نەزهەت حالی بۆ گوڵان: گۆڕینی پەیڕەو و پڕۆگرام و هەڵبژاردنی سەركردایەتییەكی نوێ ئاماژەیەكی باشن بۆ ئەوەی بتوانین لە دوای كۆنگرە كاری نەوعی بكەین

نەزهەت حالی بۆ گوڵان: گۆڕینی پەیڕەو و پڕۆگرام و هەڵبژاردنی سەركردایەتییەكی نوێ ئاماژەیەكی باشن بۆ ئەوەی بتوانین لە دوای كۆنگرە كاری نەوعی بكەین
نەزهەت حالی كە ئێستا بەڕێوەبەری گشتی چالاكی پاراستنە لە ئاژانسی پاراستنی ئاسایشی كوردستان، كوڕی شەهید حالی دۆڵەمەڕییە و هەڵگری بڕوانامەی یاسا و بڕوانامەی ماستەرە لە دیراساتی ئاسایشی نیشتمانی و لەهەشتاكانی سەدەی رابردووەوە وەك ئەندامێكی چالاكی رێكخراوی یەكێتی قوتایبانی كوردستان كاریكردووە و لەساڵی 1989 بۆتە كادر لە پێوەندییەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان و لەدوای راپەڕینیشەوە لە مەكتەبی رێكخستنی تایبەتی پارتی كاریكردووە، نەزهەت لەماوەی كاری لەناو پارتیدا لەچەندین پۆستدا خزمەتی كردووە و ساڵی 2001 كراوە بە بەرپرسی رێكخستنی تایبەتی لقی یەكی پارتی و لەساڵی 2003 بۆتە یاریدەدەری مسرور بارزانی بەرپرسی دەزگای پاراستنی گشتی و لەساڵی 2004 بۆتە بەرپرسی رێكخستنی تایبەتی پارتی و لەدوای دامەزراندنی ئاژانسی پاراستنی كوردستانیش بۆتە بەڕێوەبەری گشتی چالاكی پاراستن لە ئاژانسی پاراستنی ئاسایشی كوردستان، بۆ قسەكردن لەسەر پرۆسەی دیموكراتیزەكردنی حزب و هەڵسەنگاندنی بەرنامەی پارتی بۆ كۆنگرەی 13، گوڵان ئەم ئاخاوتنەی لەگەڵ ئەنجامدا، ئەمەش دەقی دیمانەكەیە.
گوڵان: ئەگەر بمانەوێت لەكۆمەڵگەدا دیموكراتی بونیاد بنێین، ئەوا دەبێت كۆمەڵگەی ئێمە كۆمەڵگەیەكی فرە حزبی بێت و حزبەكان دەربڕی بیروبۆچوونە جیاوازەكان بن، ئایا چۆن حزب لە كۆمەڵگەی دیموكراتیدا لەگەڵ بیروبۆچوونە جیاوازەكان تەعامول دەكات و چۆن ئەو جیاوازیانە رێكدەخات؟
نەزهەت حالی: چەمكی دیموكراسی، چەمكێكی كۆنە و دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی یۆنانییەكان و بەپێی وتەی زۆر لە بیرمەندان، ئەزموونی حوكمڕانی وڵاتانیش ئەوەی سەلماندووە كە باشترین سیستەمی حوكمڕانی سیستەمی دیموكراسییە، سێ تایبەتمەندی هەیە كە دەوڵەتی دیموكراسی و نادیموكراسی لێك جیا دەكاتەوە، یەكەمیان بۆ ململانێكردنە لەسەر پۆستەكان، دووەمیان لەپێناوی وەرگرتنی ئەو پۆست و بەرپرسیارەتیانە پێویست دەكات لەكاتی دیاریكراودا هەڵبژاردن بكرێت و سێیەمیان دەبێ ئازادی سیاسی و جڤاكی بوونی هەبێت تاوەكو یەكگرتوویی و كێبڕكێ كردن و بەشداری سیاسیی مسۆگەر بكرێت.
بێگومان ئاستی دیموكراسی لە وڵاتانی دیموكراسیش جیاوازی هەیە و دەكەوێتە ژێر كاریگەری فاكتەری ئابووری و فەرهەنگی سیاسی و كۆمەڵایەتی ئەو كۆمەڵگەیە، هەر بۆیە مەرجی گەشەسەندنی دیموكراسی ئەوەیە كە هاووڵاتیان و دەستەبژێری سیاسی پێكەوە ئازادی رادەربڕین و ئازادی بیروباوەڕی ئایینی و ئازادی لە راگەیاندن و بەستنی كۆڕ و كۆبوونەوە پەسند بكەن، لەوەش گرنگتر ئەوەیە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان و ئینجا هەموو ئەو پرۆسانەی كە بە دوای خۆیاندا دەیهێنن لە یاسا و رێسا و بڕیارە سیاسی و دامودەزگا فەرمییەكان، دەبێت جێگەی رێزی هەموو لایەك بن و دەرەنجامەكانیشی قبووڵ بكەن و پابەندبن پێیانەوە، هەتا ئەگەر جێگەی رەزامەندی هەندێكیشیان نەبێت. بونیادنانی كۆمەڵگەی دیموكراسی رەنگە بە دوو شێواز بكرێ، یەكەمیان ئەوەیە لە خوارەوە بزاڤی كۆمەڵایەتی و جووڵانەوەی رۆشنبیری و كۆمەڵایەتی و كرانەوەی كۆمەڵگە ببێتە هۆی بونیادنانی كۆمەڵگەیەكی دیموكراسی، ئەوەی تر لە سەرەوە بە تایبەت نوخبەی سیاسی دەتوانن بە رێگەی جێبەجێكردنی ئەجێندا و بەرنامەی پارتەكانیان لەكاتی وەرگرتنی دەسەڵات بە رێگەی بڕیاری سیاسی و هاوبەشیكردن لە دەركردنی ئەو یاسایانەی كە رێگە خۆشكەر دەبن بۆ دەستەبەركردنی ئازادی سیاسی زیاتر و رێگە پێدان بە بەشداریی سیاسی لایەنەكانی تر دەتوانن كۆمەڵگە بەرەو ئاستێكی بەرزی دیموكراسی ببەن، هەروەها بە بڵاوكردنەوەی كولتووری دیموكراتی و هوشیاریی سیاسی و نەتەوەیی و نشتیمانی، رۆڵێكی باش بگێڕن، بێگومان مەرجی سەرەكیش ئەوەیە كە پارتە سیاسییەكان بە سینگێكی فراوانەوە رای جیاواز وەربگرن و قبووڵی بكەن، گرنگە ئەوەمان لەبەر چاوبێت كە هەبوونی رای جیاواز شتێكی سرووشتی و تەندروستە بۆ كۆمەڵگە، بەڵام ئەوەی جێگەی مەترسییە بوونی هەست و بیری دوژمنكارانەیە، بە تایبەتیش لەو كاتانەی كە حزبێكی سیاسی هەوڵ بدات ئەوەی تر بسڕێتەوە كە ئەمە جێگەی مەترسییە بۆ كۆمەڵگەی دیموكراسی و ئاساییش و سەقامگیری، لێرەدا راستییەكیش هەیە كە دەبێت لەبەرچاو بگیرێت، ئەویش ئەوەیە، بوونی پارتێكی سیاسی بەهێز كە باوەڕی بە دیموكراسی هەبێت گرنگ و پێویستە بۆ سەقامگیری سیاسی و بەرەو پێشڤەچوونی وڵات لە هەموو بوارەكانی (ئابووری، سیاسی، كۆمەڵایەتی و زانستی و...) و پارتی سیاسی چالاك وكارا، ئەگەر لە ئاستی بەرپرسیارێتی دابێت، دەتوانێ سوود لە بیروبۆچوونی پارتەكانی تریش وەربگرێت، ئەگەر گونجاو و لۆژیكی بن دەتوانێت بیكاتە ئەجێندای كاری خۆی.


گوڵان: حزب بۆ ئەوەی بتوانێت ببێتە هۆكارێك بۆ بونیادی دیموكراتی، دەبێت خۆی حزبێكی دیموكراتی بێت و پێش ئەوەی لەهەوڵی ئەوەدابێت دیموكراتی لە كۆمەڵگە پیادە بكات، دەبێت لەناو خودی حزبەكەی خۆیەوە دەست پێبكات، ئایا چۆن دیموكراتی لە ناوخۆی حزبەوە پیادەدەكرێت؟
نەزهەت حالی: بوونی هەڵبژاردن لە ئۆرگانەكانی هەر پارتێك، مەرجێكی سەرەكی و گرنگی دیموكراسیەتی ئەو پارتەیە، هەروەك لە وەڵامی پرسیاری یەكەمیش باسمان كرد، لێرەدا دەبێت بە رێگەی هەڵبژاردنی پاكو بێگەرد دەرفەتی وەرگرتنی پۆست بدرێتە هەموو كەسێك، جگە لەوەی كە دەبێت دەرفەتی رادەربڕین هەبێت، بەڵام ئەوەی لەناو پارتێكدا كار بكات دەبێت لە چوارچێوەی پەیڕەو و پڕۆگرامی ئەو پارتەدا كاربكات و باوەڕی پێی هەبێت، ئەمەش بۆ ئەوەی یەكگرتوویی ئەو پارتە بپارێزرێت، ئەنجامدانی كۆنگرەكانیش لەكاتی خۆیدا خاڵێكی گرنگە و دەبێت لە ناوخۆی حزب پرەنسیپی لێپێچینەوە لە بەرامبەر ئەو بەرپرس و ئەندامانە هەبێت، كە پەیڕەو و پڕۆگرامی حزبەكەیان پێشێل دەكەن.


گوڵان: حزبە سیاسییەكان لە كۆمەڵگەی ئێمە و لە كۆمەڵگەكانی هاوشێوەی ئێمەش، بێجگە لەوەی كۆمەڵگەكە لە قۆناغی ئینتیقالیدایە، لەهەمانكاتدا حزبەكان خۆشیان لە قۆناغی ئینتیقالین و دەیانەوێت گۆڕانكاری بەسەر خۆیاندا بهێنن بۆ ئەوەی لەگەڵ واقیعی كۆمەڵگە بگونجێنن، پرسیار ئەوەیە ئایا حزبێكی وەكو (پارتی) چۆن ئەم وەرچەرخانە لە حزبێكی قۆناغی شۆڕشگێڕییەوە بۆ قۆناغی كرانەوە و دیموكراتی پیادە دەكات؟
نەزهەت حالی: خۆگونجاندن و ئەنجامدانی گۆڕانكاری لە ئەنجامی هاتنەپێشی هەندێك پێویستی و هاتنەكایەی دۆخی نوێوە سەرچاوە دەگرێت، بارودۆخی هەرێمی كوردستان و عێراق بەشێوەیەكی گشتی گۆڕانكاری گەورەو بنەڕەتی بەسەردا هاتووە، تاوەكو رووخانی رژێمی سەددام هەرێمی كوردستان لەلایەن دەوروبەر و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بە فەرمی نەدەناسرا، ئەمە وایكردبوو كە هەموو لایەك لەبەر بەرژەوەندی خۆیان و رەچاوكردنی بەرژەوەندییەكانیان لەگەڵ رژێمی سەددام و بە تایبەت وڵاتانی دەوروبەر لەبەر دۆخی ناوخۆییان نەیاندەویست پێوەندییەكانیان لە ئاستی هەرێمی كوردستان و لەگەڵ دامەزراوەكانی بێت، لەلایەكی تریش ئەم دۆخە وای كردبوو كە ئەركی حزب قورستر بێت و بە هەندێك كاری دەوڵەتیی هەڵبستێت، بەڵام ئەو گۆڕانكارییانەی كە لەدوای رووخانی رژێم هاتوونە كایەوە، بووە هۆكاری دان پێدانانی لایەنە عێراقییەكان و چەسپاندنی فیدڕالیەتی هەرێمی كوردستان لە دەستووری عێراقدا، ئەمە ئێمەی بردە قۆناغێكی دیكە و دەرفەتی زیاتری پێداین كە هەم پێوەندییە دەرەكییەكانی خۆمان لەسەر ئاستی پێوەندی هەرێمی كوردستان لەگەڵ وڵاتان و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی رێكبخەین و هەم لە ئاستی ناوخۆش دامەزراوەكانی سەرۆكایەتی هەرێم و حكومەت و پەرلەمان و دادوەری بەهێز بكەین، هەروەها ئەو گۆڕانە ئابووری و كۆمەڵایەتی و سیاسییانەی.


گوڵان: ئەگەر بمانەوێت لەكۆمەڵگەدا دیموكراتی بونیاد بنێین، ئەوا دەبێت كۆمەڵگەی ئێمە كۆمەڵگەیەكی فرە حزبی بێت و حزبەكان دەربڕی بیروبۆچوونە جیاوازەكان بن، ئایا چۆن حزب لە كۆمەڵگەی دیموكراتیدا لەگەڵ بیروبۆچوونە جیاوازەكان تەعامول دەكات و چۆن ئەو جیاوازیانە رێكدەخات؟
نەزهەت حالی: چەمكی دیموكراسی، چەمكێكی كۆنە و دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی یۆنانییەكان و بەپێی وتەی زۆر لە بیرمەندان، ئەزموونی حوكمڕانی وڵاتانیش ئەوەی سەلماندووە كە باشترین سیستەمی حوكمڕانی سیستەمی دیموكراسییە، سێ تایبەتمەندی هەیە كە دەوڵەتی دیموكراسی و نادیموكراسی لێك جیا دەكاتەوە، یەكەمیان بۆ ململانێكردنە لەسەر پۆستەكان، دووەمیان لەپێناوی وەرگرتنی ئەو پۆست و بەرپرسیارەتیانە پێویست دەكات لەكاتی دیاریكراودا هەڵبژاردن بكرێت و سێیەمیان دەبێ ئازادی سیاسی و جڤاكی بوونی هەبێت تاوەكو یەكگرتوویی و كێبڕكێ كردن و بەشداری سیاسیی مسۆگەر بكرێت.
بێگومان ئاستی دیموكراسی لە وڵاتانی دیموكراسیش جیاوازی هەیە و دەكەوێتە ژێر كاریگەری فاكتەری ئابووری و فەرهەنگی سیاسی و كۆمەڵایەتی ئەو كۆمەڵگەیە، هەر بۆیە مەرجی گەشەسەندنی دیموكراسی ئەوەیە كە هاووڵاتیان و دەستەبژێری سیاسی پێكەوە ئازادی رادەربڕین و ئازادی بیروباوەڕی ئایینی و ئازادی لە راگەیاندن و بەستنی كۆڕ و كۆبوونەوە پەسند بكەن، لەوەش گرنگتر ئەوەیە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان و ئینجا هەموو ئەو پرۆسانەی كە بە دوای خۆیاندا دەیهێنن لە یاسا و رێسا و بڕیارە سیاسی و دامودەزگا فەرمییەكان، دەبێت جێگەی رێزی هەموو لایەك بن و دەرەنجامەكانیشی قبووڵ بكەن و پابەندبن پێیانەوە، هەتا ئەگەر جێگەی رەزامەندی هەندێكیشیان نەبێت. بونیادنانی كۆمەڵگەی دیموكراسی رەنگە بە دوو شێواز بكرێ، یەكەمیان ئەوەیە لە خوارەوە بزاڤی كۆمەڵایەتی و جووڵانەوەی رۆشنبیری و كۆمەڵایەتی و كرانەوەی كۆمەڵگە ببێتە هۆی بونیادنانی كۆمەڵگەیەكی دیموكراسی، ئەوەی تر لە سەرەوە بە تایبەت نوخبەی سیاسی دەتوانن بە رێگەی جێبەجێكردنی ئەجێندا و بەرنامەی پارتەكانیان لەكاتی وەرگرتنی دەسەڵات بە رێگەی بڕیاری سیاسی و هاوبەشیكردن لە دەركردنی ئەو یاسایانەی كە رێگە خۆشكەر دەبن بۆ دەستەبەركردنی ئازادی سیاسی زیاتر و رێگە پێدان بە بەشداریی سیاسی لایەنەكانی تر دەتوانن كۆمەڵگە بەرەو ئاستێكی بەرزی دیموكراسی ببەن، هەروەها بە بڵاوكردنەوەی كولتووری دیموكراتی و هوشیاریی سیاسی و نەتەوەیی و نشتیمانی، رۆڵێكی باش بگێڕن، بێگومان مەرجی سەرەكیش ئەوەیە كە پارتە سیاسییەكان بە سینگێكی فراوانەوە رای جیاواز وەربگرن و قبووڵی بكەن، گرنگە ئەوەمان لەبەر چاوبێت كە هەبوونی رای جیاواز شتێكی سرووشتی و تەندروستە بۆ كۆمەڵگە، بەڵام ئەوەی جێگەی مەترسییە بوونی هەست و بیری دوژمنكارانەیە، بە تایبەتیش لەو كاتانەی كە حزبێكی سیاسی هەوڵ بدات ئەوەی تر بسڕێتەوە كە ئەمە جێگەی مەترسییە بۆ كۆمەڵگەی دیموكراسی و ئاساییش و سەقامگیری، لێرەدا راستییەكیش هەیە كە دەبێت لەبەرچاو بگیرێت، ئەویش ئەوەیە، بوونی پارتێكی سیاسی بەهێز كە باوەڕی بە دیموكراسی هەبێت گرنگ و پێویستە بۆ سەقامگیری سیاسی و بەرەو پێشڤەچوونی وڵات لە هەموو بوارەكانی (ئابووری، سیاسی، كۆمەڵایەتی و زانستی و...) و پارتی سیاسی چالاك وكارا، ئەگەر لە ئاستی بەرپرسیارێتی دابێت، دەتوانێ سوود لە بیروبۆچوونی پارتەكانی تریش وەربگرێت، ئەگەر گونجاو و لۆژیكی بن دەتوانێت بیكاتە ئەجێندای كاری خۆی.


گوڵان: حزب بۆ ئەوەی بتوانێت ببێتە هۆكارێك بۆ بونیادی دیموكراتی، دەبێت خۆی حزبێكی دیموكراتی بێت و پێش ئەوەی لەهەوڵی ئەوەدابێت دیموكراتی لە كۆمەڵگە پیادە بكات، دەبێت لەناو خودی حزبەكەی خۆیەوە دەست پێبكات، ئایا چۆن دیموكراتی لە ناوخۆی حزبەوە پیادەدەكرێت؟
نەزهەت حالی: بوونی هەڵبژاردن لە ئۆرگانەكانی هەر پارتێك، مەرجێكی سەرەكی و گرنگی دیموكراسیەتی ئەو پارتەیە، هەروەك لە وەڵامی پرسیاری یەكەمیش باسمان كرد، لێرەدا دەبێت بە رێگەی هەڵبژاردنی پاكو بێگەرد دەرفەتی وەرگرتنی پۆست بدرێتە هەموو كەسێك، جگە لەوەی كە دەبێت دەرفەتی رادەربڕین هەبێت، بەڵام ئەوەی لەناو پارتێكدا كار بكات دەبێت لە چوارچێوەی پەیڕەو و پڕۆگرامی ئەو پارتەدا كاربكات و باوەڕی پێی هەبێت، ئەمەش بۆ ئەوەی یەكگرتوویی ئەو پارتە بپارێزرێت، ئەنجامدانی كۆنگرەكانیش لەكاتی خۆیدا خاڵێكی گرنگە و دەبێت لە ناوخۆی حزب پرەنسیپی لێپێچینەوە لە بەرامبەر ئەو بەرپرس و ئەندامانە هەبێت، كە پەیڕەو و پڕۆگرامی حزبەكەیان پێشێل دەكەن.


گوڵان: حزبە سیاسییەكان لە كۆمەڵگەی ئێمە و لە كۆمەڵگەكانی هاوشێوەی ئێمەش، بێجگە لەوەی كۆمەڵگەكە لە قۆناغی ئینتیقالیدایە، لەهەمانكاتدا حزبەكان خۆشیان لە قۆناغی ئینتیقالین و دەیانەوێت گۆڕانكاری بەسەر خۆیاندا بهێنن بۆ ئەوەی لەگەڵ واقیعی كۆمەڵگە بگونجێنن، پرسیار ئەوەیە ئایا حزبێكی وەكو (پارتی) چۆن ئەم وەرچەرخانە لە حزبێكی قۆناغی شۆڕشگێڕییەوە بۆ قۆناغی كرانەوە و دیموكراتی پیادە دەكات؟
نەزهەت حالی: خۆگونجاندن و ئەنجامدانی گۆڕانكاری لە ئەنجامی هاتنەپێشی هەندێك پێویستی و هاتنەكایەی دۆخی نوێوە سەرچاوە دەگرێت، بارودۆخی هەرێمی كوردستان و عێراق بەشێوەیەكی گشتی گۆڕانكاری گەورەو بنەڕەتی بەسەردا هاتووە، تاوەكو رووخانی رژێمی سەددام هەرێمی كوردستان لەلایەن دەوروبەر و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بە فەرمی نەدەناسرا، ئەمە وایكردبوو كە هەموو لایەك لەبەر بەرژەوەندی خۆیان و رەچاوكردنی بەرژەوەندییەكانیان لەگەڵ رژێمی سەددام و بە تایبەت وڵاتانی دەوروبەر لەبەر دۆخی ناوخۆییان نەیاندەویست پێوەندییەكانیان لە ئاستی هەرێمی كوردستان و لەگەڵ دامەزراوەكانی بێت، لەلایەكی تریش ئەم دۆخە وای كردبوو كە ئەركی حزب قورستر بێت و بە هەندێك كاری دەوڵەتیی هەڵبستێت، بەڵام ئەو گۆڕانكارییانەی كە لەدوای رووخانی رژێم هاتوونە كایەوە، بووە هۆكاری دان پێدانانی لایەنە عێراقییەكان و چەسپاندنی فیدڕالیەتی هەرێمی كوردستان لە دەستووری عێراقدا، ئەمە ئێمەی بردە قۆناغێكی دیكە و دەرفەتی زیاتری پێداین كە هەم پێوەندییە دەرەكییەكانی خۆمان لەسەر ئاستی پێوەندی هەرێمی كوردستان لەگەڵ وڵاتان و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی رێكبخەین و هەم لە ئاستی ناوخۆش دامەزراوەكانی سەرۆكایەتی هەرێم و حكومەت و پەرلەمان و دادوەری بەهێز بكەین، هەروەها ئەو گۆڕانە ئابووری و كۆمەڵایەتی و سیاسییانەی
Top