• Thursday, 28 March 2024
logo

fîkr û îradeyi Mstefa Barizanî pêkewe têkoşan pêkewe bîrkrdinewe‌ pêkewe behakan bparêzîn

Gulan Media March 24, 2023 Raport
fîkr û îradeyi Mstefa Barizanî pêkewe têkoşan pêkewe bîrkrdinewe‌ pêkewe behakan bparêzîn


fîkr û îradeyi Mstefa Barizanî pêkewe têkoşan pêkewe bîrkrdinewe‌ pêkewe behakan bparêzîn

 

yadkrdineweyi karîzima û bawkanî damezirêneranî netewe û dûbare pênasekrdineweyi ew fîkreye ke ewan wek friyadrres rêgeyi azadî û serfraziyan bo netewekeyan pê destinîşan krduwe, nek gêrraneweyi mêjuwekaniyan, her bo nmûne katêk ferenisîyekan yadî jenerrall dîgol dekenewe, nagerrênewe bo mêjuwî dîgol, bellku degerrênewe bo naw fîkrî dîgol ke çon twanî bew fîkre ew îradeye le neteweda berceste bikat, ke le sê qonaxî zor sextda ferenisayi rizgar krduwe, ew sê qunaxeş brîtîn le:

1- rizgarkrdineweyi ferenisa le destî nazîzim 1945.

2- rizgarkrdineweyi ferenisa lenaw paşagerdanî û fewzayi siyasîyi 1958.

3- rizgarkrdineweyi ferenisa le destî popolîst û fewzayi siyasîyi 1968.

em sê qonaxe sexteyi fîkr û îradeyi dîgol ferenisayi perrandewe bo kenarî armî, teniya sê laperreyi geşî mêjuwî gelî ferenisa pêkinahênin, bellku debêt ew fîkr û îradeyeyi lew rojgare sextaneda buwe friyadrres her be zînduwîyi bmênêtewe, emeş leber eweye qonaxe sextakan‌ kotayiyan nehatuwe û berdewam ḧkumet û gelî ferenisa rûberruwî debinewe, ewca bo eweyi be hawşêweyi dîgol ew qonaxe sextane têperrênin, ewa leser gelî ferenisa feriz debêt, hemû pêkewe carêkî dîke be hawşêweyi dîgol bîrbikenewe û pêkewe be destecem'î dûbare fîkr û bîrkrdineweyi dîgol pênase bikenewe û, çon dîgol le sê qonaxî ciyawazda sê çareserî ciyawazî berhemhênawe bo rizgarkrdinî ferenisa, debêt êsta gelî ferenisa le qonaxêkî ciyawaztir le serdemî dîgol leser heman ew pinte serekîye bîr bikenewe ke çeqî fîkr û bîrkrdineweyi dîgol buwe, ew pinteş eweye ke «şkoyi dewllet û gelî ferenisa le seruwî hemû şitêkî dîkeweye», wek bîrmendî emirîkîyş cozîf le ktêbî «aya morall prsêke . Do morals matter» amajeyi pê krduwe, ferenisîyekan boye serdekewn leber eweyi pêyan waye «her karêk bo şkoyi ferenisa baş bêt, karêkî murralîye» kewate heta em pinte çeqî bîrkrdineweyi ferenisîyekan bêt, ewa fîkrî dîgol her zînduwe û gel û dewlletî ferenisaş her le astî ew şkoyeda debin, ke dîgol umêdî bo dexwast, bepêçewaneşewe dûrkewtinewe le fîkr û bîrkrdineweyi dîgol, ewa ne dewllet û ne gelî ferenisaş şkoyi êstayan nabêt û dîgolîş ew giyane zînduwe nabêt lenaw roḧî her takêkî ferenisîda.

sebaret be çoniyetî «be zînduwîyi ragirtinî fîkr», yorgn habrmas bîrmendî gewreyi cîhanî ke heta êstaş le jiyanda mawe, dawa le mirovayetî dekat çemkî «modêrine» bikrête gutarêkî felsefî be nawî «gutarî felsefî bo modêrine», emeş wate «modêrine» ew prsiyare bêt ke le her serdemêkda dûbare arasteyi bîrkrdineweyi mirovayetî bikrêt û debêt mirovayetî pêkewe wellamî ew prsiyare bidatewe: aya manayi modêrine çîye? bo wellamdaneweyi em prsiyare gerrawetewe bo naw bîrkrdineweyi feylesûfe gewrekanî xoyi û pêman dellêt: layi hîgll «modêrine wate serdemêkî taze», bellam serdemêkî taze dwayi kam serdem? bêguman habrmas pêman dellêt serdemêkî tazeyi dwayi serdeme tarîkekanî sedekanî nawerrast û desellatî kenîse û derkewtinî prrşngî rûnakîyi roşngerî ke mirovayetî brde qonaxêkî geş ke pêşitir le mêjûda be xoyewe nebînîbû, her leber em hokareye habrmas hemû jiyanî xoyi terxan krd bo «be zîndû hêşitineweyi modîrine» û dijayetîkrdinî hemû ew bîrmendaneyi ke carrî mirdinî modêrine û qonaxî post modêrineyan deda.

habrmas bo «be zîndû ragirtinî modêrine» wek berhemî fîkrêkî roşnger, sê tiyorîyi giringî pêşkeşî mirovayetî krduwe, ke brîtîn le tiyorekanî «karî pêkeweyî, eqllî pêkeweyî, yan bîrkrdineweyi pêkeweyî, parastinî pêkeweyî beha akarîyekan».

lem sê têwreda habrmas pêman dellêt: çon le henawî sede tarîkekanî ewrupa, modêrine lenaw fîkrî feylesûfekan û îradeyi xellkî ew serdeme wek «serdemêkî nwêyi prşngdar» ledayk bû, le katêkda rêgeyi geyşitin bew serdeme nwêye be gull ferş nekrabû, bellku asteng û grftekan le radide be derbûn, bellam «fîkr û îrade» twanî ew asteng û grftane rabmallêt û serdemêkî nwê rabigeyenêt, ewa emirroş her pêwîstman be heman ew «fîkr û îrade»ye heye, bo eweyi mamelle legell koyi ew rexine û grfte kellekebuwane bikeyin ke leser modêrine kelleke bûn û bo emeş pêwîste dûbare «pêkewe bîrbikeyinewe» bo eweyi têbigeyin modêrine bo em serdeme manayi çîye? pêkewe kar bikeyin bo eweyi ew asteng û grftane têperrênîn ke êsta modêrineyi têkewtuwe, pêkewe dûbare ew beha akarîyane pênase bikeyinewe û bîparêzîn ke modêrine berhemî hênawn». habrmas pêman dellêt, bem sê hengawe «modêrine her zîndû debêt û prrşngî roşngerîyş le mirovayetî awa nabêt».

ewca eger em têgeyşitineyi habrmas leser «be zîndû ragirtinî» fîkrî karîzimayi her neteweyekîş praktîze bikeyin, dûbare degeyinewe ew akameyi ke habrmas bo mirovayetî pêyi geyşituwe û pêman dellêt: «heta fîkr û bîrkrdineweyi karîzima le wîjdanî takekanî netewe be zînduwîyi bmênêtewe, ewa prşngî rûnakîyi azadî û rizgarî lew neteweye awa nabêt», raşkawanetir wek bîrmendî gewreyi emirîkî samoyl hntingtin le sallî 2005 û dwayi karesatî 11î sêptember rû dekate gelî emirîka û pêyan dellêt: «hokarî serekîyi hemû ew kêşaneyi êsta beser gelî emirîka dêt, dûrkewtineweye le wellamdaneweyi prsiyarî «ême kêyin?» eme ew prsiyare bû ke corc waşnton le xoyi krd û wellamî dayewe, ême gelêkî serbexoyin û nawman gelî emirîkaye nek «berîtaniya», bac nadeyin be perlemanêk ke nwênerayetîyi ême nekat, her boye şorrşî krd û komarî azadî emirîkayi rageyand, bo êstaş teniya çareser bo gelî emirîka eweye rojane le xoyi bprsêt: «ême kêyin?» be berizkrdinewe û şekandineweyi allayi emirîka be destekaniyewe wellamî ew prsiyare bidatewe.

 

fîkr û bîrkrdineweyi mstefa barizanî

bo êstaman le hemûkatêk pêwîsttire

feylesûf û bîrmendan be drêjayî mêjuwî fîkr eweyan fêrî mirovayetî krduwe ke «fîkr û bîrkrdinewe» peywendî be «serdeme ciyawazekan»ـewe nîye,‌ raşkawanetir peywendî be mêjuwewe nîye, bellku peywendî be şêwazî bekarhênanî berhemî ew fîkr û bîrkrdinewane heye ke çon legell kêşe û grftî serdeme ciyawazekan mamelleyi pê dekrêt û çon rêgeyi çareser bo ew kêşe û grftane dedozirêtewe ke mirovayetî be destiyanewe denallênêt, lem rwangeyewe katêk habrmas pêman dellêt: «pêş 200 sall hîgll çemkî modêrineyi be serdemêkî nwê pênase krduwe», lemewe deyewêt grîmaneyi ewe bikat ke eger êsta hîgl wek seretayi sedeyi nuzdehem temenî le nêwan 40-50 sall bwaye û mamostayi yekêk le zanikokanî ellmaniya bwaye bo em serdeme, çon modêrineyi pênase dekrdewe? cext leser ewe dekatewe: ba‌ hemûman pêkewe bîr bikeyinewe û pêkewe karibikeyin bo eweyi wek hîgll bîr bikeyinewe. em bîrkrdineweyi habrmas ke 35 sall pêş ktêbekeyi hntingtine «ême kêên?» carêkî dîke leser netewe û gelî emirîka praktîze krawe, bellam leser fîkrî karîzimayek ke pêş bîrkrdinewekeyi hîgllîşe ewîş «corc waşnton»ـe û pêyan dellêt: «eger corc waşnton êsta le nawtan bwaye, dawayi çî lê dekrdin? bêguman dawayi eweyi lê dekrdin bigerrênewe le dewrî allayi emirîka kobibinewe û bedestekantan bîşekêninewe, ew kat be asanî detwanin kêşekantan çareser biken», lem ktêbe be gelî emirîka dellêt: «êstaş kêşekanî gelî emirîka her bew fîkr û îradeye çareser dekrêt ke corc waşnton berhemî hênawe û, be zîndûhêşitineweyi ew fîkr û îradeye kêşekantan çareser dekat w‌ rizgartan dekat, be pêçewanewe berew dûbarekrdineweyi împratoriyetî rom hengaw helldegirin û şkotan awa debêt.

em çend dêrre bo şêwazî mamellekrdinî «fîkr û îrade» legell waqî'î êsta û derhênanî le çwarçêwe mêjuwîyekeyi bo eweyi bû, ew prsiyare burûjênîn û bprsîn: «katêk emiro yadî be ceste awabûnî mela mstefa barizanî dekeyin, eger grîmaneyi ewe bikeyin le êstada mstefa barizanî temenî teniya 55 salle û dwayi 12 sall le menfa gerrawetewe (wek le sallî 1958 gerrayewe kurdistan) û bardoxî êstaman bemcore debînêt, aya çawerrê dekeyin çîman pê billêt?

bo wellamdaneweyi em prsiyare û wellamdaneweyi ewaneyi pêyan waye serdemî mstefa barizanî û serdemî êsta dû serdemî ciyawazn, pêwîstman be berawrdkarîyi nêwan her dû sîstmeke heye, bemcore:

1. dwayi gerraneweyi mstefa barizanî le sallî 1958, le 'êraqda sîstmêkî siyasîyi taze hatibuwe serkar benawî komarî 'êraq, em sîstme destûrêkî katîyi nûsîbû, tiyayda 'êraqî be nîşitmanî hawbeşî kurd û 'ereb nasandbû», le êstaşda ke sallî 2023ye, dîsan hawpeymanîyekman legell çwarçêweyi hemahengîyi şî'e heye, ew kat cenabî mstefa barizanî pabendbûnî ḧkumetî qasmî be destureke grê dabuwewe be pşitgîrîkrdinî kurdistan le ḧkumetekey, êstaş serok barizanî heman dawakarî le ḧkumetekeyi sûdanî dûbare dekatewe.

2. le sallî 1958 raste le kurdistanda teniya partî dîmukratî kurdistan wek ḧzbêkî serekî le kurdistan bû, bellam lenaw partîda seqamgîrî siyasîyi zor kem bû, legell eweyi berdewam partî û ḧzbî şiyu'î 'êraqî le milmilanêda bûn, bellam hendêk le serkrdekanî ew katî partî pêdagrîyi eweyan dekrd ke tiyorî marksî bibête beşêk lepeyrrew prrogramî partî, emeş wate ew katîş naseqamgîrî û fewzayi siyasî hebuwe, herwek çon emirroş le bazneyi «fre ḧzbî naberprsiyarda» heman naseqamgîrîyi siyasî dûbare buwetewe, bellam çon mstefa barizanî be rêgeyi kongre le qonaxî yekemî dwayi gerraneweyi arasteyi siyasetî partî rast krdewe, ziyad lemeş kenallêkî giringî peywendî legell tewawî xellkî kurdistan krdewe û diyalogî rastewxoyi legell damezirandin, lenaw partîş rollî rêkxirawe pîşeyî û cemawerîyi û medenîyekanî ektîv krd û ta radideyekî zor sîmayi be siyasîkrdinî kall krdewe û sazşkrdinî leser prse negorre nîşitmanîyekan ḧeram krd‌, bemeş carêkî dîke dûbare partî hênayewe bo naw bazneyi neteweyî û nîşitmanî, êstaş be heman şêwe le dwayi kongreyi 14 serok barizanî be heman şêwe partî krduwetewe bew amirazeyi ke xizimetî xellk û gelî kurdistanî pê bikat, be heman şêweyi bîrkrdineweyi mstefa barizanî, arasteyi hengawekanî serok barizanî le êstada ciya le ektîvkrdineweyi rollî rêkxirawe pîşeyî û cemawerîyekan û rêkxirawe medenî û ayînîyekan, le katêkda hengawekanî dwayi kongre bew arasteyen dergayekî frawanî diyalog legell xellk û koyi ḧzbe siyasîyekanî kurdistan bikatewe, le seruwî hemû emaneşewe serok barizanî sazşî leser negorre nîşitmanî û neteweyiyekan nekrduwe û be hêllî sûrî zaniyun û ḧeramî krdûn.

3. le dwayi sallî 1958 legell eweyi peywendîyekî başman legell ḧkumetî 'êraq hebû, bellam dûrbînî û lojîkî mstefa barizanî lew asteda bû, zor zeḧmete eqllîyetî şovênî le naw proseyi ḧukmirranîyi 'êraqda taser rêge bewe biden ke her dû gelî kurd û 'ereb be aşitî û brayane le nîşitmanêkda bijîn, êsta heman dûrbînî û lojîk le bîrkrdineweyi serok barizanî debînîn û herwek çon hefteyek pêş êsta zor bwêrane leser birriyarekeyi dadgayi benaw fîdrrallî 'êraq dijî qûtî xellkî kurdistan zor cwamêrane pêyi gutin, em dadga benaw fîdrrallîye hîç ciyawazîyekî legell «meḧkemeyi sewreyi be's» nîye.

le ruwî îmkaniyetî serbazî û abûrîyewe ḧkumetî beẍda berwardkrdinî be kurdistan, legell eweyi berawrdeke zor qurse û têgeyşitinêkî qûllî dewêt, heta bitwanîn berawrdî bikeyin, herweha raste le ruwî jmare û datakanewe barudoxî îmkaniyetî abûrî û serbazîman êsta le dwayi sallî 1958 başitire, ke legell hellgîrsanî şorrşî eylûl îmkaniyetî şorrş nzîk le sfr bû, bellam le ruwî ew îmkaniyeteyi leser astî serbazî û abûrî le kurdistan hebû, ke mstefa barizanî twanî zor baş bekarî bihênêt, berawrd be îmkaniyetî ew katî ḧkumetî 'êraq legell ḧkumetî êstayi 'êraq, ewa le serdemî şorrşî eylûlda îmkaniyetî kurdistan zor le îmkaniyetî êstaman ziyatir buwe, boçî? leber eweyi le serdemî şorrşî eylûl, îmkaniyetî xellkî kurdistan le ruwî abûrîyewe lew asteda bû, ciya leweyi xellkî kurdistan deytwanî xoyi bexêw bikat û xawen berhem bû, le hemanikatda şorrşekeşî be xêw dekrd. raste şorş twanayi krrînî çekî nebû, bellam çekî hemû hozekanî kurdistan le berdestî şorrşda bûn, bellam êstada wêrrayi eweyi rojane çend sed hezar bermîl newt defroşîn û cûlleyi bazirganîyş heye, bellam nemantwaniywe kurdistan bikeyinewe bew kurdistane berhemhêneyi serdemî mela mstefa barizanî, em ḧalleteş be tewawetî erkî serşanî serok barizanî qurstir krduwe, boye pêwîste lem layenewe hellwesteyi cdidî bikeyin û debêt hemûman hawkarî serok barizanî bîn, bo eweyi ew lasengîye rast bikeyinewe, ke êsta lew berinameyeyi bo «kurdistanêkî behêz»î dayrrşituwe û ḧkumetî herêmî kurdistan cêbecêyi dekat, amancî serok barizanî dûbare bunyadinaneweyi ew kurdistane berhemhêneye.

lewaneye xellkanêk bprsin: em berawrdkarîye bê wîjdanîye û çon dû serdemî ciyawaz be yekewe berawrd dekrên‌? le wellamî ew prsiyareda‌ dellêyin: «fîkr û îrade» peywendî be serdem û mêjuwewe nîye, ew «fîkr û îrade»yeyi mstefa barizanî le tewawî sedeyi bîstem û le zor qonax û serdemî ciyawaz, qonaxe sextekanî neteweyi pê têperranduwe, êsta heman «fîkr û îrade» serok ms'ud barizanî drêjeyi pê dawe, lemeş ziyatir akamî ew fîkr û îradeyeyi be krdeyî bo selmandîn, herwek çon dwayi karesatî 16î oktoberî 2017 ke xiyanet û pîlangêrrîyekî gewre bo nehêşitinî qewareyi herêmî kurdistan û be lojîkî serkrdayetî hebû, lew qonaxe sexteda ke be hêç şêweyek hêzî pêşmerge legell hêzî beranberî (hêzekanî ḧeşdî şe'bî, rawêjkaranî supayi qudis û ḧzbullllayi lubinanî, tazetirîn çekî emirîkî û rojawa le seruwî hemû emaneşewe + xiyanetî nawxo), bellam le henawî em hemû sextîyaneda lebrî eweyi kurdistan teslîm bêt, be pêçewane lejêr raberayetîyi serok ms'ud barizanî çemkî «xone çemênin» le dayk bû.

kewate em waqî'eyi êstaman le hemû katêk ziyatir dûbare pêwîstî be peyamî mstefa barizanî heye û, lem rwangewe ew grîmaneye dûbare dekeyinewe û le xoman deprsîn: eger dwayi 44 sall le ceste awabûnî emirro carêkî dîke (1î adarî 2023) dûbare le naw fîkr û îradeyi mstefa barizanîyewe gwê hellbixeyin, aya çîman pê dellêtewe?

wellamî em prsiyare le naw fîkrî mstefa barizanîda dedozînewe, bemcore:

1. dwayi 14 sall le ceste awabûnî û dwayi gerraneweyi termî le komarî îslamîyewe bo kurdistan, xellkî kurdistan le dûbare gerraneweyi mstefa barizanî dûbare peyamekanî mstefa barizanî le gwêyanda ziringayewe, boye hemû xellk pêkewe allayi hemû ḧzbe siyasîyekanî kurdistaniyan wela na û allayi kurdistaniyan berizkrdewe û, gutarî ḧzbe siyasîyekanîş buwe eweyi «mstefa barizanî mullkî teniya layenêk nîye».

kewate le ḧzûrî ew cemawere gewreyeda giyanî mstefa barizanî ruwî krde hemû ḧzbekanî kurdistan be cemawerî gut: «hestinekrdinî ḧzbe siyasîyekan be wîjdanî kurdayetî geyşituwete ew asteyi xellkî kurdistan le berdemî minda allayi hemû ḧzbekan dabinên û allayi kurdistan beriz bikenewe». prsiyar lêreda eweye: aya ew peyameyi wîjdanî kurdayetî xellkî kurdistan le ḧzûrî mstefa barizanî le sallî 1993 pêygutîn, heman ew prsiyare nîye ke hntingtin le xellkî emirîkayi dekat û pêyan dellêt: ba le xoman bprsîn: «ême kêyin?» bo le allakeman dûr kewtuwînetewe?

2. dîsan her dwayi 14 sall le ceste awabûnî, katêk pêşniyarî grêdanî kongreyi 90 salleyi le daykbûnî mstefa barizanî kra, eweş pêşniyarî roşnbîranî kurdistane û partî dîmukratî kurdistan pêşniyarekeyi pesend krduwe, prsiyar eweye boçî roşnbîranî kurdistan deyanewêt kongreyek bo ledaykbûnî mstefa barizanî bikrêt, nek ceste awabûnî? wellamî em prsiyare eweye ke xellkî kurdistan bo hemû kêşekan pêwîstiyan be fîkr û îradeyi mstefa barizanî heye, emeş be şêweyekî xorrsk tiyorekanî yorgn habrmas bo bezîndûrragirtinî çemkî modêrine dûbare dekatewe ke pêman dellêt: «debêt pêkewe bîrbikeyinewe, pêkewe karibikeyin, pêkewe beha berizekanî komellge bparêzîn». aya eger carêkî dîke tewawî wtarekanî kongreyi 90 salleyi ledaykbûnî şen û kew bikeyin û bmanewêt le yek dêrrda leser zarî mstefa barizanîyewe gwêbîstî bibînewe, aya leme ziyatir debû ke amojgarîman bikat û pêman billêt: rizgarî û serbestîtan peyweste be sê xallewe «pêkewe bîr bikenewe, pêkewe kar û xebat biken, pêkewe beha berizekanî kurdistan bparêzn».

prsiyarî dumahî emeye: em peyivaneyi le zarî mstefa barizanîyewe wek amojgarî bo ême, le çeqî kam pintî bîrkrdineweyi mstefa barizanî serçaweyi grtuwe, bêguman le çeqî ew pinteyi ke le fîkrî mstefa barizanî dedrewşêtewe ke ew çend beyte şî'reyi eḧmedî xanîye ke pêş ziyatir le 200 sall le ledaykbûnî mstefa barizanî gutûyetî û dellêt:

ger dê hebwa me îtîfaqek

vêgra bikra me înqiyadek

rom û 'ereb û 'ecem temamî

hemiya ji me ra dkr ẍulamî

tekmîl dkr me dîn û dewllet

teḧsîl dkr me 'îlm û ḧîkmet

em çend beyte şî'reyi eḧmedî xanî heta billêyt, beriz û giringe û roḧî kêşekanî neteweyi kurdî le xoyda diyarî krduwe, bellam gewreyî 'îrfan û roşngerîyi mstefa barizanî lew astedaye ke dwayi ziyatir le 250 sall carêkî dîke mstefa barizanî eme dekate çeqî ew pinteyi ke paşan debête estêre prşngdarekeyi naw fîkrî barizanî, lemeş ziyatir wek frdrîk nîçe dellêt: espî xeyallî min lenaw berdêkî reqda nûstuwe, pêwîstî be peykertaşêke le astî mirovî balla bêt, bo eweyi lenaw ew berde reqe espî xeyallî min wêna bikat», eme pêman dellêt, yekrrîzî û tebayîş espî xeyallî bîrkrdineweyi mstefa barizanîye û derhênanî wêneyi ew espe lenaw berdî reqî natebayî û pertewazeyîda pêwîstî be peykertaşêkî ballayi hawşêweyi mstefa barizanî heye.

ew peykertaşe ballayeyi nîçe bo wênakrdinî espî xewtuwî naw berdî req dawayi dekat, layi haydger ew dîzayineye ke şêwazî bekarhênanî amêrekanî berdestî mana û beha bo amêrekan diyarî dekat û, le şêwazî bekarhênanî ew amêranewe bûnî xoyi lêre pênase dekatewe, ke ewîş bûnî dîzayine lêre ke serencam pênaseyi netewe le nîşitmanî xoyda dekatewe.

lêrewe pêwîstman be amajekrdine bew amêraneyi ke mstefa barizanî bo wênakrdinî espî «yekrrîzî û tebayî» lenaw berdî reqî natebayî û pertewazeyîda wênayi krduwe, ke em amêrane bûn:

1. kallkrdineweyi besiyasîkrdinî komellge û ektîvkrdineweyi rêkxirawe pîşeyî û cemawerî û medenîyekan bo eweyi zemîneyekî ptew bo aşitîyi komellayetî û derkewtinî îradeyi netewe ferahem bikrêt. em zemîneye ke dête kayewe, wek le raperînî 1991 û le gerraneweyi mstefa barizanî le sallî 1993 bînîman xellk hemuwî le ḧzûrî mstefa barizanîda xorrskane allayi ḧzbekaniyan dana û allayi kurdistaniyan beriz krdewe.

2. dijayetîkrdinî gendellî be lojîkî mstefa barizanî, wate gorrînî berjewendîyi takekesîyi gendell rastewxo bo berjwendîyi xellk, wek gorrînî bînayekeyi çoman bo qutabixane le heftakanî sedeyi rabrdûda.

3. gwêgirtin le xellk, drust wek xwalêxoş bû mamosta teha xelîl boyi gêrrayinewe û gutî: «le sallî 1971 ême wek hunermendanî kurdistan çuwîne xizimetî mela mstefa barizanî û beniyaz buwîn qseman bo bikat, ew pêyi gutîn: min êwem banghêşit krduwe, bo eweyi êwe qse bo min biken û amojgarîm biken, nek min qse bo êwe bikem».

4. rêzgirtin le zanayanî ayînî îslam û piyawanî ayînîyi sercem ayîn û ayînza ciyawazekanî kurdistan, le fîkrî mstefa barizanîda «ayîn» ewca her ayînêk bûbêt, wêrrayi pîrozîyekeyi layi pêrrewanî, le heman katda hokarêk buwe bo eweyi xellk be şêwazêkî medenîyane pêkewe bîr le aşitîyi komellayetî û çareserî kêşekaniyan bikenewe, boye lem ruwewe zor dijî be siyasîkrdinî ayîn bû, bemeş leser astî nîsabî medenîyi komellge ayîn bibuwe hewênî aşitîyi komellayetî.

5. bayexdan be kêşeyi jinan û afretan le fîkrî mstefa barizanîda, le kêşekanî «kçanî naw lanikewe» derdekewêt, ke pêş hemuwan çewsaneweyi leser ew kçane hellgrt, ke leser «lanike» mare dekran, yan ewaneyi gewre be biçûkiyan pê dekra, yan ewaneyi ke jin be jinyan pê dekra, le fîkrî mstefa barizanîda «jinî cwamêr» berhemî perwerdekrdinî kçêke le komellgeyekî bewîjdanda.

6. birrwabûnî be yasa û piyadekrdinî dadperwerî û birrwabûnî be lêbûrdeyî heta degate ew asteyi bo her kemukurtîyekî komellge gutûyetî: «xetayi mine», em aste ew asteye ke volltêr pêman dellêt: «lêbûrdeyî ew kate degat, ke mirov billêt: min helle bûm», tercemekrdinî em qseyeyi volltêr ew gute benrxeyi berrêz muḧsîn dzeyiye ke pêyi gutîn: mstefa barizanî deygut, ewaneşî debine caş û rûberruwî şorrş çek helldegirin, ewîş her xetayi mine, çunike beşî here zorî ewane le naçarî bûne caş û çekiyan dijî şorrş hellgrtuwe, eger min îmkaniyetm hebwaye û karm bo ewane dabîn bikrdaye, ewanîş nedebûne caş û çekiyan dijî şorrş hellinedegrt».

hemû emaneyi dûbare lenaw fîkr û îradeyi mstefa barizanîda carêkî dîke zaxawî mêşkî dayinewe, be şanazîyewe le naw birriyare qursekanî serok ms'ud barizanî, heman fîkr û îrade dexwênînewe, bellam heta lenaw fîkr û îradeyi barizanîda carêkî dîke le gwêmanda nezirîngêtewe nazanîn çon çonî lem qonaxe sexteda hawkarîyi erke qursekanî serşanî êstayi serok barizanî bikeyin.

Top