robert lorenis, serokî beşî prrogramî cêbecêkarî siyasetî bazirganî û prrofîsorî bazirganî û weberhênanî nêwdewlletîye le skullî kênêdî le zanikoyi harvard û, twêjerî ballaye le enistîtwîtî pêtêrson bo abûrîyi nêwdewlletî, herweha twêjere le komelleyi twêjîneweyi ser be bîroyi nîşitmanî bo twêjîneweyi abûrî û, pêşitirîş wanebêj buwe le zanikoyi yêll. gullan le miyaneyi dîmaneyekda çend prsêkî legellda şrove krd, ke peywest bûn be derencamekanî şerrî rûsiya û okraniya leser abûrî û bazirganîyi cîhanî.

 

* wek kesêkî taybetmend û şarezayi bwarî bazirganî û abûrîyi nêwdewlletî, çon le karîgerîyi şerrî rûsiya û okraniya derrwanît û, aya ta çend em şerre naaramî û nadllinyayiyekî derûnîyi drûst krduwe le peywendî be egerî hellkşanî ziyatirî nrxî wze û xorak le cîhanda?

- le rastîda eweyi dekrêt lem ruwewe amajeyi pê bikrêt, eweye ke em şerre pêyi wtîn, yan bîrî xistînewe ke ême le cîhanêkî pêkewebestiraw û pêkewegrêdrawda dejîn, çunike okraniya wek wllatêkî gewreyi berhemhênan û henardekrdinî danewêlle, herweha herdû wllateke wllatî gewreyi henardekarî peyîn û kereste xawekanî dîken, ke aşkraye em şerre ew bazirganîyeyi ragrtuwe û şllejanêkî lem ruwewe drust krduwe, min pêm waye yekêk le karîgerî û derencamekanî dîkeyi em şerre brîtîye le drustkrdinî nadllinyayiyekî zor le bareyi msogerkrdinî desteberkrdin û henardekrdinî kalla û kereste giring û binerretîyekan û, katêkîş nadllinyayî ball dekêşêt û billaw debêtewe û xellkî hestî pê deken, ewa kardanewe sirûşitîyeke eweye ke xellkî hewllî ewe deden şit bikrrin û otombêlekaniyan prr le benzîn biken û bem şêweye deyanewêt xoyan legell nadllinyayiyekeda biguncênin. kêşeke eweye le êstada natwanin eme biken, mebestm eweye ke xwast le berizbûnewe û hellkşandaye, nrxekanîş legellîda beriz debinewe û grantir debin, kewate raste hemû emane peywestin bew tirs û dllerrawkê û hestkrdine be nadllinyayiyeyi ke le serwextî şerrda dêne arawe û drust debin û teşene deken, leber ewe be dllinyayiyewe ew wllataneyi pşitibestû bûn be henardekanî okraniya û be bazarrî cîhanîyewe le êstada rûberruwî doxêkî dijwar bûnetewe.

* aya dekrêt rûnikrdineweyi ziyatir biden leser prsî pêkewegrêdanî cîhan û hellgîrsanî şerr û hatinearayi qeyran û tengjekan ke le beşêkî cîhanda rengdanewe û derhawîşiteyi debêt leser beşekanî dîkeyi cîhan, egerçî ewan be hîç şêweyekî layenêk nebûbin lew şerr û tengjaneda?

- be dllinyayiyewe êsta cîhan le her katêkî dîke ziyatir pêkewe grê drawe û pêkewe peyweste, bellam lêreda ew prsiyareyi ser helldedat û buwete mayeyi mşitumirr û tawtwêkrdin, eweye aya ta çend em pêkewgrêdan û awêtebûne drêje dekêşêt? yan be wata û derbirrînêkî dîke aya carêkî dîke egerî eweyi heye bigerrêyinewe bo rojgar û serdemî pêş cîhangerayî? boçûn û têrrwanînî min eweye le cîhanî ciyopoletîkda ewa be dllinyayiyewe herreşe û metirsî heye leser serwerîyi dewlletan, leser eweyi pêyi degutirêt serwerîyi nîşitmanî û, lem ruwewe eweyi wllatî rûsiya be serokayetî vladmîr putîn encamî dawe, eweye ke gumanî drust krduwe leser drêjedan be parastin û berdewamîdan be hêşitineweyi sinûrekan le sertaserî cîhanda, çunike sallanêkî zor ême, bûn û berdewambûnî sinûrekanman be şitêkî cêgîr û çespaw lêk dabuwewe û hênde bîrkrdineweyi xoman pêwe xerîk nekrdbû, raste zor kes le cîhanda ḧez be bûnî em sinûrane nakat û xwaziyarî ewe nîn le arada bin, bellam herçonêk bêt pêwîste rêz le bûnî em sinûrane bigirîn, çunike her ke destman krd be dûbare kêşanewe û destkarîkrdineweyi em sinûrane, ewa boyi heye derencameke zor kawlkar û karesatibar bêt. eweyi min lêreda demewêt bîllêm eweye ke be hoyi em şerreyi ke rûsiya ke dij be okraniya hellgîrsanduwe, ewa le êstada çemkî berdewambûn û drêjekêşanî sinûrekan duçarî herreşe û metirsî buwetewe, bellam eger be corêk le corekan okraniya bitwanêt serkewtin bedest bihênêt lem şerreda û rûsiya duçarî dorran bêt, ewa eme dûbare debête hoyi çespandin û cêgîrkrdinî sinûrekan, lem ruwewe pêm wanîye sîstme ciyopoletîkîye cîhanîyeke berg û rehendî cîhangerayî lê danamallrrêt, bellku sîstmêk debêt le sayeyi û le çwarçêweyda rêz le serwerî degîrêt û leberçaw degîrêt, bellam eger sînariyoyi pêçewane leberçaw bigirîn û bas le egerî brdineweyi rûsiya bikeyin ke têyda rûsiya bitwanêt xakî ziyatir bixateser wllatekeyi xoyi û cîhan û komellgeyi nêwdewlletîş şkst bihênêt û lem ruwewe destewestan bêt û netwanêt rêgrî le rûsiya bikat, ewa eme debête peresendin û pêşhat û pêşîneyek û debête serçaweyi metirsîyekî gewre bo aramî û seqamgîrîyi sîstmî ciyopoletîkî cîhanî, herweha em şerr û peresendine buwete hoyi hellkşanî ziyatirî rkaberîyekanî dîke, be çeşnî nakokî û rkaberîyi nêwan wîlayete yekgrtuwekanî emirîka û çîn, ke lem nêwendeda çendîn wllat hen deyanewêt hellwêstî bêlayenane bigirineber û, lem ruwewe metirsîyeke eweye ke hewll bidrêt û kar û koşş bikrêt bo eweyi çîn dabibirrdrêt le cîhanî rojawa û le xudî wlayete yekgrtuwekanî emirîka, ke eger aqarî peresendinekan û arasteyi pêşhatekan bem çeşne bêt, ewa renge guşar le zorêk le wllatan bikrêt bo eweyi dest lew hellwêstî bêlayenîye hellbigirin û naçar bikrên bo eweyi pallpşitî û pşitiywanî yekêk lem dû hêze biken, kewate eweyi lêreda demewêt dûpatî bikemewe, eweye ke ême le rojgarêkda dejîn ke nadllinyayiyekî qûll ballî beserda kêşawe.

* eweyi le wellamekeyi êweda bedî dekrêt, eweye ke pêt wanîye rêgeçareke ewe bêt ke cîhan kemtir awête û pêkewe grêdraw bêt, aya eme têgeyşitinêkî druste lew şrovekarîyeyi ke êwe le wellamî prsiyarekeyi pêşûda xisttane rû?

- le rastîda lem ruwewe xellkî dû şit têkell deken, xudbijêwî, wate eweyi hemû şitêk bo xot berhem bihênît, legell seqamgîrîda, çunike ême bellgeyekî ziyatirman le berdestdaye ke zor zeḧmete bitwanît lem abûrîye hawçerxeyi rojgarî êstada be tewawetî xobijêwî bedest bihênît, mebestm eweye billêm ême hemûman pêwîstman be yektirî heye, êwe le ezimûnî wllatî koriyayi bakûr birrwanin, ke nayewêt bo hîç şitêk pşit be wllatanî dîke bibestin û allugorriyan legellda biken, bellam eweta be dest hejarîyewe gîrî xwarduwe. legell hemû ewaneşda em pêşhat û peresendinane bûnete hoyi ziyadbûn û hellkşanî meyl û xwastî wllatan bo eweyi ziyatir û ziyatir pena bo xobijêwî û pşitibexobestin biben, ke emeş herreşe û metirsîye leser ew sîstmî cîhangerayiyeyi ke le arada buwe le pêş em rûdawaneda, herçende ême detwanîn lem ruwewe amaje be çend şokêk bikeyin ke rûberruwî em sîstme bûnetewe le maweyi rabrdûda, ke sercemiyan bûnete hoyi eweyi xellkî bawerrêkî lawaztir û kemtiryan hebêt be berdewambûn û drêjekêşanî sîstmêkî cêgîr û aram û seqamgîr, bo nmûne şerrî bazirganî û dwatir serhelldan û billawbûneweyi petayi kovîd-19 ke bûne hoyi şllejan û pekxistinî zncîreyi dabînikrdin û desteberkrdin û, êstaş şerrî rûsiya û okraniya, kewate katêk em şoke gewrane rûberruwî sîstmî bazirganîyi cîhanî debinewe, ewa xellkî çîtir bawerriyan bewe namênêt ke prsî desteberkrdinî kalla û kereste û xorak le cîhanda seqamgîr û msogere. legell hemû ewaneşda herwek pêşitirîş amajem pê krd, ewa hêşita pêwîstman be yektirîye û hêşita sûdmendîn lew allugorre bazirganîyeyi ke le nêwanmanda heye, lem goşenîgayewe min kesêkm pêm wanîye sercem cîhan berew leberyek hellweşandinewe û lêktirazan birrwat, egerçî renge leser astî herêmayetî lêktirazan û lêkdabirran rû bidat.