• Thursday, 28 March 2024
logo

şorrşî gullan birriyarî karîzimayek lenaw agrî nisko û lûtkeyi nawmêdîda

şorrşî gullan birriyarî karîzimayek lenaw agrî nisko û lûtkeyi nawmêdîda


 

«satewextî bîrkrdineweyi ms'ud barizanî bo birriyardanî hellgîrsaneweyi şorrşî gullan dwayi niskoyi sallî 1975, le satewextî bîrkrdineweyi franiklîn rozvellt deçêt bo çûne naw şerrî duwemî cîhanî dwayi karesatî pîrl harber le sallî 1941»

 

« satewextî bîrkrdineweyi ms'ud barizanî bo birriyardan bo hellgîrsandineweyi şorrşî gullan, le satewextî bîrkrdineweyi franiklîn rozvelltî 26ـemîn serokî emirîka deçêt bo birriyardan leweyi emirîka bibête beşêk le şerrî duwemî cîhanî.

ms'ud barizanî lenaw agrî karesatî nisko û lûtkeyi nawmêdî gelekeyda, deyzanî bêcge le birriyardan bo hellgîrsaneweyi şorrş (şorrşî gullan) rêgeyekî dîkeyi le berdemda nîye û eger em birriyareş nedrêt, ewa gelî kurdistan hemû şitêk le dest dedat, bellam em birriyareş lew kateda le destî ms'ud barizanî-da nebû, pêwîstî bewe bû, pêş hemuwan gftugo legell şehîd îdrîs barizanî bikat û bigene qena'etî hawbeş û, dwayi eweş pêkewe biçne xizimetî mstefa barizanî û molletî lê werbigirin. ms'ud barizanî serkewtû bû leweyi legell şehîd îdrîs barizanî bigene qena'etêkî hawbeş û mullet le mstefa barizanî werbigirin, berprsiyariyetî yekemîş rûberruwî ms'ud barizanî krayewe, be heman şêwe fraklîn rozvelltîş le dwayi agrî karesatî «pîrll harber» û lûtkeyi nawmêdî gelî emirîka, deyzanî bêcge le birriyardan bo çûne naw şerrî duwemî cîhanî, rêgeyekî dîke bo hellsaneweyi şkoyi emirîka bûnî nîye, bellam ewîş lew kateda ke serokî emirîkaş bû, birriyardan le destî xoyda nebû, pêwîstî bewe bû kongrês molletî bidat, rozvellt neytwanî legell kongrês bigate rayekî hawbeş û mollet werbigirêt, boye penayi bo «rradiyo» brd, bo eweyi rastewxo legell hemû gelî emirîka gftugo bikat û, leser metirsîyekanî şerrî duwemî cîhanî biyangeyenête ew qena'eteyi bêcge lem rêgeye « çûne naw şerrî duwemî cîhanî» , rêgeyekî dî bûnî nîye.

rozvellt em wtuwêjeyi le rêgeyi «rradiyo» ewe legell gelekeyi naw lêna «gftugokrdin lenaw agrda.. Iniside Fire Chat » û bem rêgeye twanî gelekeyi bigeyenête qena'etî hawbeş û , ber‌prsiyariyetî em briyareyeş xiste estoyi rozvellt û , bemeş emirîka hawşanî « ferenisaw berîtaniya» buwe beşêk le dewlletanî hawpeymanan le şerrî duwemî cîhanî û, bem birriyareş nek her teniya hêzî hawpeymanan twanîyan şerreke le dijî dewlletanî mîḧwer «ellmaniya û îtaliya û japon» bibenewe, bellku em birriyareyi franiklîn rozvellt wayi krd, sedeyi bîstem bibête‌ «sedeyi emirîka»u dwayi rûxanî yekêtî soviyetî pêşanîş, wek hntingtinin amajeyi pê krduwe, emirîka buwe « gewretirîn soper pawer .. Major Super Powers» û, şkoyi emirîkîyekanî geyandewe ew satewexteyi ke emirîkîyekan le sallî 1776 deyangût : « bac dedeyin be aw, bac nadeyin‌ be perlemanêk ke nwênerayetîman nekat û, bemeş şorrşî emirîka destî pêkrd û xoyan le împriyalîzimî berîtaniya rizgar krd.

be heman şêwe birriyarekeyi ms'ud barizanî bo hellgîrsandinî şorrşî gullan le ayarî 1976 , nek her teniya buwe hokarî eweyi carêkî dîke partî dîmukratî kurdistan cllewî bzûtineweyi rizgarîxwazîyi kurdistan bigirêtewe dest, bellku em birriyare buwe hokarî yekbûnî îradeyi siyasîyi hemû hêzekanî kurdistan ke rêk dwayi 10 sall le hellgîrsaneweyi şorrş «le kotayî 1986», proseyi aşitibûneweyi partî û yekêtî û be rollî berçawî şehîd îdrîs barizanî serî grt û, emeş zemîneyi bo drustkrdinî «bereyi kurdistanî» rexisand, ew bereyeyi ke ms'ud barizanî le nawxoyi wllat serkrdayetî dekrd û, twanî le dwayi prosekanî enfal û kîmiyabaranî hellebice û tewawî kurdistan, birriyarî mqawemet bidat û dastanî şerrî « xwakurrk» tomar bikat û carêkî dîke lenaw na umêdîda , umêd bo gelî kurdistan drust bikatewe, herweha ew bereye twanî nexşeyi raperrînî gelî kurdistan dabirrêjêt û bo yekemîn car tewawî kurdistan be « kerkûkî dllî kurdistan»îşewe azad bikrêt, ew bereyeyi ke tiyayda ms'ud barizanî birriyarî «encamdanî hellbijardinî le kurdistan bo yekemîn car»da û, berhemî ew hellbijardineş damezirandinî perleman û ḧkumetî herêmî kurdistan bû, em ezimûneş wêrrayi ew hemû rexineyaneyi xoman leserî hemane, le maweyi 10sall ḧukmirranî twanî be rêberayetîyi ms'ud barizanî bibête beşêk le hawpeymanîyi nêwdewlletî bo rûxanî rjêmî be's û, legell destpêkrdinî şerrî hawpeymanîyi nêwdewlletîyş bo azadkrdinî 'êraq , heman roj êwarekeyi «20î adarî 2003» ms'ud barizanî be destî xoyi agrî newrozî leser qellayi hewlêr krdewe û, ew meşxelleyi billêseyi agrî newrozî pê dagîrsand, peyamêk bû be hemû cîhanî rageyand: «le dwayi şerrî çalldêranewe ke ‌le sallî 1514 kurdistanî têda dabeş kra û dwayi nzîkeyi 500 sall, sedeyi bîst û yek, teniya sedeye ke tiyayda kurdistan wek kiyanêk beşêke le hawpeymanîyekî gewreyi nêwdewlletî û hengaw bo bedîhênanî mafekanî xoyi helldegrêt be mafî çareyi xonûsînîşewe, leser astî nawxoş «'êraq wek dewllet» meşxellekeyi destî ms'ud barizanî bo hellgîrsanî agrî newroz, zîndûkrdineweyi satewextî gerraneweyi mstefa barizanî bû le 6î oktoberî 1958 bo 'êraq û bo pşitgîrî le şorrşî çwardeyi temûz û destûrekey, ewca legell eweyi ms'ud barizanî pêş destpêkrdinî proseyi azadkrdinî 'êraq , pêşitir le miyaneyi kongrekanî «pîrmam û lenden û parîs»î opozsiyonî 'êraqda, ciya leweyi bendekanî destûrî 1958î hemuwî zîndû krdbûnewe ke debêt « 'êraqî nwê , nîşitmanî hawbeşî kurd û 'erebêt» , ziyad leweş sîstmî fîdrrallî bo 'êraq çespandbû, bo eweyi herêmî kurdistan wek herêmêkî fîdrrallî beşêk bêt le 'êraq .

leser em nexşe rêgeye, le dwayi proseyi azadkrdinî 'êraq û destkrdin be nûsîneweyi destûrî sallî 2005 bo dewlletî fîdrrallîyi 'êraq, be pêdagrîyi gewreyi serok ms'ud barizanî û harîkarî û hemahengîyi cenabî mam celal, twanra herêmî kurdistan leser binemayi mêjû û cugrafiya «be nawçekanî dereweyi êstayi ḧkumetî herêmî kurdistan»îşewe bixirêne naw destûrî sallî 2005 û seretayi qonaẍêkî nwê bo gelî kurdistan dest pê bikat.

le maweyi serokayetîyi serok ms'ud barizanî-da we « serokî herêmî kurdistan» , kurdistan rûberruwî çendîn karesatî dîkeyi gewre buwewe û le hemûyan diyartir şerrî tîrorîstanî da'ş bû, lem şerreşda ke ms'ud barizanî carêkî dîke gerrayewe bo ew rojeyi «20î ayarî 1962 « ke dawayi molletwergirtinî le şêx eḧmedî barizanî krd û, buwe pêşmerge û birrinewe wesetekeyi krde şanî , dûbare be heman îşq û îradewe gerrayewe sengerekanî pêşmerge û koşkî serokayetî becêhêşit.

emeş manayi eweye çon dwayi eweyi sallî 1962 le taqîkrdinewekeyi cenabî mstefa barizanî serkewt û pêyi gut: «bark allh» û paşan şerefî «pêşmerge«bûnî pê dra, le dwayi 52 sall « sallî 2014» be emanetewe ew «bark allh»yeyi parast û, lh şerrî‌ betallkrdineweyi efsaneyi da'şda, nawî «pêşmerge»î krde ‌ pênase bo hemû ew «cengawerane ke le pênawî parastinî kerametî mirovayetî le sertaserî cîhan xoyan bext deken», bemeş nawî pêşmerge buwe wşeyekî cîhanî le naw ferhengî hemû netewe azadîxwazekanî cîhan û, buwe naznawî hemû bawkanî damezirêner le naw bzûtineweyi rizgarîxwazîyi kurdistanda, lepêş hemuwanewe krdiye naznawî xoyi û .. paş gerraneweyi bo sengerekanî pêşmerge raşkawane raygeyand «nawî pêşmerge bo min le hemû postêk gewretire û teniya şanazî be nawî pêşmergewe dekem», lemeş ziyatir her em « îradeyi pêşmergeye layi ms'ud barizanî» wayi krd lenaw koşkî spî û be amadebûnî «serok obama û cozîf baydinî serokî êstayi emirîka» bas le proseyi serbexoyî kurdistan bikat û, her em îradeyeş birriyarî rîfrandomî eylûlî 2017î da û be rêjeyi ziyatir le 90% gelî kurdistan be «bellî» dengî bo serbexoyî da», ewca wêrrayi eweyi pîlanî naḧezan û dagîrkeranî kurdistan hemû kat hawpeyman û destlemilan buwe bo eweyi îradeyi «pêşmergane»î ms'ud barizanî têk bşkênin, ke dwayîniyan karesatî «16î oktoberî 2017» bû, bellam wek êsta deybînîn hemû serkrde 'erebekanî 'êraq «be şî'e û sunine» û bewaneşî ke hêrşiyan krde ser kurdistan, dellên: «ms'ud barizanî raberêkî mêjuwîye, rastgoye leser mafî gelekeyi xoyi û sazşî leser nakat û, hemû kat beşêke le çareser, nek le şerr». em rastîyane le êstayi çeqbestuwîyi proseyi siyasîyi 'êraqda wêrdî ser zarî hemû serkrdekanî «hawpeymanîyi siyade û 'ezim , teyar û îtarî tenisîqî şî'h»ye, ke hemû bê ciyawazî çawerrêyi ewen bigene baregayi barizanî û îradeyi pêşmerganeyi ms'ud barizanî be destpêşxerîyek derwazeyek bo ew çeqbestuwîye bikatewe .

le dumahî em wtareda, be cêgeyi xoyi dezanm, bigerrêmewe ser ew peyive kurt û giringeyi ke rojî 20î ayarî 2022, sînemakar û fotograferî gewreyi ferenisî «franiso lova» le merasîmî 60ـemîn salliyadî bûn be «pêşmergh»î serok barizanî pêşkeşî amadebuwanî krd û gutî: «le kanûnî duwemî sallî 1963 bo amadekrdinî dîkomêntarîyekî 23 xulekî leser hêzî pêşmerge hatme kurdistan û mstefa barizanî-m nasî û her lew kateşewe ms'ud barizanî denasm û agadarî şorrşî kurdistanm. ewkat min maweyi şeş mang le kurdistan mamewe bo eweyi 23 xulek dîkomêntarî tomar bikem.. lemeş ziyatir basî karekanî xom nakem, leber eweyi hemû ew wêneyaneyi lem merasîme nmayş krawn, be kamêrayi min gîrawn û wek deşllên «wêneyek le brî hezar wşeye«, bellam eger berawrdî êstayi kurdistan legell ew kate bikeyin ke min hatm, ciyawazîyeke eweye ew kat kurdistan le çi qonaẍêk bû, êsta le çi qonaẍêke, êwe êsta şarî gewre û pêşkew‌tûtan heye ke frrokexaneyi tiyaye, êsta herêmekeyi êwe aşitî û seqamgîrîyi tiyaye, le katêkda le ewrupa şerre, boye giringe newekanî êsta erk û mandûbûnî bawkanî xoyan lebîr bêt û bzanin emeyi êsta be dest hatuwe be xwên û mandûbûnî ewan be dest hatuwe.»

em peyivaneyi «franiso lova» eweman pê dellêt, eweyi be dest hatuwe berhemî «îradeyi pêşmerge»ye, herweha ms'ud barizanî ke hem pêşmerge û hem raberî êstayi gelî kurdistane, ‌ maweyi ‌ 60 beşêk buwe lew mêjuwe û eweyi selmanduwe ke be rastgoyane dû emanetî gewreyi parastuwe, yekemiyan emanetî «barak allh»î mstefa barizanî ke le ayarî 1962‌ şerefî bûn be « pêşmerge»î pê wergrt , emanetî dûhemîşiyan molletekeyi mstefa barizanî bû ke şerefî birriyardanî hellgîrsaneweyi şorrş û berprsiyariyetîyi yekemî le şorrşî gullan pê bexşî û, berhemî parastinî em emanetaneş be rastgoyî, mêjuwîyi bzûtineweyi rizgarîxwazîyi kurdistanî krduwete «zncîreyekî pêkewe grêdraw» her le şêx 'ubeydullayi nehrî -yewe ta degate şêx 'ebidulselamî barizanî û şêx meḧmûdî ḧefîd û pêşewa qazî mḧemed û mstefa barizanî û ta degate êsta , ms'ud barizanî leser lûtkeyi çiyayi berizî bzûtineweyi rizgarîxwazîyi kurdistan, nwênerayetîyi hemû bawkanî damezirênerî bzavî rizgarîxwazîyi kurdistan dekat û ew amanceyi hemû ew bawke damezirênerane giyanî xoyan le pênawda krde qurbanî, êsta lebrî hemûyan pêdagrî leser dekat û hengawî krdeyî bo bedîhênanî helldegrêt û hengawekanşî her berdewamin heta ew awate gewreye dête dî.

 

Top