نووسه‌ر :ڕێبوار سیوەیلی

چیرۆكی هەژارترین سەرۆك كۆمار:وا بزانم لە ماوەی ڕابردوودا سەرۆك كۆماری ئەرجەنتین بوو، كە خولی فەرمانڕەواییەكەی خۆی تەواو كرد و كورسی دەسەڵاتی بەجێهێشت. ئەمەش لەكاتێكدا، كە چ پەرلەمانی ئەو وڵاتە و چ هاووڵاتیان و چ پێكهێنەرانی كابینەی حكومەتەكەی، داوایان لێكرد دەستووری وڵات بگۆڕدرێت و لەوێوە ڕێگەی پێبدرێت كە بەردەوامبێت لە حكومكردن. بەڵام ئەو ڕازیی نەبوو، شوێنی خۆی بۆ كەسانێك چۆڵكرد كە بۆ بەڕێوەبردنی وڵات متمانەی پێیان هەبوو. ئەم سەرۆك كۆمارە، لە هەمان كاتدا بە هەژارترین سەرۆك كۆماری جیهان ناسراوەو جگە لە خانوویەكی كۆن و ئۆتۆمبیلێك و مووچەی خانەنشینییەكەی خۆی، خاوەنی هیچ شتێكی تر نییە و تەنانەت بۆ نۆژەنكردنەوەی خانووە كۆنەكەی، كە دەیەوێت لەگەڵ هاوسەرەكەیدا تیایدا بژی، لە ڕێگەی ڕۆژنامەوە، داوای قەرزێكی درێژخایەنی لە حكومەتەكەی كرد تا یارمەتیی بدەن. لەدوای بڵاوبوونەوەی ئەم داواكارییە، بە سەدان كەس پێشنیاری هەزاران و سەدان هەزار دۆلاریان پێكرد تا وەك دیاری وەریبگرێت، بەڵام ئەو ئامادە نەبوو ئەم كارە بكات.

چیرۆكی ئەم سەرەك كۆمارە بۆ كۆمەڵناسێكی وەك پییەر بۆردیۆ تەواو سەرنجڕاكێشە. ئەو هیچ سەرمایەی ئابووری نییە، بەڵام سەرمایەیەكی گەورەی ڕەمزیی هەیە كە دەتوانێت لە هەركاتێكدا بیكاتە سەرمایەی ئابووری. من دەمەوێت لەم وتارەدا، بە بیركردنەوە لە تیۆرییەكانی پییەر بۆردیۆ و كایەی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا، ئاماژە بە دۆخێكی پێچەوانەی ئەوە بدەم كە لەم چیرۆكەدا گێڕامەوە: بكەرانی كایەی سیاسیی ئێمە هەتا بڵێی دەوڵەمەند و هەبوون، بەڵام خاوەن سەرمایەیەكی كز و لاوازیی ڕەمزیی و كۆمەڵایەتین و ئەمەش دۆخێكە چەندین پرسیار بەرجەستە دەكات.
بۆچی كایەی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا بتێكی گەورەی لە سەرمایەی ئابووری بۆخۆی دروستكردووەو لە بۆنەو ئاهەنگ و ڕێكەوتننامەو گرێبەستەكاندا خەریكی پەرستنییەتی؟ ئایا سەرمایەی ئابووری بۆ بكەرانی سیاسی چ مانایەكی هەیەو ئایا ئەمە ئەو تاكە فۆرمەی سەرمایەیە كە پرۆسەی سیاسی بەهێز بكات و مانەوەی دابین بكات؟ ئایا هاوشان بە پەرستنی سەرمایەی ئابووری و بە پیرۆزكردنی بازاڕی ئازاد، كایەی سیاسیی ئێمە بكەرە دیارەكانی ناوی، چ جۆرە سەرمایەیەكی تر لەدەست دەدەن، كە هەرگیز سەرمایەی ئابووری و دەستكەوت و هوتێل و بازاڕ و مۆڵ و سۆپەرماركێتەكانی بۆی قەرەبوو ناكەنەوە؟ ئەمانە پرسیارگەلێكن پێویستە سەرنجی بكەرانی سیاسی بۆلایان ڕابكێشین و لەڕێگەی شرۆڤەكردنێكی وردی زانستیانەوە، لە مەترسیی هەنووكەیی و پاشەڕۆژیانەی ئەو سرووتی پەرستنی سەرمایە ئابووریەو ئەو بەهایانەی لە كۆمەڵگادا جێگیریان دەكات و بەهۆیەوە فۆرمی تری چەوسانەوەو نادادوەری بەرهەمدەهێنرێت، ئاگادار بكرێنەوە.
بۆردیۆ و جۆرەكانی سەرمایە:
پییەر بۆردیۆ ساڵی (1930-2002) كاتێك كۆچیی دواییكرد، هیچ پلەو پێگەیەكی زانستیی كۆلێژ دوفرانسی پاریس نەمابوو، پێی نەگەیشتبێ. بەڵام ئەوە ئەنجامی هەوڵدانێكی زۆری مرۆڤێك بوو، كە دەیویست بە جۆرێكی تر بیر لە كۆمەڵگا و زانستی سۆسیۆلۆژیا بكاتەوەو خەباتێكی زۆریكرد بۆ بەرهەمهێنانی مەعریفەتناسییەكی سۆسیۆ/فەلسەفی لەسەر كۆمەڵگاو مرۆڤ و پانتایی پڕنەكراوەی نێوانان.
بۆردیۆ لەو بڕوایەدابوو، كاتێ قسە لەسەر سەرمایە دەكەین، پێویستە لەودیو ئەو تێگەیشتنەوە ئەمكارە بكەین كە ماركس لەمیانەی تیۆرەی ئابووریناسیدا بەرهەمی هێنابوو. بەلای بۆردیۆوە سەرمایە تەنیا یەك فۆرم و شێوەی نییەو تێڕوانینی ئابووریناسانە بۆ سەرمایە، تێڕوانینێكی بەرتەسكە، چونكە تیۆرەی ئابووریناسی، بەهۆی كورتكردنەوەی جیهانی ئاڵووێر و سەودا، لە ئاڵووێری بازرگانیدا، جۆرەكانی تری ئاڵووێر، بە نائابووریانە و لەوێشەوە بە بێ بایەخی ناساندوون. بۆردیۆ هاوڕا لەگەڵ ماركس سەرمایە بەئەنجامی كەڵەكەبوونی كاری مرۆیی پێناسە دەكات، كە دەبێتە هۆی بەرهەمهێنانی فۆرمەكانی قازانج، بەڵام ئەو لەم پێناسەیە دەچێتە دەرەوە و فراوانتری دەكات. چونكە بۆردیۆ لە چەمكی سەرمایەدا، شتگەلێكی تر دەبینێتەوە جیاواز لە پێوەندیی و ئاڵووێر و سەودای ئابووری، كە، زۆر سوودمەندترن بۆ تێگەیشتن لە جیهانی كۆمەڵایەتی. لێرەشەوە، بۆردیۆ جیاوازیی لەنێوان چوار جۆر سەرمایەدا، دەكات:
جۆری یەكەم: بریتیە سەرمایەی ئابووری، كە بەبێ وەستان و چاوەڕوانی و بەشێوەیەكی ڕاستەوخۆ دەبێتە پارەو بۆی هەیە لە شێوەی مافی خاوەندارێتیدا دەربكەوێت و خۆی لە هوتێل، سۆپەرماركێت، زەوی، كارگە، فڕۆكە، ئۆتۆمبیلی گرانبەها و شتی تری لەو جۆرەدا بەرجەستە بكات..
جۆری دووەم: بریتیە لە سەرمایەی كەلتووری، كە بۆی هەیە لە سێبەری چەند هەلومەرجێكدا ببێتە سەرمایەی ئابووری. سەرمایەی كەلتووری پێش هەموو شتێك كۆمەڵە سەرمایەیەكی ڕەمزین، كە هەندێكیان پەیوەستن بە دەروونی تاكەكەسەوە، هەندێكیان پەیوەستن بەوەی كە تاك بۆتە خاوەنیان و هەندێكیشیان تاكەكەس بە دەستیهێناون. بۆردیۆ سێ دۆخی ئەم جۆرە سەرمایە كەلتووریە دەستنیشان دەكات:
(أ) دۆخی بەرجەستەبوو: یان سەرمایەی بەرجەستەبوو لە كەسایەتی تاكدا بەپێی تێپەڕینی كات. بۆردیۆ دەڵێت: ئەمجۆرەی سەرمایە، ئەو شتەیە كە «تاكەكەس لە گیرفانی خۆی بەهاكەی دەدات». ئەمجۆرەی سەرمایە بریتیە لە سەرمایەیەكی بەدەروونیی بوو، یان (بەناوەكی بوو، كە پەیوەستە بە «زیرەكی و شارەزایی تاكەكەس لە فڵان و فیسارە بوار، زمانپاراوی، خاوەن سەلیقەیی و لێهاتوویی، زوو هاتنە دەست، هەڵوێستوەرگرتن لە جێگەی خۆیدا، بوێری، ناسینی جیهانی كۆمەڵایەتی و ڕەمزە كۆمەڵایەتیەكان هونەری ژیانكردن، خۆشیرینكردن و جێی خۆكردنەوە» لە كۆمەڵگادا. ئەمانە ئەو شتە تایبەتیانەن كە تاكەكەس بۆخۆی خاوەنیانەو لە دوای مردنی خۆی نادرێن بەكەسی تر و خەسڵەتگەلێكن، تایبەتمەندی دەدەنە خاوەنەكەیان و متمانەی بۆ بەدەستدەهێنن و نابینە میرات و پاشماوە بۆ نەوەكانی.
(ب) دۆخی بابەتیانە: ئەمە ئەو دۆخەیە كە لە ئەنجامی سەركەوتنی مادییانەی تاكەكەسەوە، سەرمایەی ئابووری دەبێتە میراتێكی كەلتووری و لە شێوەی خاوەندارێتی (تابلۆی هونەری، كتێب، قامووس و ئینسكلۆپیدیاكان، كەرەستە، ئامێرەكان و شتی عەنتیكە و گرانبەها و دەگمەن و ..)، دەردەكەوێت و كەسەكەی پێوە دەناسرێتەوەو یادوەریی بكەرە كۆمەڵایەتیەكان لەسەری زیندوو دەبێتەوە.
(ج) دۆخی دامەزراوەیی: ئەمە ئەو دۆخەی سەرمایەی كەلتووریە، كە لە شێوەی (پۆست و ناونیشان، بڕوانامەی خوێندن، سەركەوتن لە پێشبڕكێی خۆپاڵاوتن بۆ كارێك، بەدەستهێنانی مەدالیای ڕێزلێنان، بوونە ئەندامی شانازی و خەڵاتوەرگرتن..)وە دروست دەبێت و بەرجەستەكەری توانایی و لێهاتووییەكانی تاكەكەس و سەلیقە و شیاوەیی ئەو بەدەستهاتوانەی بۆ شایان دەكات و پەسەندیی خەڵك و هاووڵاتیانیشی بەدوادا دێت، بەبێ پەنابردن بۆ جۆرەكانی چاوبەست و ڕیكلام و ئایدیۆلۆژیاو ڕاگەیاندنە ئاڕاستەكراوەكان. هەموو ئەمانە لەلایەن كۆمەڵگا، یان دەوڵەتەوە نرخی خۆیان بۆ دادەنرێت و دەبێتە هۆی بەخشین و پێشنیاركردنی پۆست و پێگە بە تاكەكەس (لەم ڕێگەیەشەوە ئەم جۆرە سەرمایەیە بە دامەزراوەیی دەكرێت) و ئەمەش پەساپۆرتی بۆ نموونە: (كەسایەتی، مامۆستای زانكۆ، دادوەر، كارمەندی حكومەت و ڕاوێژكار و بڕواپێكراوی پێدەدات..
سەرمایەی كەلتووری بەبێ هەوڵدانی تایبەتی تاكەكەس بەدەست نایەت و بە میراتیش بۆ كەس نامێنێتەوە. بەڵكو هەوڵدانی تایبەتی بكەری كۆمەڵایەتی دەوێت، كە بەهۆیەوە بتوانێ ئاستی فێربوونی خۆی بەرز بكاتەوە و ئەو سەرمایە كەلتووریە پێویستە بكاتە هی خۆی، یان لەخۆیدا جێی بكاتەوە تاكو بەهۆیەوە بوونی كۆمەڵایەتیانەی خۆی بگۆڕێ و دانپیانانی كۆمەڵایەتی بەدەست بهێنێت.
جۆری سێیەمی سەرمایە، بریتیە لە سەرمایەی كۆمەڵایەتی. مەبەست لە سەرمایەی كۆمەڵایەتی بریتیە لە (نفووز) و پێوەندیی كۆمەڵایەتی تاك و ئەو دەسەڵاتەی بەهۆی ناسیاوی و خزمایەتیەوە بەدەستی دەهێنێ. ئەم پێوەندیە بەرامبەریانەی تاك بە ئەوانیترەوە، بریتیە لە تۆڕێكی كۆمەڵایەتی، كە بەهۆی سەرمایەی گشتییەوە، پشتیوانی لە تاكەكەس دەكات و ئیعتیبار دەداتە هەر ئەندامیكی خۆی. بەمجۆرەش، سەرمایەی كۆمەڵایەتی بریتیە لە كۆمەڵێك پێوەندی، خزمایەتی، ناسیاوەتی، دۆستایەتی و داواكاری كە دەبنە هۆی بەخشینی سەنگی كۆمەڵایەتی كەم و زۆر بە بكەری كۆمەڵایەتی، بەخشینی دەسەڵاتی كردەیی و پەرچەكرداری كەم و زۆر بەپێی چەندایەتی و چۆنایەتی تۆڕی پەیوەندییەكان، واتە ئەو پەیوەندیانەی كە ئەو دەبەستنەوە بە كەسانیترەوە.
سەرمایەی ڕەمزیش، چوارەمین جۆری سەرمایەیە لای بۆردیۆ. سەرمایەی ڕەمزی هیچ نییە لە سەرمایەی ئابووری، كۆمەڵایەتی و كەلتووری زیاتر، كاتێ ئەمجۆرانەی سەرمایە پێكەوە، بە ڕەسمی دەناسرێن و دانیان پیادەنرێت. لەبەر ئەوەی هەر جۆرێكی سەرمایە (ئابووری، كەلتووری و كۆمەڵایەتی) بە پلەی جیاواز، وەكو سەرمایەی ڕەمزیش بەرجەستە دەبن، ئەوە دەكرێ قسە لەسەر كاریگەرییە ڕەمزییەكانی گشت جۆرەكانی سەرمایە بكرێت.
هەموو ئەم جۆرانەی سەرمایە شێوازی جیاجیای دەسەڵات و باڵادەستین و پێوەندییەكی تەواویشیان بەیەكترەوە هەیە. واتە بۆی هەیە سەرمایەی ڕەمزی ببێتە هۆی زیادەبوونی سەرمایەی ئابووری و سەرمایەی ئابووریش، سەرمایەیەكی كۆمەڵایەتی و ڕەمزی و كەلتووریی زۆر بۆ خاوەنەكەی دروست بكات و بهێنێتە دەست.
لاوازیی سەرمایەی ڕەمزیی لە هەرێمی كوردستان:
بە بیركردنەوە لە كایەی سیاسی هەرێمی كوردستان و گرنگیی ئەم جۆرانەی سەرمایە، بۆمان ئاشكرا دەبێت كە هیچكامێك لە بكەرانی ناو ئەم كایەیە، وەك سەرۆك كۆمارەكەی ئەرجەنتین بیر ناكەنەوە و تەنیا تێگەیشتنێكی ئابووریناسانەیان لە سەرمایە هەیەو لە هەوڵی كەڵەكە كردنی زیاتری سەرمایەی ئابووری و دەستكەوتەكانیدان. ئەمەش لەلایەكەوە، ئەوانی لە ڕووی تێگەیشتن لە جۆرەكانی تری سەرمایە، وەك پێویستییەك بۆ سیاسەتكردنێكی باش،دەستكورت كردووە و لەلایەكی تریشەوە، سەرمایەی ئابوورییان وەك بەدیلێك بۆ وەڵامدانەوەی قەیرانی سیاسی لە پێشچاو گرتووە. ئەمەش لە كاتێكدا كە كایەی سیاسی لەم هەرێمەدا پڕە لە ململانێ و گەمەی سیاسی، كە پێویستیی بە زیاد لە سەرمایەیەك هەیە بۆ نزیكبوونەوە لە شانسی بردنەوە. لە ڕوانگەی بۆردیۆوە، بۆئەوەی بەشێوەیەكی شارەزایانە بەشداری لە شەڕی (لێرەدا وشەی شەڕ مانایەكی مەجازیانەی هەیە، دەكرێ بشگوترێ: (ململانێ)ی نێو كایە كۆمەڵایەتیەكاندا بكەین، بۆردیۆ دوو مەرج دەستنیشان دەكات:
یەكەم) پێویستە ئەندامی هەر كایەیەك كەسێكی زیرەك، چووست و زانابێت بە یاساكانی ناو ئەو كایەی خۆی تیادەبینێتەوە و بزانێت چۆن ئەو یاسایانە بەكاردەهێنێت تا لە بردنەوەو سەركەوتن نزیكی بخاتەوە..
دووەم) پێویستە ئەو كەسە خاوەنی هەندێ سەرمایەش بێت كە بتوانێ لە خەزێنە و بانكی هاوبەشی كایەیەكی تایبەتدا، دایبنێ.
ئەو ململانێیەی لەناو كایەكاندا لەسەر دەسەڵات بەرپا دەبێ، ململانێیەكی یەكسان نییە، بەو مانایەی ئەندامەكان هەموویان شەڕكەرن، وەلێ بەئاستی جیاواز و ڕاددەی بەشداربوونی جیاواز. هۆی ئەم نایەكسانییە بەپلەی یەكەم دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی، هەندێ لە شەڕكەران لێزانترن و توانایەكی باشتریان هەیە بۆ بردنەوە. واتە لە بەكارهێنانی یاسای ناو كایەكاندا شارەزاترن و ئەمەش فرسەتیان بۆ دەڕەخسێنێ ڕێژەیەكی زیاتر لەو شتە، یان بەهایە بكەنە هی خۆیان كە لەناو كایەكەدا شەڕی لەسەر دەكرێ. بەڵام ئەو توانا و لێزانییە لە هەمان كاتیشدا ئازادییەكی پتریان دەداتێ لەچاو ئەو ئازادیەی یاسا و سیستەمی ناو كایەكەیان ڕێگەیان پێدەدات. بەڵام گریمان تۆ شارەزا و لێزانیش بوویت، كە سەرمایەت نەبوو لە خەزێنەدا كەڵەكەی بكەیت بەچی دەچێ؟! كەواتە هەبوونی سەرمایەش هێندەی لێزانی و زیرەكی بۆ بەشداربوون لەو (شەڕ/ یاری)‎یەدا گرنگە.
ئەو (سەرمایە پێویستە)، دەشێت كەلوپەلی ماتریاڵی بێت، پارەبێت، سەیارەبێت، هەروەكو چۆن دەكرێ سەرمایەی كەلتوورییش بێت. واتە ئەو شارەزایی و هەڵسوكەوتە دانیپیانراوانە بێت كە پلەو ئاستێكی تایبەتی خوێندەواری و هونەروەری و خێرخوازی و بەسەلیقەیی كەسێكمان پێدەناسێنن.
لەگەڵ ئەوەشدا، لە هەموو كایەیەكی كۆمەڵایەتیدا جۆرێكی تایبەت لە جۆرەكانی سەرمایە، لە مەترسیدایە. ئەمەش بەمانای ئەوەیە، مەرج نییە ئەو سەرمایەیەی لە كایەیەكی كۆمەڵایەتیدا دەیبەینەوە ببێتە هۆی ئەندامبوونمان لە كایەیەكی تری كۆمەڵایەتیدا. هەمیشە پۆستی باڵا و وئیمتیازاتەكانی و سەرمایە ئابووریە پاشكۆیەكەی، نفوزی كۆمەڵایەتی و متمانەی خەڵك و خۆشەویستیی بكەرە كۆمەڵایەتیەكانمان بۆ دەستەبەر ناكات. وێڕای ئەمەش هەموو پلە و پایەیەكی ناو كایەیەك لە كایەكان، پێویستی بە جۆرێ لەسەرمایەی تایبەت هەیە كە نرخی ئەم سەرمایەیە بەپێی بەرزبوونەوەی پلەوپایەو پێگەی تاكەكەسیش زیاد دەكات. هەتا پلەو پایەی بەرزتر بەدەست بهێنین، زیاتر دان بەسەرمایەكانماندا دەنرێ و زیاتر ڕەوایەتی وەردەگرین. بەڵام هەروەكو چۆن سەرمایەی ناو كایەیەك بە پێویست نابێتە سەرمایەی دانپیانراوی ناو كایەكانی تر، ئاواش سەرمایەیەك ناگۆڕدرێتەوە بەجۆرێكی تری سەرمایە: كەس ناتوانێ بەپارە (ڕۆشنبیریی و كەلتوور) بكڕێ و هیچ ڕۆشنبیرێكیش بەپێویست لەبەر ڕۆشنبیرییەكەی پارەدار نییە. مەرج نییە پارە خەرجكردن بۆ كەسێ، ئەو كەسە بكاتە هاوڕێ و برادەرمان و لەمێژە گوتراویشە «سەربەرزی» و پرستیژ بەپارە نایەتە دەست؟ ئەمانە هەموویان پێویستیان بەجۆرێكی تایبەت لە سەرمایەدانان هەیە، كە بۆردیۆ ناوی دەنێ سەرمایەی ڕەمزی.
سەرمایەی ڕەمزی بریتیە لەو نرخ و بەهاو دانپیانانەی (اعتراف) كە سەرمایەیەكی تایبەت لەناو كایەیەكی تایبەتدا بەدەستیهێناوە. واتە ئەوەی شوێن گرنگی و شایانی دانپیانانە بریتیە لە (نرخ)ی ڕەمزیانەی سەرمایەكەو هەر ئەم نرخە ڕەمزییەشە كە لەشەڕی ناو كایەكاندا دەبرێتەوە، یان دەدۆڕێنرێت.
لێرەوە پێویستە بزانین ئەو شەڕەی لە كایەكاندا لەسەر دەسەڵات دەكرێ، هەر تەنیا بۆ ئەوە نییە سەرمایەی ڕەمزی پتر بێتە دەست، بەڵكو بۆ ئەوەیشە هەندێ (سامان و توانا)ی تریش وەك سەرمایەیەكی ڕەمزی دانیان پیابنرێ.
هەروەكو لە پێشاندا باسی لێوەكرا، لە ناو كایەكاندا پلەوپایەی جیاواز لەئارادان و پێویستە ئەو (جیاوازی)یە دەستنیشان بكرێ. واتە دەبێ هەندێ نیشانە هەبن تا لەڕێگەیانەوە جیاوازییەكان ئاشكرا ببن و پلەوپایەكان لێكدی جودا بكرێنەوە. دەشێت ئەو نیشانانە زۆر شت بن، وەك خانوو، ڤێلاو كێڵگەو باخچەی ئاژەڵان و ماڵات، ئوتومبێل، كارگە و تاد. هەروەها ڕێی تێدەچێ جۆرێ لە چالاكی تایبەتیش بن (ئەسپسواری، ڕاوە تاژی، شاخەوانی و تاد..). گرنگ خودی نیشانەكان نین، گرنگ توانای نیشانەكانە بۆ جیاكردنەوەی خەڵكانێك لە كەسانێكی تر. ئەو كەسەی ئەسپ سواری بەچالاكیەكی باشتر بۆ (نمونە شەڕە كەڵەشێر) دەزانێ، خۆیشی لە هەموو ئەوانە جیادەكاتەوە كە پێیان وایە شەڕەكەڵەشێر خۆشترین سەرگەرمیە. لێرەدا وشەی (باشتر)، (خۆشتر)و وشەگەلی لەم بابەتە دەربڕی وێناكردنێكی تایبەتیشن بۆ جیهان. دەلالەت لە دوو وێناكردنی جیاواز، لە دوو تێگەیشتن و چێژبینینی جیاواز لە جیهانیش دەكەن. كەواتە شەڕی ناو كایەكان هەر بەتەنیا شەڕ نییە لەسەر ماتریاڵ و سامان و پلەوپایەكان، بەڵكو شەڕیشە لەسەر تێگەیشتن و جیهانبینی و وێناكردنەكانیش، شەڕێكە بۆ خۆجیاكردنەوە.
هەركات هەڵبژاردەی سیاسی ئێمە توانی تەركیزی خۆی لەسەر ململانێ لەسەر، یان لە پێناوی سەرمایەی ئابووریدا بگوازێتەوە بۆ جۆرەكانی تری سەرمایە و دروستكردنی سەرمایەی ڕەمزی، زەمینەی كۆمەڵایەتیانەی خۆی پتەوتر دەكات و متمانەیەكی زۆر بەدەست دەهێنێتەوە. ئەو تەركیزە زۆرەی لەلایەن ئەم نوخبەیەوە دەكرێتە سەر سەرمایەی ماتەریاڵی و ئابووری، بە ئاڕاستەیەكی ئەوتۆ دەچێت كە بڕێكی زۆری سەرمایەی كۆمەڵایەتی و مێژوویی خۆی لەدەست بدات و نەتوانێت چیتر بینای داهاتووی لەسەر بكات. پێویستە هەڵبژاردەی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا، توانا تایبەتییەكانی خۆی بەهێز و دەوڵەمەند بكات و بڕێكی باش لە سەرمایە ئابوورییەكەی بخاتە گرۆی سەرمایەی ڕەمزییەوە، بۆ ئەوەی بتوانێ بەبێ گرتنەبەری هیچ رێگایەكی ئایدیۆلۆژیانە، سەربازیانە، سەپێنەرانە و چاوبەستانە، متمانە و نفوزی كۆمەڵایەتیی نوێ بۆخۆی بەرهەم بهێنێتەوە. ئەزموونی سەركردە عەرەبەكانی وەك پاشای تونس، سەرۆكی میسر، قەزافی و ئەوانیتر، ئەوە دەردەخات كە ئەمانە لەكاتی تەنگەتاوبوونیاندا هیچ سەرمایەیەكی ڕەمزییان نەبووە تا بەهۆیەوە بەرگریی لەخۆیان بكەن. كەسانی دەوروبەریان و ڕاوێژكارەكانیان و ڕۆشنبیرانی دەوروبەریان و ناوبانگیی كۆمەڵایەتیان نەیتوانیوە بۆیان ببێتە پشتیوانەیەك بۆ ئەوەی مامەڵەیەكی جیاوازتریان لەگەڵ بكرێت لەچاو ئەوەی لەگەڵیاندا كرا. ئەمە چیرۆكی سەدان گەورە بازرگان و گۆرانیبێژ و ئەكتەری سینەمایی و سەرمایەدار و خاوەن مۆڵ و كارگە و كێڵگەشمان بیر دەخاتەوە، كە لە ساتەوەختی ناوبانگ زڕان و ئیفلاسكردنیاندا لە ڕووی كۆمەڵایەتی و بەبێ سەرمایەی ڕەمزی، ناتوانن بۆ یەك چركە بەرگریی لەخۆیان بكەن. ساركۆزی لە فەرەنسا نمونەیەكی ترە، كە بەهۆی ژیان و پێوەندییەكانییەوە بە دەوڵەمەندان و دابڕانی لە خەڵكی ئاساییەوە، بە كەمترین سەرمایەی ڕەمزی و كۆمەڵایەتیەوە، حكومەتی بەجێهێشت، نەك تەنیا لە بەر ئەوەی بڕوای بە دیموكراسیەت و دەستاودەستكردنی دەسەڵات هەبوو. ئەمەش لەكاتێكدا كە بنەماڵەی فرانسوا میتران بەهۆی سەرمایە ڕەمزییەكەیان و ئەو پشتگیریە زۆرانەی لە نەتەوە ژێردەستەكانی وەك كوردیان كردووە، هێشتاش خاوەن ڕێز و نفوزێكی كۆمەڵایەتی و سیاسیی بەهێزن.
بەمجۆرەش، دەتوانرێ بگوترێ: هەموو كاتێك سەرمایەی ئابووری لە مەترسیدایە، چونكە هیچ سەرمایەیەك ناتوانێ بەدیلی سەرمایەی ڕەمزی بێت. یەكێك لە ڕێگاكانی دروستكردنی سەرمایەی ڕەمزی لە كۆمەڵگای ئێمەدا، بریتیە لە تێكەڵبوون و بەشداریی ڕۆژانە لە ژیان و ئەزموونەكانی كۆمەڵگادا. سەرمایەی ڕەمزی بەشێكی زۆری لەدایكبووی ئەو متمانە و نزیكیەیە كە پێویستە لە نێوان بكەرانی كایەی سیاسی و خەڵكدا هەبێت. بەشێكی بەرچاوی پێوەندیی هەیە بە نزیكایەتی لە كۆمەڵی سەركردە، نووسەر، فەیلەسووف و مرۆڤدۆست و بانگەشەكەرانی ئایینی و تێكۆشەرانی مرۆڤایەتیەوە. نزیكیی لەم جۆرە كەسانەوە، بانگهێشتكردنیان، پشتگیریان و ڕێزگرتن لە خۆیان كێشە و نەتەوەكەیان، دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی سەرمایەی ڕەمزی هەرێمی كوردستان. لێرەدا ناوی كەسانی وەك ماندێلا، دالایی لاما، چۆمسكی، بێشكچی، ژیژەك، بادیۆ، ئەدۆنیس و دەیان ناوی تر بەسە بۆ ئەوەی نوخبەی سیاسی ئێمە بزانێت سەرمایەی ڕەمزی خۆی لە كوێدایە. ئەم سەرمایە ڕەمزییە لە ئێستادا و لەناو بكەرانی كایەی سیاسی ئێمەدا تەواو لاوازە. لەكاتێكدا سەرمایەی مادیی و ئابوورییان تەواو لە هەڵكشاندایە. ئەگەر ئەوان بتوانن هاوسەنگیی لە نێوان ئەم دوو جۆرەی سەرمایەدا بكەن، نفوزی كۆمەڵایەتی و سەرمایەی كۆمەڵایەتیان دەتوانێ جێگرەوەی قەیرانی ئەو بێتمانەییە بێت كە مەودایەكی فراوانی لە نێوان بكەرانی سیاسی و بكەرانی سادەی كۆمەڵایەتیدا دروستكردووە. یەكێك لە ئەنجامەكانی بەرزكردنەوەی سەرمایەی ئابووری و لاوازیی سەرمایەی كەلتووری و ڕەمزی، بەرزبوونەوەی توندوتیژی و بڵاوبوونەوەی بەدگومانی و نادڵنیایە. لەكاتێكدا بەرزبوونەوەی سەرمایەی ڕەمزیی و لەوێشەوە هەڵكشانی متمانە لە كۆمەڵگادا، پێوەرێكی باشە بۆ كەمكردنەوەی جۆرەكانی توندوتیژی و توندڕەویی كۆمەڵایەتی. پێویستە دەستەبژێری سیاسیی ئێمە بیر لەوە بكەنەوە، لەڕووی سەرمایەی مادییەوە وەك هەژارترین سەركردەی سیاسی بمێننەوە، بۆ ئەوەی لە دواڕۆژدا ببنە گەورەترین خاوەن سەرمایەی ڕەمزیی و كۆمەڵایەتی. پارە و سامان بۆكەس نامێنێ، چونكە وەك شاعیر گوتویەتی: ئەوی باقی بمێنێ هەر ناوە. هیواداریشم كەسیان بەم قسانەی من تووڕە نەبن، چونكە من ویستومە ئەقڵیان بجووڵێنم نەك دەروونیان..