• Thursday, 25 April 2024
logo

seretayi derkewtinî dabeşbûnî nerm le prroseyi siyasîyi 'êraqda

Gulan Media January 3, 2022 Raport
seretayi derkewtinî  dabeşbûnî nerm  le prroseyi siyasîyi 'êraqda

wa birriyare seretayi hefteyi dadê xulî tazeyi perlemanî 'êraq yekemîn danîşitinî xoyi leber akamî hellbijardinekanî oktoberî rabrdû encam bidat û, wek nerîtî sîstmî perlemanîş lew danîşitineda betementirîn kes bo serokî perleman helldebijêrdrêt, bo eweyi serokayetîyi kobûnewe bikat û, paşan perlemantaran be şêweyekî azadane ew kandîdane hellbijêrin ke xoyan bo serokî perleman kandîd deken, bellam be ‌leberçawgirtinî barudoxî siyasîyi 'êraq û ew kêşme kêşeyi le nêwan her sê pêkhateyi serekî (kurd û şî'e û sunine) leser yeklakrdineweyi sê poste serekîyekan heyane, ewa pênaçêt le yekem danîşitinî xulî tazeyi perlemanda hîç kam lew serokayetîyane (serok komar, serokî perleman, serokî encumenî wezîran) basiyan lêwe bikrêt, wek yasanas û siyastmedaranîş amajeyi pê deken, le danîşitinî yekemda teniya dû kar encam derên, ewîş hellbijardinî betementirîn kes bo serokî perleman û paşanîş swêndxwardinî perlemantaran û dwayi eweş, danîşitineke be kraweyî dehêlldrêtewe û, ewca nazanrêt ew danîşitine bo çend hefte, yan çend mangî ayinde drêjeyi debêt, hokarî emeş degerrêtewe bo eweyi hersê poste serwerîyekeyi 'êraq (komar û perleman û wezîran) debine yek çepk û debêt her sê pêkhateke (kurd û sunine û şî'e) pêkewe leseryan razî bibin, ewca em grêye dekrêtewe.

eweyi ta îsta le proseyi siyasîyi dwayi akamî hellbijardinekanî oktoberî sallî rabrdû dexwêndrêtewe, eweye ke ta radideyekî zor baş le nawmallî kurdistan û nawmallî 'erebî şî'eda têgeyşitinêkî baş heye û, bêcge leweyi «partî û yekêtî» rayangeyanduwe wek yek şand û be yek dosiye beşdarîyi danustandinekanî pêkhênanî ḧkumetî dahatû deken, le heman katda herdû layenî serekîyi 'erebî sunineş «'ezim û teqedum» ewanîş ciya leweyi çendîn kobûneweyi hawbeşiyan encam dawe, le heman katda bas leweş dekrêt ewanîş wek yek şand nwênerayetîyi 'erebî sunine le proseyi pêkhênanî ḧkumetî dahatuwî 'êraqda deken, lemeş ziyatir leser ew poste serwerîyaneyi ke ber her yek le «kurd û 'erebî sunine» dekewn, ewa layenî kurdistanî «partî û yekêtî» kêşeyekî ewtoyan le ser yeklakrdineweyi postî serok komar nîye û, be heman şêwe 'erebî sunine «'ezim û teqedum» kêşeyekî ewtoyan le ser postî serokî perleman nîye.

eweyi ke êste buwete tewerî serekîyi kêşekan le proseyi pêkhênanî ḧkumetî dahatuwî 'êraqda, layene siyasîyekanî şî'en, ke le dû bereda «sedr û teyar» milmilanêyi yektir deken, leser pêkhênanî fraksiyonî gewre û yeklakrdineweyi kandîdî serokî encumenî wezîran, her boye ta herdû bereyi «sedr û teyar» le naw xoyanda rêk nekewn û kesêk bo postî serokî encumenî wezîran kandîd neken, ewa her dû postekeyi dîkeş «komar û perleman» natwanrêt le naw perlemanda dengdanî leser bidrêt û hellbijêrdrên.

ewca lêrewe eger serincêkî wrd le nexşeyi proseyi siyasîyi 'êraq bideyin, ewa corêk le dabeşbûnî emirî waqî', bellam «nerm» le naw prosekeda hestî pê dekrêt û, kurd û 'erebî sunine raşkawane eweyan yeklayî krduwetewe ke hîç temaḧêkiyan le postî serokî encumenî wezîranda nîye, eme le katêkda be krdeyî serok wezîran ḧukmiranîyi wllat dekat û fermandeyi gşitîyi hemû hêze çekdarekanî 'êraqe, le beramber em destibedrabûneda layenî kurdistanî cext leser parastinî herêmî kurdistan û rastkrdineweyi proseyi ḧukmirranî û cêbecêkrdinî destûr dekat, hemû emaneş le yek çwarçêweda manayi eweye eger 'êraq ew dewllete bêt be rastî fîdrrallî bêt û herêmekan le ser astî nawxoyi herêmeke desellatekaniyan le desellatî ḧkumetî fîdrrallî ziyatir bêt, herweha 'erebî sunineş le beramber destiberdarbûniyan le postî serokî encumenî wezîran, cext lewe dekenewe ke ḧkumetî lokallîyi parêzga suninîyekan xawenî desellat û budce û birriyar bêt û, şarekan awedan bikenewe, dwayi eme her kesêkî şî'e le beẍda le postî serokî encumenî wezîranda bêt, hîç kîşeyek drust nakat.

le naw em nexşe siyasîyeyi 'êraqda, êsta mozaykî her sê pêkhateyi (kurd û sunine û şî'e) berew sê cemserî ciyawaz le yektirî dûr dekenewe û, her layek be şêweyek be pşkî ewî dîke razîye û desttêwerdanî têda nakat û, deyanewêt proseyi siyasîyi 'êraq lew deqeyi derineçêt ke le dwayi sallî 2003we bexoyewe grtuwe, bellam eweyi le naw hemû emaneda debête cêgeyi hellweste û serincêkî gewre, eweye ke gutarî siyasîyi şî'e «sedr û teyar»îş geyşitûnete ew qena'eteyi ke ewan le ḧukmirranîyi 'êraqda şkstiyan hênawe û pêwîystiyan bewe heye teniya leser astî mezihebî şî'e xoyan rast bikenewe, boye kem ta zor le prsî çaksazî û rûberrûbûneweyi gendellîda, bas le komellgeyi kurd û 'erebî sunine naken û, be şêweyekî zeminî xoyan le prseke hênawete derewe û, emeş eweyi lê dexwêndrêtewe ke zemîneyekî lebar bo «dabeşkrdinêkî nerm» le naw proseyi siyasîyi 'êraqda wek emirî waqî' û be şêweyekî xorrsk dête arawe.

 

Top