Brande nîşitmanîyekanî ḧkumetî herêmî kurdistan le çwar rojî korrbendî davos «2023»da

korrbendî abûrîyi cîhan (davos) her le seretayi damezirandinîyewe le sallî 1971ـewe heta êsta ke 53 korrbendî grê dawe, dû qonaxî giringî be xoyewe bîniywe, ke ewîş brîtîn le:

1- sallanî nêwan 1991 – 1971 qonaxî şerrî sardî nêwan bilokî dîmukratî û bilokî soşiyalstî û billawbûneweyi kotayî modêrrine û banghêşitkrdin bo post modêrine.

2- sallanî nêwan 1991- 2023 qonaxî damezirandinî sîstmî nwêyi cîhan û yekêtîyi ewrupa ke êsta hem sîstme cîhanîyeke û hemîş yekêtîyi ewrupa leser lêwarî helldêr û hellweşandan.

le seretayi ḧeftakanî sedeyi rabrdû ke bîrmendî gewreyi emirîkî «samoyl hntgtin» bangeşeyi bo «şepolî sêyemî dîmukratî» dekrd û, le beranberîşda bîrmendêkî dîkeyi emirîkî «con rawlz» hoşdarîyi eweyi be sîstmekanî‌ rojawa deda ke nadadperwerî le sîstme dîmukratîyekanda ruwî le hellkşane û eger ew nadadperweyiye çareser nekrêt û bibête diyarde le naw komellge dîmukratîyekanda, ewa sereta damezirawekanî sîstme siyasîyeke lawaz dekat, paşanîş sîstmeke pekî dekewêt û leberyek helldeweşêt.

le nêwan em dû arasteyeyi (geşbînîyi hntingtin û reşbînîyi rawlz)da, «klaws şwab» ke hem zanayekî abûrîye û hemîş bznêsmanêkî ellmanîye, her dû arastekeyi be hend wergrt, emeş bew manayeyi legell arastekeyi hntingtin bû ke sîstmî dîmukratî berew pêşewe deçêt û bahozî dîmukratî çendîn dewlletî dîkeş degrêtewe û, sîstmî komonîstîyi soviyet berew paşekşe û darrûxan deçêt, le heman katda reşbînîyekeyi rawllzîşî leber çawgrt ke diyardeyi «nadadperwerî» le komellge dîmukratîyekanda ruwî le hellkşane û damezirawekanîşî berew sstî û lawazî deçn, ewca le pênawî eweyi hem pşitgîrîyi bahoze tazekeyi şepolî sêyemî dîmukratî bikrêt û hemîş karêk biken bo eweyi damezirawekanî sîstmî dîmukratî ektîv bikrênewe û diyardeyi «nadadperwerî» sinûrî bo dabinrêt, ew ca bo eweyi be şêweyekî drust mamelle legell her dû ḧalletî (geşbînî û reşbînî) leser sîstme dîmukratîyekan bikrêt, klaws şwab arasteyi bîrkrdineweyi bew core bû ke em mamelleye pêwîstî be karêkî destecem'îyi hemelayenî û hemahengîyi koyi damezarwekanî komellgeyi dîmukratî heye, betaybetîş damezirawekanî kertî gşitî û kertî taybet, serkrde siyasîyekan û nawende zanistîyekan û psporrekan heye, em kokrdineweyeş pêwîstî be dameziraweyek debêt ke berdewam kar leser her dû araste bikat û hemû pêkewe hawkar bin, bo eweyi bahozî dîmukratî hemû cîhan bigirêtewe û, le heman katda damezirawekanî komellgeyi dîmukratî ektîv û behêz bikrênewe. bo em amance korrbendî abûrîyi cîhanî le davosî binarî çiyakanî elb le swîsira damezirand, lew kateweş ta êsta sallane korrbendî davos bo prsî (kêşeyi yek sall)î cîhan grê derêt û lew korrbendeda tewawî ew herreşe û metirsîyane dexirêne rû ke leser sîstmî dîmukratî û serwerîyi yasayî û sîstmî cîhanî drust debin, emeş be watayekî dîke berinameyi korrbendî davos lew herreşe û metirsîyane derdehênrêt ke le maweyi sallêkda cîhan rûberrûyan debêtewe.

platiforrm û bak yardî davos pêkewe grêdaneweyi kêşe nîşitmanî û cîhanîyekan

korrbendî davos her le seretayi damezirandinîyewe heta êstaş hemîşe platiformêkî aşkra buwe bo destinîşanikrdinî ew herreşe û metirsîyaneyi le maweyi sallêkda rûberruwî cîhan debinewe, hemîş bak yardêk nebînraw buwe, bo kobûneweyi nafermîyi nêwan serok dewllet û ḧkumetekan pêkewe, herweha kobûneweyi nwênerî dewlletan legell kompaniya û bznêsman û weberhênere gewrekan, bo eweyi leser prsî hawbeşî nêwan dewlletan û herweha grêdanî kontirakt buwe legell kompaniya gewrekan û weberhêneran bo eweyi le wllatekaniyanda weberhênan biken.

amanc lem «platiform û bak yard»ــe eweye ke hem kêşe cîhanîyekan ke be şêweyekî gşitî rûberruwî hemû dewlletan debêtewe, pêwîstî be harîkarî û hemangîyi hemû dewlletan heye û, pêwîste berprsiyarêtî beranber ew herreşe û metirsîyane hellbigirin ke tewawî cîhan rûberrûyan debêtewe, hemîş behêzkrdinî peywendî û berjewendîyi hawbeşîş le nêwan dewlletan û ḧkumetekanda pêwîstiyan be têgeyşitinî hawbeş heye, katêkîş têgeyşitin û berjewendîyi hawbeş le nêwan ḧkumetekanda drust debêt, têgeyşitinî dewlletanîş bo harîkarî û hemahengî bo rûberrûbûneweyi herreşe û metirsîye cîhanîyekan ziyatir debêt, her emeş hokarî eweye ke sall le dwayi sall bayexî em korrbende ziyatir debêt û sallane jmareyekî zorî dewlletan be rêgeyi serokî dewllet, yan serokî ḧkumet û wezîre peywendîdarekan û kompaniya û bznêsman û psporranî bware ciyawazekan, beşdarîyi em korrbende cîhanîye deken û, le korrbendî emsallda 52 serok dewllet û ḧkumet û ziyatir le 2700 nwêner le 130 dewlletewe beşdar bûn, emeş manayi eweye dû leser sêyi dewlletanî cîhan nwêneryan lem korrbende hebuwe, emeş eweman pîşan dedat le koyi 200 dewllet le cîhanda 130 dewllet hest bew herreşe û metirsîyane deken ke raportekeyi emsallî davos amajeyi pê krduwe û taytllî raportekeyi (rraportî metirsîyekanî cîhane) ke le maweyi 2 sall ta 10 sallî dahatû rûberruwî cîhan debinewe, her boye em grdbûnewe cîhanîye bo kêşe cîhanîyekan perawêz bo kobûnewe nafermîyekanî dîkeş rêk dexat, ke peywendîyi nêwan ḧkumetekan le çwarçêweyi berjewendîyi hawbeş rêk dexatewe.

ew ḧkumetaneyi beşdarîyi em korrbende deken, be şêweyekî rastewxo, yan narrastewxo karîgerîyan bo çareserkrdinî ew herreşe û metirsîyane heye ke êsta cîhan rûberrûyan debêtewe, raşkawanetir ew ḧkumetane detwanin rollêkî baş bigêrrin le kemkrdineweyi ew herreşe û metirsîyaneyi êsta rûberruwî cîhan debinewe, sûdwergirtinîş le twanayi ew ḧkumetane bo kemkrdineweyi ew herreşe û metirsîyane zor car be perepêdan û başitirkrdinî sîstmî ḧukmirranî û sûdwergirtin le îmkanîyetî hawbeşî nêwan ḧkumetekan dêtedî, her boye le bak yardî em korrbendeda le nêwan ḧkumetekanda lêktêgeyşitinî hawbeş drust dekat.

herêmî kurdistan wek karakterêkî diyar le korrbend û konfrranise nêwdewlletîyekanda

le kanûnî duwemî sallî 2015 xwalêxoşbû dktor roj nûrî şaweys endamî mektebî siyasîyi partî dîmukratî kurdistan û cêgrî serok wezîranî 'êraq, banghêşitî korrbendî abûrîyi cîhanî le davos krabû, beşdarîyi le penêllêkda krd be nawnîşanî (ayindeyi supa - The Future of Militariy), em penêlle taybet bû be çoniyetîyi şkandinî tîrorîstanî da'ş leser zewî, be manayekî dîke, aya debêt cîhan çi supayek bo ayinde amade bikat, heta ew twanayeyi hebêt tîrorîstan leser zewî têk bşkênêt? bo wellamdaneweyi em prsiyare giringe pêwîst bû pêşmergeyek amade bêt, heta bzanin nhênîyi serkewtinî hêzî pêşmerge le têkşkandinî tîrorîstanî da'ş bo çî degerrêtewe. lem penêlleda ke bêcge le wezîrî bergrîyi kollombiya, dû jenrrallî emirîkî û «cozîf nay» wek bîrmendêkî stiratîjîyi serbazî amade bûn û balliyoz volivgang îşîngr serokî konfrranisî miyunşn bo asayşî cîhan penêllekeyi berrêwe debrd û, le destpêkda ruwî le d. roj nûrî şaweys krd û pêyi gut: «rraste to cêgrî serok wezîranî 'êraqît, bellam ême lem penêlleda demanewêt wek pêşmergeyek û fermandeyekî pêşmerge basî ew serkewtinaneman bo biken ke be ser tîrorîstanî da'şda be destan hênawe», paşanîş her lem penêlleda balliyoz îşîngr be hemû cîhanî rageyand ke bo konfrranisî şubatî sallî 2015 serokêkî banghêşit krduwe, ke ewîş her pêşmergeye û nawî ms'ud barizanî-ye û serokî herêmî kurdistane.

gerranewe bo em mêjuwe, bo eweye şroveyi ewe bikeyin ke herêmî kurdistan çon bû be karakterêkî karayi ew korrbend û konfrranise nêwdewlletîyaneyi ke taybetin be asayşî cîhan û ew metirsî û herreşaneyi ke rûberruwî hemû cîhan debêtewe? le wellamî em prsiyare dellêyin: wek balliyoz îşînger le davosewe be cîhanî rageyand ewe ew brande nîşitmanîye kurdistanîye ke nawî «pêşmerge»ye û twanî le maweyi kemtir le çwar mangî şerrî krdeyî le beranber tîrorîstanî da'ş, hemû mana û karîgerîyekanî îradeyi gelî kurdistan û qeware siyasîyekeyi herêmî kurdistan le nawî xoyda ke «pêşmerge»ye ko bikatewe.

lêrewe bo eweyi ziyatir cext leser karîgerîyi hêzî pêşmergeyi kurdistan bikeyinewe wek brandêkî nîşitmanî û bûn be sîmbul û nasinawî kurdistan, lew kateda bû ke efsaneyi tîroystanî da'ş hemû cîhanî nawmêd krdbû, boye prsî (ayindeyi supa) bibuwe babetêkî serekîyi korrbendî abûrîyi cîhan le sallî2015, ew kat cîhan bo rewandineweyi metirsî û herreşekanî tîrorîstanî da'ş bîriyan lewe dekrdewe, teniya hêzêk ke bitwanêt leser zewî efsaneyi tîrorîstanî da'ş pûçell bikatewe debêt «serbazî robot bêt, nek mirovـ» bellam ke hêzî pêşmergeyi kurdistan efsaneyi tîrorîstanî da'şî pûçell krdewe û tîrorîstanî têk şkand, cîhan pêşmergeyi wek fakterêkî karîger bo rewandineweyi herreşe û metirsîyekanî tîrorîstanî da'ş le qellem da.

layenêkî dîke ke herêmî kurdistanî krduwete karakterêkî diyarî korr û konfrranise nêwdewlletîyekan, berhemî eqllanîyetî ew dewlletmedareye ke raberayetîyi ḧukmirranî le kurdistan dekat, ke ewîş serok ms'ud barizanî-ye, raberayetîyi barizanî bo berrêwebrdinî herêmî kurdistan, kurdistanî krduwete lanekeyi pêkewejiyanî aşitîyaneyi nêwan netewe û ayîne ciyawazekan, eme le katêkda êsta gewretirîn metirsî leser sîstmî lîbirrallî dîmukratî le rojawa, nemanî keltûrî freyî û qbûllinekrdinî freyî û pêkewejiyanî aşitîyaneyi nêwan netewe û ayîne ciyawazekane, em keltûreş dîsan wek brandêkî nîşitmanî kurdistanî, buwe fakterêkî dîkeyi nasinameyi herêmî kurdistan û, lemeş ziyatir buwe fakterêk ke papayi fatîkan be şexisî serdanî herêmî kurdistan bikat û le nzîkewe supasî serok barizanî bikat, ke twaniyuyetî nek teniya krîstiyanekanî 'êraq û kurdistan bparêzêt, bellku lojîkî serok barizanî, kurdistanî krduwete zonêkî aram bo pêkewe jiyanî koyi netewe û ayîne ciyawazekan le kurdistan û 'êraqda.

lêrewe eger bigerrêyinewe ser beşdarbûnî ḧkumet û dewlletekan le naw ew korr û kobûnewe nêwdewlletîyane û, wek le seretawe amajeman pê krdin, ke debêt ew dewllet û ḧkumetane be şêweyi rastewxo, yan narrastewxo rolliyan hebêt le rewandineweyi ew herreşe û metirsîyaneyi ke rûberruwî asayş û pêkewejiyanî aşitîyane le cîhanda debinewe, lem ruwewe herêmî kurdistan be her dû şêweyi rastewxo û narrastewxo karakterêkî karîgere bo rewandinewîyi ew metirsî û herreşaneyi êsta rûberruwî cîhan debinewe, bem core:

1- leser astî îrade û qaremaniyetîyi hêzî pêşmergeyi kurdistan û wek serekîtirîn fakter leser zewî bo têkşkandinî tîrorîstan begşitî û tîrorîstanî da'ş betaybetî, be krdeyî selmandûyetî ke teniya hêze leser zewî wek pêwîst îradeyi têkşkandinî tîrorîstan û tîrorîstanî da'şî heye, emeş wek karîgerîyekî rastewxo bo rewandineweyi herreşe û metirsîyekanî tîror le cîhanda karîgerî heye, başitirîn nmûneş bo îradeyi hêzî pêşmergeyi kurdistan berawrd legell supa nerîtîyekanî êstayi cîhan, dûbare gerraneweyi hêzekanî tallîban bû bo ḧukmirranîyi efẍanistan, ke hêşita hêzekanî emirîka û nato be tewawetî efẍanistaniyan be cê nehêşitibû, supayi efẍanistan teslîmî hêzekanî tallîban bûn.

em karîgerîyeyi hêzî pêşmergeyi kurdistan wayi krd, ke dewlletanî hawpeymanî dijî tîrorîstanî da'ş, bîr lewe bikenewe ke tîme rawêjkare serbazîyekan bêne herêmî kurdistan û meşq û rahênanî ziyatir be hêzî pêşmerge biken û çek û teqemenîşî bo dabîn biken.

2- lojîkî aqllaneyi ḧukmirranî û berrêwebrdinî kurdistan ke wayi krduwe keltûrî pêkewe jiyanî aşitîyane le nêwan tewawî ayîn û netewe ciyawazekanî 'êraq û kurdistanda parêziraw bêt û, hemûyan le kurdistan nîşitecê bibin û hîç kesêkîş netwanêt ciyakarî le nêwan netewe û ayînêkî ciyawaz bikat.

parastinî keltûrî aşitîyaneyi pêkewe jiyanî nêwan netewe û ayîne ciyawazekanî kurdistan tewawî netewekanî cîhan û fatîkanîşî sersam krduwe û, nemanî em keltûre le rojawa wek fakterî serekîyi kêşekanî êstayi cîhan le qellem deden û, tenanet be fakterî nemanî aşitîyi komellayetîşî le komellgekanî rojawa le qellem deden.

lem rwangeyeşewe kurdistan be şêweyekî narrastewxo karîgerîyi leser nehêşitinî ew herreşe û metirsîyane heye ke êsta rojawa be hoyi nemanî keltûrî lêburdeyî be destiyewe denallênêt, her boye emeş wayi krduwe ke kurdistan wek karakterêkî diyar û klîlî çareser bo beşêkî giringî kêşe cîhanîyekan mamelleyi legellda bikrêt.

beşdarîyi emsallî kurdistan le davos brande nîşitmanîyekanî ḧkumetî herêmî kurdistan

sallî rabrdû le miyaneyi beşdarîkrdinî msirur barizanî serokî ḧumetî herêmî kurdistan le kongreyi davos (2022) û le akamî kobûneweyi legell komellêk xawenikar û weberhêneranî wllatanî kendaw, twanra proseyi henardekrdinî (henarî kurdistan) be serkewtuwîyi bigate çend wllatêkî kendaw, em hengaweyi serokî ḧkumetî herêmî kurdistan bo dozîneweyi bazarr bo berhemî kşitukallî bo derewe, xoyi le xoyda drustkrdinî brandêkî nîşitmanîye bo berheme kşitukallîyekanî kurdistan û nasandinî kurdistane leser astî barizganî be rêgeyi berhemekanî.

le maweyi beşdarîkrdinî emsallî şandî kurdistanîş le korrbendî davos 2023 be serokayetîyi berrêz msirur barizanî û le miyaneyi ew dîdar û kobûnewaneyi le maweyi ew çwar rojeda encamî dawn, dîsan carêkî dîke hewllêkî zorî dawe ke bazarr bo tewawî berheme kşitukallîyekanî kurdistan le bazarrekanî ewrupa msoger bikat û, wek berrêziyan le kongreyekî rojinamewanîda le davos be mîdiyakaranî rageyand, amanc lem hewllane bo dozîneweyi bazarre bo berheme kşitukallîyekanî cûtiyaranî kurdistan, bo eweyi çîtir cûtiyaranî kurdistan le saẍkrdineweyi berhemekaniyan netirsin, bo emeş ḧkumetî herêmî kurdistan le seretawe berinameyi bew coreye ke çendîn koga bo krrîneweyi berubûmî cûtiyaran terxan bikat û, ḧkumet rastexo berheme kşitukallîyekan le cûtiyaran bikrrêtewe û paşan henardeyi dereweyi bikat, herwek çon her le kabîneyi noyemda prrojeyi drustkrdinî deyan saylo û kargeyi drustkrdinî xorak le herêmî kurdistan damezira û maweyi yek dû salle ḧkumetî herêmî kurdistan berhemî danewêlleyi cûtiyaranî kurdistan dekrrêtewe, bemeş ew metirsîyeyi leser cûtiyaranî kurdistan labrd, ke pêşan be niyazî ewe bûn ḧkumetî 'êraq lêyan bikrrêtewe û paşanîş dwayi çendîn sall parekeyi bo nedenardin, emsallîş hewllekanî serokî ḧkumet be heman araste berdewam buwe û em dîdar û kobûnewaneyi encam dawe:

1. rojî 17î kanûnî duwemî emsall (2023) msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan legell serok elîksander dîkro serok wezîranî belcîka kobuwewe û bas le hawahengî le nêwan herdûla krawe, le bwarekanî allugorrî barizganî û henardekrdinî berheme kşitukallîyekanî kurdistan bo bazarrekanî belcîka û ewrupa.

2. rojî 17î kanûnî duwemî emsall (2023) msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan pêşwazî le tonî bilêr serok wezîranî pêşuwî berîtaniya krd û, lem dîdareda bas hemecorkrdinî serçawe abûrîyekan û henardekrdinî berubûmî kşitukallîyi herêmî kurdistan bo bazarrekanî ewrupa krawe.

3. rojî 18î kanûnî duwemî emsall (2023) msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan le çwarçêweyi beşdarîkrdinî le korrbendî davos beşdarî le kobûneweyekî taybetda krd, be nawnîşanî (behêzkrdineweyi pîşesazîyi ewrupa) û lem kobûneweyeda ke şayi belcîka flîp û şajin matîlda beşdar bûn, serokî ḧkumetî herêmî kurdistan legell şa û şajinî belcîka basî le giringîdanî kabîneyi noyem be kertî kşitukall û henardekrdinî berubûmî nawxoyi kurdistan bo bazarrekanî ewrupa krd.

4. rojî 18î kanûnî duwemî emsall (2023) msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan legell 'ebidulla bin xeldûn wezîrî pîşesazî û bazirganîyi beḧrên kobuwewe, lem dîdareda bas le bwarekanî‌ brewdan be weberhênan û pîşesazî û kşitukall û allugorrî bazirganî kra û, wezîrî pîşesazî û bazirganîyi beḧrên amajeyi bewe krd ke beniyaze legell şandêkî gewreyi bazirganî serdanî herêmî kurdistan bikat.

5. rojî 18î kanûnî duwemî emsall (2023)msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan legell bşr elixisawne serok wezîranî şanşînî urdin kobuwewe û tewerêkî kobûneweke taybet bû be perepêdan û harîkarî û hawahengîyi nêwan herdûla, le bwarekanî kşitukall û bazirganî û sûdwergirtinî kurdistan le ezimûnî serketuwî urdin le bwarî tendrustîda.

6. rojî 18î kanûnî duwemî emsall (2023) msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan legell se'îd bin mḧemed elseqrî wezîrî abûrîyi sellteneyi 'uman kobuwewe û, lem kobûneweyeda gftugo derbareyi perepêdanî peywendîyekanî herdûla kra û, şayenî base bem dwayiye henarî kurdistan geyşite bazarrekanî 'uman û, her lem dîdareda be fermî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan bo sellteneyi 'uman banghêşit kra.

7. rojî 18î kanûnî duwemî emsall (2023) msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan legell mḧemed qrqawî wezîrî karubarî encumenî wezîran û 'ebidulla bin toq wezîrî abûrîyi dewlletî îmarat kobuwewe, lew dîdareda gftugo derbareyi hawahengî le bwarekanî allugorrî bazirganî û kşitukall û geşituguzar û ḧkumirranîyi elîktironî û sûdwergirtin le ezimûnî îmarat kra.

8. rojî 18î kanûnî duwemî emsall (2023) msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan legell xalîd elfalḧ wezîrî weberhênanî şanşînî 'erebstanî s'udiye ko buwe û lew kobûneweyeda wêrrayi cextkrdinewe le brewdan be peywendîyekanî nêwan her dûla, le heman katda wezîrî weberhênanî s'udiye amajeşî bewe da ke bem zuwane şandêkî ballayi weberhêneran û bznêsmanekanî s'udiye serdanî 'êraq û herêmî kurdistan deken, bo gftugokrdin derbareyi derfetekanî weberhênan û perepêdanî peywendîyi bazirganî.

9. rojî 19î kanûnî duwemî emsall (2023) msirur barizanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan legell mark rûte serok wezîranî hollenda kobuwewe û lem kobûneweyeda serok wezîranî hollenda amadeyî wllatekeyi bo brewdan be peywendîyekanî legell herêmî kurdistan le bware ciyawazekan derbirrî, betaybetî hawkarîkrdinî ziyatir le bwarî perepêdanî kertî kşitukallî le herêmî kurdistanda.

emane beşêk bûn le dîdarekanî serokî ḧkumetî herêmî kurdistan le maweyi çwar rojî korrbendî abûrîyi cîhanî le davos û, le hemû dîdarekanda serokî ḧkumetî kurdistan hewllî dawe ke astî allogorrî barizganîyi herêmî kurdistan û herweha henardekrdinî berheme ciyawaze kşitukallîyekanî kurdistan frawan bikat û, destî weberhênanî ziyatir le hemû bwarekanî geşituguzar û wze w...htd, bo kurdistan rabikêşêt, emaneş hemû le pênawî eweye ke abûrîyi kurdistan bikate abûrîyekî fre serçaweyi dahat û bitwanrêt jiyanêkî xoşguzeran bo hawullatiyanî kurdistan ferahem bikrêt.