• Friday, 29 March 2024
logo

stîvin sîmballa prrofîsorî zanistî siyasî le zanikoyi wîlayetî penislivaniya bo gullan: serqallbûnî emirîka be şerrî okraniyawe karîgerî debêt leser bayexdanî be rojhellatî nawerrast

stîvin sîmballa prrofîsorî zanistî siyasî le zanikoyi wîlayetî penislivaniya bo gullan: serqallbûnî emirîka be şerrî okraniyawe karîgerî debêt leser bayexdanî be rojhellatî nawerrast

stîvin sîmballa prrofîsorî zanistî siyasî le zanikoyi wîlayetî penislivaniya bo gullan: serqallbûnî emirîka be şerrî okraniyawe karîgerî debêt leser bayexdanî be rojhellatî nawerrast

 

stîvin sîmballa prrofîsorî zanistî siyasîye le zanikoyi wîlayetî penislivaniya, xawenî çendîn ktêb û twêjîneweye le bwarî dîrasatî eminî, siyasetî bergrî, çekî nawkî û kontirrollkrdinî çek û bwarî hewallgrî. herweha wanebêjî çend bwarêkî giringe wek peywendîye nêwdewlletîyekan, siyasetî berawrdkarî, siyasetî asayşî neteweyî û fîkrî siyasî. gullan dîmaneyekî legellda encam da ke tewere serekîyekanî peywest bûn be barudoxî hellkşaw û şerrî hellgîrsawî nêwan rûsiya û okraniya.

 

* eger ême bigerrêyinewe bo peresendinekanî pêş ew hellmete serbazîyeyi rûsiya bo ser okraniya, aya eme mayeyi sersurrman bû û kar û pêşhatêkî çawerrwaninekraw bû ke serok putîn birriyarêkî lem çeşne bidat, yan egerî şerr pêşitirîş egerêkî rasteqîne bû?

- le rastîda meseleke ewe nebû aya pêşbînîkraw bû, yan na, bellku eweye temeninayi ewe dekra em şerre rû nedat, herweha eweyi êsta ruwî dawe, peresendinekanî hawînî sallî 1990m bîr dexenewe, xellkî temeninayan dekrd û hokarî rewa û maqûllîşiyan hebû ke sedam ḧusên karêk nakat, yan birriyarî dagîrkrdinî kweyt nadat, bellam dwatir em birriyare drawe û dagîrkarîyekeş ruwî da. le peywendî bem qeyraneyi êstawe ewa her le seretawe xellkî xwast, yan umêdî eweyan hebû ke serok putîn birriyarêkî lem çeşne nedat, çunike eme birriyarêkî rast û lojîkî nabêt, bellam îdî putînîş be çeşnî sedidam ḧusên lojîkîyane bîr nakatewe.

* aya pêt waye em şerre û em peresendine le kotayîda debête hoyi behêzkrdinî pêgeyi nêwdewlletî û cîhanîyi rûsiya û em wllate ptir karîger û destirroyşitû debêt, yan ptir goşegîr û dabirraw û lawaz debêt?

- min bew şêweye le meseleke derrwanm ke êsta tirsêkî ziyatir le rûsiya drust buwe, emeş binaẍeyekî baş nîye bo eweyi bibête wllatêkî ptir destirroyşitû. herweha eger seyrî zorêk le wllatanî rojhellatî nawerrastîş bikeyin, ewa hênde bayex naden be okraniya. dwatir ême dezanîn rûsiya hewlldedat karî ziyatir encam bidat legell çîn, betaybetî le nawçeyi rojhellatî nawerrastda, mebestm eweye rûsiya bijareyi eweyi heye ke legell wllatanî dîkeda kar bikat, eger rojawa hewllî goşegîrkrdin û kenargîrkrdinî bidat, betaybetî legell ew wllataneyi ke hênde bayex û giringî be okraniya naden.

* ême dezanîn hemîşe serok putîn û berprse ballakanî rûsiya amajeyan bewe krduwe ke wîlayete yekgrtuwekanî emirîka û rêkxirawî nato hîç katêk nîgeranîye eminîyekanî em wllateyan leberçaw negrtuwe û emeş buwete hoyi eweyi ke rûsiya bem şêweye kardaneweyi hebêt, têrrwanînî êwe lem ruwewe çîye?

- ba min bem şêweye guzarşitî lê bikem, wllatanêk hen deyanewêt bibine endamî nato leber eweyi tirsiyan le rûsiya heye, kewate ewe nato nîye em wllataneyi belayi xoyda rakêşabêt û biyewêt biyanikate endam, bellku ewe tirs û nîgeranîyi em wllataneye le rûsiya ke buwete pallinerî eweyi hewllî bedesthênanî endamêkî nato biden, kewate lem rwangeyewe detwanîn billêyin putîn deyewêt be çeşnêk reftar bikat ke tirs û nîgeranîyi em wllatane birrewênêtewe û dllinyayan bikatewe. leber ewe detwanîn billêyin putîn xoyi em kareyi be ser xoyda hêna.

* ta êsta kardaneweyi wîlayete yekgrtuwekanî emirîka û wllatanî dîkeyi ewrupa brîtî bû le birriyarî sepandinî szayi ziyatir beser rûsiyada, êwe çon le karîgerîyi em sza û rêkarane derrwanin û pêtan waye çi karîgerîyekiyan leser gorrînî hellwêstî rûsiya debêt?

- le rastîda ewe hemîşe prsiyarêke ke aya ta çi radideyek em szayane karîgerîyi kurtmewda û drêjxayeniyan lê dekewêtewe, bellam min pêm waye amance serekîyeke ziyatir peyweste be coşdan û hellwêstwergirtinî hawbeşî hawpeymanekan pêkewe, betaybetî ke wllatanî ewrupa peywendîyekî zor abûrî û bazirganîyan heye legell rûsiyada. herweha min pêm waye le rwangeyi wîlayete yekgrtuwekanî emirîkaşewe em szayane ziyatir bo eweye ke kê be rastî hawpeymanêtî û legellîda hellwêst degrêteber.

* dwayi em hêrşe serbazîyeyi rûsiya bo ser okraniya, aya dekrêt le êstada billêyin eweyi pêyi dewtira sîstmî lîbirrallîyi cîhanî, yan sîstmî binyatinraw leser rêsakan kotayî hatuwe, yan paye serekîyekanî leq bûn?

- sereta debêt ewe billêyin ke em sîstmeyi êwe amajeyi pê deken (sîstmî binyatinraw leser rêsakan) teniya beser rojawada cêbecê debûn. -wîlayete yekgrtuwekan û ewrupa û hendê le hawpeymanekanî emirîka le asiya- umêdekeş ewe bû ke sercem cîhan bêne jêr saye û sêberî em sîstmewe, bellam bo eweyi wellamî prsiyarekeyi êwe bidemewe, ewa em şerre nebuwete hoyi eweyi rûsiya lem sîstme dabibirrêt, çunike aşkraye ke her le seretawe rûsiya beşêk nebû lêy, bellam hêşita em sîstme her bûnî mawe le rojawada.

* eyi çon le peywendîyi nêwan herdû wllatî çîn û rûsiya derrwanît le êstada, betaybetî ke çîn destpêkrdinî hêrşekeyi rûsiyayi bo ser okraniya be dagîrkarî wesf nekrd, kewate aya hawpeymanêtî û şeraketêk heye le nêwan em wllateda û aya çîn sûdmendî serekî nîye lem doxî şerreyi drust buwe?

- eger nellêyin hawpeymanêtî û şeraketîş, ewa corêk le yekgirtinî hellwêst û têrrwanînekan le nêwan rûsiya û çînda drust buwe, dwatir min pêm wa nîye çîn zor xoşḧall bêt bem doxeyi ke drust buwe, yan hatuwetearawe, çunike nabêt eweman le yad biçêt û nadîdeyi bigirîn ke çîn berjewendîyi abûrî heye le okraniya û em kareyi rûsiya hawkar nabêt bo bedîhênan û brewdan be berjewendîyekanî çîn. bellam lêreda debêt amaje be prs û meseleyekî dîkeş bikeyin ke peywendîdare bem prsiyarewe, ewîş eweye ke bas lewe dekrêt eger rûsiya serkewtû bû lem şerreda, ewa çînîş hengawî hawşêwe helldegrêt le dijî taywan? bellam min dllinya nîm leweyi eme rast bêt, yan eme rû bidat, çunike lem ḧalleteda debêt çîn ziyatir le rêyi deryawe hêrş bikat, herweha nabêt eweş leberçaw negrîn ke çîn kemtir amadeye bo eweyi le metirsîyewe têwebiglêt eger bêtû berawrdî bikeyin be rûsiya be serokayetîyi vladmîr putîn. leber ewe min dllinya nîm aya eme çi akam û derhawîşiteyekî lê dekewêtewe, leser hengaw û hellwêst û birriyarekanî ayindeyi peywest be çîn, bellam renge çîn heman rêçkeyi putîn negrêteber. herçende le nzîkewe çawdêrîyi ew barudoxeş dekat ke hatuwete arawe.

* eyi pêt waye eweyi le êstada hatuwete arawe brîtîye le cîhanêkî frecemserî ke têyda hawsengîyekî hêz le nêwan wllate gewre û behêzekanî cîhanda drust buwe û çîtir emirîka take hêzî balladest û destirroyşituwî ser şanoyi cîhan nîye?

- min le çemkî hawsengîyi hêz dllinya nîm, betaybetî ke êsta hêzî cîhanî û meznî ciyawaz hen ke milmilanêyi û kêbirrkêyane leser bedesthênan û brewdan be destirroyşituwîyi û karîgerîyi xoyan, leber ewe renge wrdtir bêt ke billêyin ême le serwext û satewextêkdayin ke hêşita rûn nîye aya em hawsengîyi hêze çîye û çon debêt.

* eyi çon le şêwazî mamellekrdinî îdareyi serok co baydin derrwanît le ast têkrrayi qeyranekeyi okraniya ta degate em şerreyi êsta?

- eweyi debêt serincî le barewe bideyin û bedwadaçûnî bo bikeyin, eweye aya çon serqallbûnî em îdareye bem şerreyi êstayi okraniya karîgerî debêt leser bayex û giringîdanî emirîka be nawçeyi rojhellatî nawerrast? bo nmûne prsî gftugokanî peywest be prrograme etomîyekeyi êranewe. lêreda min demewêt ewe billêm eger îdareyi baydin bîrkrdineweyekî stiratîjî hebêt- ke min dllinya nîm leweyi heybêt-ewa em doxeyi hatuwetearawe dekate derfetêk bo eweyi peywendîyi nzîk drust bikat legell êranda, çunike nîgeranîyekî gewre hebû le bareyi newt û ẍazî rûsiyawe, ke dekrêt yekêk le bedîlekan brîtî bêt le êran, bellam pêm wanîye wîlayete yekgrtuwekanî emirîka bem araste û aqareda bîr bikatewe û hengaw hellbigirêt.

 

Top