parastinî maf û destkewte kurdistanîyekan û behêzkrdinî pêgeyi kurd le wllatêkî naseqamgîr û prr le kêşmekêşî mezihebî karêkî wa asan nîye, boye kurd le hemû kat ziyatir pêwîstî be yekdengî û yekhellwêstî heye. sebaret bem prse çend prsiyarêkman le dllşad mîran çawdêrî siyasî krd, lêreda puxteyi wellamekanî billawdekeyinewe.

 

* ta çend le naw geme siyasîyekeyi nêwmallî şî'e û gêjawî paşagerdanîyi siyasî le 'êraqda yeklakrdineweyi kesayetîyek bo serok wezîran nzîke?

- qsekrdin leser yeklakrdineweyi postî serok wezîranî nwêyi 'êraq le barudoxêkî siyasîyi weku 'êraqda karêkî asan nîye, çunike wêrrayi eweyi em babete be yekêk le teḧedidakanî berdem proseyi siyasî dadenrêt, betaybetî le naw gêjawî natebayî nêwmallî şî'e û le nêwan sedr û layenekanî çwarçêweyi hemahengîyi şî'eda, rewtî siyaset le beẍda narrûnî û nadiyarîyekî zorî pêwe diyare, gorranikarîyi zor lenaw dengî ḧzb û layene siyasîyekan le başûr û nawerrastî 'êraqda ruwî dawe, bo nmûne caran hawpeymanêtî «teqedum» le naw suninekanda jmareyekî zorî kursî hebû, êsta hawsengîyeke belayi «'ezim»da şkawetewe, lenaw şî'ekanîşda 30 bo 40 perlemantarî bêlayen bûniyan heye û bas lewe dekrêt nûrî malîkî le çwarçêweyi hemahengîyi şî'ekanda dengêkî zorî kokrduwetewe, sedrîş le şeqamda cge le zorîyi kursîyekanî deng û cemawer û pêgeyekî xoyi heye, legell hemû emaneşda dekrêt şroveyi barudoxe siyasîyeke bikeyin, weku aşkraye le dwayi rûxanî rjêmî be's le naw proseyi siyasîyi 'êraqda hendêk meseleyi negorr heye, eweş weku 'urfêkî siyasî lê hatuwe û gorranikarîyi têyda asteme, lewane: damezirandinî ḧkumetî nwêyi 'êraq be tewafuqî nêwan her sê pêkhateke û yeklakrdineweyi hersê posteke le nêwan şî'e û kurd û sunineda. bo nmûne bo yeklakrdineweyi postî serok wezîran, raste ta radideyek prs û ra be herdû pêkhatekeyi dîkeyi sunine û kurd dekrêt, bellam dwacar ew kesayetîyeyi dadenrêt, kesayetîyekî îslamî siyasîyi şî'e debêt. herweha zorberî car arasteyi siyaset le 'êraqda peywendî be danustanekanî nêwan êran û emerîkaşewe heye, çunike hêz û grûp û ḧzbêkî zor heye le nêwxoyi 'êraqda ser be êranin û bepêyi xwast û wîstî ewan cûlle deken. em pesendkrdineyi encamî hellbijardinekan teniya seretayi rêgayi danustanekane bo damezirandinî ḧkumetî nwêyi 'êraq û yeklakrdineweyi hersê serokayetîyeke. raste hemû egerekan le barudoxêkî prr le kêşmekêş û allozî 'êraqdan, bellam min pêm wa nîye le ser faktere negorrekan hîç şitêkî wa giring û gewre rû bidat. her xoyi le xoyda meseleyi damezirandinî ḧkumetêkî zorîne be nawî ḧkumetî zorîneyi nîşitmanî wata ḧkumetêkî şkstxwarduwe, dwacar her debêt hêze serekîyekanî şî'e û kurd û sunine ḧkumetêkî tewafuqî dabmezirênin û hemuwan rêkbikewn, çunike rewtî sedrîş be teniya natwanêt serkewtû bêt, be pşitgwêxistinî layenekanî çwarçêweyi hemahengîyi şî'e, ke be heman şêweyi sedr xawenî hêzêkî mîlîşiyatî ḧeşdin û îradeyi xoyan be ser ḧkumet û damezirawekanîda feriz krduwe, yan le derkrdinî beyan û lêdwanekanda reçawî xwast û wîstî pêkhateyi kurd û sunine naken. kewate eweyi le 'êraq rûdedat, peywendî be hêzî cemawerî, yan jmareyi kursîyi hellbijardinewe nîye, bellku peywendî be pêgeyi hêzî çekdarewe heye, ke hêzêkin le dereweyi desellatî ḧkumet leser xak bûniyan heye û, çek û twanayekî serbazîyi başiyan leberdestdaye, pşitgwêxistinyan, yan bûniyan le dereweyi desellat metirsî debêt le ser maneweyan, boye şerrêkî man û neman deken bo şksthênanî ḧkumet û beweş egerekanî pêkdadan û drustkrdinî naaramî ziyatir debêt, xo eger layenekanî çwarçêweyi hemahengîyi şî'e ḧkumetêk pêk bihênin û sedr le dereweyi ew ḧkumete bêt, ke cemawerêkî zorî heye, ewa hemû pêşbînîyekan berew ewe deçêt, ḧkumetî nwê eger ledaykîş bêt, lemaweyi sallêkda kotayî dêt.

lem tengje û narrûnîyeda hemuwan dezanin merce'î şî'e û komarî îslamîyi êran û emirîka sê layenî serekîyi hêwrkrdineweyi barudoxeken, betaybetî ke danustanekan û gftugokanî emirîka û wllate zlhêzekan legell êran berew ewe deçêt ke le berjewendîyi ne êran û ne emirîkadaye barudoxeke berew tundutîjî biçêt, herçî merce'î şî'ekanîşe berdewam cext leser xêra damezirandinî ḧkumetêk dekatewe ke grft û kêşekanî xellkî têda çareser bêt.

* lenaw em gêjaweyi milmilanêyi nêwmallî şî'e û yeklakrdineweyi kesayetîyek bo postî serok wezîran, taçend eweyan lebîr krduwe ke 'êraq le berdem metirsî û teḧedidayi siyasî û eminî û abûrîdaye, ke hemûyan rêgirin le berdem eweyi 'êraq bibête dewlletêkî hawçerx? eme taçend karîgerîyi leser şkstî ew dewllete heye ke hemuwan çawerrwanî rageyandinîn?

- milmilanê û nakokîyi siyasî û ḧzbî û mezihebî le nêw 'êraqiyekanda buwete nerîtêkî baw û berdewam, her emeşe waykrduwe 'êraq nebête dewlletêkî hawçerx û xopîşandanekanî lêkewtewe û buwe hoyi dest lekarkêşaneweyi ḧkumet û dameziranî ḧkumetêkî kariberrêker û dwatir hengawnan berew hellbijardinêkî pêşwexte, herçonêk bêt, le êstada em waqî'e negorrawe û eweta 'êraqîyekan betaybetî ḧzbe şî'ekan ewendeyi serqallî damezirandinî ḧkumetî nwêyi 'êraq û drustkrdinî kutleyekî behêzn, ewende xoyan serqallî ew teḧedidayane nekrduwe ke rûberruwî ḧkumetî nwê debêtewe, betaybetî serhelldanî vayrosî koronayi gorrawî omîkron û xirapîyi barudoxî xizimetguzarî û granî û egerî dabezînî behayi newt û dwakewtin le bunyatinaneweyi jêrxanî abûrîyi wllat û metirsîyekanî serhelldaneweyi da'ş, yan balladestîyi grûpe çekdarekan ke metirsîyekaniyan hîçî leda'ş kemtir nîye, eme le katêkda hawullatiyanî 'êraq betaybetî gencanî narrazî çawerrwanî ḧkumetêkî nîşitmanîn ke be lanî kemewe daxwazîyekanî ewan le desteberkrdinî kar û başkrdinî barudoxî jiyan û kemkrdineweyi nrxî hellawsan û kareba û aw û xizimetguzarîyekan çareser bikat, xo eger basî doxî tendrustî û perwerde bikeyin, ewe seyr nîye ke berawrd be sî sallî rabrdû em dû sêktere zor bo dwawe gerrawetewe. bepêyi ew raport û lêkollînewe zanistîyaneyi leser aw û wşkesallî krawn, 'êraqîyekan le berdem metirsîyi gewredan, eweta ḧkumetî êran ke xoyi be dostî layene şî'ekan dezanêt, keçî karî leser serçaweyi karêz û rûbare gçkekanîş krduwe û rêrrewekanî gorriyun yan bendawî gewreyi leser drust krdûn, hîç ḧîsabêkî bo drawsêtî û yasa û 'urfe nêwdewlletîyekanîş nekrduwe, turkiyaş be heman şêwe gewretirîn bendawekanî leser rûbarî dîcle drust krduwe, ḧkumetî nwêyi 'êraq prsî wşkesallî û aw û xirapîyi barudoxî tendrustî û perwerde û desteberkrdinî helî kar û başkrdinî bijêwî jiyanî hawullatiyan le gewretirîn teḧedidakanî berdem ḧukmirranî em çwar salleyi dahatuwî debêt.

* dwacar lenaw em kêşmekêş û milmilanê tundeyi nêwmallî şî'ekan eweyi bo êmeyi kurd giringe bedesthênanî mafe destûrî û şayste darayiyekanêtî, lenaw hemû em grjî û natebayiyeyi şî'ekanda kurd le kwêyi em hawkêşeyedaye?

- partî dîmukratî kurdistan weku hêzêkî serekîyi 'êraq û kurdistanî û yekêtî nîşitmanî kurdistanîş weku hêzî duwem, em dû hêze serekîye debêt pêkewe rollî giringiyan hebêt le damezirandinî ḧkumetî nwêyi 'êraq, postî serok wezîran ke postêkî giringe nabêt em dû layene em prse giringe be tewawetî becêyi bihêllin bo layene şî'ekan, wata gewretirîn û behêztirîn postî cêbecêkarî 'êraq becêdehêllin bê eweyi eman rolliyan têda hebêt û dwatir karîgerîyi ewtoyan leser çareserkrdinî kêşe û grftekan nabêt. partî û yekêtî le beẍda keyi teba û yekdeng bûn, kurd pêgeyekî behêzu karîgerîyi debêt, eweta suninekan le êstada yekrrîzîyi xoyan rageyanduwe, betaybetî le nêwan hawpeymanêtî 'ezim û teqedum, boye debêt êmeş bew şêwaze biçîne beẍda, çunike dwacar ewe kurde be hemû hêz û ḧzbe siyasîyekaniyewe dekewne berdem gftugokanî ḧkumetêk ke çareserî kêşekanî nêwan herêm û beẍdayi lelaye, min hergîz bawerr nakem ḧkumetî herêmî kurdistan bew beşe kemeyi 200 miliyar dînareyi mangane beẍda deyinêrêt, bitwanêt ew hemû xercî û pêdawîstîyaneyi xoyi dabîn bikat, herçende ta ḧkumetî nwêyi 'êraq dademezirêt û budceyi nwêyi 2022 pesend dekrêt, ew beşe kemeyi budceyi herêm le beẍdawe her dêt, bellam dwacar eger kurd yekgrtû nebêt û, hemuwan be yek deng le beẍda dakokî le mafe destûrî û yasayiyekanî herêmî kurdistan neken, twanayekî ewende behêziman nabêt, em meseleye yekla bikeyinewe û hemû kêşe hellpesêrdrawekan çareser bikeyin.

beşêweyekî gşitî ta em sate kurd dû bijardeyi le berdemdaye: yekemiyan rêkkewtine legel rewtî sedr bo pêkhênanî ḧkumet, yan bijardeyi duwem legell berekeyi dîke rêkbikewêt ke brîtîye le kutleyi malîkî wfetḧ û hawpeymanekaniyan. yekemiyan kurd natwanê mtmaneyi pê bikat, be hoyi eweyi serkrdekeyi ke muqteda sedre le her satêkda egerî eweyi heye hellwêstî xoyi bigorrêt, wate boçûnekanî rûn û çespaw nîn, yek şit ta êsta rûne, deyewê xoyi bikat be merce'î siyasîyi 'eqaydî şî'e û le pşit perdewe ḧkumet berrêwe bibat, be pêyi hewes û 'eqîdeyi xoy. duwemiyan hemûman deyaninasîn, eweyi xirape û le destiyan hatibê dij be kurd krdûyane, her le budce birrîn û hêz bekarhênan û pşitgwêxistinî destûr û .. heta dwayî, herdûkîşiyan be drêjayî sallanî rabrdû hokarî serekî bûn le geyandinî 'êraq bem barudoxe xirap û nalebareyi êstay, bemeş dû bijarde beramber kurd heye (xirap û xiraptir). herçonêk bêt weku amajem pê da, yekdengî û yekhellwêstîyi kurd le beẍda reng bê lem qonaẍeda le hemû katêkda zêtir pêwîst bêt.

babetî peywendîdar