردنی بارودۆخەكان.

* لەبری دیالۆگ پێوەندیی نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات فشار و پاڵەپەستۆی لێ كەوتۆتەوە، ئایا بەڕای تۆ پەنابردنە بەرفشارو پاڵەپەستۆ شتێكی تەندروستە لەپێوەندییەكانی نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات؟
- سەیرێكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بكەن. ئێمە زۆرجار گرژی و ئاڵۆزی دەكەوێتە نێوانمان و پەنا نابەینە بەر دیالۆگ و تەنانەت زۆرجاریش هەست بەڕق و كینە لەبەرامبەر یەكتر دەكەین.
ئەمە شتێكی ئاساییە، پێویستە ڕێگەچارەی دروست بدۆزنەوە نەك دەستبكەنەوە بەكوشتنی یەكتری وەكو ئەوەی كە لەساڵانی نەوەدەكانەوە لەدژی یەكتری ئەنجامتاندا. بەڵام مشتومڕو گفتوگۆ لەم جۆرە بابەتانە حاڵەتێكی ئاساییە. كۆمەڵگەی مەدەنی بریتیە لەوەی كە مشتومڕو گفتوگۆ لەنێوانتاندا هەبێت و هاوكات رێز بۆ یەكتری بنوێنن و ددان بە ماف و بەرژەوەندییەكانی لایەنی بەرامبەر بنێن و ئامادەباشیتان هەبێت بۆسازشكردن بۆیەكتری،لەبەرئەوەی هیچ كەسێك بەردەوام سەركەوتوو نابێت و هەمیشە دۆڕاویش نابێت، جارێك سەركەوتوویت و جارێك دەدۆڕێی، ئەمەش شتێكی ئاساییە. تاكو ئێستا كاری زۆرباشتان ئەنجامداوە لەكاتێكدا ئێوە خاوەن ئەزموونێكی درێژنین، لەكاتێكدا ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا خاوەن مێژوویەكی درێژە لە زنجیرەیەك ئەزموون و تاكو ئەمڕۆش ژمارەیەكی زۆر كێشەو گرفتمان هەیە.
هەربۆیە، ئەم جۆرە حاڵەتانە ئاسایین و پێویستە لەوە تێبگەین كە ژیان كامڵ نییە، بەڕای من بارودۆخەكانی كوردستان باشە، بەڵام پێویستە لایەنەكان بەرەوپێشەوەبەرن و لەگەڵ یەكتردا بگونجێن.

* زۆرجار جیاوازی بیروڕا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست توندوتیژیی لێدەكەوێتەوەو زیان بە دیموكراسییەت دەگەیەنێت. ئایا میكانیزمی پێویست چین بۆ پیادەكردنیان؟
- پێویستە هەوڵەكانتان بەباشترین شێوە بخەنەگەڕ بۆ پێكەوەكاركردن و جەختكردنەوە لەسەر ئەوەی كەلایەنی بەرامبەر»گۆڕان»، دوژمن نییە، پێویستە لەوە تێبگەن كە «گۆڕان» هاوبەش و ركابەری ئێوەیە و هەوڵبدەن لەگەڵ یەكتری هەماهەنگ بن. لەلایەكی تریشەوە پێویستە فێربن لەسەر چۆنییەتی كاركردن لەگەڵ «یەكێتی نیشتمانی كوردستان» و هاوكات لەگەڵ «گۆڕان»یش كاربكەن، ئەمەیە دیموكراسییەت كە نە هەمیشە دەبەیتەوە و نەش هەمیشە دەدۆڕێی، هەروەها پێویستە ڕێز بەرامبەر یەكتربنوێنن. پرۆسەی «فێربوون» پرۆسەیەكی بەردەوامەو هیچ رێگەچارەیەك نییە بۆ پیادەنەكردنی،بەڵكو پێویستە هەوڵی بەردەوام بدەن بۆهەماهەنگی و پێكەوەكاركردن و رێزنواندن بەرامبەر یەكتری و تێگەیشتن لەو ڕاستییەی كەژیان كامڵ نییە، هەروەك جارێكیان «چەرچڵ» وتی: «دیموكراسییەت باشترین شێوەی حكومەت نییە بەڵكو باشترین شتە كە درووستمان كردووە». بۆیە، باشترین هەڵبژاردن نییە، بەڵام زۆر باشترە لە «سەدام حوسێن» و دیكتاتۆرە هاوشێوەكانی.

* ئەمڕۆ عێراق دوچاری بارودۆخی سەخت بۆتەوە. تاچەند متمانەت بە حكومەتی عێراقی هەیە كە بتوانێت سەقامگیری بچەسپێنێت و كێشەكان چارەسەربكات؟
- حكومەتی عێراقی پێشكەوتنی ئەنجامداوە، بەڵام هێشتا رێگایەكی دوور لەبەردەمیان ماوە بیبڕن، هاوكات چەندین كەس لەحكومەت هەین كەبوونەتە بەربەست لەبەردەم حكومەت و رێگەیان گرتووە لە بڕیاردان، بۆیە ئەم كارە كارێكی ئاسان نییە، بەڵام ئێوە پێگەیەكی باشتان هەیە لەبەرئەوەی ئێوە لەڕووی پراكتیكییەوە سەربەخۆن و ئەگەر حكومەتی عێراقی حكومەتێكی ستەمداری لێدەرچوو، ئەوكات ئێوە ناچارنین لەگەڵی هاوتەریب بن، بەڵكو دەتوانن لە بەرژەوەندییەكانی بەغدا هاوبەش بن و خۆتان لە شتە خراپەكان دووربخەنەوە.

* كوردستان كێشەی هەڵپەسێردراو و چارەسەرنەكراوی هەیە لەگەڵ حكومەتی مەركەزیدا، وەك كێشەی بودجە، پێشمەرگە، كەركوك. تاد، ئایا تا چ ڕاددەیەك چارەسەركردنی ئەم كێشانە دەبێتەهۆی ڕەواندنەوەی گرژی نێوان حكومەتی هەردوولا؟ بەتایبەتی كەهێزەكانی ئەمەریكا دەكشێنەوە؟
- ئەوەی نیگەرانم دەكات كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكایە، ئەوە ئاشكرایە كە پێشمەرگە هێزێكی ڕێكخراوە، لەڕووی مێژوییەوە سوپای عێراق لەسوپای ئێوە بەهێزتربووە، پێدەچێت ئێستا هێزی چەكدرای ئێوە باشتر بێت، لەلایەكی دیكەوە سەربازی كورد لەسوپای عێراقدا هەیە، ئەمە جێی سەرسوڕمانە بۆمن، چی دەبێت ئەگەر شەڕ لەنێوان حكومەتی مەركەزی و كوردستاندا ڕووبدات، ئایا ئەو سەربازە كوردانە شەڕ بۆ بەغدا دەكەن، یان دەگەڕێنەوە بۆ هەولێر.
ئەوەی مایەی بێزارییە ئەوەیە سوپای عێراق فڕۆكەخانەو چەكی قورسی هەیە كەلای كوردەكان نییە، لەبەر ئەوە ڕەنگە لەمەودای دووردا شەڕەكە لەبەرژەوەندی ئێوە نەبێت، كەواتە ڕاستە ئێوە لە مەودای نزیكدا لە پێگەیەكی باشترن، بەڵام ئەمە بۆ مەودای دوور ڕاست نییە، لەبەر ئەوە دەبێت ڕێگەی پێكەوەگونجان بدۆزنەوە، لەڕاستیدا من پێمخۆشە بەشێك لەهێزەكانی ئەمەریكا لە كوردستاندا جێگیربن، لە ڕاستیدا ئەمەریكا پێویستی بەوە نییە بنكەی هەبێت لە وڵاتەكەدا، لەبەر ئەوەی ئەمە دەبێتە مایەی گیروگرفت بۆ ئەمەریكا، كێشەكە ئەوەیە ئەمەریكا پارەو كات و گیانێكی زۆری بەخت كردووە لەعێراقدا، لەبەرئەوە كارێكی گێلانە دەبێت ئێستا بەجێی بێڵێت و هەموو شتێك لەدەست بدەیت و دەرفەت بۆ ئێران دروست بێت باڵادەست بێت. ئەگەرچی ئەمەریكا دەیەوێت بكشێتەوەو ئەمە كێشەیەكی سیاسییە لە ئەمەریكا، ئەگەرچی هێشتا بڕیار نەدراوە، بەڵام ئەمەریكا دەیەوێت بكشێتەوە، تەنانەت ئەگەر لە كوردستانیشدا هێز جێگیر بكات، ئەوا كوردستان بەشێكە لە عێراق و ئەوكاتە مالیكی و ڕەوتی سەدر ئەم كارە ڕەتدەكەنەوە.

* دوای سەردانەكەی ئەردۆغان بۆ كوردستان، بەتایبەتی هەولێر ئایا پێوەندییەكان چۆن دەبینیت، بەتایبەتی كە توركیا بەرەو هەڵبژاردن دەڕوات؟
- ئەمە مایەی دڵخۆشییە، لەبەرئەوەی لە ڕووی مێژوییەوە توركیا دوژمنی ئێوە بووە، ئێستاش شتێكی جێی سەرسوڕمانە كە توركیا بەشێوەیەكی جوزئی بۆتە دۆستی ئێوە، من هانتان دەدەم كار بۆ بەرەوپێشبردنی ئەو پێوەندییانە بكەن، لەبەر ئەوەی دوای كشانەوەی ئەمەریكا لەعێراق دەكرێت توركیا ببێتە دۆستێكی زۆر باشی ئێوە، باشتر لە ئێران و باشتر لە سووریاش. ئەگەرچی بۆی هەیە حكومەتێكی باشتر لە سووریا یان ئێران بێتەئاراوە، بەڵام لە ئێستادا باشترین حكومەت لەتوركیادا باڵادەستە و دەكرێت توركیا ببێتە هاوپەیمانێكی باشی حكومەتی هەرێمی كوردستان، هەروەها دەتوانن یارمەتی كوردەكانی توركیا بدەن، لەرێی هاوكاری كردنی توركیاوە بەوەی ترس و نیگەرانی نەبێت لەپێدانی ماف بەكوردەكان، توركیا ترسی لەكوردەكان هەبووە، ئێستا مروونەتی زیاتر دەنوێنێت، ڕاستە دۆخێكی هەستیارە، بەڵام دۆخێكی ئیجابی و بەرەوپێشچووە لەنێوان توركیاو حكومەتی هەرێمی كوردستانداو من هیوادارم بەردەوام بێت، من هەستێكی باشم هەیە لەم بارەیەوە، لەبەرئەوەی من پێشتر باسی ئەوەم كردووە كەدەبێت توركیاو كوردستان پەرە بەپێوەندییەكی دۆستانە بدەن،10ساڵ پێش ئێستا پێیان دەوتم تۆ شێتیت، بەڵام ئێستا دەبینین ئەوە بەرەوپێشدەچێت و من زۆر خۆشحاڵم.

* سەرۆكی هەرێمی كوردستان بەرنامەی چاكسازییان هەیە بۆ نەهێشتنی گەندەڵی، ئایا بە چ میكانیزمێك ڕووبەڕووی ئەو گەندەڵییە ببینەوە؟
- من ئومێدم دەكرد وەڵامی ئەو پرسیارەم بزانیایە، ئەمە شتێكی ئاسان نییە، بەڵكو پرۆسەیەكی مەودادرێژی فێربوونە بۆئەوەی بتوانیت جیاوازی بكەیت لەنێوان سەرچاوە تایبەتیەكانی خۆت و سەرچاوەو دارایی حكوومەتدا، ئەمەریكاش لە ڕابردودا ئەم كێشەیەی هەبووە، كە بەدرێژایی سەدان ساڵ كارمان لەسەركردووە، لەبەر ئەوە لە شەوو ڕۆژێكدا ئەم كارە ئەنجام نادرێت. لەم ڕووەوە زانكۆكان، وەك زانكۆی سەڵاحەددین و دهۆك دەتوانن ڕۆڵیان هەبێت، لەبەر ئەوەی كۆرسی تایبەت بە ئەخلاقیاتی كاریان هەیە، كە چۆن هەڵسوكەوت بكەیت لەكاتی ئەنجامدانی چالاكییە ئابوورییەكان، چۆن جیاوازی لە نێوان پارەی خۆت و پارەی خەڵك و حكومەتتدا بكەیت. ئێستاش لە ئەمەریكا زۆرجار سەركردەكان پارەی شەخسی و پارەی حكومەت تێكەڵ دەكەن، كەواتە ئەگەر لەئەمەریكا ئەم كێشەیە هەبێت، ئەوا لە كوردستانیش بوونی هەیە. ئومێدەكە ئەوەیە ئەم كۆرسانەی تایبەتن بە ئەخلاقیاتی كار خەڵكەكە فێربكەن و ڕەنگە بتوانن كەسانێكی پسۆڕ بانگهێشت بكەن بۆ ئەوەی ڕاوێژو ڕاسپاردەیان لێوەربگرن. سەركردەكانی ئێوە ئەوە فێربوون كە پارەی حكومەت پارەی ئەوانە، چۆن دەتوانیت ئەمە جیابكەیتەوە، لەبەر ئەوەی ئاشكرایە خەڵكی كوردستان ئەوەندە سەیری كەناڵە تەلەفزیۆنییەكان دەكەن و تاوەكو بزانن ئەوە شێوازێكی مۆدێرن و ڕاست و دروست نییە بۆ ئەنجامدانی كارەكان. ئەو ڕاستیەی خۆپیشاندان لە هەرێمەكەی ئێوە ڕوویداوە كە باس لەم كێشانە دەكەن نیشانەی بەرەوپێشچوونە، ئەمە شتێكی باشە، ئەگەرچی دۆخەكە هەستیارە، بە چەشنێك ئەگەر ئەم مشتومڕانە بەرەوهەڵكشان بچن سەردەكێشن بۆ شەڕی ناوخۆ. لەبەرئەوەی ئێوە دەتانەوێت تا دوا سنوور چاكسازی بكەن، بێ ئەوەی لە ئەنجامدا حكومەتەكە بڕووخێنن. ئێوەش دەزانن یەكێك لەباشترین تاكتیكەكانی دژومنەكانتان ئەوەیە كوردەكان شەڕ لەگەڵ یەكتردا بكەن، كوردەكان دابەش بكەن بۆ ئەوەی بەسەریاندا زاڵبن.

* تا چ ڕاددەیەك پێكەوەنانی چەند هەرێمێكی فیدراڵی لە عێراقدا لەگەڵ پێكەوەژیاندا دەگونجێت؟
- سێ چوار ساڵ پێش ئێستا پێدەچوو عێراق لێكهەڵبوەشێت، بەڵام ئێستا ئیرادەی هاوكاری كردنی یەكتر و پێكەوەژیان دەبینین. پێموایە مالیكی كارێكی باشی ئەنجامداوتوانی تاڕاددەیەك هاوكاریكردنی یەكترو ئاشتی لەعێراقدا بهێنێتەدی، هیوادارم ئەم كارە بۆ بەرژەوەندی عێراق بكات و گەمەیەك نەبێت بۆ ئەوەی لەدواییدا ببێتە دیكتاتۆر، هەروەك بارزانی وتی مالیكی وەك دیكتاتۆر وایە، یان شتێكی هاوشێوەی ئەوە، ئێوەش وەك بەشێك لەعێراق لەدۆخێكی باشدان، ئێوە ئیمتیازی ئەوەتان هەیە كە لە ڕووی عەمەلییەوە سەربەخۆن، بێ ئەوەی رووبەڕووی ئەو كێشەو گرفتانە ببنەوە كە لەسەربەخۆییەوە دەكەونەوە، من هیوادارم كوردەكان بەردەوام لەپێوەندییەكی ئاشتیانەدابن لەگەڵ بەغدا، ڕاستە كێشەتان هەیە، بەڵام دەتوانن ئەو كێشانە بە ئاشتییانە چارەسەربكەن.

* ئایا بۆچی كاتێك ئایین بەسیاسی دەكرێت ئەوا دژی دیموكراسی و لێبوردەیی دەوەستێتەوە؟ بۆچی كەلتووری پێكەوەژیان لەناودەچێت؟
- ئایین وەك بەشێك لە كەلتوور بۆ هەموو كەس گرنگە، بۆئەمەریكا گرنگە، ئەگەرچی تۆ ناتەوێت ئایین بەسەرهەموو شتێكدا زاڵبێت، لەئەمەریكا ئایین و دەسەڵات لێكجیاكراونەتەوەو ئێمە نامانەوێت ئایین بەسەرحكومەتدا زاڵبێت، ئیسلام بۆئێوەگرنگە، سەرچاوەی كەلتوورو ئەخلاقیاتی ئێوەیە و دەبێت ڕێزی لێبگرن، بەڵام نابێت بوغزتان هەبێت بەرامبەر ئەو كەسانەی باوەڕیان بە ئایینەكەتان نییە، ئەمە جیاكردنەوەی ئایین و دەوڵەتە، تۆ ڕێگە بە ئازادی ئایینی دەدەیت، كەواتە دەبێت حكومەت بێلایەن و عەلمانی بێت، بەڵام دەبێت هەموو دەوڵەتێك ڕێگاچارەی خۆی بدۆزێتەوە، ئەوەی لە ئەمەریكا سەركەوتوو دەبێت مەرج نییە لە عێراقدا سەركەوتوو بێت. لە عێراقدا دژواری و دابەشبوون لە نێوان شیعەو سووننەكاندا هەیە، كوردەكان دەتوانن سوود وەرگرن، لەبەرئەوەی ئەم دابەشبوونانە لە ناو كوردەكاندا لەبەغدا بوونی نییە، واتە كوردەكان دەتوانن خۆیان بە دووربگرن لەم كێشانەو تا ڕاددەیەك ئامۆژگاریان بكەن، ئەگەر عێراق دابەش بوو دەتوانن سەربەخۆیی بەدەست بهێنن، ئەگەر عێراقیش سەركەوتو بوو، دەتوانن بەشداری لەو سەركەوتنەدا بكەن.

* چۆن لە تێكەڵكردنی ئایین و دەسەڵات دەڕوانی لە حكومەتی عێراقدا؟
- پێدەچێت تا ئێستا سەركەوتووبێت، بۆماوەیەكی دووروردێژ من وابیرم دەكردەوە سەركەوتوو نابێت، بەڵام سەركردەكانی عێراق ئەوەندە عەلمانین درك بەوە بكەن ناتوانن ئایین بەسەر خەڵكدا بسەپێنن، واتە تۆ دەبێت ڕێز لە ئایین بگریت، بەڵام ناتوانیت بەسەر ئەو كەسانەدا بیسەپێنیت كە باوەڕیان پێی نییە. ئەوەی پەیوەست بێت بە پارتە ئیسلامیەكانەوە، ئەوان لە عێراقدا بەهێزن بەڵام لەكوردستاندا لاوازو دابەشبوون و باوەڕناكەم بە دیاریكراوی ببنەمایەی كێشە، لەبەر ئەوەی ئێوە ژیرانە ئیدارەی ئەم كێشەیەتان كردووەو بارزانی خۆی كەسێكە ڕێزی ئایین دەگرێت و بڕوای پێیەتی، پێم وایە بارزانی وتی لە كوردستاندا دەسەڵات ڕێز لە ئایین دەگرێت، بەڵام نابێت كۆمەڵگەكە دابەش بكرێت و كاری شێتانە ئەنجام بدرێت و خەڵك بكوژرێت لەسەر ئەساسی ئایینی، بەڵام لەعێراقدا كەسانێكی ئایینی سەرشێت هەن، ئەگەرچی باوەڕم وایە لە عێراقیش زۆرینەی خەڵك دەیانەوێت پێكەوەبژین و ڕێز لەیەكتر بگرن. ئەوەی بەلای ڕۆژئاواوە كێشە بێت ئەوەیە مەسیحیەكان لەو وڵاتە دەركران، ئەمەش نیشانەی ئەوەبووە كە لە لایەن خەڵكانێكەوە بوغزو ڕق هەیە لەبەرامبەر مەسیحیەكان، ڕەنگە داهاتووی مەسیحیەكان لە عێراقدا كە مێژووییەكی دێرینیان هەیە بەرەو نەمان بچێت، ئەوەی جێی سەرسوڕمانە من دۆستم هەیە لە ئەمەریكا پێی دەووتم كوردەكان دوژمنی مەسیحیەكانن، بەڵام ئێستا دەبینم كوردەكان پارێزگاری لە مەسیحییەكان دەكەن لەكوردستاندا، من هانتان دەدەم بۆ ئەوەی هاوكاری یەكتر بكەن و بەردەوام بن لە پاراستنی مەسیحییەكان، نەك تەنیا لەبەرئەوەی ئەمە كارێكی ڕاست و دروستە، بەڵكو بۆ وێنەی گشتی ئێوەش لە لای ڕۆژئاوا باشە. ئەوكاتە ئەمەریكاش بەم كارەتان خۆشحاڵ دەبێت.

* ئایا چۆن بەرنامەیەك دابڕێژین بۆ ئەوەی بتوانین ئابووری بازاڕ رێكبخەین و سنوورێك بۆ قۆرخكردن دابنێین؟
- دەبێت سیستمی قەزائی سەربەخۆ بێت، سەربەخۆ بێت لەدەسەڵاتی جێبەجێكردنی، دەبێت سەروەی یاسا هەبێت و پەرە بە دەستوورێك بدەن بۆ هەرێمەكەتان، هەروەها دەبێت سەرچاوەی ئابوورییەكەتان جۆراوجۆر و هەمەچەشن بكەن، واتە نابێت تەنیا پشت بە داهاتی نەوت ببەستن، پێویستە پەرە بە بوارەكانی دیكەی پیشەسازی بدەن، لەبەر ئەوەی تەنیا پشت بە نەوت ببەستن، ئەوا ئەمە سەردەكێشێت بۆ گەندەڵی، یان ئەگەر نرخی نەوت دابەزێت، ئەوا ئابوورییەكە تێكدەشكێت. من ئاماژەی ئیجابی لە ئابووری كوردستاندا بەدی دەكەم، بەڵام ئەمە ئابوورییەكە لەسەرەتادایە و لەدۆخێكی ناسكدایە، لەبەرئەوە دەبێت خۆتان لە كێشەی گەندەڵی و مەحسوبیەت و پشت بەستن تەنیا بەداهاتی نەوت ڕزگار بكەن. پەرە بە كەرتی گەشتوگوزار بدەن،وڵاتێكی جوانتان هەیە،ئەو فڕۆكەخانەیەی ئێمە لێی دابەزین پێنجەم گەورەترین فڕۆكەخانەی جیهانە، ئەگەر پەرە بە كەرتی گەشتوگوزار بدەن ئەمە زۆر یارمەتیدەرتان دەبێت. ئەمە پێویستی بەپرۆسەی فێربوون و پەروەردە هەیە، لەبەرئەوەی دەكرێت پەروەردە ببێتە ژێرخانێكی بەنرخ بۆ ئابووریەكی تەندروست و دروستكردنی كەسانێكی ژیر بۆ بەڕێوەبردنی ئەم ئابووریە، دەبێت كوردستان پارە لەپەرەپێدانی كەرتی پەروەردەدا تەرخان بكات، هەر لە باخچەی ساوایانەوە بۆ زانكۆكان، وەزیری خوێندنی باڵای ئێوە باسی لە ناردنە دەرەوەی قوتابیان كرد، ئەمە كارێكی باشە، دووبارە دەبێت ناردنەدەرەوەی قوتابیان دووربێت لەگەندەڵی و مەحسوبیەت و دەبێت عادیلانە بێت و نابێت تەنیا دۆستەكانی بارزانی بنێردرێن.