نەوزاد هادی پارێزگاری هەولێر بۆ (گوڵان): لـە مـاوەی شـەش سـاڵـدا داهـاتی هـەڵـسوڕاو لە هەولێر لە 500 ملیۆنەوە گەیشتۆتە 16 ملیار دۆلار

نەوزاد هادی پارێزگاری هەولێر بۆ (گوڵان): لـە مـاوەی شـەش سـاڵـدا داهـاتی هـەڵـسوڕاو لە   هەولێر لە 500 ملیۆنەوە گەیشتۆتە 16 ملیار دۆلار
لەدیمانەیەكی تایبەتی گوڵان دا نەوزاد هادی پارێزگاری هەولێر نهێنی سەركەوتن و بەرەو پێشچوونی شاری هەولێر دەخاتە روو، بەڕێزی پێی وایە هاووڵاتیانی هەولێر خاوەنی كەلتوورێكی ئاشتیخوازانەو لێبوردنن، ئەمەش وایكردووە كەلتووری پێكەوەژیان ببێتە بنەمایەك بۆ دروستبوونی چەمكی نەتەوەیی .سەبارەت بەو بودجەیەی پەرەپێدان كە ئێستاكە زۆر لەكاروبارەكانی پارێزگای بەڕێوە دەچێت، پارێزگاری هەولێر پێی وایە بودجەیەكی كەمە بۆیە داوای زیادكردنی كردووە، چونكە بەپێی گەشەسەندن و ئەو پێشكەوتنە نییە كە شارەكە بەخۆیەوە بینیوە. هاوكات دەستێوەردانی پارێزگاری لەكاتی كەوتنەوەی كەموكوڕی و كێشەكان بەكارێكی سروشتی و یاسایی دانا، چونكە ئەو ناتوانێت رۆڵی تەماشاكەر ببینێت لەكاتێكدا سەرپەرشتی ئەو تیمە دەكات كە هەموو بەڕێوەبەرایەتییەكانی شاری تێدا بەشدارە. لەم دیمانەیەدا بەراشكاوانە پارێزگاری هەولێر وەڵامی موسائەلەكانی گۆڤارەكەمانی دایەوەو لێرەدا پوختەی وەڵامەكانی بۆ خوێنەرانی بەڕێزی گۆڤارەكەمان بڵاودەكەینەوە.
گوڵان: لەشاری هەولێر بەراورد بەشارەكانی تری كوردستان و بگرە ناوچەكە پرۆژەو كاری زیاتر ئەنجام دەدرێت، ئایا ئێوە بودجەو پارەیەكی زیاترتان لەبەردەستدایە؟
نەوزاد هادی: شاری هەولێر بەحوكمی ئەوەی پایتەختی هەرێمی كوردستانەو لەم چەند ساڵەی رابردوودا بنەماكانی بەهێزبوونی شاری تێدا دەركەوتووە، بۆیە پێگەیەكی ئابووری و سیاسی تایبەتی نەك تەنیا لە كوردستاندا هەیە، بەڵكو لەسەر ئاستی ناوچەكەش ناوبانگێكی باشی هەبووە، وەكو سەنتەرێكی پێشكەوتووی لێهاتووە بەتایبەت لەدوای 2004ەوە لەگەڵ تەرخانكردنی بڕی لە 17%ی بودجەی كوردستان، چونكە پێش ئەم بەشە داهاتە هەرێمی كوردستان بودجەیەكی وای بەدەستەوە نەبوو كە بۆ دووبارە بنیاتنانەوەو پێشخستنی ژێرخانی ئابووری گرنگە.
لەكابینەی چوارەمەوە كە بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرپەرشتی بۆردێكی تایبەتی كرد، كە ناوی نا بۆردی پەرەپێدانی هەولێر. ئەمەش وەكو ئەنجوومەنێكی بچووككراوەی پلاندانان بوو، لەو بۆردەدا كە ئەوكات خۆی سەرۆكی حكومەت بوو بەڕێزی سەرۆكی بۆردەكە بوو هاوكات چەند وەزیرێكی پێوەندارو پارێزگارو نوێنەری كۆلێژی ئەندازیاری و چەند لایەنێكی تری تێدا بوو. لەو بۆردەدا مامەڵەیەكی رێكوپێك و زانستی لەخۆگرتبوو تەنانەت پرۆژە گەورەكانی شاری هەولێر وەكو فرۆكەخانەو وێستگەی كارەبا و پرۆژەی ئاوو پردو ڕێگاوبان لەو بۆردە بڕیاری لەسەردرا كە ئەو كات لەكابینەی چوارەمدا دامەزرا.
تێیدا گەورەبوون و فراوانبوونی شاری هەولێر بەشێوەیەكی زانستی و نەخشەیی پلانی بۆ دانراو توانرا ئەو زێدەڕۆیانەی كە هەیە راست بكرێتەوە، شاری هەولێر وا بەئاسانی پێش نەكەوت بۆ ئەو بۆردە گەڕایەوە كە نەخشەی بنەڕەتی نوێی شارەكە لەسەر بنەمای راست و دروست و ئەندازیاریی دانرێت و كاری بەرفراوان ئەنجامدرا. لەم كاتەدا كە هەولێر بەرەو شارێكی شارستانی هەنگاوی دەنا هێنانە پێشەوەی كەرتی تایبەت بەدەستكەوتێكی تری گرنگ دانرا كەدواتر توانرا رۆڵێكی باشی لەگەشەسەندنی شارەكەدا هەبێت.
بەمشێوەیە لەشاری هەولێر پێش دامەزراندنی كابینەی پێنجەم و دەستەی وەبەرهێنان و دەرچوونی یاسای وەبەرهێنان، دەستكرا بەپرۆژەكانی بونیادنانەوەی ژێرخان و دەستبەكاربوونی كەرتی تایبەت. كابینەی پێنجەمیش تەواوكارو درێژەپێدەری پرۆژەكانی كابینەی چوارەم بووە. لەنێوان ساڵانی 2007 تا 2009 بڕی 4 ملیار دۆلار لەپرۆژەكانی سەرجەم پارێزگای هەولێر خەرجكرا، كە تێیدا بەسەدان پرۆژەی ستراتیژی و خزمەتگوزاری ئاوو كارەباو شارەوانی و ڕێگاوبان و بوارەكانی تری تەندروستی و خزمەتگوزاری و كەرتە ئابوورییەكانی پێ جێبەجێ كرا. ئەم پرۆژانەش كاریگەری گرنگی بۆ بونیادنانی ژێرخانی ئابووری و پێشكەوتنی ئابووری و كۆمەڵایەتی هەبوو. بەمشێوەیە پرۆژە گەورەو ستراتیژییەكانی پارێزگای هەولێر رۆڵی لە پێشكەوتن و پارسەنگی سەرجەم سێكتەرەكان هەبوو. كاتێك لەشارێكدا ئەو هەموو پێشكەوتن و بونیادنانی ژێرخانە هەبێت و شارو پارێزگایەك لەسەر بنەمایەكی دروست گەشە بكات، هەلی باشتر بۆ وەبەرهێنان زامن دەبێت و زیاتر سەرمایەگوزاری تێدا ئەنجام دەدرێت، هەر ئەمەشە وایكردووە زیاتر لە 70%ی وەبەرهێنانی كوردستان لە شاری هەولێر بێت، بۆیە كەرتی تایبەت لەشاری هەولێر تا ساڵی 2009 زیاتر لە 32 ملیارو نیو وەبەرهێنانی ئەنجامداوە.
گوڵان: كاتێك ئەو پرۆژە زۆرەو فراوانبوونە خێرایە لەشاری هەولێرو پارێزگاكە رووبدات، ئایا ئیشوكارەكانی پارێزگا قورستر نابێت و پێویستیت بەتواناو دەسەڵاتێكی زیاتر نییە؟
نەوزاد هادی: بێگومان ئەمەش گرفتێكەو پێویستی بەئامادەكاری زیاتر هەیە، مەسەلەی تەرخانكردنی بودجە لەسەر ژمارەی دانیشتووان ریزبەندی خۆی هەیە، هاوكات گەشەسەندنی فراوان و خێرای بازرگانی وایكردووە شارەكە پێویستی بەخزمەتگوزاری زیاتر بێت، ئەم خزمەتگوزارییانەش پێویستە لەشارێكدا كە بۆتە سەنتەرێكی بەهێزی بازرگانی و گەشتوگوزاری و تەندروستی نەك تەنیا بۆ كوردستان بەڵكو بۆ سەرجەم عێراق، تۆ سەیر بكە بەسەدان پزیشكی عەرەب و بیانی و چەندین نەخۆشخانەی تایبەتی لەهەولێر كراوەتەوەو لەهەموو عێراقەوە نەخۆش بۆ مەبەستی چارەسەركردن روو لەم شارە دەكەن، ئەم واقیعەش وا دەكات هەموو پایەو پێگەكانی تر بەهێز بێت، راستە ئەركی سەرشانی حكومەت قورستر بووە بەراورد بەساڵانی پێشوو، بەڵام دەرئەنجام سوودی بۆهەموو چین و توێژەكان هەبووە بەتایبەتی بۆ بەدەستهێنانی هەلی كار بۆ توێژی هەژارو كەم دەرامەت. بۆ نموونە كاتێك پرۆژەیەكی نیشتەجێبوون ئەنجام دەدرێت سەدان داواكاری و خواستی لەسەرە، ئەمانە هەمووی نیشانەن بۆ ئەوەی پایتەخت لەجوڵە ئابووریی و خزمەتگوزارییەكەی سەركەوتووە.
گوڵان: ئەی سەبارەت بەبەگەڕخستنی وەبەرهێنانی بیانی لەچ ئاستێكدایە؟
نەوزاد هادی: وەبەرهێنانی بیانیش زیادیكردووە بەڵام بەقەد وەبەرهێنانی ناوخۆیی نییە، بەرنامەو كاری زیاترمان لەبەردەستدایە بۆ زیادكردنی ئاستەكەی.
گوڵان: بێت وانییە بەشێكی ئەو پێشكەوتن و پەرەپێدانەی هەولێر بەخۆیەوە بینیوە بۆ سەقامگیری سیاسی و ئارامی و ئاسایشی شارەكە دەگەڕێتەوە؟
نەوزاد هادی: هیچ وەبەرهێنان و چالاكییەكی ئابووری و پێشكەوتنی كۆمەڵایەتی بێ سەقامگیری ئاسایش و ئارامی شارەكە دروست نابێت، كە دەزگا پێوەندارەكانی شارەكە رۆڵیان لە چەسپاندنی هەبووە، بەڵام كەلتووری ئاشتیخوازی دەوڵەمەندی دانیشتووانی هەولێرو بوونی چەمكی پێكەوەژیان و لێبووردەیی هۆكاری سەرەكی سەقامگیری و پێشكەوتنی شارەكە بووە. لەهەولێر ئازادییەكی باش بۆ هاووڵاتییان دەستەبەر بووەو ئایین و ئاینزاو نەتەوەی جۆراو جۆرو حزب و رێكخراوی سەر بە تەوژم و فكری لێكجیاواز بەئاشتی بژین و مومارەسەی ژیانی رۆژانەی خۆیان بەبێ حەساسییەت بەڕێوەبەرن.
كەواتە هەولێر خاوەنی خاڵی بەهێزی پێشكەوتنی شارە، وەبەرهێنەریش بەبەردەوام بەدوای ژینگەیەكی وەك ژینگەی هەولێر دەگەڕێت، تۆ سەیری ئەو قەیرانە داراییە گەورەیەی جیهان بكە كەساڵی رابردوو روویدا، بەهیچ شێوەیەك كاریگەری زۆر خراپی لەسەر ئابووری شارەكە نەكرد، ئەمڕۆ گۆڕانكارییەكان لە هەولێر زۆر بەخێرایی دەچێتە پێشەوەو لەئاست خواست و ویستی پێشكەوتووخوازی جیهانە، لەپارێزگای هەولێر چەندین قوتابخانەو نەخۆشخانەی كەرتی تایبەتی پێشكەوتوو دامەزراوەو بەدەیان پرۆژەی نیشتەجێبوون ئەنجامدراوە، هاوكات رەچاوی باروگوزەرانی خەڵكی هەژارو كەمدەرامەت كراوەو شوقەمان بەخەڵكی كەم دەرامەت داوەو هاوكاری هاووڵاتیانی خۆمان كردووە بەپێدانی قەرزی عەقارو یارمەتیدانی بۆ بەدەستهێنانی شوێنی نیشتەجێبوون، داهاتی تاكەكەسی لەهەولێر بەراورد بەچەند ساڵی رابردوو رووی لەباشی كردووەو هەوڵی باشتركردنی زیاتریشی دەدەین.
كاتێك هەولێر بەراورد بكەی بەپێش ساڵی 2004 كە نەگەیشتۆتە 500 ملیۆن دۆلار ئێستاكە زیاتر لە 16 ملیار دۆلار قەبارەی داهاتی هەڵسوڕاوە لەم شارەدا.
لەگەڵ ئەم گەورەبوونە خێرایەو هاتنی سەدان خێزان بۆ شاری هەولێر لەشارەكانی تری كوردستانەوە و ناوچەكانی خوارووی عێراق و بگرە لە وڵاتانی دراوسێ حەتمەن كەموكوڕی هەر دەكەوێتەوە، لێرەدا ئەمە ئەركی منە وەكو خزمەتێكی شارەكەم كار بۆ كەمكردنەوەو نەهێشتنی ئەو كەموكورتییانە دەكەم، كە تەنانەت لەو وڵاتانەشدا ئەو كەموكورییانە بوونیان هەیە كە سەدان ساڵە دەوڵەتن و خاوەنی كیان و سەربەخۆیی خۆیانن.
گوڵان: لەزنجیرە سەردانێكی گۆڤاری گوڵان بۆ قەزاو ناحییەكانی پارێزگای هەولێر سەرنجی ئەوەمان دا پرۆژەو كارێكی زۆر بەبودجەی پەرەپێدانی پارێزگا ئەنجامدراوە، ئایا ئەو بودجەیەی لەبەردەستدایە تاچەند دەتوانێت كەموكورییەكان كەم بكرێتەوەو هاوكات پرۆژەی نوێش ئەنجام بدەیت؟
نەوزاد هادی: ئەگەر قەباری بودجەی پەرەپێدان بەراورد بكرێت كە تەنیا لە 5-6%ی بودجەی وەبەرهێنانە، لەگەڵ ئەمەشدا بەم بودجە كەمەیە بەخێرایی پرۆژەی خزمەتگوزاریمان پێشكەش كردووەو داوامان كردووە بودجەی پەرەپێدانی پارێزگا زیاد بكرێت، رەچاوی ئەو گەشەكردن و گەورەبوونە خێرایەی پرۆژەو پێویستیەكانی پارێزگاكە بكرێت.
لە 2010 داوای 600 ملیار دینارمان كردووەو تەنیا 45 ملیۆن دۆلار رەزامەندی لەسەر دراو دواتر 50 ملیۆن دۆلاری پێترۆلی هاتە سەر. خواست و ویستی خەڵكی لەگەڵ باشبوونی باروگوزەرانی هاوڵاتییان گۆڕانكاری بەسەردا دێت و زیاد دەبێت، ئەمەش مافێكی سروشتی خۆیانەو وەكو خزمەتكارێكی ئەم شارە كار بۆ بەدیهێنانی دەكەم، پێشتر لەگوندەكان بەموەلیدە كارەبایان بۆ دابین دەكرا، ئێستاكە پێویستە كارەبای نیشتمانییان بۆ دابین بكەین.
گوڵان: سەبارەت بەجووت سایدی قەندیل- هەولێر بەكوێ گەیشت؟
نەوزاد هادی: ئەم پرۆژەیە ستراتیژیی و گرنگەو چەندین تونێلی تێدایەو بەتێچوونی 145 ملیۆن دۆلارەو سوودێكی یەكجار زۆری بۆ دانیشتووان و هاوڵاتییانی خۆشەویستی قەزاو ناحییەكان دەبێت و ماوەو خەرجی هاتووچۆیان بۆ كەم دەكاتەوە. لەلایەكی ترەوە پێوەندییەكانی ئێمە لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران باشتر دەكات و رۆڵی لەپێشخستنی جموجوڵی بازرگانی و ئابووری ئەو ناوچانەش دەبێت.
گوڵان: ئایا بەپێی ماستەرپلانی هەولێر گەورەبوونی شار و دابەشكردنی ناوچە پیشەسازییەكان و خزمەتگوزارییە سەرەكییەكانی تر چۆن دەبێت؟ ئایا مەسەلەی ریسایكلین و چارەسەركردنی زبڵ و خاشاك بەكوێ گەیشتووەو لەو ماستەرپلانە هەولێر بەسەر چەند زۆن دابەشكراوە؟
نەوزاد هادی: ماستەرپلان نەخشەی شارەو گەشەسەندن بەپێی ئەو ماستەرپلانەیە و، لە ڕێگای بەرنامەیەكی رێكوپێك هەولێر لەسەر ئەو بنەمایە پێش دەكەوێت. هەرچی تایبەتە بە ریسایكلین هەولێرو قەزاو ناحییەكانی دابەشكراوە بەسەر چەند زۆنێكەوەو وەزارەتی شارەوانی ئەنجامی دەدات، تێیا چەند كارگەیەكی ریسایكلین دادەمەزرێت.
گوڵان: زۆربەی جار جێگری بەڕێزت لەكۆبوونەوەكانی ئەنجومەنی راوێژكاری شارەوانی بەشدار دەبێت، ئایا پێوەندی ئێوەو شارەوانی چۆنە؟ بەنیاز نین هەولێر چەند شارەوانییەكی تری بۆ دابنێن؟
نەوزاد هادی: بەپێی یاسا پێویستە بڕیارەكانی ئەنجومەنی شارەوانی بەپارێزگادا تێپەڕ بێت، هەروەها لیژنەیەكمان هەیە لە وەزارەتی شارەوانی كە بەڕێز وەزیری شارەوانی سەرۆكی لیژنەكەیەو پارێزگار جێگرێتی و دەستەی وەبەرهێنان و بەڕێوەبەری نەخشەی بنەڕەتی و سەرۆكی شارەوانی تێدایە، بۆ ئەوەی بەهەماهەنگی لەگەڵ یەكتردا كار بكەین بۆ دابینكردنی زەوی بۆ پرۆژەكانی وەبەرهێنان. ئەمەش بۆ دۆزینەوەی میكانیزمێكە بۆ باشتر بەڕێوەچوونی كارەكان. لەساڵی داهاتووش دوبارە ئیعادەی پەیكەری بەڕێوەبەرایەتییەكانی حكومەت دەكەین و بەپێی گەورەبوون و بەرفراوانی هەولێر رەنگە شارەوانییەكانیشی بۆ زیاد بكەین.
گوڵان: بۆچی گەڕەكی عارەبان خزمەتگوزاری بۆ ناچێت؟
نەوزاد هادی: چونكە گرێبەستێكمان لەگەڵ یونسكۆ هەیەو تایبەتە بەو ناوچەیە، ئێستاكە بەشێكی زۆری دانیشتوانەكەی قەرەبووكراونەتەوەو گەڕەكەكە خراوەتە ناو چوارچێوەی پلانی پەرەپێدانەوەو رێكخراوی یونسكۆ كاری لەسەر دەكات و بڕیاری كۆتایشی لەسەر دەدرێت و دواتر كاری تێدا دەكەن.
گوڵان: ئەی سەبارەت بە ناوی گەڕەكەكانی تر بۆچی ناویان دیار نی یە؟
نەوزاد هادی: هەموو گەڕەكەكانی هەولێر ناویان بۆ دانراوەو بۆ ئەم مەبەستە لیژنەیەك هەیە تەنانەت ناوی شەقام و چوار ڕیانەكانیشی دیاری كردووەو دانانی تابلۆش بۆ ناساندنی ناوەكانیان بەردەوامە.
گوڵان: دەستێوەردانی حزبی لە ئیشوكارەكانی پارێزگای هەولێر تاچەند هەیە، ئایا لەكاتی كەوتنەوەی كەموكورییەكان چۆن ئیجرائاتی یاسایی ئەنجام دەدرێت؟
نەوزاد هادی: بەڕێوەچوونی كاروباری ئیداری پرەنسیپ و ئیجرائاتی یاسایی خۆی هەیە، بنەمای سەركەوتنی هەر كارێكی ئیداری و پێشكەوتنی ناوچەیەكیش لەوەدایە ڕێگا نەدرێت دەستێوەردانی حزبی لەكاروبارو بەڕێوەچوونی ئیشەكاندا هەبێت، مەسەلەكە لەسەر بنەمای ئەدائە نەك بەمیزاج مامەڵە لەگەڵ بەڕێوەبەرو بەرپرسەكان بكرێت. زۆر ئاساییە بەڕێوەبەرو بەڕێوەبەری گشتی و بەڕێوەبەری ناحیەو قایمقاممان گۆڕیوەو زۆرجار ئیجرائاتیشمان لەسەر كەموكورییەكان لەگەڵدا كردوون.
گوڵان: زۆرجار نەوزاد هادی دەسەڵاتێكی زۆری بەخۆی داوە، تەنانەت باس لەوە دەكرێت جاری وا هەیە وەكو بەڕێوەبەری كارەبا و یا پۆلیس یا شارەوانی مامەڵە دەكات ئایا ئەمە هۆكاری چییە؟
نەوزاد هادی:مەسەلەكە بەو شێوەیە نییە، بەپێی یاسا بەرزترین دەسەڵاتی جێبەجێكار لەناو شار لە ئەستۆی ئەو تیمەیە كە پارێزگار سەرپەرشتی دەكات، بۆیە كاتێك گرفت و كێشەیەك دەكەوێتەوە پێویستە راستەوخۆ بۆ چارەسەركردنی دەست لە كاروبارەكان وەربدەم و زۆرجاریش بڕیاری پێویستی بەهەماهەنگی وەزارەتەكان و ئەنجومەنی وەزیران لەسەر بدرێت. ناكرێت هاووڵاتیانی شارەكەم تووشی گرفتێك بووبن و من تەنیا تەماشاكەر بم و لەشوێنی رووداوەكە نەبم و هەوڵی چارەسەری خێرای بۆ نەدەم، من پێم وایە لە بەڕێوەبەرایەتییەكان نزیك نەبم و وەكو یەك تیم كار نەكەین ناتوانین بەشێوەیەكی باش و خێرا چارەسەری كێشەكان بكەین ئەمە خۆسەپاندن نییە ئەمە دەسەڵاتی یاسایی و بگرە ئەركی پارێزگارێكی سەركەوتووە.
گوڵان: بەڕێز جەنابی پارێزگاری هەولێر كاتێك قسەوباسی گەندەڵی دێتە پێشەوە، كەمتر باس لە گەندەڵی و كەموكورییەكانی پرۆژەو ئیشوكارەكانی پارێزگای هەولێر دەكرێت، هۆكاری ئەمە چییە ئایا گەندەڵی لە پرۆژەو كارەكانی پارێزگای هەولێر هەیە؟
نەوزاد هادی: پابەندبوون بە رێنمایی و بڕگە یاساییەكانی تایبەت بەچاودێری دارایی یەكێكە لەوەی وایكردووە كەمترین كەموكوڕی لە ئەنجامدانی پرۆژەكانمان هەبێت، لەلایەكی ترەوە بوونی شەفافییەت بەوەی هەموو پرۆژەكانمان بۆ تەندەرات رادەگەیەنین و دەیدەینە راگەیاندن، هەركەسێك بیەوێت سەردانمان بكات بۆ ئەم مەبەستە ئازادە. بەڵێندەرەكانمان بەروون و ئاشكرا ئاگاداری هەموو پرۆژەكانن و بودجەی پەرەپێدانی پارێزگا كاتێك رادەگەیەنرێت بەژمارەوە خەرجی و تێچوونەكانیش بڵاودەكەینەوە.
گوڵان: سەركەوتوویی پرۆژەی ئاوی هەولێر بەراورد بەشارەكانی تر بۆچی دەگەڕێتەوە، ئایا بێت وانییە گەر بێتوو بێ پێوەرو بەو شێوەیەی ئێستا ئاو بەفیڕۆ بدرێت لە داهاتوویەكی نزیكدا دووبارە ئەو پرۆژەی ئاوانە بەشی هەموو دانیشتووان ناكات؟
نەوزاد هادی: سەرچاوەی پرۆژەی ئاوی هەولێر ئاوی ئیفرازە، بۆ ئەو مەبەستەش پرۆژەی ئاوی ئیفرازی 1 و 2ی ئەنجامدرابوو دواتر پرۆژەی سێش كە پرۆژەیەكی ستراتیژییە جێبەجێكرا، لەیەك كاتژمێردا 6000 هەزار مەتر سێجا ئاو رادەكێشێت و بودجەكەی 200 ملیۆن دۆلار لەسەر بودجەی ئەمەریكا بوو بەدرێژایی 32 كیلۆمەتر بەتیرەی یەك مەترو نیو ئەنجامدرابوو. لەلایەكی ترەوە پرۆژەی ئاوی( سۆران و چۆمان و مێرگەسۆرو رواندز و سیدەكان ) ئەنجامدراو پرۆژەی ئاوی خواردنەوەی سەڵاحەدین و شەقڵاوە لە ژێرجێبەجێكردندایە. بەردەوامیش پرۆژەی تری ئاوی خواردنەوە ئەنجام دەدرێت. لەلایەكی ترەوە سوود لەئاوی بیرە ئیرتیوازی وەردەگرین.
یەكێك لەو گرفتانەی رووبەڕووی دەبینەوە مەسەلەی دانانی پێوەرە بۆ بەكارهێنانی ئاو پێویستە ئەو سامانە بپارێزرێت و وەكو هەموو دنیا بەپارە ئاوی خواردنەوە دابەش بكرێت، بەبێ ئەم پێوەرە كۆنترۆڵ ناكرێت و چەند پرۆژە ئەنجام بدەیت بێ سوودە، ئێستاكە لە وەزارەتی شارەوانی پرۆژەی دانانی پێوەر لە بەرنامەدایەو بەم نزیكانە پرۆژەیەكی هاوشێوەی پێوەری زیرەكی كارەبا ئەنجام دەدرێت.
گوڵان: ئایا وێستگەی بەرهەمهێنانی غازی هەولێر بۆچی بەشی پێداویستی كارەبای هەولێر ناكات، راستە كارەباكەی ئەم وێستگەیە بۆ پارێزگای دهۆك دەچێت؟
نەوزاد هادی: سەرجەم تۆڕی نیشتمانی كارەبای كوردستان بەیەكترەوە بەستراوەتەوەو لەسەرجەم وێستگەكان هاووڵاتیان بەپێی ئەو بەرنامە كارەبایەی دانراوە سوود لەو بڕە كارەبایە وەردەگرن كە بەرهەم دەهێنرێت، ئێستاكە لە وێستگەی بەرهەمهێنانی هەولێرەوە كارەبا دەنێردرێتە پارێزگای دهۆك و ئەوانیش هاوڵاتی ئێمەن و ماوەیەكی تر دەبنە خاوەنی وێستگەی خۆیانن و لە م ماوەیەدا دوو یەكەی ئەو وێستگەیەی بەرهەمهێنانی كارەبا لە دهۆك دەستی بەكار كرد، ئەمڕۆ بەراورد بەچەند ساڵی رابردوو بەرهەمهێنان زیادیكردووە بەڵام پێداویستی و بەكارهێنانی كارەبا زیاد بووە، بۆیە رووبەرووی گرفتی كەمبوونەوەی كارەبا بووین بەڵام هەر زوو كاتەكانی پێدانی كارەبامان زیاد كردوو 2 كاتژمێر كارەبامان زیاتر دا بەدانیشتووانی هەولێر و لەسەر حسابی پارێزگا پێشكەش بەهاووڵاتیان كرا. لەبودجەی پەرەپێدانی پارێزگا چەندین پرۆژەی كەرتی دابەشكردنی كارەبا جێبەجێ كراون. لەلایەكی ترەوە پرۆژەكانی رووناككردنەوەی پایتەخت زۆربەی ئەو پرۆژانە لەڕێگای بودجەی پەرەپێدانی پارێزگاوە ئەنجام دەدرێت.
گوڵان: گلەییەكی زۆر هەیە بەوەی شارێكی وا گەورە بۆچی تاكو ئێستا ئاوەڕۆی نییە، ئایا پرۆژەیەكتان لەبەردەستدایە بۆ ئەنجامدانی ئاوەڕۆ؟
نەوزاد هادی: لەدنیادا دوو جۆر ئاوەڕۆ هەیە ئەویش ئاوەڕۆی باران و ئاوەڕۆی قورس، ئەوەی تا ئێستا لەهەولێر هەیە ئاوەڕۆی بارانەو بۆ ئاوەڕۆی قورس بەكار هێنراوە، لەماوەی چەند ساڵی رابردوو پتر لە 400 كیلۆمەتر ئاوەڕۆی سندوقی و لولەیی تیرە جیاوازمان لە ناو شارو گەڕەكەكانی هەولێر دروست كردووە. پرۆژەی ئاوەڕۆی قورس بەتێچوونی 700 ملیۆن دۆلار ماستەر پلانەكەی ئامادەیەو دواتر بۆ جێبەجێكردنی بودجەی تایبەتی بۆ دادەنرێت.

گوڵان: ئایا 100 مەتری هەولێر بەكوێ گەیشتووەو بۆچی بەخێرایی ئەو پرۆژەیە نابینین ئەنجام بدرێت؟
نەوزاد هادی: ئێستاكە ئەو پرۆژەیە دوو بەشی ئیحالە كراوە كە لە ڕێی موسڵەوە بۆ كەركووكەو چەندین چوار ڕیانی گرنگ و قەرەباڵغی تێدایەو ئۆتۆمبێلەكان راناوەستن چونكە لە هەموو لێكتربڕینەكان پردی پێشكەوتوو هاوچەرخ دروست دەكرێت، لەلایەكی ترەوە چاككردنی ڕێگای دەروازەی هەولێر تا دەروازەی كانی قرژاڵەو دواتر لە ڕێگای موسڵەوە بۆ سەڵاحەدین ئێستا نیوەی زیاتر جێبەجێكراوەو ڕێگای خزمەتگوزاری كە لە ڕێگای كەسنەزان بۆ كەركووك دەچێت ئەویش دراوەتە بەڵێندەر و جێبەجێ دەكرێت.
سوودی ئەم ڕێگایانە تەنیا بۆ كەمكردنەوەی قەرەباڵغی نییە، بەڵكو بۆ تێپەڕبوونی خێراو بەیەكتر بەستنەوەی شارەكانی كوردستانە و ئەو زەوییانەی دەكەونە سە ڕێگاكە ئاوەدان دەكرێنەوەو خاوەنەكانی سوودمەند دەبن لێی. لەلایەكی ترەوە لەناو شاری هەولێر چەند پردێك دروست دەكرێت گرنگترینیان ئەو پردەیە كە دەكەوێتە تەنیشت نەخۆشخانەی رزگارییەوە.
گوڵان: لەشاری هەولێر چەند هەنگاوێك نرا بۆ زیاد بوونی سەوزایی و باخچەكان ئەوەبوو رێژەی سەوزایی لە 2% بەرزكرایەوە بۆ لە 10% بەڵام هێشتا ئەم شارە بەبێ سەوزایی دەبینرێت؟
نەوزاد هادی: پرۆژەی زۆرمان لەبواری دروستكردنی باخچەو پانتایی سەوزایی لەبەردەستدایە ئەوەبوو بەردی بناغەی300 دۆنم بۆ دروستكردنی باخچە لەنێوان باداوەو بەنسەڵاوە دانراوە، بەبەردەوامیش رێژەی سەوزایی زیاد دەكرێت و بەنیازین بیگەیەنینە لە 48%.
گوڵان: ئایا بۆچی نەخۆشخانە پسپۆرییەكان لە شاری هەولێر كەمە وەكو نەخۆشخانەی شێربەنچە؟
نەوزاد هادی: كاتێك ژێرخانی تەندروستی دەگۆڕیت بوارێكی فراوانەو كاری زۆری دەوێت ئێستا توانیومانە دوو نەخۆشخانەی تری فریاكەوتن دامەزرێنین و نەخۆشخانەی لەدایكبوون و منداڵان كە دەكەوێتە پشت باداوە ئەمساڵ ئیحالەی بەڵێندەر كراوەو دروست دەكرێت و ساڵێكی دەوێت، لە سۆرانیش نەخۆشخانەیەكی 100 سەرینی منداڵان و ئافرەتان دروست دەكرێت و نەخۆشخانەیەكی تریش لە ژێر جێبەجێكردندایە، ئەمە جگە لەنەخۆشخانە تایبەتییەكانی تر كە حكومەت هاندەرو یارمەتی دامەزراندنی دەدات.
گوڵان: ئایا بۆچی پرۆژەی نۆژەنكردنەوەو كاری پاراستنی ئەم شوێنەوارە گرنگە بەدەست پارێزگایە؟ قەڵای هەولێر چی لێدەكەن؟
نەوزاد هادی: لەگەڵ رێكخراوی یونسكۆ دوو گرێبەستمان هەیە كە تایبەتە بەشوێنەواری مێژوویی قەڵا، یەكێك تایبەتە بە قەڵاو بۆردێكی تایبەتمان هەیە كە وەكو قۆناغی یەكەم بەتێكڕا 14 ملیۆن دۆلاری بۆ دانراوە، بەشێك لەوانە نۆژەنكردنەوەی ئەو خانووانەیە كە بارودۆخیان خراپە لەناو شوێنەوارەكە. ئێستاكە قەڵا لە لیستی شوێنەوارە جیهانییەكان دانراوەو 3-5 ساڵی تر بەشێوەیەكی تەواو قبووڵ دەكرێت. گەڕەكێكی قەڵا كە زیاتر فەرمانبەرەكانن لەناو ئەو قەڵایەدا دەمێننەوە تاوەكو ئەم شوێنەوارە ئەو سیمایەی خۆی ون نەكات كە كۆنترین شوێنەوارە هێشتا ژیانی تێدا بەردەوامە بۆ ئەو بەردەوامیەش خێزانێك ماوەتەوە لەناو قەڵادا.
سەبارەت بەقەیسەری كۆنی هەولێر لەبەردەم قەڵای هەولێردا پرۆژەمان لەبەردەستدایە بۆ نۆژەنكردنەوەی شووراكانی دەوروبەری و دواتر خودی ناو قەیسەرییەكەش دەست پێدەكەین بە نۆژەنكردنەوەی.
گوڵان: بیستوومانە كە یەكەی نیشتەجێبوون لەهەولێر راگیراوە، بۆچی؟ هاوكات دەنگۆی ئەوە هەیە دووبارە زەوی 100 مەتری عەقار ڕێگای پێ بدرێتەوە بۆ وەرگرتنی مۆڵەتی بینا؟
نەوزاد هادی: لەبەر ئەوەی ئەوەندە پرۆژەی وەبەرهێنان هەیەو ئەو پارچە زەوییانەی كە سەرۆكایەتی شارەوانی وەكو بازنەی یەكەم و لەچوارچێوەی ماستەرپلانەكە ئیتفای كردووە هەمووی بۆ ئەو پرۆژانە تەرخانكراوە، ئەوەش بووەتە هۆی راگرتنی پرۆژەكانی نیشتەجێبوون دووبارە ئیتفاكردنەوەی زەوی ترە كە پێویستە ئەنجام بدرێت بۆ ئەو پرۆژانە، بەرنامە هەیە ئەو وەبەرهێنانەی نیشتەجێبوون بۆ قەزایەكانیش بنێردرێت.
سەبارەت بە زەوی 100 مەتری لەگەڵ جەنابی وەزیری شارەوانی و ئەنجومەنی شارەوانی باسكراوەو چەند لیژنەیەك لە سەرۆكایەتی شارەوانی هەولێر دیاری كراوە بۆ دووبارە چاوخشاندنەوە بە ڕێگا پێدان بەدروستكردنی خانوو.
گوڵان: سۆران بۆتە یەكەیەكی ئیداری سەربەخۆ ئایا شێوازی مامەڵ كردن لەگەڵ ئەم واقیعە نوێیە چۆن دەبێت؟
نەوزاد هادی: دابەشكردنی دەسەڵات و دووركەوتنەوە لە مەركەزییەتی ئیداریی كارێكی باشە، بەڵام ئەم بڕیارە نوێیەو پێویستە ئەنجوومەنی وەزیران سیستەم و شێوازی پیادەكردنی بڕیارەكە دیاری بكات.
گوڵان: بەرنامەو پلانی داهاتووی پارێزگاو لایەنە پێوەندارەكانی تر چین بۆ ئەوەی بەردەوامبوون و پرۆژەی نوێ لەهەولێر جێبەجێ بكرێت؟
نەوزاد هادی: ئەو بەرنامانەو نەخشانەی كە دانراوە دەبێتە هۆی پێشخستن و دەركەوتنی هەولێر وەكو شارێكی جیهانی و پێشكەوتوو لە ناوچەكەدا، بەتایبەت گەر بێتوو رەوشی ئارامی كوردستان بپارێزرێت و ڕێگا لە نانەوەی ئاژەوەو توندوتیژی بگیرێت.
Top